Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Álügüdahani le hadügübei aliihatiña

Álügüdahani le hadügübei aliihatiña

Átiriñein meha san liñun rumu le ebelaagülei le ligibugiñebei tebelaagüle ténpulu to lábunaguboun Salomón?

Rumu le ebelaagülei ligía aban lídangiñe fánreinti tani ténpulu ani ñéingiñe lebelurúa lidoun fulasu le Sándubei. Átiriñein meha san limigifen luma lidabuberen? Lubaragiñe meha irumu 2023, ariñagatu meha Traducción del Nuevo Mundo lidan 2 Krónikasi 3:4: “Ábanmeme lidabuberen rumu le ebelaagülei tidoun ténpulu kei tidabuberen muna: 20 kodu (o gomedi), ani 120 kodu liñun”. Ariñagatiña fiu ásügüragüdütiña “120 kodu liñun rumu le ebelaagülei”. Mini lan le 53 lan méturu (175 ugudi) liñun wáyelesi le.

Gama lumoun, lúmagiñe irumu 2023 sánsiti bérusu le tidan Traducción del Nuevo Mundo, ariñagatu guentó: “wein lan kodu” liñun mini lan le nefu lan méturu (30 ugudi). a Ariha wamá fiu resun le uágubei ladügǘwa asansiruni le.

Lidan bérusu le lídanbei 1 Urúeigu le ayanuhabei tuagu ténpulu miridúnti ñein átiriñein lan liñun rumu le ebelaagülei. Kéiburi lidan 1 Urúeigu 6:​3, ariñagati Heremíasi átiriñein lan lidabuberen luma limigifen rumu le ebelaagülei tun ténpulu, ani mariñagunti átiriñein lan liñun. Lidan kapítulu le asigirubei ayanuhati furangu luagu amu burí katei le tídanbei ténpulu, kei burí ágeidinaü lauti buronse lun duna, ebu le ítarabei kei karü lúmati bián wagabu lauti buronse le ligibugiñebei rumu le ebelaagülei tun ténpulu (1 Uru. 7:​15-37). Anhein dimí-san lubéi méturu liñun rumu le ebelaagülei tun ténpulu, íñutimabei hamuga sügǘ lau tiñun ténpulu. Ka funati uagu mayanuhan lubéi Heremíasi luagu liñun rumu le? Luagu le aban oubaü, ariñagatiña fiu huríu ha abahüdagubaña luagu binadu sügǘ miñun lan rumu ligía sügǘ luéi tiñun ténpulu.

Machouruntiña meha fiu sásaamu luagu lawandubei lan touba ténpulu lihürü liñun aban rumu le 120 kodu liñun. Lidan meha binadu dan ámuti meha ligaburi ábunaguni, muna burí to íñuboun to meha ábunawaguboun lau dübü luma lau ladüríyu, kei burí tebelaagüle burí ténpulu to burí Ehiptuboun, dabubereti meha tugudina ani eibu iñureina hamanu eibu aburürüdeina tan. Mítaranti meha tadügǘn ténpulu to lábunaguagüdüboun Salomón. Ariñagatiña meha fiu subudihabútiña luáguti ábunaguni anihein lan kei burí sisi kodu liduru touba ténpulu, mini lan 2,7 méturu (9 ugudi). Ariñagati aban binadu sásaamu lidan adibuhani luáguti bunaguaü gíriti Theodor Busink: “Lau gabaroun wamani liduru louba tebelaagüle ténpulu, siñabei hamuga san-wein lan kodu liñun rumu le ebelaagülei”.

Gayaraati chará hamá ha burí ásügüragüdübalin 2 Krónikasi 3:4. Íbini ariñawagúa lan lidan binadu abürüdǘni luagu 120 kodu, ariñawagúati lidan amu binadu abürüdǘni le gayaraati lafiñerúniwa luagu, “weinñein lan kodu” kei burí lidan Códice alejandrino (le lánina sígulu seingü) luma Códice ambrosiano (le lánina sígulu sisi). Kaba meha afuranguagüdei charati le? Mabulieida waméi genegegua lan larihín dimurei san luma kodu lidan ebüréu. Ligíati, másiñati dan lan le ladügün aban gürigia kopia aba funa labürüdün “san-wein” lubaragiñe “wein kodu”.

Íbini buidu lan lun gunfuranda wamani ida tiña lan meha ténpulu to lábunaguagüdüboun Salomón, le súdinitimabei, le mini tubéi ténpulu to lidan wadaani: lubuidun aransehani le ladügübei Heowá lun láhudurawagun lun. Ma lueirin seremei wamani Heowá lau lagunbirahaniwa sun wagía lubúeingu lun wáhuduragun lun! (Ebü. 9:​11-14; Aruf. 3:12; 7:​9-17).

a Anihein aban abürüdǘni lun bérusu le tidan Traducción del Nuevo Mundo, ǘnabu lun páhina, le afuranguagüdübalin le tariñagubei “fiu tídangiñe binadu dugumedu, ariñagatu ‘sanñein lan wein kodu’, gama lumoun fuati tidan amu burí binadu dugumedu o lidan fiu ásügüragüdüni, ‘weinñein lan kodu’”.