Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

ABAHÜDAGUNI LUÁGUTI IBAGARI

Biní laadina Heowá lóugiñe le nagurabubei

Biní laadina Heowá lóugiñe le nagurabubei

SUBUDI numuti lunti lan prekursoru nan, gama lumoun, aba burí nálügüdagun nungua anhein le lubéi lúgubu barǘ lan ugundani. Hínsiñeti meha nuadigimari nun. Au meha arihibei lau lóunahoun éigini Yámanigiñe darí lidise-agei fulasu Áfürika, kei burí Dar es-Salam, Elisabethville luma Asmara. Masaminarungubeitina neseriwiduba lan lun Heowá lidan dan dayarüti lidan burí ageiraü le luma amu burí ageiraü Áfürika.

Dan le nígirubalin machouruni ani aba nagumeserun eseriwida kei prekursoru, aba ladararun aban bena nubá lidoun aba ibagari le ñein lubéi neresibira saragu abiniruni le magurabungubei numuti (Efe. 3:20). Ka asuseredubei? Nagumesera abahüdagua luagu nibagari lúmagiñe furumiñe.

Lidan irumu 1939 nagüriahóua Berlín (Yámani), fiu hati lárigiñe lagumeserun Libiaman Wuribu Wéiriti. Dan le agumucheina lan wuribu lidan irumu 1945 hanarimeti meha hachüühan bonba huáñurugugiñe luagun Berlín. Lidan burí hachüühanu bonba burí tuguya héiguatu fiu tídangiñe lidoun üma le ñein lubéi wawinwanda ani anurahatiwa dandu au kei niduheñu lidoun aban aramudaguagülei le ñein lubéi madaga tan bonba. Lun chouru lan wasandiragun woungua, aba wanurahan Erfurt, le ñein lubéi tagüriahóua núguchu.

Hama nagübürigu luma tuma nitu ageiraü Yámani (yarafa lun irumu 1950).

Áluaha tumuti núguchu inarüni mabuchadunga tuagu. Aliihatu líburu lánina hasaminan wügüriña ani akutiha tumuti larufudahan saragu relihión. Madügünti sun le lun tasandiragun tungua darí tan lan inarüni. Kéiburi lidan irumu 1948, aba habisidahaniwa bián gefentiña luagu Heowá. Aba tagunbirihaniña núguchu lun hebelurun aba tadügün saragu álügüdahani houn. Murusun oura lárigiñe aba tariñaguni nun luma tun nitu: “Darina inarüni”. Murusun dan lárigiñe aba tagumeserun núguchu, nitu, au abasiha adamuridagua Erfurt.

Lidan irumu 1950, aba wagiribudun Berlín aba wagumeserun abasiha adamuridagua Berlín-Kreuzberg. Dan le wóudinbei awinwanda lidan amu fulasu ñein uburugu abasihatiwa adamuridagua Berlín-Tempelhof. Lau lásügürün dan aban tabadiseirun núguchu. Ánheinti au machourunti meha nasandiragun nungua. Kati uagu?

IDA LIÑA NÍGIRUNI MACHOURUNI LUMA HABURI

Murusunrügüñein nawanserun lidan neseriwidun lun Heowá ladüga haburi nan. Íbini furí nan apurichiha lidan bián irumu manigitina meha lun nayanuhan hama ni aban. Sánsiti sun katei dan le násügürün fiu dan hama íbirigu wügüriña hama würiña ha arufudubaña ganigi ani úaragua hagía lun Heowá. Añahein hádangiñe dáüwatiña meha Yámani o lidan fulasu le ñein lubéi hafosuraña nasi gürigia lun hawadigimaridun. Ha híbiri áhurera hamuti habagari lun hebelaagüdün agumeiraguagüdüni lidoun ageiraü Yámani aramudaguarügü. Le meha hadügübei hingí lumutu nanigi. Saminatina anhein áhurera hamaali lubéi habagari luagu Heowá luma hawagu íbirigu, mosu giñe náfaagun lun ua lan haburi nan.

Aba nagumeserun ígirei haburi dan le nídinbei lidan apurichihani espechaliti lidan irumu 1955. Tidan aban gárada to áfuriduboun tidan el Informador, * aba lariñagun Nathan Knorr ligía lan aban lídangiñe apurichihani wéiritimati le hadügübei lumutuniña Bungiu. Ariñagati ánhawa lan apurichiha sun wagía, “ligíaba lan hati buídutima lidan apurichihani le lunbei wawinwanduni lidan dan ligía ubouagu”. Ani ítara liña. Murusun dan lárigiñe, aban nederegeruni nibagari lun Heowá ani lidan irumu 1956 aba nabadiseirun úara luma núguchi tuma nitu. Ani málüti lárigiñe dan ligía mosu meha nadügün aban katei súdiniti.

Lidan burí irumu le ásügürübei, subudi numuti le lan buídubei lun nadügüni lidan nibagari neseriwidun kei prekursoru. Ani anahagua meha ígirei sun katei lubá amu dan. Ábagubei nasaminarun naturiahan furumiñe Berlín lun aban nan bogoneru súdiniti lun nóunaha luma lun liabin ebegidinaü nun bóugudigiñe lun ageiraü. Lárigiñe, aba nasaminarun lunti lan nawadigimaridun fiu dan lidan le naturiahabei lun nasubudirun luagu buidu. Ligíati, lidan irumu 1961 aba nánharun lun aban wadagimanu uburugu Hamburgo, uburugu potu le súdinitimabei Yámani. Eibu nádaragun nungua lidoun wadagimanu, eibu giñe nadarasahani neseriwidun lidan dan dayarüti. Kábati nadüga?

Seremei niña lun Heowá líchuguniña lidan némeri íbirigu hínsiñehabutiña ha íderagubalina gunfurandei leseriwidúniwa lan lun Bungiu ligía lan furumiñetibei. Saragu hádangiñe numadagu prekursoru haña meha ani rútiña aban hénpulu buiti nun. Ínchaha lumutina íbiri Erich Mundt, le meha adaürǘbei lidan fulasu le ñein lubéi hafosuraña nasi gürigia, lun nafiñerun luagu Heowá. Ariñagati nun, íbirigu lan ha afiñerubaña luagu habafu guánarügü lidan fulasu le ñein lubéi hafosuraña nasi gürigia, lau lan lásügürün dan aba hadebilidun. Ánhañati ha íchugubalin sun hafiñen luagu Heowá úaraguatiña lun ani chülütiña lun aban hamá iderebugu lun damuriguaü.

Dan nagumeserunbei eseriwida kei prekursoru (1963).

Luagu amu oubaü, íbiri Martin Poetzinger, le meha eseriwidubei kei aban hádangiñe lílana Musu Úaraguati súnwandan meha línchahaniña íbirigu lun heseriwidun lun Heowá ani ariñagati houn: “Katei létima gebegitimabei wama ganigi wamá”. Lárigiñe nasaminarun luagu dimurei burí le, aba nígiruni nuadigimari ani aba nagumeserun eseriwida kei prekursoru lidan sisi-hati, irumu 1963. Ligía aban katei le buídutimabei nadügün. Bián hati lárigiñe, lubaragiñe nagumeserun áluaha aban iseri wadagimanu, aban nagunbirahóun eseriwida kei prekursoru espechaliti. Ani fiu irumu lárigiñe, aba nagunbirahóun lun nidin lidan külase 44 tidan Leskuela Galaadü. Rúhali meha Heowá lóugiñe le nagurabubei nun.

FURENDEITINA ABAN KATEI SÚDINITI TIDAN LESKUELA GALAADÜ

Aba meha katei súdiniti le nafurendeirubei, lúmagiñetima íbiri Nathan Knorr luma íbiri Lyman Swingle, moun lumuti lan wígiruni weseriwidun lau lóufudagun. Ínchaha hamutiwa lun wawandun íbini anihein lan lénrengunga. Aba lariñagun íbiri Knorr: “Kaba un hetenira? Lun iwiyei, houn igei o lun gudemei? O heteniruba lun tídibu wewe, lun fuluri luma lun igibu gúndaati? Furendei humá lun hínsiñe hamá gürigia hun”. Aban weyu dan le aniha lan íbiri Swingle afuranguagüdei woun ka lan uéigiñe hígirei hádangiñe íbirigu heseriwidun, mosu meha lárügüdagun lungua lun mayahun lan. Mosu meha lararamuni líchuguni liyanun darí lárügüdagun lungua. Chülüti katei ligía tidoun nanigi, aba nariñagun núnguarügü mosu lan náfaagun lun mahirudaguagüdün nani Kristu ni líbirigu (Mat. 25:40).

Au, Claude luma Heinrich, dan le weseriwidubei kei misioneru Lubumbashi (Republika lani Kongo, 1967).

Dan le weresibirunbalin halíñoun báadiwa lan, aba hálügüdüniwa ǘrüwa íbirigu betelitagu ha busenbaña hasubudiruni halíñoun baadiwa lan. Ma lubuidun léibugun yanu oura ligía, darí dan le nariñagun wéibuga lan Republika lani Kongo. Aba hámanichagun murusunraü ani lárigiñe aba hariñagun: “Oo, Kongo. Heowá buma”. Dan meha lígira anihein meha saragu ñunsu luagu wuribu, áfarahani luma le hadügübei wuribatiña fulasurugu. Saminatina nuagu le furendei naalibei. Murusun dan lárigiñe neresibihan, lidan nefu-hati, irumu 1967, aba woudin úara hama nánigu paaná Heinrich Dehnbostel luma Claude Lindsay, Kinsasoun, lichügüdina ageiraü.

ABAN LUBUIDUN FULASU LUN MISIONERU LAN GÜRIGIA

Dan le wachülürün Kinsasoun aba waturiahan faransu luagu ǘrüwa hati. Lárigiñe aba wáhamarun darí suru lani ageiraü Lubumbashi (luagu meha aban dan Elisabethville líribei), yarafa lun fadaguaü lani Sambia. Aba wawinwandun tidan haba misionerugu to erederuboun lamidangua uburugu.

Kei meha mapurichihoungili lan lidan saragu fulasu Lubumbashi ma meha wagundan luagu wagía lan furumiñeti anügei inarüni houn saragu gürigia ha awinwandubaña ñein. Lidan murusun dan gíbetiña meha gürigia aturiahatiña wama hóugiñe ha wayaraatiña. Apurichihatiwa giñe houn ha nadagimeinbaña luma urúei luma houn polisía. Saragu hádangiñe arufudatiña aban lanarime inebesei tuagu Lererun Bungiu luma luagu apurichihani. Kei suajili lubéi hayanuhabei saragu gürigia, au luma Claude Lindsay furendeitiwa giñe ayanuhei. Murusun dan lárigiñe aba hóunahaniwa lidoun aban damuriguaü suajili.

Buíduburiti sügǘ le wásügürübei, gama lumoun sügütiwa giñe lídangiñe fiu lénrengunga. Saragu wéiyaasu mosu meha wawanduni iyeeni le hadimurehabei súdaragu bacharuatiña wawagu o polisía ha fásibaña. Luagu aban dan, aba hebelurun polisía tau hárumate adüraaguei adamuridaguni le wadügübei tidan haba misionerugu aba hanügüniwa tidoun hani áfisi. Ñein hígirawa ñun múarugu darí kei burí ladáün diisi guñoun ani lárigiñe aba hígiragüdüniwa lun woudin.

Lidan irumu 1969, aba niridúniwa keisi óunigiruti sirkuitu. Lidan meha sirkuitu ligía ñein nasubudirei áraabu libiti Áfürika le ñein habéi animaalugu, éibugatina meha saragu labadinagua saragu sagadagei lidan burí üma le buinbei lau baribarabu. Lidan aban aüdü arumugatina tidan aban gabana ani ñein giñe tábugiñe tarumuga aban gayu hau tirahüñü. Mabulieidun nubéi tareinchun sagü binaafin. Luagu amu oubaü, haritagua nágili lau saragu ínsiñeni dan le wañuurubei burí guñoun geyegu wagía lau watu gemeti lun wayanuha luagu inarüni le tídanbei Bíbülia.

Aban lídangiñe lanarime lénrengunga le ídangiñebei násügüra nagagibudagun hama gürigia ha afamurubaña gefentiña lan luagu Heowá, gama lumoun lídangiñetiña meha aban óundaruni gíriti Kitawala. * Fiu hádangiñe gürigia ha beluhaña meha lidoun damuriguaü ani gánitiña meha buligasion ñein. Saragu hádangiñe ítara haña kei dübü aramudaguati (Hud. 12). Lau lásügürün dan aban larumadahani Heowá damuriguaü ani aban líchugun ebu derebuguti lun gayara lan lawanserun damuriguaü.

Lidan irumu 1971, aba nounahóun eseriwida tidan sukursáli to Kinsasaboun. Ñein ídehatina lidan saragu wadagimanu, kéiburi eresibira luma óunaha gárada, ariha tau agumeiraguagüdüni to lamuriahaboun damuriguaü, luma etenira lun burí katei le lánina Departamentu lánina eseriwiduni. Furendeitina Betelirugu adüga aransehani libügürü lawanserun wawadigimari lidan aban ageiraü le ídanbei gudemenouga lan. Liibe-agei dan, sügüti meha saragu dan lubá tachülürün burí gárada tuéigiñe awión lun damuriguaü lugundun aba meha tarariragüdüniwa lun tounahóun tidan aban waporu ani aban meha táhürüdagun waporu luagu saragu dimaasu labadinagua luéinamun híduru le gíribei hasintu le áhüchübei dúnarugu. Íbini ítara, adügǘwati wadagimanu íbini anihein lan saragu lénrengunga.

Wéiritu nanigi lau narihini ida liña lan hadügün aransehani lubá burí adamurini wéiriti íbini lougua lan hámati. Hagía guánarügü adügübalin hani plataforma, yúsutiña sagadi le leiga lefan lun hadügüni touba muna, ani yusu hamuti ligiaméme sagadi lun hóuburaguni lun gayara lan hañuurun luagu. Banbú meha hayusurubei kei wagabu ani lau meha híduru le gíribei hunku hadügei dábula luma giñe tábulugu muna to ñein lubéi ladügǘwa adamurini. Kei ua lubéi gürabu hama, yúsutiña meha weiñu. Aba taweiridun nanigi lau narihini ligaburi hawadigimaridun íbirigu ha lau lichú au lau sun mibe lan hámati. Aba hínsiñedun nun saragu. Wéiriti meha nálugun hawagu dan le nounahóunbei eseriwida lidan amu fulasu.

NESERIWIDUN KENIA

Lidan irumu 1974, aba nóunahoun tidoun sukursáli to Nairobiboun (Kenia). Anihein meha saragu wadagimanu le lunti ladügǘniwa, lugundun sukursáli meha to arihiboun lau diisi ageiraü le yarafabei ani anihein meha lídangiñe ageiraü ligía máhaaña meha gumadimatiña lun apurichihani ñein. Óunahouatina meha liibe-agei dan abisidahei ageiraü ligía, Etiopíatima. Ñein, súfuritiña íbirigu saragu éibaahouni ani awandatiña giñe lanarime óuchawaguni. Saragu hádangiñe óuseruatiña lau furundei, daüwa hagía, añahein amu áfarawaguatiña hilagubei. Íbini ítara, úaraguatiña lun Heowá lugundun buidu lan meha hamadagua luma luma giñe hámagua.

Lidan irumu 1980, susereti aban katei le wéiriti lubuidun lidan nibagari: namarieidun tuma Gail Matheson, lídangiñetu ageiraü Kanadá. Ñǘdüntiwa meha tidan tuguyaméme leskuela Galaadü ani abürühatiwa gárada wámagua. Teseriwiduña meha kei misionera Boliwia. Duusu irumu lárigiñe aban wadunragun uburugu Newayóru, fiu dan lárigiñe aban wamarieidun Kenia. Wéiriti neteingirunu Gail lugundun súnwandan meha tarihini katei kei labusenruni Bungiu, gufuruma tuguya lau le túmabei. Tuguyamémegiru nupaaná aban würi hínsiñehabutu ani úaraguatu.

Lidan irumu 1986, aba nagumeserun eseriwida kei óunigiruti sirkuitu luma kei lílana Sétanu le Arihibei tau Sukursáli. Dandu au kei Gail ñǘdüntiwa abisidahei damuriguaü le lídanbei saragu ageiraü le aubei tariha sukursáli to Keniaboun.

Íchiga aban yanu lidan aban adamurini uburugu Asmara (1992).

Haritaguagidina buidu luagu aransehani le adügǘbei lubá aban adamurini uburugu Asmara (Eritrea) lidan irumu 1992, dan meha le ánhawagili lun wapurichiha lidan fulasu ligía. Híruti ábanrügüñein lan fulasu le lareidaagüle ilaü wadarira ani ma meha lanarime luriban dandu múnadagiñe kei bóugudigiñe. Gama lumoun aba taweiridun nanigi wéyubei ladügǘniwa adamurini, lau narihini asansiruni le hadügübei íbirigu luagu fulasu lun aban lan fulasu gadünamati lun láhudurawagun lun Heowá ñein. Saragu iduheñu barütiña burí gamisa wéndetu lun hadouragun lau katei burí le madünamabei larihíniwa. Wéiriti buiti luma ugundani le wibihibei lídangiñe lubuidun adamurini ligía le ñein lubéi hachülüra 1,279 gürigia.

Dan le wabisidahani burí damuriguaü, rédeitiwa lidan ámuñegueinarügü fulasu, barüti le saragu lénrengunga. Anihein meha dan rédeitiwa lidan burí lubuidun fulasu tidan muna wéinamutu laru beya, amu dan, rédeitiwa tidan aban muna lautu singi lidan aban fulasu áraabu le ñein habéi nadagimeintiña ani kéiburi meha 100 méturu (300 ugudi) tidise kumú tuéi muna. Lau sun lira, meberesenga meha halía lan weseriwida, le mabulieidun wabéi sun burí weyu le wásügürübei apurichiha dandu hama íbirigu kei hama prekursorugu chubalugutiña. Dan meha le wóunahoun eseriwida lidan amu fulasu mosu meha wayouragun houn saragu umadagu ha uágubei wáluga lárigiñe.

IBIHATIWA ABINIRUNI ETIOPÍA

Kéiburi lidan irumu 1987 luma 1992, aba hánharun gumadimatiña lun wapurichiha lidan saragu ageiraü le aubei tariha sukursáli to Keniaboun. Ábati ñein tan sukursáli lidan amu burí ageiraü. Lidan irumu 1993, aba wóunahoun eseriwida tidan áfisi to erederuboun Adís Abeba (Etiopía). Luagu saragu irumu aramudaguarügü meha heseriwida íbirigu lun Heowá lidan ageiraü le, guentó mámaali ítara.

Lidan aban aüdü Etiopía dan le neseriwidubei kei óunigiruti distritu (1996).

Biní laali Heowá wadagimanu lánina apurichihani Etiopía. Saragu íbirigu heseriwiduña kei prekursorugu. Lúmagiñe irumu 2012, hádangiñe sun apurichihatiña, sagü irumu, añahein hóugiñe 20 hádangiñe kada san íbirigu ha seriwihaña kei prekursorugu ha apurichihabaña 70 oura. Lanwoun lira, adügaaru leskuela to tíchuguboun lóundarun Heowá lun buídutima lan harufudahan ani bunawaguaaru giñe tóugiñe 120 Luban Adamuridaguni. Lidan irumu 2004, águyatiña iduheñu Beteli tidoun aban iseri sukursáli. Lidan ligiaméme fulasu anuhein giñe aban Muna lun Adamurini ñein, ani huutu houn saragu íbirigu.

Luagu saragu irumu dandu au kei Gail, adügaadiwa umadagu buítiña Etiopía. Wéiriti hínsiñe woun ladüga hínsiñehabu luma lubuidun housan. Málügili lúmagiñe wóunahoun tidoun sukursáli to lamidanboun Yuropa ladüga luriban átuadi. Góunigi hamutiwa íbirigu lau ínsiñehabuni, gama lumoun álugatiwa saragu hawagu wábirigu hínsiñehabutiña ha Etiopíabaña.

HEOWÁ AWEIRIDAGÜDÜBALIN NADÜ

Ariha wamaali ida liña lan laweiridagüdüni Heowá nadü (1 Ko. 3:6, 9). Kéiburi, dan le napurichihabei luagu furumiñeti wéiyaasu houn fiu gürigia ruándana ha ñǘbuinbaña kóngogiñe áluaha kóbüre, úati meha ni aban apurichihati Ruanda, guentó añahein kéiburi 30,000 íbirigu ñein. Lidan irumu 1967, añahein meha kéiburi 6,000 apurichihatiña lidan Republika lani Kongo, guentó añaheinhaña hóugiñe 230,000 apurichihatiña ani chülütiña hóugiñe 1,000,000 gürigia lidoun Aritaguagülei lidan irumu 2018. Lidan burí sun ageiraü le aubei tariha sukursáli to Keniaboun gánwounhaña apurichihatiña lóugiñe 100,000.

Lóugiñe 50 irumu guentó, lúmagiñe layusurun Heowá saragu íbirigu lun híderagunina eseriwida lidan dan dayarüti. Lau sun anahagua lan áfaagua lun ua lan haburi nan, furendeihadina afiñera sunsuinagubei luagu Heowá. Íderagua láadina nawinwandun Áfürika lun gaguraasun nan luma lun gufuruma nan lau le númabei. Dandu au kei Gail gebegitiña íbirigu ha woun lau hadararuni tubenari haban wabá, lau hawandun lanarime lénrengunga luma luagu hafiñen luagu Heowá. Wéiriti neteingiruni Heowá tídangiñe sun nanigi luagu areini le arufuda láalibei nun. Le lúgubu, biní láadina Heowá lóugiñe le nagurabubei (Sal. 37:4).

^ par. 11 Dan lárigiñe aba laguarún tun Wani Ministeriu, teweñegua, aba tiabin Le lunbei ladügǘniwa lidan adamuridaguni Habagari Kristiánugu luma Heseriwidun.

^ par. 23 Dimurei Kitawala lídangiñeti suajili, le mini lubéi “áfosura, abugura, o agumadiha”. Adügati óundaruni le lun línchahaniña gürigia lun aban luwuyeri polítika: lun hafanreinragun luéi Bélühika, aban ageiraü le meha arihubei hau. Sétanu meha ha lábugiñebaña tubafu óundaruni to ibiha hamutu meha hani gefentiña luagu Heowá agumeiraguagüdüni, aturiaha hamutu meha ani afanreinha hamutu giñe. Lanwoun lira, sansi hamuti meha inarüni le tarufudahabei Bíbülia lun hawanseragüdüni hani polítika, hechu, hafiñen luma luriban ligaburi hawinwandun.