Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

ATURIAHANI 48

Afiñe humá luagu líderagubadün lan Heowá meberesenga le asusereduti

Afiñe humá luagu líderagubadün lan Heowá meberesenga le asusereduti

“Gaguraasun huma […] ladüga anahein huma. Au, le Aburemei Suntigabafu ariñagubalin” (AHÉU 2:4).

UREMU 118 “Ruba lanwoun wafiñen”

LE LUNBEI WATURIAHANI a

1, 2. Ka lénrengunga libe le wásügürübei uguñe weyu úmabei hagagibudagua huríu ha agiribudubaña Herusaléun? (Ariha huméi giñe rekuáduru le gíribei “ Lidaani Ahéu, Sakaríasi luma Ésüdürasi”).

 NIDIHERITÜN san luagu le lunbei lasuseredun ámuñegü? Másiñati féridi humaali lan huádigimari ani aba hálügüdagun hungua ida luba lan hetenirun houn hiduheñu. O háfuga nidiheri humá lun chóuruñu lan hakipuruniña tila huban ladüga asansiruni lidan polítika, éibaahouni o maha hamá gumadimatiña lun wapurichihan. Anhein hásügürüña lubéi lídangiñe aban lídangiñe turobuli le, líchuguba dǘgüdaguaü hun harihini ida liña lan líderaguniña Heowá ísüraelina dan le hagagibudagunbei luma sügǘ le genegeguati luma le.

2 Mégeitiña meha huríu ha awinwandubaña Babilónia aban afiñeni héreti lun hígiruni irisini luma lubuidun habagari Babilónia lun haweiyasuhan lidoun aban ageiraü le ibidiñebei houn hiibe-agei. Murusun dan lárigiñe hachülürün Herusaléun, aba hagagibudagun luma sügǘ hénrenguti kei burí lilouguan seinsu asansiruni lidan polítika, luma hebedaagun háganiñu houn. Adügati saragu turobuli le lun hénrengu lan houn fiu hádangiñe hadireirun saragu dan lun tábunawagunya litenpulun Heowá. Ligíati, yarafa lun irumu 520 lubaragiñe wadaani, aba lóunahani Heowá profeta Ahéu luma Sakaríasi lun híderaguniña lumutuniña lunya hasandirun ubebeni luagu áhuduraguni lun Heowá (Ahe. 1:1; Sak. 1:1). Kei le aubei warihei, gúnfulitiña profetagu ha lau dasi le heresibirubei ani buiti lidin houn. Lau sun lira, kéiburi 50 irumu lárigiñe, ábaya hábürühan huríu lidoun maguraasuni. Lidan dan ligía lagiribuda Ésüdürasi, aban bugaha máisturu lidan Lúrudu le líchugubei Bungiu lun Moisesi, Babilóniagiñe lun Herusaléun lun líchugun dǘgüdaguaü luma lun líderaguniña lumutuniña Bungiu lun híchuguni áhuduraguni lun Heowá lidan furumiñeti lúgaaru lidan habagari (Ésüd. 7:​1, 6).

 

3. Kaba burí álügüdahani wakutiha? (Ariñawagúni 22:19).

3 Íderagua lumutiña profesía lani Ahéu luma Sakaríasi lubúeingu Bungiu ha lánina binadu dan lun hasigirun afiñera luagu Heowá íbini hebedaagun háganiñu houn, gayaraati giñe líderaguniwa lun wasigirun afiñera luagu líderagubadiwa lan Heowá meberesenga le asusereduti (aliiha huméi Ariñawagúni 22:19). Lidan aturiahani le warihubei le lariñagubei Bungiu houn lumutuniña liyumulugugiñe profeta Ahéu luma Sakaríasi, ani wakutihabei giñe lani Ésüdürasi hénpulu. Líderagubadiwa sügǘ burí le óunabei álügüdahani burí le: ka ladügübei lénrengunga le úmabei hagagibudagua huríu houn lárigiñe hagiribudun hageiroun?, ka uagu lunti lubéi wíchuguni lugundan Bungiu lidan furumiñeti lúgaaru dan le wásügürün lídangiñe lénrengunga? ani kaba íderaguawa lúntima wafiñerun luagu Heowá meberesenga le asusereduti?

LE LADÜGÜBEI LÉNRENGUNGA LE ÚMABEI HAGAGIBUDAGUA HURÍU

4, 5. Ka lébunabei heferidirunbalin fiu huríu ubebeni le hasandirubei?

4 Dan le hachülürünbei huríu Herusaléun, anihein meha saragu wadagimanu lunti hadügüni. Lidan murusun dan aba hábunaguniya latarü lani Heowá ani aba híchuguni tugudina ténpulu (Ésüd. 3:​1-3, 10). Gama lumoun, lau lóufudagun aba lagumuchun ubebeni le hasandirubei. Ka uagu? Ladüga mosu meha hawadigimaridun ténpulurugu, mosu meha giñe hábunagunu haban, bunagua hameime hachari ani teni hagíame houn tílana haban (Ésüd. 2:​68, 70). Lanwoun lira, meredetiña háganiñu chagu harüna: aba hadügün aransehani lun hararamuni tábunawagunya ténpulu (Ésüd. 4:​1-5).

5 Ebereseha lumutiña giñe turobuli lánina maseinsuni huríu luma asansiruni lidan katei lánina polítika. Pérüsiana meha agumadihabaña lidan hageira huríu lidan dan ligía. Lárigiñe lounwen urúei Siru lidan irumu 530 lubaragiñe wadaani, aba larúeihan Kambises leweñegua Siru, aba ladügün aransehani hama lisudaranigu lun lárügüdüni Ehiptu. Lidan héibuguniwagu Ehiptun, másiñati sügǘ hamá súdaragu ha lídangiñe hageira ísüraelina ani aba hamuriahan duna luma éigini hama huríu, amuriahatiña giñe fulasu lun herederun ñein, chóuruti adüga lan katei le lúntima gürewei lan le gádanbaliña huríu. Dan le lagumeserunbei le aban urúei agumadiha le gíribei Daríu I, anihein meha saragu ebedaaguni luma chagaguaü lánina polítika lidan arúeihani pérüsiana. Adügati sun katei le lun hálügüdagun saragu huríu ha agiribudubaña Herusaléun houngua ida luba lan hetenirun houn tílana haban. Ladüga sun turobuli burí le, saminatiña fiu huríu mama lan dan buiti lun tábunawagunya litenpulun Heowá (Ahe. 1:2).

6. Ka amu lénrengunga úmabei hagagibudagua huríu, ani ka lachoururagüdübei Sakaríasi houn? (Sakaríasi 4:​6, 7).

6 (Aliiha huméi Sakaríasi 4:​6, 7). Lanwoun turobuli lánina maseinsuni luma asansiruni lidan polítika, súfuritiña giñe huríu éibaahouni. Lidan irumu 522 lubaragiñe wadaani, ibihatiña háganiñu lun lararamun tábunawagunya litenpulun Heowá. Gama lumoun, chóurugüda lumuti Sakaríasi houn huríu layusurubei lan Heowá lueirin lubafu lani sífiri lun lagidaruni furumiñeguarügü katei le eberesehabalin dasi le. Lidan irumu 520, ruti urúei Daríu üma houn lun hasigiruni wadagimanu tidan ténpulu, ruti giñe seinsu houn huríu lun hadügüni, aba giñe líchugun lúrudu houn gumadimatiña ha lílana fulasu lun híderaguniña (Ésüd. 6:​1, 6-10).

7. Ka burí abiniruni heresibirubei huríu ladüga híchuguni lugundan Bungiu lidan furumiñeti lúgaaru?

 7 Füramaseti Heowá houn lubúeingu liyumulugugiñe profeta Ahéu luma Sakaríasi, anhein lan híchiga tábunawagun ténpulu lidan furumiñeti lúgaaru lidan habagari, ñeinbei lan hama (Ahe. 1:​8, 13, 14; Sak. 1:​3, 16). Lau dǘgüdaguaü le híchugubei profetagu ha houn, ábaya hetenirun huríu lun wadagimanu tidan ténpulu lidan irumu 520 ani lubaragiñe 5 irumu aba hagumuchuni dasi le. Íbini gagibugua hamá meha luma saragu turobuli, ru hamuti lugundan Bungiu lidan furumiñeti lúgaaru lidan habagari. Ligíati líchugunbalin Heowá ídemuei le hemegeirubei houn, dandu lun hawinwandun kei lun hakipuragun houngua yarafa lun. Ligía gayara lubéi háhuduragun lun Heowá lau ugundani (Ésüd. 6:​14-16, 22).

RU HUMÉI LUGUNDA BUNGIU LIDAN FURUMIÑETI LÚGAARU

8. Ida liña líderaguniwa le lariñagubei Ahéu 2:4 lun wíchuguni lugundan Bungiu lidan furumiñeti lúgaaru? (Ariha huméi giñe abürüdǘni).

8 Subudi wamuti yarafaali lan óunweboun asufuriruni. Ligíati, súdinitima lubéi uguñe weyu sügǘ lau amu dan lun gaganbadi wamá lun gumadi lánina lapurichihóun uganu buiti (Mar. 13:10). Gama lumoun, furanguti anhein wásügürüña lubéi lídangiñe turobuli lánina maseinsuni o maha hamá gumadimatiña lun wapurichihan, gayaraati hénrengubei lan woun wetenirun lun wani ministeriu. Kaba íderaguawa lun wíchuguni Larúeihan Bungiu lidan furumiñeti lúgaaru? Afiñe wamá súnwandan wámabei lan “Heowá le hábuti ánheligu gabafutiña”. b Líderagubadiwa anhein wíchiga Larúeihan lidan furumiñeti lúgaaru lidan wabagari sügǘ lau wetenirun lun waturobulin guánarügü. Ligíati moun lumuti lubéi wanufudedun (aliiha huméi Ahéu 2:​4, TNM). c

9, 10. Ida liña lagunfulirun dimurei le lídanbei Matéu 6:33 lidan hakesin aban feru maríeitiña?

9 Ariha waméi lani Oleg tuma Irina hénpulu, d aban feru maríeitiña prekursorugu. Lárigiñe háguyun lun hídehan lidan aban damuriguaü, aba heferidiruni hawadigimari ladüga turobuli lánina seinsu lidan ageiraü ligía. Íbini sügǘ hamá aban irumu madarirunga aban wadagimanu le chóuruti, súnwandan hasandiruni ídemuei luma ínsiñeni lúmagiñeti Heowá, ani anihein dan resibitiña giñe ídemuei hámagiñe íbirigu. Ka hadügübei lun habaruaguóun hamá? Ariñagati Oleg, le meha ábürühalibei arüna: “Lau beresegu wamá lidan apurichihani íderagua lumutiwa lun wetenirun lun le súdinitimabei”. Sun aniha lan tuma lani weiriou áluaha wadagimanu, aba hetenirun lun apurichihani sunsuinagubei.

10 Aban weyu, dan le hagiribudunbei hábiñoun lárigiñe hapurichihan, aba híchugun fe lúmagiñe aban habesinan aweiyasuha lan aban besi hamada kei burí 160 kilometuru (100 maili) lun lanügün bián tirahüñü sagü lau lubuña éigini houn. Abahüdahati Oleg: “Aba wíchugun fe weyu ligía berese lan Heowá wau ítara kei lílana damuriguaü. Chouru wamuti maweiyasunbei lan Heowá abulieidagua hawéi lubúeingu, íbini genege lan máranila turobuli le gádanbaliña” (Mat. 6:33).

11. Kaba líchiga Heowá woun ánhawa etenira lun wadügüni lugundan?

11 Busenti Heowá lun wetenirun lun dasi lánina hadügün disipulugu, aban dasi le esefuhabei ibagari. Kei warihini lidan  párafu 7, ínchaha lumutiña Ahéu huríu lunya hetenirun lun dasi lánina tábunawagun ténpulu. Ítara liña kamá hamuga lariñawagúña houn lunya híchuguni tugudina ténpulu luma lun habulieiduni irumu burí le ñein lubéi madügün hamá ni kata lidan dasi le. Füramaseti Heowá houn ánhaña lan gaganbadi lun labinirubaña lan (Ahe. 2:​18, 19). Wagía sun gayaraati giñe wachoururuni labinirubadiwa lan Heowá anhein wíchiga dasi le ru láalibei woun lidan furumiñeti lúgaaru lidan wabagari.

LE LUNBEI WADÜGÜNI LUNTIMA WAFIÑERUN LUAGU HEOWÁ

12. Ka meha uagu megei lubéi Ésüdürasi hama ha aweiyasuhabaña luma aban óunwenbu afiñeni?

12 Lidan irumu 468 lubaragiñe wadaani, aweiyasuhati Ésüdürasi Babilóniagiñe lun Herusaléun lidan libiaman sétanu hani huríu ha agiribudubaña Babilóniagiñe. Mégeiwati meha aban óunwenbu afiñeni lun ladügǘn aweiyasuhani ligía. Denchati meha üma le uéigiñebei haweiyasuhan ani kei barǘ habéi bandi golu luma pülata lun tábunawagun ténpulu, gayaraati meha híweruhoun (Ésüd. 7:​12-16; 8:31). Lanwoun lira, lau lóufudagun aba harihin machourun lan uburugu Herusalén, ladüga mibe hamá gürigia awinwandutiña ñein gádeihali meha dandu lubarieirun kei lubenari uburugu. Ida liña líderaguniwa le ladügübei Ésüdürasi lúntima wafiñerun luagu Heowá?

13. Ka íderagubalin Ésüdürasi lúntima lafiñerun luagu Heowá? (Ariha huméi giñe abürüdǘni).

13 Ariha lumuti meha Ésüdürasi ida liña lan líderaguniña Heowá lubúeingu lidan dan hénrenguti. Fiu irumu lubaragiñe, lidan irumu 484, dan le líchugunbalin urúei Asueru gumadi lun lagumuchún hau huríu ha awinwandubaña lidan hageira Pérüsiana, másiñati Babilónia lan lawinwanda Ésüdürasi lidan dan ligía (Esü. 3:​7, 13-15). Lídanñein meha denchaü libagari. Dan le hasubudirunbalin huríu ha lídangiñebaña “sun fulasu” luagu siadi waña lan, aba hayunarun ani aba hírudun, ani másiñati aba lan hayumuragun lun Heowá lun lesefuruniña (Esü. 4:3). Samina wamá ida liña lan lasandiragun Ésüdürasi lungua hama ha híbiri huríu dan le hasubudirunbalin sánsiha lan gádantiña, ha meha busenbaña hagumuchun hau, hagía áfarawagubaña (Esü. 9:​1, 2). Lénrengunga le lawinwandubei Ésüdürasi lidan dan ligía másiñati aranse lani luba óuchawaguni le lunbei liabin, ani chóuruti adüga lan katei le lun lederebudagüdüni lafiñen luagu gayara lan lóunigiruniña Heowá lubúeingu. e

14. Ka tafurendeirubei aban íbiri dan le terederubei mawadigimaridunga?

14 Dan le warihini ida liña lan lóunigiruniwa Heowá lidan dan hénrenguti, ábatima léredun wafiñen luagu. Teni wamá lun le tásügürübei Anastasia, aban íbiri to awinwanduboun Yuropa. Álugatiña yebe tupanaagu lidan wadagimanu hafosurunu lun tádaragun tungua lidoun katei lánina polítika, aba tígiruni wadagimanu ligía ladüga busén tan úaragua tan lun Heowá. Ariñagatu Anastasia: “Lubaragiñe meha dan ligía, meredegidina meha maseinsunga”. Ariñagayatu: “Aba nafurieidun lun Heowá luagu katei le, ani aba narihini ida liña lan lóunigirunina lau ínsiñeni. Ánhanaya eredera mawadigimaridunga, manufudediname. Subudi numuti ánhana lan lóunigira Núguchi le siélubei uguñe weyu, lóunigirubadina giñe súnwandan”.

15. Ka katei adügübei lun lasigirun Ésüdürasi afiñera luagu Heowá? (Ésüdürasi 7:​27, 28).

15 Ariha lumuti Ésüdürasi lídehan Heowá lidan libagari. Lau lararamagun asaminara luagu saragu wéiyaasu le líchugubei Heowá ídemuei lun, adügati katei le lun lasigirun afiñera luagu. Teni wamá lun dimurei “lau lídehan Heowá”, le áfuachubei lidan Ésüdürasi 7:​27, 28 (aliiha huméi). Tidan líburu tídangiñetu Bíbülia to anügübalin liri, séingüñein wéiyaasu layusuruni Ésüdürasi dimurei libe le (Ésüd. 7:​6, 9; 8:​18, 22, 31).

Lidan burí ka sügǘ gayara lan furangutima lan warihini lídehan Heowá? (Ariha huméi párafu 16). f

16. Lidan ka burí sügǘ gayara lan furangutima lan larihín lídehan Heowá? (Ariha humoun giñe iyawaü).

16 Gayaraati líderaguniwa Heowá dan le wásügürün lídangiñe sügǘ hénrenguti. Kei hénpulu, másiñati mosu lan wamuriahan luma wábuti lun líchugun üma woun lun woudin lidoun aban adamurini o lígirun lun lasansiruni lóurate wawadigimari lun gayara lan woudin adamuridagua. Lidan sügǘ ítarati, gachansintiwa lun warihini lídehan Heowá lidan wabagari. Gayaraati taweiridun wanigi lau warihini buidu lan láfuridun sun katei sügǘ lau le wagurabubei, ladügüba katei le lúntima derebugu lan wafiñen luagu Heowá.

Anihán Ésüdürasi ténpulurugu. Ani ñein lafurieiduña lun Heowá ayahuaheina luagu hafigoun lílana ageiraü. Ani gürigia ha ñéinbaña tidan ténpulu hayahuahaña giñe. Ábati lámalihaliña Sekaníasi lau dimurei le: “Aniheingua emenigini lun Ísüraeli. [ . . . ]; wagíameti lun wíderagunibu” (Ésüd. 10:​2, 4). (Ariha huméi párafu 17).

17. Ida liña wasubudiruni ǘnabugu lan Ésüdürasi lidan dan hénrenguti? (Ariha huméi dibuhu le luágubei tidáü garüdia).

17 Ǘnabuguti meha Ésüdürasi ani aba lamuriaha ídemuei luma Heowá. Dan meha le nidiheri lubéi luagu saragu dasi le lunbei ladügüni, ábaha lafurieidun lun Heowá lau ǘnabuguni (Ésüd. 8:​21-23; 9:​3-5). Lau harihini amu lafiñen luagu Bungiu, aba híderaguni ani aba háyeihani lafiñen (Ésüd. 10:​1-4). Danme le nidiheri wamá luagu turobuli lánina maseinsuni o katei le hemegeirubei tílana waban, amuriaha wamá ídemuei luma Heowá lidan furíei lau afiñeni luagu líderagubadiwa lan.

18. Kaba íderaguawa lúntima wafiñerun luagu Heowá?

18 Anhein ǘnabugu wabéi amuriaha wagíame ídemuei luma Heowá, ígira wagíame lun híderaguniwa wábirigu, léredatimaba wafiñen luagu Heowá. Meferidirun tumuti Erika tafiñen luagu Heowá, aban íbiri to ǘrüwaabaña tisaanigu, íbini gásügürün tan. Lidan murusun dan hilatu tisaani to magurahóungiruboun hilati giñe tani weiriei. Lau tasaminarun luagu sun le tásügürübei ariñagatu: “Ibidiñeti bun ida luba lan líderagunibu Heowá. Anihein dan aba laweiridagüdünu banigi. Lidan saragu wéiyaasu ariha naali yusu lániña Heowá numadagu lun lóunabuni saragu lídangiñe nafurieidun lau somu katei le hariñagubei o le hadügübei. Anhein nabahüdaha le násügürübei houn, ménrenguntimabei houn lun híderagunina”.

AFIÑE HUMÁ LUAGU HEOWÁ SÚNWANDAN

19, 20. Ka wafurendeirubei hámagiñe huríu ha siñabei hagiribudun Herusaléun?

19 Gayaraati giñe wafurendeirun saragu katei hámagiñe huríu ha siñabei hagiribudun Herusaléun, másiñati, ladüga lan harumudiri, luriban hátuadi o ladüga mosu lan hetenirun houn tílana haban. Íbini le gádanbaliña, rútiña ídemuei lau sun hagundan houn ha agiribudubaña Herusaléun lau híchugun saragu umegeguni houn (Ésüd. 1:​5, 6). Genegeti, íbini lan sügühali lan meha kei burí 19 irumu lárigiñe hagiribudun furumiñetiña sétanu huríu ha meha erederubaña Babilónia Herusaléun, añahagua meha ha erederubaña Babilónia óunaha budagia houn ha Herusalénbaña (Sak. 6:10).

20 Íbini siñá lan wadügüni sun le hamuga hínsiñebei woun lun wadügün lidan weseriwidun lun Heowá, chouru wamuti gebegi lan lun Wabungiute sun áfaaguni le wadügübei luagu. Ida liña wasubudiruni? Ladüga le lariñagubei Heowá lun profeta Sakaríasi. Aba lariñagun houn lun hadügün aban ridi lau golu luma pülata le hóunahabei huríu ha erederubaña Babilónia (Sak. 6:11). Ábame lerederun “ridi” ligía keisi “aritaguagülei” lánina híchigadi (Sak. 6:14). Ligíati, chouru wabalin maweiyasunbei lan Heowá abulieidei áfaaguni le wadügübei lidan weseriwidun lun íbini laganagua lénrengunga (Ebü. 6:10).

21. Kaba íderaguawa agurabahei le lunbei lasuseredun ámuñegü manufudeuga?

21 Subudi wamuti wasufuriruba lan saragu lénrengunga lidan lagumuhóun burí weyu ani gayaraabei laribadatimaba lan katei (2 Tim. 3:​1, 13). Lau sun lira, moun lumuti wígirun lun ladügün idiheri lun lábürühan warüna. Haritagua waméi le lariñagubei Heowá houn lubúeingu lidan lidaani Ahéu: “Anahein huma […]. Manufudeda humá” (Ahe. 2:​4, 5). Wagía sun chouru wamuti giñe ánhawa lan áfaagua saragu lun wadügüni lugundan Heowá, ñeinbei lan giñe Heowá wama. Anhein wawinwanda le furendei wamaalibei lídangiñe lani Ahéu luma Sakaríasi profesía luma lídangiñe lani Ésüdürasi hénpulu, wafiñeruba luagu Heowá súnwandan, meberesenga le asusereduti.

UREMU 122 Derebugubá darí lagumuhóun!

a Ladügǘña aturiahani le lun líderaguniwa lúntima wafiñerun luagu Heowá dan le wásügürün lídangiñe turobuli lánina maseinsuni, dan le ñein lan chagaguaü lánina polítika lidan fulasu le ñein lubéi wawinwanda o dan le maha hamá lúrudugu lun wapurichihan.

b Dimurei “Heowá le hábuti ánheligu gabafutiña” le áfuachubei 14 wéiyaasu tidan liliburun Ahéu. Haritaguagüda lumutiña dimurei le huríu ani haritaguagüda lumutiwa giñe mébeha lan lubafu Heowá ani ligía lan alidihabaliña saragu míñunu bíñunu ánheligu (Sal. 103:​20, 21).

c Ahéu 2:​4, (TNM): “‘Guentoti derebugubá Sorobaweli —liña lariñagun Heowá—, ani derebugubá Hosué, liráü Heosadak fádiri le íñutimabei’. ‘Ani here humá sun huguya ha awinwandubaña lidan fulasu le —liña Heowá—, ani nadagimein humá’. ‘Lugundun anahein huma —liña lariñagun Heowá le hábuti ánheligu gabafutiña’”.

d Sánsiwaali fiu iri.

e Kei meha aban lubéi máisturu lidan Lilurudun Moisesi Ésüdürasi, afiñeli meha luagu lani Heowá profesía lubaragiñe laweiyasuhan Herusaléun (2 Kro. 36:​22, 23; Ésüd. 7:​6, 9, 10; Her. 29:14).

f LE ARIÑAWAGÚBEI TUAGU IYAWAÜ: Aban íbiri amuriaha üma luma lábuti lun gayara lan lidin lidan aban adamurini, gama lumoun, míchugunti ábuti le üma lun. Aba lafurieidun íbiri le lun Heowá, aba lamuriahan luma Heowá lun líderaguni lunya layanuhan luma lábuti. Aba larufudunu agunbirahagülei lánina adamurini lun lábuti ani aba lafuranguagüdüni lun íderagua tániwa Bíbülia lun gürigia wamá buítiña. Aba taweiridun lanigi lábuti aba líchugun üma lun, lun lidin lidan adamurini.