Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Áyeiha waméi laganbadi luma lafiñen Noé, Danieli luma Hobu

Áyeiha waméi laganbadi luma lafiñen Noé, Danieli luma Hobu

“Noé, Danieli luma Hobu, hagíarügübaña esefura ladüga richagua hamá” (ESE. 14:14).

UREMU: 6, 54

1, 2. a) Ka uagu gayara lubéi líchugun abahüdaguni luáguti libagari Noé, Danieli luma Hobu gurasu woun? b) Ka dan labürüdei Esekiéli bérusu le ñéingiñe lubéi lasagarúa arütíkulu le?

HASUFURIRUÑA san ladüga sandi, maseinsuni, éibaahouni o somu turobuli ítarati? Magundaatün san lidan heseriwidun lun Heowá? Anhein ítara liña lubéi, líchuguba lani Noé, Danieli luma Hobu hénpulu gurasu hun. Genegeguati le meha gádanbaliña wügüriña gafigountiña ha lumoun le gádanbaliwa uguñe weyu. Ani lidan fiu kesi ru hamuti habagari lidan denchaü. Lau sun lira, úaraguatiña lun Heowá súnwandan, ani ariha lumutiña Heowá keisi hénpulu lánina afiñeni luma gaganbadi (aliiha huméi Esekiéli 14:12-14).

2 Abürüha lumuti Esekiéli dimurei le ñéingiñe lubéi lasagarúa arütíkulu le, Babilónia lidan irumu 612  * lubaragiñe lidaani Hesusu, kéiburi seingü irumu lubaragiñe hagünrinchawagun lílana Herusalén ha agarabaagubaña luagu Bungiu, le asuseredubei lidan irumu 607 (Ese. 1:1; 8:1). Murusunrügüñanu gürigia arufudei ligaburi Noé, Danieli luma Hobu ani rédeiti hani hénpulu lun gayara lan lawinwandúniwa lau (Ese. 9:1-5). Anihein meha Heremíasi, Baruku, Ewedi-mélekü hama Rekabüna hadan gürigia úaraguatiña ha.

3. Kaba wakutiha lidan arütíkulu le?

3 Danme lagünrinchawagun ubóu wuribati le, hárügübaña larihubaña Heowá kei gürigia richaguatiña, kei Noé, Danieli luma Hobu hagíarügübaña ásügüra lau ibagari (Aruf. 7:9, 14). Ligíati, akutiha waméi ka lan uagu líchigaña Bungiu wügüriña ha keisi gürigia richaguatiña. Danme layanuhóun luagu kada aban hádangiñe, furumiñe wakutihaba ka lan lénrengunga úmabei hagagibudagua, ani lárigiñe wakutihaba ida luba lan wadüga lun wáyeihani hafiñen luma haganbadi.

ARUFUDATI NOÉ AFIÑENI LUMA GAGABADI LÓUGIÑE NEFU-SAN IRUMU

4, 5. a) Ka turobuli úmabei lagagibudagua Noé? b) Ka uagu súdini lubéi awanduni le larufudubei?

4 Turobuli le úmabei lagagibudagua Noé. Díseeña meha gürigia luéi Bungiu lidan lidaani Enoku le láruguti lúguchi Noé. Ani anabagua hamuti meha Heowá (Hud. 14, 15). Eibu dan ábatima meha laganwoundun wuribani. Ligía, aba lubéi labuinchun “ubóu lau wuribani” lidan lidaani Noé. Aba hadügagun fiu ánheligu wuribatiña houngua kei hágubu gürigia, maríeitiña hama würiña ani gasaanigutiña furundetiña (Agu. 6:2-4, 11, 12). Gama lumoun, mítaranti meha Noé. Ariñagatu Bíbülia “gúndaati [lan meha] Bungiu lau”, “súnwandan ladügüni le lubeibei” ani “lidan buga lidaani; ligíarügüñein abagarida lau lugundan Bungiu” (Agu. 6:8, 9).

5 Akutiha wamá ka lan larufudahabei dimurei lira luagu wügüri richaguati ligía. lun wagumeserun, samina wamá átiriñein lan dan lau Noé awinwanda lidan ubóu wuribati ligía lubaragiñe Guran. Mámarügüñein 70 o 80 irumu lau awinwanda, kei irumu le hawinwandubei saragu gürigia uguñe weyu, wínwanti kéiburi sisi-san irumu (Agu. 7:11). Mítaranti meha le gádanbalin, kei wagía uguñe weyu, úatiña meha íbirigu lidan aban damuriguaü lun híderaguni o lun híchugun dǘgüdaguaü lun. Genegeti míderagun hamuti lan líbirigu. *

6. Ida liña larufudun Noé ganigi?

6 Úati gufuruma lan Noé láurügü aban lan wügüri buiti, ayanuhati lau ganigi luagu lafiñen luagu Heowá. Ligía, aba lubéi tariñagun Bíbülia luagu apurichiha lan “houn gafigountiña lun hasakürihan” (2 Fe. 2:5). Abürühati apostolu Pábulu: “Ítara liña lasiadiruni Noé ubóu” (Ebü. 11:7). Chóuruti sügǘ lan Noé lídangiñe bula, ebedaaguni, ani íbini lídangiñe asiadirúni hanarimeti. Gama lumoun, méiguadunti tidoun sádara lánina “anufudei houn gürigia” (Ari. 29:25). Lubaragiñe lira, ganigiti meha Noé, ladüga anigi le líchugubei Heowá houn ha eseriwidubaña lun lau afiñeni.

7. Ka turobuli úmabei lagagibudagua Noé dan le ladügübarun árüka?

7 Lárigiñe úaragua lan meha Noé lun Heowá luagu lóugiñe 500 irumu, aba lariñagun lun lun ladügün aban óunwenbu árüka lun hasalbarun gürigia hama animaalugu (Agu. 5:32; 6:14). Gayaraati samina lan Noé hénrengubei lan meha ladügün aban óunwenbu árüka. Ani másiñati chouru lani ladügǘba lan meha bula lau ani hebedaaguba lan meha lun. Gama lumoun, arufudati Noé afiñeni luma ganigi. “Aba ladügüni Noé sun katei kei lariñaguni Bungiu lun” (Agu. 6:22).

8. Ida liña larufuduni Noé afiñe lan líchugubei lan meha Heowá sun le lemegeirubei lun?

8 Másiñati hénrengu lan meha giñe lanuriahanu Noé lani weiriou hama lisaanigu. Ladüga lubaragiñe Guran, mosu meha hawadigimaridun gürigia saragu lun heigin. Ani mosu meha giñe ladügüni Noé lira (Agu. 5:28, 29). Íbini ítara, míchaagunti lungua lun láluahani le mégeiwabei lun hawinwandun, ábanrügü letenirun lun leseriwidun lun Bungiu. Ani lidan bián-wein o dimí-san irumu le ladurarubei ladügünu árüka, madireirun lumuti lisaminan luéi le lariñagubei Bungiu lun. Ani adüga lumuti ligiaméme luagu 350 irumu lárigiñe Guran (Agu. 9:28). Furanguti, aban lan lubuidun hénpulu ligía lánina afiñeni luma gaganbadi.

9, 10. a) Kaba wadüga lun gaganbadi wamá kei Noé ani áyeiha wameime lafiñen? b) Kaba ladüga Heowá ánhawa arufuda luéigiñeñadiwa lan lilurudun?

9 Kaba wadüga lun wáyeihani lafiñen luma laganbadi Noé? Adüga wamuti dan le woudin luéigiñe lóubadina liricha Heowá, lau mama wamá luéigiñe lóubadina ubóu le, le lábugiñebei lubafu Mafia ani lau wíchuguni Larúeiha lidan furumiñeti lúgaaru (Mat. 6:33; Huan 15:19). Furanguti larihín mínsiñe wamá lun ubóu ladüga wadügüni katei burí lira. Kei desidírü haadiwa lubéi gaganbadi wamá lun lilurudun Bungiu lidan katei luáguti agamariduni luma maríei, ayanuhatiña ha íchugubaña ñunsu tidan bigibigitu, radiu o Internet wuriba wawagu lidan fiu ageiraü (aliiha huméi Malakíasi 3:17, 18). Gama lumoun, ítara kei Noé manufudeduntiwa hawéi gürigia, lúnrügüñein Bungiu wíchigei sun inebesei. Subudi wamuti ligíarügübei lan íchiga ibagari magumuchaditi woun (Luk. 12:4, 5).

10 Lunti lálügüdagun kada aban wádangiñe lungua: “Luéigiñe báadina san lóubadina Bungiu danme hayanuhan wuriba o hadügün gürigia bula nau? Afiñetina san líchugubei lan Heowá le nemegeirubei íbini danme hénrengu lan ladarirún?”. Ánhadün áyeihei lafiñen luma laganbadi Noé, gayaraabei hachoururuni lóunigirubadün lan Heowá (Fili. 4:6, 7).

ARUFUDATI DANIELI AFIÑENI LUMA GAGANBADI LIDAN ABAN UBURUGU LE BUINBEI LAU WURIBANI

11. Ka turobuli wéiriti úmabei lagagibudagua Danieli hama ǘrüwa lupaanágu Babilónia? (Ariha huméi dibuhu le lídanbei lagumeseha arütíkulu).

11 Turobuli le úmabei lagagibudagua Danieli. Lawinwanduña meha Danieli Babilónia, aba uburugu buin hau guáriua luma abiñarahani. Mínsiñetiña meha huríu houn babilóniana, adügatiña meha bula hau luma lau Heowá le Habungiute (Sal. 137:1, 3). Chóuruti gari lan meha katei lira houn huríu ha úaraguabaña kei Danieli. Gama lumoun, ténitiña meha babilóniana lun Danieli luma houn 3 lupaanágu Ananíasi, Misaeli, luma Asaríasi, ladüga haransehañanu meha lun heseriwidun lun urúei. Ani ariñaga hamuti meha houn nibureintiña hagía íbini ka lan lubéi héigini. Ábanhali meha turobuli katei lira, ladüga “máhati Danieli lun léigibei lan leigin urúei ni lun látunu luniñe diwéin luéi lawiyedagun lungua lau” (Dan. 1:5-8, 14-17).

12. a) Ka meha igaburi buiti luágubei Danieli? b) Ka meha lasaminarubei Heowá luagu Danieli?

12 Aba lagagibudagun Danieli luma aban turobuli denchatimati, gama lumoun, kei gayara lubéi meha ladügün katei buiti resibiti aba lubuidun chansi espechaliti (Dan. 1:19, 20). Ligíati, gayaraati hamuga meha lapantahan ani lasaminarun ligía lan chútimabei aau. Gama lumoun, madügün lumuti lira. Manaagunti meha Danieli lungua, óuseramemeti lau ǘnabuguni ani sun dan lun meha Heowá líchigei uéiriguni luagu le ibiha laalibei (Dan. 2:30). Ítara kei Noé luma Hobu, arihati Heowá yu lan larihín Danieli keisi aban wügüri richaguati íbini nibureingili lan meha. Furanguti afiñe lan meha Heowá saragu luagu. Susereti lira ladüga arufudaali meha Danieli afiñeni luma gaganbadi lidan sun libagari. Ani kéiburi meha yarafa lun 100 irumu lau dan le lariñagubei aban ánheli lun lau saragu ínsiñeni weiri lan lebegi lun Bungiu (Dan. 10:11).

13. Ka uagu gayara lubéi meha líderaguniña Danieli huríu?

13 Adügati Bungiu lun liridún Danieli kei gumadimati le íñuti lubara, Babilónia ani dan lárigiñe Medoperüsia (Dan. 1:21; 6:1, 2). Másiñati yusu lani Heowá Danieli lun líderaguniña lubúeingu kei ladügüni Hosé Ehiptu ani kei tadügüni Esütérü luma Marüdokéu Pérüsia (Dan. 2:48). * Samina wamá luagu gurasu le lasandirubei Esekiéli hama híbiri huríu ha adaürǘbaña Babilónia dan le harihinbalin ida liña lan líderaguniña Heowá.

Gebegitiña lun Heowá ha áfaagubaña lun úaraguameme hamá lun. (Ariha huméi párafu 14 luma 15).

14, 15. a) Ka idan genegegua lan le asuseredubei lun Danieli luma le gádanbaliwa? b) Ka gayaraabei hafurendeiruni agübürigu hámagiñe lagübürigu Danieli?

14 Kaba wadüga lun wáyeihani lafiñen luma laganbadi Danieli? Uguñe weyu wawinwanduña lidan aban ubóu le gádeihali saragu dandu lidan hagaburi gürigia kei lidan hafiñen luagu Bungiu tadüga Babilónia to Wéiriboun, lóundarun sun relihión mama inarüniti ubouagu, to “hábiñeharu máfianu” (Aruf. 18:2). Ítara waña kei terencha lidan ubóu le. Ani mítarantiwa kei lílana ubóu le, ha adügübaña bula wau (Mar. 13:13). Ligíati, ítara kei Danieli, yarafa wamá lun Heowá. Ánhawa afiñera luagu, gaganbadi wagíame lun, ani ǘnabugu wagíame larihin baadiwa kei gürigia gebegitiña (Ahe. 2:7).

15 Gayaraati hafurendeirun agübürigu saragu katei hámagiñe lagübürigu Danieli. Ka uagu? Ladüga hínsiñe lan meha Heowá lun Danieli lúmagiñe liñüraü, íbini anihein lan meha saragu wuribani Hudá. Furanguti, mama lan ítaraguarügü línsiñe Heowá lun Danieli, ítara liña, ladüga arufudatiña meha lagübürigu lun buidu (Ari. 22:6). Liri guánarügü Danieli arufudubalin gaganbadi hamá meha lagübürigu lun Heowá, mini lan liri “Bungiu Aguseragüdübalina” (Dan. 1:6). Ligíati, agübürigu, gaguraasun humá habá hisaanigu dan le harufudahan houn luagu Heowá. Mabuchadalá huagu (Efe. 6:4). Furíei humá hama ani írida humaña lidan hafurieidun. Ánhadün áfaagua lun lerederun inarüni le tídanbei Bíbülia tidan hanigi, líchuguba Heowá saragu abiniruni houn (Sal. 37:5).

ARUFUDATI HOBU AFIÑENI LUMA GAGANBADI DANDU LIDAN IRISINI KEI LIDAN GUDEMEI

16, 17. Ka burí lénrengunga úmabei lagagibudagua Hobu?

16 Turobuli le úmabei lagagibudagua Hobu. Súfuriti Hobu aban lanarime asansiruni lidan libagari. Ligía meha “wügüri le rísitimabei lidan sun oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu” (Hob. 1:3). Subudi hamuti gürigia ani inebeti meha houn (Hob. 29:7-16). Íbini lira masaminarunti íñutima lan hawéi amu o memegeirun lan ni kata lúmagiñe Bungiu. Ligía, aba lubéi lariñagun Heowá luagu: “Nubúein”. Ani ariñagati giñe: “Seriwi lumutina lau úarani ani suruti labagaridun, ani áfaaguati lun madügün lan wuribani ni ka un” (Hob. 1:8).

17 Gama lumoun, sódini, aba lasansirun libagari. Féridi lumuti sun lúmati ani wéiriti meha lirun darí lun busén lan meha lounwen. Subudi wamuti Satanási lan gadurunbei luagu sun le asuseredubei lun Hobu, ani aba lariñagun seriwi lan Hobu lun Heowá ladüga sun buiti le meha gayaraabei leresibiruni lúmagiñe (aliiha huméi Hobu 1:9, 10). Ligía seriu lubéi meha katei lira lun Heowá. Ruti Heowá chansi lun Hobu lun larufuduni anhein úaragua lubéi lun ani anhein leseriwiduña lubéi meha lun lau ínsiñeni luma lau sun taruman lanigi.

18. a) Ka aweiridagüdübarun hanigi luagu lúaragun Hobu? b) Ka larufudubei ligaburi lóuseruni Heowá Hobu?

18 Adügati Satanási saragu katei le hanarimeti luriban lun Hobu ani adügati lun lasaminarun Hobu lúmagiñe lan Bungiu liabin sun wuribani ligía (Hob. 1:13-21). Lárigiñe aba hachülaagun ǘrüwa nege lumadagu. Le linarün katei, ariñagatiña gürigia hagía katei wuribati lun Hobu ani ariñagatiña lun labeichuñein lan meha Bungiu (Hob. 2:11; 22:1, 5-10). Lau sun lira, úaraguati meha Hobu lun Heowá. Inarüni ayanuha lan Hobu masaminarunga. Gama lumoun, gunfuranda lumuti meha Heowá sun le lasufurirubei (Hob. 6:1-3). Subudi lumuti meha Heowá weiri lan lirun Hobu, gama lumoun, mígirun lumuti lábugua íbini gayara lan lariñawagún sun lan Satanási adüga lau, ani adügati lun layanuhóun luagu saragu wéiyaasu lau anabahani luma iyeeni. Dan le lagumuchunbei lóuchawagun lafiñen Hobu, aba lagiribudagüdüni Heowá sun lumegen lun, bián wéiyaasu lóugiñe le meha lúmabei ani aba líchugun 140 irumu lanwoun lirumudiri (Sant. 5:11). Lidan dan ligía, sigiti Hobu eseriwida lun Heowá lau sun taruman lanigi. Ida liña wasubudiruni? Ladüga barühali meha Hobu 100 irumu lúmagiñe lounwen dan le labürüdübalin Esekiéli bérusu le ñéingiñe lubéi lasagarúa arütíkulu le.

19, 20. a) Kaba wadüga lun wáyeihani lafiñen luma laganbadi Hobu? b) Kaba wadüga lun wáyeihani lugudemehabu Bungiu lau ligaburi wóuseruniña ha híbiri?

19 Kaba wadüga lun wáyeihani lafiñen luma laganbadi Hobu? Meberesenga le gádanbaliwa, áfaagua wamá lun Heowá lan furumiñe lidan wabagari, afiñe wamá sunsuinagubei luagu ani gaganbadi wamá lun lau sun taruman wanigi. Anihein saragu resun wamá sügǘ le meha lúmabei Hobu. Samina waméi le; subuditi saragu katei woun luagu Satanási luma le ladügübei lun lábürügüdüniwa (2 Ko. 2:11). Ani seremei giñe liliburun Hobu, subuditi woun ka lan uagu ligira Bungiu lun ñein lan asufuriruni. Adügati giñe lani Danieli profesía lun gunfuranda wamani aba lan arúeihani lun sun ubóu Larúeiha Bungiu ani lábugiñeñein lan laríaahan Hesusu (Dan. 7:13, 14). Ani subudi wamuti giñe málühali lan Larúeiha Bungiu agumucha lau sun asufuriruni le ubouagubei.

20 Arufuda lumuti libagari Hobu lunti lan gudemehabu wamá houn wíbirigu ha asufurirubaña. Másiñati ayanuha hamá íbirigu masaminarunga ítara kei ladügüni Hobu (Apur. 7:7). Gama lumoun, lubaragiñe wayanuhan wuriba hawagu, teni wamá lun le habusenrubei hariñagun ani gudemehabu wamá houn, metenira wamá lúnrügü le hariñagubei. Ítara, wáyeihabei Heowá, Wáguchi le hínsiñehabuti ani le gudemehabuti (Sal. 103:8).

LADÜGÜBA BUNGIU LUN “HÉREÑU” WAMÁ

21. Ka idan genegegua lan le lariñagubei 1 Féduru 5:10 luma libagari Noé, Danieli luma Hobu?

21 Íbini ámuñegueinarügü lan gádanti luma dan le ídabei lawinwanda Noé, Danieli luma Hobu, awanda hamuti turobuli le úmabei hagagibudagua. Haritaguagüda lumutiwa habagari, luagu dimurei le labürühabei apostolu Féduru, le ariñagubei: “Lárigiñeme súfurihadün lan luagu murusun dan, ladügüba Bungiu lun ua lan mégeiti luagu lubuidun higaburi, deregüdagu lidan hafiñen, héreñu ani chóuruñu. Ligiaméme Bungiu le íchugubalin sun abiniruni woun, le giñe agúarubei woun lun gafanran wamá lidan luéirigun le magumuchadibei, lidan aban luma Hesukrístu” (1 Fe. 5:10).

22. Kaba wakutiha lidan leweñegua arütíkulu?

22 Gúnfuliti giñe dimurei le lariñagubei 1 Féduru 5:10 hadan lumutuniña Bungiu uguñe weyu. Chóurugüda lumuti Heowá woun líderagubadiwa lan lun úaragua wamá luma lun derebugu wamá. Busentiwa giñe weresibiruni erei le líchugubei Heowá lun úaragua wamá lun. Ligía busén wabéi gaganbadi wamá ani áyeiha wameime lafiñen Noé, Danieli luma Hobu. Ariñagati arütíkulu le lunbei wakutihani leweñegua dimaasu, subudi hamani lan meha wügüriña ha Heowá buidu ani ligía lan íderagubaliña lun úaragua hamá lun. Gunfuranda hamuti meha ka lan lagurabahabei Heowá hámagiñe (Ari. 28:5). Ani gayaraati giñe wadügüni ligiaméme.

^ par. 2 Barüwati Esekiéli Babilónioun lidan irumu 617 lb.l.H. Ligía abürüdübalin dimurei le waliihabei lidan Esekiéli 8:1-19:14 dan le sisi lubéi irumu lau Babilónia, mini lan lidan lan irumu 612 lb.l.H.

^ par. 5 Gaganbaditi meha Lamekü, le lúguchi Noé lun Bungiu, gama lumoun, hilati kéiburi 5 irumu lubaragiñe Guran. Anhoun wínwangiru lubéi meha lúguchu Noé hama líbirigu dan le latatirunbei Guran, hilaguatiña lidan.

^ par. 13 Másiñati adüga lani giñe Heowá ligiaméme hau ǘrüwa lupaanágu Danieli, ha ibihubaña giñe ubaraü íñuguti (Dan. 2:49).