Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Mánhara wamá lun ligaburi lisaminan ubóu

Mánhara wamá lun ligaburi lisaminan ubóu

“Góunigi humá; mígiraguagüda humá hungua houn ha busenbaña heyeehan lau burí arufudahani málati [...] lánina ubóu le” (KOL. 2:8).

UREMU: 23, 26

1. Ka eweridihani líchugubei apostolu Pábulu houn kristiánugu? (Ariha huméi dibuhu le lídanbei lagumeseha arütíkulu).

GENEGETI abürüha lanu Pábulu ligaradan houn kolosana lidan lagumuchun furumiñeti ladaürǘn Roma, háfuga lidan irumu 60 o 61. Ayanuhati houn ñein luagu súdini lan hibihin “gunfurandaü [...] luagu katei le larufudahabei lani [Bungiu] Sífiri”, lidan amu dimurei, lun gayara lan harihini katei kei larihini Heowá (Kol. 1:9). Ru lumuti eweridihani le houn: “Nariñaguñein burí katei le hun lun meyeedun lanün ni aban lau burí dimurei buíduburiti”. Ani ábaya lariñagun: “Góunigi humá; mígiraguagüda humá hungua houn ha busenbaña heyeehan lau burí arufudahani málati. Mama lúmagiñeti Kristu katei le harufudahabei, lídangiñeti binadu échuni luma burí ligaburi haritagun gürigia lánina ubóu le” (Kol. 2:4, 8). Lárigiñe aba lafuranguagüdüni houn ka lan uagu mabuidun lubéi fiú lídangiñe saminaü burí le kamanibei luma ka lan uagu gayara lubéi línsiñedun ligaburi saminaü le lídanbei ubóu houn gürigia gafigountiña. Kei hénpulu, gayaraati ladügün lun lasaminarun somu gürigia chútima lan lau hawéi amu. Ligía labürühanbarun Pábulu gárada to lun líderaguniña amahada lun ligaburi lisaminan ubóu luma amu burí katei wuribati (Kol. 2:16, 17, 23).

2. Kaba uagu wakutiha fiú lídangiñe saminaü le kamanibei lidan ubóu le?

2 Gürigia ha asaminarubaña kei lisaminan ubóu mebereseguntiña lau lilurudun Heowá. Gayaraati hadügün lun weferidiruni wafiñen murusun murusun. Sun wagía gayaraati labadülerun ligaburi lisaminan ubóu wawagu, le burí warihibei tidan bigibigitu, Internet, leskuelarugu o lidan wawadigimari. Lidan arütíkulu le, warihibei kaba lan wadüga lun magadeirun lani luwuyeri saminaü le wasaminan. Wakutihaba seingü saminaü kamaniti luma ida luba lan wadüga lun wamahadun lun.

MOSU SAN WAFIÑERUN LUAGU BUNGIU?

3. Ka hasaminarubei saragu gürigia ani ka uagu?

3 “Memegeiruntina nafiñerun luagu Bungiu lun aban nan gürigia buiti”. Lidan saragu ageiraü, ménrengunti waganbuniña gürigia ariñaga mafiñen hamá luagu Bungiu. Háfuga makutihan hamagili lan buidu anhein anihein lubéi Bungiu o anhein ua lubéi, gama lumoun, hínsiñeti houn hasaminarun gayara lan hadügüni sun le hínsiñebei houn (aliiha huméi Sálumu 10:4). Háfuga samina hamá amu chuti lan hau dan le hariñagun memegeirun hamá hafiñerun luagu Bungiu lun gürigia hamá ha buítiña.

4. Ida luba wíderagun aban gürigia le afiñebei luagu saliguarügü lan katei lungua lun lasaminarun Bungiu lan adügübalin sun katei?

4 Harufuduña san gürigia lichú aau dan le hafiñerun luagu mama lan adügǘwarügüti sun katei? Anhein wáluaha óunabagülei tidan siensia, háfuga yuriguatimarügübadiwa lau saragu ariñahani le gayaraabei wadariruni. Gama lumoun, ménrengunti óunabagülei. Ítara kei anihein lan somu gürigia le adügübarun aban muna, sun katei le wínwanbei adügüwarügüti giñe. Dan le tagadeirun aban muna, mosu lidin somu gürigia aranseroun. Ánheinti wágubu, dan le anihein lan somu biti wawagu, aba lareidagun lidan fiú weyu ligía lungua. Ka adügübei lun lasuseredun katei le? Ru tumuti Bíbülia óunabagülei: “Sun muna adügarügü lumutu somu gürigia; gama lumoun Bungiu adügübalin sun katei le aniheinbei” (Ebü. 3:4).

5. Ka gayaraabei wariñaguni luagu saminaü luagu memegeirun wamá wafiñerun luagu Bungiu lun wasubudiruni le buídubei luma le wuribabei?

5 Ka gayaraabei wariñaguni luagu saminaü luagu mama lan mosu wafiñerun luagu Bungiu lun wasubudiruni le buídubei luma le wuribabei? Ariñagatu Bíbülia íbini lan gürigia ha mafiñenbaña luagu Bungiu subudi hamuti katei le buídubei (Rom. 2:14, 15). Kei hénpulu, háfuga inebe hamá hagübürigu houn ani hínsiñe hagía houn. Gama lumoun, ánhaña mánharun luagu Bungiu lan adügübalin sun katei ani ligía lan garichabei lun lariñaguni ka lan buídubei luma ka lan wuribabei, gayaraati hadügün katei le lunbei hasakürihan luagu lárigiñe (Isa. 33:22). Gíbetiña gürigia ha saminatiña buidu ani ánhatiña luagu arufuda lani luriban léibugun katei ubouagu luagu megei hamani gürigia lídehan Bungiu. Ariñagatu Bíbülia: “Bungiu Heowá, subudi numuti ua lan yu lan lémeri wügüri lun, úati yu lan lun wügüri ladundehani lémeri guánarügü” (Heremíasi 10:23TNM). Ligía moun lumuti lubéi wígiraguagüdün woungua lun wasaminarun memegeirun wamá wafiñerun luagu Bungiu ni wafalaruni lilurudun lun gayara lan desidírü wamá buidu (Sal. 146:3).

MEGEI WAMUTI SAN RELIHIÓN?

6. Ka hasaminarubei saragu gürigia luagu relihión?

6 “Mama mosu lílana nan aban relihión lun gunda nan”. Hínsiñeti saminaü le houn gürigia ha afiñebaña ua lan ugundani lidan relihión ani meseriwin lan lun ni kata. Ani dísegüda lumutiña giñe saragu relihión gürigia luéi Bungiu ladüga harufudahan súfurigüda lániña Bungiu wuribatiña máfiougati, fosu hamutiña lun híchugun seinsu o aba hádaragun houngua lidoun polítika. Ligía maweiridun tubéi wanigi lau gíbetimahaña lan gürigia ariñagutiña sagü weyu luagu gunda hamá sin aban relihión. Háfuga hariñagun afiñe hamá luagu Bungiu, gama lumoun, mabusenruntiña gadan lániña ni aban relihión.

7. Ka uagu ídeha lubéi relihión le inarüniti lun gunda wamá?

7 Inarüni funa san gayara lan gunda wamá sin relihión? Inarüni gayara lan gunda wamá sin relihión le mama inarüniti. Gama lumoun, masandirunbadiwa ugundani le inarüniti anhein mama wabéi lumadagu Heowá “Bungiu le gúndaabei” (1 Tim. 1:11TNM). Adüga lumuti sun katei luagu habuidun amu, ani gúndaatiña giñe lubúeingu ladüga wetenirun íderagua amu gürigia (Adü. 20:35). Kei hénpulu, ídehati relihión le inarüniti lun ñein lan ugundani hadan iduheñu. Ka uagu? Ladüga arufudahati woun lun inebehabu wamá lun wani weiriei o tun wani weiriou ani lun úaragua wamá, arufudahati woun lun warufudahan buidu houn wasaanigu luma lun hínsiñedun waduheñu woun tau sun wanigi. Óundaragua lumutiña relihión inarüniti lubúeingu Bungiu ani ruti chansi houn lun lidan hamá damuriguaü le ñein lubéi anihein lan ugundani hama íbirigu lidan sun ubóu (alliha huméi Isaíasi 65:13, 14).

8. Ida liña gayara lan wayusuruni Matéu 5:3 lun wasaminarun luagu katei burí le íchugubei ugundani woun?

8 Agia saminaü luagu gayara lan gunda hamá gürigia meseriwidunga lun Bungiu? Samina waméi le: ka adügübei lun gunda wamá? Añahein gürigia gúndaatiña luagu hagumuchuni haturiahan, luagu somu huraraü o somu isebáhari. Añahein amu gúndaatiña etenira houn haduheñu hama hamadagu. Íbini adüga lan katei burí le lun wasandiragun woungua buidu, anihein aban katei le gayaraabei ladügün lun wagundaarun lun súnwandan. Gabafutiwa lun wasubudiruni Bungiu le adügübaliwa luma lun weseriwidun lun lau úaraguni, anhein animaalugu siñati hadügüni. Adügati katei le lun wagundaarun ladüga ítara liña ladügüniwa Bungiu (aliiha huméi Matéu 5:3). Ligía gunda wabéi ani ragǘ wagía gurasu dan le wóundaragun hamá wíbirigu lun wáhuduragun lun Heowá (Sal. 133:1). Gúndaatiwa giñe luagu úarani le wawinwandubei hama wíbirigu, luagu wawinwandun aban ibagari harumati luma luagu aban lubuidun emenigini lubá ámuñegü.

MÉGEITIWA SAN LÚRUDU LÁNINA LARUMAN IBAGARI?

9. a) Ka saminaü luáguti agamariduni kamanibei lidan ubóu le? b) Ka uagu teweridiha Bíbülia luéi agamariduni mamarieidunga?

9 “Maribanti hagamaridun gürigia mamarieidunga”. Háfuga añahein lan ariñagutiña lunti lan hagundaarun gürigia lau habagari ani moun lumuti lan larihín agamariduni mamarieidunga kei aban katei wuribati. Gama lumoun, eweridihatu Bíbülia luéi furumiñeguarügü luwuyeri agamariduni le múaranti luma lilurudun Bungiu, ligía moun lumuti lubéi giñe wánharun lun * (aliiha huméi 1 Tesalónikana 4:3-8). Kei Heowá lubéi adügübaliwa, garichati lun lariñaguni woun le lunbei wadügüni luma le lunbei madügün wamani. Ani lúnrügüñein aban wügüri tuma aban würi ha maríeihaña líchiga Bungiu üma lun harounrun hámagua. Ladüga hínsiñe wamá lun Bungiu ligía líchugunbei lúrudu woun luma ladüga subudi lani lanügüba lan buiti woun. Dan le gaganbadi hamá iduheñu lun lilurudun, óuseraguatiña houngua lau ínsiñeni luma inebesei, ani chóuruti hasandiragun houngua. Labeichubaña Heowá ha adüraaguti lilurudun lau hagundan guánarügü (Ebü. 13:4).

10. Ka gayaraabei wadügüni keisi kristiánugu lun méiguadun wamá lidoun figóu lánina agamariduni?

10 Arufudahatu Bíbülia woun ida luba lan wadisedun luéi figóu lánina agamariduni. Aban lídangiñe katei le gayaraabei wadügüni, wóunigiruni le waríagubei. Ariñagati Hesusu “furumiñeguarügü lan le awamadirutu aban würi, agabarahaali tuma tidan lanigi. Ánhabu lubeiti lafigougüda bagu le bóunwenren, sagabei, fuibei buáriua” (Mat. 5:28, 29). Ligía maríagun habéi kristiánugu iyawaü o pelikula lánina agamariduni ani maganbahan hagía uremu le wíyeti lila. Abürühati apostolu Pábulu: “Ígira huméi sun le higaburibei le láninabei ubóu le: Ualá ni aban hídangiñe agamariduti mamarieidunga” (Kol. 3:5). Mosu giñe wóunigiruni le wasaminarubei luma le wariñagubei (Efe. 5:3-5).

LUNTI SAN WÁLUAHAN ABAN FURENDEI LE ÍÑUTI LIDAN UBÓU LE?

11. Ka uagu gayara lubéi habusenrun fiú hibihin aban furendei íñuti lidan ubóu le?

11 “Baturiahan tidan luban furendei íñuti ligíaba íchiga ugundani bun”. Gíbetiña gürigia ariñagutiña woun lun wayusuruni wadaani luma were lun waturiahan tidan luban furendei íñuti. Háfuga hariñagun woun lau ichouruni ítara luba lan wibihin aban ubaraü buiti, ubafu luma seinsu. Ligía habusenrubei saragu gürigia hibihin lidan habagari, ligía gayara lubéi giñe hasaminarun fiú kristiánugu ítara.

12. Gúndaatiña san gürigia dan le buidu lan lidin houn lidan aban furendei le ruti ubafu lidan ubóu le?

12 Inarüni san gunda hamá gürigia dan le buidu lan lidin houn lidan aban furendei le ruti ubafu lidan ubóu le? Uá. Haritagua wamá luagun Satanási. Wéiriti meha labusenrun lun ligía lan agumadiha luma lun taweiridun hanigi gürigia lau lubafu. Ani íbini ibiha lani lidan somu igaburi, magundanti, saragu igañi luágubei (Mat. 4:8, 9; Aruf. 12:12). Madurati ugundani le líchugubei furendei íñuti lidan ubóu le. Ni kata lira lóubuagu ugundani le wasandirubei dan le wíderaguniña gürigia asubudirei Bungiu luma larufudahan lun gayara lan hawinwandun lun súnwandan. Ani kei le lanarimebei ásügüraguni lidan ubóu le, ínchaha lumutiña gürigia lidoun gimugaü ani adügati lun busén wamá súdinitima wamá hawéi amu. Gama lumoun, meseriwinti sun katei le, ítara liña kamá bálugun bárügüdüni garabali (Apur. 4:4).

13. a) Ida liña lunti lan warihini wawadigimari? b) Según lariñagun Pábulu tidan ligaradan houn tesalónikana, ka íchugubei saragu ugundani lun?

13 Inarüni mosu lan wagañeiruni wabagari, ani maribanti hawadigimaridun gürigia lidan le hínsiñebei houn. Gama lumoun, moun lumuti wadagimanu lan furumiñeti lidan wabagari. Ariñagati Hesusu: “Úati ni aban gayaraati leseriwidun houn bián iyubudirigu, ladüga línsiñeduba aban hádangiñe lun, liyereegudáme le aban lun; úaraguabei luma aban hádangiñe, líchigame mebereseni luagu le aban. Siñati leseriwidúniwa lun Bungiu luma lun seinsu” (Mat. 6:24). Dan le eseriwidúni lan lun Heowá súdinitimabei woun luma warufudahan tuagu Lererun houn amu, gúndaatimatiwa. Subudi lumuti meha apostolu Pábulu katei le ladüga winwan lani. Dan le meha nibureingili, furendei meha luagu halurudun huríu súdinitimabei lun, ani gayaraati hamuga meha libihin saragu irisini lídangiñe. Gama lumoun, lapurichihan luma ladügün disipulugu íchugubei ugundani le inarüniti lun, luma larihini lasansiruni larufudahan Heowá habagari gürigia (aliiha huméi 1 Tesalónikana 2:13, 19, 20). Úati ni kata le gayaraati líchugun ugundani le wéiritimati.

Daritiwa ugundani le inarüniti dan le wíderaguniña gürigia asubudirei Bungiu luma larufudahan. (Ariha huméi párafu 12 luma 13).

GAYARAATI SAN LARANSEHANI WÜGÜRI TURÓBULI LE UBOUAGUBEI?

14. Ka uagu gayara lubéi línsiñedun saminaü houn gürigia luagu gayaraagua lan wügüri lungua lun laransehani liturobulin?

14 “Gayaraaguati wügüri lungua lun laransehani liturobulin”. Gayaraati línsiñedun saminaü le houn saragu gürigia. Ka uagu? Ladüga anhein ítara liña lubéi, mini lan memegeirun hamani gürigia Bungiu ani gayara lan hadügüni le habusenrun. Ani háfuga hafiñerun saragu gürigia inarüni lan lugundun ariñagati fiú aturiahani luagu alouguadeina liña lan wuribu, sun luwuyeri wuribani, sandi luma gudemei. Ariñagati aban ariñahani: “Buídutimahali katei ubouagu ladüga desidírühaña gürigia hadügüni ubóu ábanme fulasu le buídutimati”. Inarüni san katei le? Libihiña san wügüri laransehani turóbuli le lasufurirubei luagu saragu dan? Ariha waméi.

15. Ka burí katei arufudubalin weiri lan haturobulin gürigia?

15 Wuribu. Hilatiña kéiburi 60 míñunu gürigia lidan bián wuribu wéinamuti le susereelibei. Ani furanguti siñagili lan lagumuchun wügüri lau wuribu lúmagiñe Libiaman Wuribu Wéiriti. Lidan irumu 2015, anurahatiña 65 míñunu gürigia ladüga wuribu luma éibaahouni. Saminawati ígira hamanu 12.4 míñunu gürigia haban lídanrügü irumu ligía. Sun luwuyeri wuribani. Íbini míbeeli lan somu luwuyeri wuribani lidan fiú fulasu, aniheingua amu luwuyeri wuribani aganwounda saragu, kéiburi damichi le hadügübei gürigia houn amu lidan Internet o lau gágamuru, hóuseragun maríeitiña houngua wuriba íbini lun hagayuahan hawougua luma burí houdin gürigia wuribatiña aduura somu katei ñein habéi bandi gürigia. Ani ariñagatiña giñe saragu gürigia wíyetimahali lan ligaburi hóuserun gürigia. Furanguti siñagua lan wügüri lungua lun lagumuchun lau wuribani. Sandi. Darí waali árani lun saragu sandi guentó. Gama lumoun, ariñagati aban ariñahani le áfuridubei lidan 2013 luagu sagü lan irumu hóunwegun kéiburi nefu míñunu gürigia ha magunfulirungiña 60 irumu lau tisandi anigi, kánserü luma libimen hitaü. Gudemei. Según tariñaguni Banco Mundial, gánwountimahaña lan gürigia ha awinwandubaña lidan lanarime gudemei Áfürika. Hádangiñe 280 míñunu lidan irumu 1990 lun 330 míñunu lidan irumu 2012.

16. a) Ka uagu Larúeihanrügüñein lubéi Bungiu gayara lagumuchun lau turóbuli? b) Ka burí lídangiñe abinirúni le lunbei lanügüni Larúeihan Bungiu uágubei layanuhóua lidan Isaíasi luma Sálumu?

16 Maweiriduntu wanigi luagu katei burí le. Háhaburuguñein gürigia ha asaminarubaña hawouguounrügü ubóu le ani mabafutiña lun hagumuchun lau wuribu, anarimeni, sandi luma gudemei. Larúeihanrügüñein Bungiu gayara ladügüni. Ariha waméi le lunbei ladügüni Heowá hawagu gürigia. Wuribu. Lagumuchuba Bungiu lau sun katei le adügübei lun ñein lan wuribu: hasaminarun gürigia hawouguounrügü, móuserun hamá lau arumani, lanarime ínsiñeni luagu ageiraü, relihión mama inarüniti luma lau Satanási (Sal. 46:8, 9). Sun luwuyeri wuribani. Uguñe weyu, ladügüña Larúeihan Bungiu aban katei le lásiñarubei amu arúeihani adüga: larufudahaña houn saragu míñunu gürigia arufuda ínsiñeni luma afiñeni hawougua (Isa. 11:9). Sandi. Labinirubaña Heowá lubúeingu lau átuadi buiti (Isa. 35:5, 6). Gudemei. Lagidarubei Heowá gudemei ani ábame líchugun lubuidun átuadi houn lubúeingu ani ladügüba lun buidu lan hamadagua luma, aban katei wéiritimati lebegi sügǘ lau umegeguni (Sal. 72:12, 13).

SUBUDI HUMÉI “IDA LUBA LAN HÓUNABUNIÑA GÜRIGIA”

17. Ida luba méiguadun wamá lidoun ligaburi lisaminan ubóu?

17 Danme le waganbun somu saminaü le múaranti luma wafiñen, akutiha waméi ka lan tariñagubei Bíbülia ani ayanuha wamá luma aban íbiri le derebuguhali lafiñen. Samina wamá ka lan uagu hínsiñe lubéi saminaü ligía houn gürigia, ka lan uagu iyeeni lubéi luma ida luba lan méiguadun wamá lidoun. Sun wagía wóunigiraguba woungua luéi ligaburi hasaminan gürigia ubouaguna anhein wafalara adundehani le líchugubei Pábulu houn kristiánugu kolosana: “Buidulá hóuserun hama ha mafiñenbaña” ani subudi huméi “ida luba lan hóunabuniña gürigia” (Kol. 4:5, 6).

^ par. 9 Yusu hamuti fiú gürigia Huan 7:53–8:11 lun hariñagun ábanrügüñein lan gürigia le mafigounti gayara lasíadirun aban gürigia le agabarahati. Gama lumoun, háfuga ibidiñe lan houn úati lan meha bérusu burí le tidan Bíbülia furumiñe. Ariñagati meha lúrudu le líchugubei Heowá houn ísüraelina anhein lan adeirawagúa aban wügüri arumuga tuma lúmari amu wügüri mosu lan hóunwegun biángubei (2 Lur. 22:22).