Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Líchuguña íbiri Rutherford aban yanu lidan adamurini Cedar Point (Ohio) lidan irumu 1919.

1919: San irumu lárigiñe

1919: San irumu lárigiñe

DAN le lagumeserunbei irumu 1919, gumuha meha Óunwenbu Wuribu (dan lárigiñe subudiwati kei Furumiñeti Wuribu Wéiriti) lárigiñe lóugiñe gádürü limigifen irumu ageindaguni. Gumuha meha awuribuhani dan le lagumuchagülebei irumu 1918, ani weyu 18 lidan eneru irumu 1919, aba lagumeserun Damuriguaü París le ñein lubéi layanuhóua luagu darangilaü. Aban katei le ibihúbei lidan damuriguaü ligía lau ladügǘniwa aban daradu lánina darangilaü (Tratado de Versalles) le aseinirúbei 28 lidan sisi-hati, irumu 1919 le agumuchubei lau lawuribuhan burí amu ageiraü luma ageiraü Yámani.

Adügati giñe daradu ligía lun tadügǘn aban óundaruni to gíriboun Sociedad de Naciones. Le tabuserunbei meha óundaruni tuguya “lun ñein lan úarani hadan néchanigu” luma lun “hibihin darangilaü luma ichouruni”. Rútiña tílana Óundaruni tánina Liligilisin Kristu Meriga ídemuei tun Sociedad de Naciones lau hariñagun tuagu “tuguya lan óundaruni lánina polítika to layusuruboun Larúeihan Bungiu ya ubouagu”. Óunahatu Óundaruni tánina Liligilisin Kristu Meriga hádangiñe tánigu lidoun Damuriguaü París le ñein lubéi layanuhóua luagu darangilaü lun híderagunu Sociedad de Naciones. Ariñagati aban hádangiñe, óundaruni lan ligía, “ligíaba lan agumesera lau aban iseri ibagari ubouagu”.

Ani inarüni lagumesera meha aban iseri ibagari. Gama lumoun, mámabaña meha ha ídehabaña lun ñein lan darangilaü agumeserei iseri ibagari ligía. Lidan irumu 1919, aba lagumeserun aban iseri ibagari lidan apurichihani dan le líchugubei Heowá erei houn lumutuniña lun hapurichihan sügǘ luéi amu burí dan. Gama lumoun, lubaragiñe sun katei, lunti meha lasansirun le gádanbaliña Aturiahatiña Bíbülia.

ABAN MEHA KATEI HÉNRENGUTI

Joseph F. Rutherford

Aba lasansirún luéyuri abuduhani le adügǘbei sagü irumu le hadügübei ha arihibaña tau Sociedad Watch Tower Bible and Tract, lun hadügüni samudi 4 lidan eneru irumu 1919. Dan ligía ladaürǘña meha Joseph Rutherford, Atlanta (Georgia, Meriga), ani íbiri le, ligía meha arihibei lau apurichihani le hadügübei lubúeingu Heowá, úara hama sedü íbirigu ha íderagubalin. Le turobulibei anhein hanúadiruba lubéi íbirigu ha adaürǘbaña odi háluahouba lan heweñegua.

Evander J. Coward

Nidiheriti meha íbiri Rutherford luagu le gayaraabei lasuseredun tun óundaruni. Añahein meha hádangiñe íbirigu saminatiña lunti lan lanúadirun amu gürigia le lunbei lanügüni ubaraü. Luéi furumiñeguarügü katei, aba labürühan íbiri Rutherford aban gárada furisunrugugiñe houn ha adamuridagubaña, lun híriduni Evander Coward lun aban lan hádangiñe ha lúnbaña hanuadirún. Ariñagati luagu aban lan wügüri “darangilati”, “óusera ligía lau lichú au”, “deregegua ligía lungua lun Aburemei”. Ábaya katei busentiña meha saragu íbirigu lun ladügǘn anúadahati ligía sisi hati lárigiñe. Ani ligiaméme giñe hariñagubei awogóu ha arihibaña lau hakesin íbirigu ha adaürǘbaña. Aba hagumeserun gürigia ha asafaragua dan le añaha lan ariha luagu kesi le.

Richard H. Barber

Ariñagati Richard Barber dan lárigiñe, aba lan lasuseredun aban katei, le adügübei lun ñein lan darangilaü. Aban hádangiñe ha ñéinbaña aba lararamun aba lariñagun: “Íbini mama lan awogóu au luáguti laransehoun katei le, subuditi somu katei nun luagu lúrudu le hounbei richatiña. Le lamuriahabei Bungiu, úaraguni. Le buídutimabei lun warufuduni wafiñen lunya wanúadahan luma lun wanúadiruni íbiri Rutherford keiya alidihati” (Sal. 18:25).

Alexander H. Macmillan

Aritagua láagili meha Alexander Macmillan le meha furisunrugubei, le asuseredubei larugan, aba ladaünhan íbiri Rutherford luagu touba furisun aba lariñagun lun: “Ínchabei búhabu”. Aba lederegerun aban gárada lun. Aba larihini Macmillan liraüraü uganu ligía ani subudigubei lumuti ka lan mini lan. Ariñagati ítara: “RUTHERFORD WISE VAN BARBER ANDERSON BULLY LUMA SPILL ALIDIHATI FURUMIÑETIÑA ǗRÜWA HA LÚNBAÑA HARIHIN TAU ÓUNDARUNI ÍNSIÑENI HOUN SUNGUBEI”. Mini lan le anuadirúaaña lan sun ha arihibaña tau Óundaruni ani lerederuba lan íbiri Rutherford luma íbiri Van Amburgh lidan habara lunya harihin tau Óundaruni. Ítara liña lasigira meha íbiri Rutherford kei alidihati.

HÁFURIDUN FURISUNRUGUGIÑE

Sun añahán lan widü íbirigu ha furisunrugu, aba hadügün Aturiahatiña Bíbülia ha úaraguabaña gárada lun hamuriahan hígirawagüdün íbirigu ha adaürünbaña. Ibihatiña íbirigu ganigitiña ha, dandu wügüriña kei würiña lóugiñe 700,000 seini. Luagu ǘrüwa, 26 lidan ǘrüwa-hati, irumu 1919, aba lígirawagüdün íbiri Rutherford úara hama sedü íbirigu ha adarünbaña luma, lubaragiñe harufudunu íbirigu gárada to lauboun burí seini.

Lidan aban lídangiñe burí dimurei le lariñagubei íbiri Rutherford houn ha eresibirubalin, ariñagati: “Chouru numuti le lan wásügürübei laranseruñadiwa lubá lénrengunga le lunbei liabin. [...] Magumugili áfaaguni le hadügübei dan hálugubei hasagaruniña híbirigu furisunrugugiñe. Mama anihán le súdinitimabei. [...] Awuribuhaadün luéigiñe inarüni, ani ha adügübalin aba abiniruni buiti hagía”.

Le asuseredubei luma haguserawagüdün íbirigu arufudati Heowá lan abugurubalin katei. Weyu 14 lidan seingü-hati, irumu 1919, aba líchuguni Liñun-agei Lúrudu le ígirubei lun layanuhan gürigia luéigiñegua, ariñahani le: “Maguseragüdüwatiña wügüriña ha lau irichaü, ladüga katei le, siñati hadaürǘn”. Siádiwatiña meha íbirigu ha ladüga nege adüga hamá wuribani le hanarimeti. Lun hamuga ígiragüdarügü hamaniña ítaraguarügü o ferudunarügü hamaniña, lasigiruña hamuga hakesin lábugiñe hariahan lúrudugu. Gama lumoun kei le marichaü lubéi sun le adügǘbei hau, ligía uá tubéi gárada to adügütu lun harihín kei gaduruntiña. Luagu le aban oubaü, aba michugúnwaalin lan hadurun. Ani réideiti íbiri Rutherford kei awogóu lun lageindaguni hakesin lumutuniña Heowá lidan Liñun-agei Lúrudu Meriga, ítara liña ladügüni lidan saragu ókaasion lárigiñe láfuridun furisunrugugiñe.

ARANSEÑU LUN APURICHIHANI

Ariñagati íbiri Macmillan: “Meredebadiwa lau wáhabu cháguñu lun wagurabahan lanügüniwa Aburemei sielun. Aba wíchugun fe lunti lan wadügün somu katei lun warihini ka lan lugundanbei Aburemei”.

Gama lumoun, siñati meha hasigiruni íbirigu ha tídanbaña Beteli to arihuboun lau apurichihani lidan sun ubóu dasi le hadügübei luagu saragu irumu. Ka uagu? Ladüga günrinwagua lan meha máhina le ayusurúbei lun imprimírua tan agumeiraguagüdüni. Híruti katei ligía, añahein meha íbirigu álügüdaguatiña houngua anhein gumuhali lubéi lapurichihóun.

Añahein meha san gürigia ha busentiña hafurendeirun luagu uganu lánina Larúeihan Bungiu le hapurichihabei Aturiahatiña Bíbülia? Lun gayara lan lounabúniwa álügüdahani le aban laranserun íbiri Rutherford lun líchugun aban yanu lun hagunbirahóun sun gürigia. Aba lariñagun íbiri Macmillan: “Anhein machülürün ni aban, ñein lagumucha sun katei”.

Aban periodiku awisaha luagu yanu le líchugubei íbiri Rutherford lidan irumu 1919 Los Ángeles (California), le gíribei “Emenigini houn gürigia ha nidiheribaña”

Aba lubeiti líchuguni íbiri Rutherford yanu le gíribei “Emenigini houn gürigia ha nidiheribaña”, Los Ángeles (California), dimaasu 4 lidan seingü-hati, irumu 1919, lau sun meha sándiñein lan. Chülütiña 3,500 gürigia ani saragu san siñati hebelurun. Larugan weyu chülütiña 1,500. Darí hamá meha íbirigu óunabagülei le háluahabei: busentiña meha gürigia hafurendeirun.

Le hadügübei íbirigu lárigiñe, ligía amakürübalin hapurichihan gefentiña luagu Heowá darí lumoun wadaani.

ARANSEÑA MEHA LUBÁ HAGANWOUNDUN

Ariñagatu garüdia to lidan inglesi, to lánina 1 lidan widü-hati, irumu 1919 lidan lan lagumeseha nefu-hati ladügǘba lan aban damuriguaü hounti sun gürigia Cedar Point (Ohio). Aritagua láagili aban nibureinti aturiahati Bíbülia misurina gíriti Clarence Beaty: “Sun wagía saminatiwa lunti lan ñein wamá”. Chülütiña hóugiñe ha agurabúbaña, chülütiña hóugiñe sisi milu íbirigu. Sügǘ le abuiduragüdünbalin adamurini ligía habadiseirun hóugiñe bián san gürigia lidan lagunu Erie le yarafabei ñein.

Tidáü furumiñetu garüdia The Golden Age, to lánina 1 lidan diisi-hati, irumu 1919.

Weyu 5 lidan nefu-hati, irumu 1919, lidan liseingün weyu lani adamurini, aba líchuguni íbiri Rutherford “Yanu houn ha ídehabaña”. Lidan adamurini ligía líchugua awisahani tuagu aban iseri garüdia to gíriboun The Golden Age. * Ñeinbei meha tidan garüdia tuguya “uganu le iserigili ani le súdiniti” ani hafunranguagüdübei tau Bíbülia “ka lan uéigiñe lasusereda lanarime sánsigua le”.

Aba hínchahoun sun Aturiahatiña Bíbülia lun ganigi hamá luma lun hapurichiha tau iseri garüdia to. Tidan aban gárada to ñein lubéi lafuranguagüdüwa ida luba lan laransehóun wadagimanu le ariñawagúati ítara: “Houn sun ha deregeguaañabaña houngua lun Bungiu [badiseihaña] aritagua huméi aban lan chansi buiti heseriwidun lun Bungiu ani meferidira huméi chansi le lun hapurichihani uganu buiti le lun ubóu!”. Ma lubuidun hóunabun íbirigu. Dan le lachülürünbei duusu-hati, ibihaaña meha íbirigu ha apurichihabaña lau ubebeni luagu Larúeihan Bungiu lun habürüdǘn hóugiñe dimí san milu gürigia lun heresibirunu iseri garüdia.

Fiu hádangiñe íbirigu uburugu Brooklyn (Nueva York), tóubagiñe aban durugu adinaguagüda garüdia The Golden Age.

Lidan lagumuchagüle irumu 1919, aranseha hamaali meha lumutuniña Heowá le lunbei hadügüni ani ragühaña meha iseri erei. Gúnfuli haali meha saragu lídangiñe profesía. Ariñawagúati meha lidan Malakíasi 3:1-4 luagu hóuchawaguba lan lumutuniña Bungiu ani harumadaguagüdüwaba giñe. Gumuha meha dan ligía. Ábaya katei sefu haña meha lubúeingu Heowá luéi tubafu “Babilónia to Wéiriboun” ani írida laali meha Hesusu “musu úaraguati ani gunfuranda ligía” * (Aruf. 18:2, 4; Mat. 24:45). Aranseñu haña meha Aturiahatiña Bíbülia lun wadagimanu le aranse láalibei Heowá habá.

^ par. 22 The Golden Age (to agumeiraguagüdüwaboun lidan chumagü lúmagiñe 1932 lau iri Luz y Verdad) lidan irumu 1937 aba lasansirun tiri aba híchugun Consolation (Consolación lidan irumu 1938) lun Awake! lidan irumu 1946 (¡Despertad! lidan irumu 1947).