MARÜDOKÉU ligía meha aban gürigia le iridúati mabei tidan líburu to gíriboun Esütérü aban tídangiñe líburu to tídanboun Bíbülia. Marüdokéu ligía meha aban hádangiñe huríu le anügǘbei lageiragiñe ani nadagimeinti meha tidan palasiu to Pérüsiaboun lidan lagumeseha sígulu seingü lubaragiñe lidaani Kristu, “lidan lidaani larúeihan urúei Asueru” (uguñe weyu afiñetiña saragu gürigia ligía lan urúei Hérühesi I). Günringua lumuti meha Marüdokéu aransehani le hadügübei áganiñu lun yebe háfaruni urúei hilagubei. Wéiriti meha leteingiradi urúei darí lun líchugun gumadi lun líchuguniwa uéiriguni lun Marüdokéu hagibugiñe sun gürigia. Dan lárigiñe, dan le lounwen Amán, aban hádangiñe lágani Marüdokéu ani hágani giñe huríu, aba líriduni lurúeite Pérüsia Marüdokéu lun ligía lan libiaman urúei. Seremei katei le, aba líchugun Marüdokéu aban lúrudu le adügübei lun máfarawagun hamá huríu ha awinwandubaña lábugiñe sun Larúeihan Pérüsia (Esü. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16).

Lidan lagumeseha sígulu wein, añahein meha hádangiñe ha aturiahabaña luagu binadu sügǘ ariñagutiña iyeeni lan abahüdaguni le tídanbei líburu to gíriboun Esütérü ani mawinwandun lan nege Marüdokéu. Gama lumoun, lidan irumu 1941 gürigia ha aturiahabaña luagu katei le binadu, aba hadarirun aban katei le achoururagüdübalin houn le tariñagubei Bíbülia luagu Marüdokéu. Ka hadarirubei?

Daritiña aban abürüdǘni lidan hererun pérüsiana le íridubalin liri aban wügüri le gíribei Marduka (Marüdokéu lidan garifuna) nadagimeinti meha uburugu Susa, másiñati abahüda lan seinsu luádigimaridubei (kontable). Dan le ladarirúbei ariñahani le, ariñagati Arthur Ungnad, aban sásaamu le aturiahabei luáguti binadu sügǘ le lídanbei burí fulasu ligía, ariñahanirügüñein lan ligía “ayanuha luagu Marüdokéu bóugudi tuéi Bíbülia”.

Lúmagiñe lariñaguni Arthur Ungnad dimurei burí le sügügüdawaali saragu milu ariñahani lidan iñeñein le hayanuhabei pérüsiana. Laganagua dariwati silinduru lauti múa le Persépolisibei, le adarirubei turageirugu muna to ñein lubéi lareidahóua seinsu, yarafa lun lubarieirun uburugu. Siliduru meha le lánina meha lidaaniwagu urúei Hérühesi I. Bürüwañu liña lidan hererun elamitagu ani anihein saragu iri ñein le burí iridúbei tidan líburu to gíriboun Esütérü. a

Dariwati lidan fiu silinduru lauti múa ariñahani le ayanuhabei luagu aban gürigia le gíribei Marduka, le meha abürühabei tidan palasiu to Susaboun lidan lidaani larúeihan Hérühesi I. Aban lídangiñe abürüdǘrüni ligía, ariñagati ásügüragüdüti lan meha Marduka. Úarati ariñahani le luma le tariñagubei Bíbülia luagu Marüdokéu, ligía meha aban hádangiñe nadagimeintiña tidan palasiu le ñein lubéi urúei Asueru (Hérühesi I), ayanuhati meha Marüdokéu íbini bián iñeñein ani héchuti meha añuura turugabu lani urúei palasiu to Susaboun (Esü. 2:19, 21; 3:3). Aban meha muna to wéiriti tubenari muna tuguya to ñein lubéi hawadigimarida sun ha nadagimeinbaña luma urúei.

Kei le aubei warihei, anihein saragu katei le arufudubalin ligiaméme lan Marduka le úagubei layanuhóua lidan silinduru lauti múa lumoun Marüdokéu le úagubei tayanuhan líburu to gíriboun Esütérü líburu to tídanboun Bíbülia. Wínwantiña meha lidan ligiaméme dan, lidan ligiaméme fulasu ani nadagimeintiña lidan ligiaméme dasi tidan palasiu. Sun ariñahani le arufudati ligiaméme lan Marduka luma Marüdokéu.