Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Ru wamá uéiriguni houn ha gadünabalin

Ru wamá uéiriguni houn ha gadünabalin

“Rualá eteingiruni, inebesei, uéiriguni, luma ubafu lun le ñunbei luagu lálana arúeihani, luma lun Mudún, lun sun dan” (ARUFUDÚNI 5:13).

UREMU: 9, 14

1. a) Ka uagu gadüna habéi fiú gürigia lun lichugún uéiriguni houn? b) Kaba wariha lidan arütíkulu le?

IDA liña san lichugún uéiriguni lun aban gürigia? Lau louserúniwa lidan aban igaburi espechaliti luma lau inebesei. Libe-agei dan rútiwa uéiriguni houn gürigia ha adügübaña somu katei lun hagañeiruni luma houn ha íñubaña ubara. Lidan arütíkulu le, warihibei kaba lan un wíchiga uéiriguni ani ka lan uagu.

2, 3. a) Ka uagu yu lubéi lun libihin Heowá uéiriguni espechaliti? (Ariha huméi dibuhu le lídanbei lagumeseha arütíkulu). b) Katei san Mudún le uágubei layanuhóua lidan Arufudúni 5:13, ani ka uagu lunti lubéi wíchugun uéiriguni lun?

2 Ariñagati Arufudúni 5:13 lunti lan lichugún inebesei “lun le ñunbei luagu lálana arúeihani, luma lun Mudún”. Heowá “ñunbei luagu lálana arúeihani”. Lidan Arufudúni kapítulu 4, rútiña sífirigu ha siélubaña aban resun woun le arufudubalin ka lan uagu yu lubéi lun wíchugun inebesei lun Heowá, “le gabagaribei lun sun dan”. Ariñagatiñu: “Wabureme, Wabungiute, garichatibu lun beresibiruni uéiriguni, inebesei, luma ubafu, ladüga buguya adügübalin sun katei; lau bugundan badügei, lau giñe bugundan anihein lubéi sun le aniheinbei” (Arufudúni 4:9, 11).

3 Hesukrístu Mudún le uágubei layanuhóua lidan Arufudúni 5:13. Ida liña wasubudiruni? Ladüga dan le ya lubéi Hesukrístu ubouagu wawati lun “mudún le lóunahabei Bungiu lun lagidaruni hafigoun gürigia” (Huan 1:29). Úagili amu urúei íchuguti libagari lun lesefuruniña gürigia kei Hesusu. Chóuruti aban lan resun buiti le lun wíchugun inebesei lun. Yuuti giñe lun libihin inebesei ladüga ligía lan ‘Harúeitebei urúeigu, ani Habureme aburemeigu’ (1 Timotéu 6:14-16). Chóuruti sandigua wamá woungua kei sífirigu ha siélubaña ha eremuhabaña ani aba hariñagun: “Yuuti ubafu luma irisini, lichú aau luma erei, uéiriguni luma inebesei, luma eteingiruni lun Mudún le afarúbei” (Arufudúni 5:12).

4. Ka uagu súdini lubéi lun wíchugun uériguni lun Heowá luma lun Kristu?

4 Ariñagati Huan 5:22, 23 írida laali lan Heowá Kristu lun laguseragüdüniña sun gürigia. Anihán aban resun súdiniti lun wíchugun uéiriguni lun Hesusu. Dan le wíchugun uéiriguni lun Hesusu, wíchuguña giñe uéiriguni lun Heowá. Ánhawa íchiga uériguni lun Hesusu luma lun Lúguchi, gayarabei wawinwandun lun súnwandan (aliiha huméi Sálumu 2:11, 12).

5. Ka uagu yuuti lubéi lun wouserúniwa súngubei wagía lau inebesei?

5 “Lenege guánarügü” Bungiu ladügaña gürigia (Agumesehani 1:27). Mini lan le gayarati lan harufudun hibe-agei gürigia igaburi libe le luágubei Bungiu. Kei hénpulu, gayarati warufudun ínsiñeni, areiduni luma gudemehabu. Ani súngubei wagía adüga lumutiwa Bungiu lau aban saminaü, aban katei le wádanbei le ariñagubalin woun ka lan buídubei luma le wuribabei ani le íderagubaliwa lun wóuserun lau arumani (Rómana 2:14, 15). Hibe-agei gürigia hínsiñeti katei harumati ani le buiti woun, ani busentiwa wawinwandun lidan darangilaü. Maweiriduntu wanigi luagu le, ladüga hínsiñeti arumani luma darangilaü lun Heowá. Furanguti súngubei lan wagía adüga lumutiwa Heowá lau ubafu lun gayara lan wáyeihani lidan saragu igaburi. Ligía súngubei lubéi wagía, yuuti lun wouserúniwa lau inebesei (Sálumu 8:5).

ARUFUDA WAMÁ INEBESEI HOUN AMU KEISI LUBUDUBU

6, 7. Ka idan amu hamá gefentiña luagu Heowá hawéi hibe-agei gürigia lidan ligaburi híchugun uéiriguni houn amu?

6 Subuditi woun lunti lan wíchugun uériguni houn amu, gama lumoun háfuga hénrenguti woun gunfuranda wamani ida luba lan wadügüni. Susereti le ladüga hibe-agei gürigia aba hafalaruni igaburi le harihibei lidan ubóu le lani Satanási. Gíbetiña arihitiña fiú wügüriña hama würiña kama habungiutegu. Rútiña saragu uéiriguni houn lubaragiñe hamuga arufudarügü hamá inebesei houn kei lariñaguni Heowá. Añahein gürigia áyeiha hamuti ligaburi hasansiragun luma hóuserun gürigia ha burí áfuridubaña tidan bigibigitu. Háfuga háyeihaniña lábutigu polítika, lábutigu relihión hama gürigia burí ha áfuridubaña lidan pelikula luma lidan huraraü.

7 Subudi hamuti kristiánugu inarünitiña mabuidun lan wíchugun saragu uéiriguni houn amu gürigia. Hádangiñe sun gürigia ha wínwanhañabaña, Hesusurügüñein íchiga aban hénpulu buiti le lunbei wáyeihani (1 Féduru 2:21). Haritagua waméi “afigouhaaña [lan] sun gürigia ani díseeña luéi luéirigun Bungiu” (Rómana 3:23). Ligíati, úati ni aban gürigia gadünati lun láhudurawagun lun. Ánhawa íchiga saragu uéiriguni lun aban gürigia, magundanbei Heowá.

8, 9. a) Ida liña harihiniña gefentiña luagu Heowá gumadimatiña? b) Ka kesi ídanbei maganbadi wamá houn gumadimatiña?

8 Añahein fiú gürigia ha gadünatiña hibihin murusun uéiriguni luma inebesei luagu wadagimanu le hadügübei. Samina wamá san luagun wadagimanu le hadügübei gürigia ha nadagimeinbaña luma urúei. Nadagimeintiña lun gayara lan wawinwandun lidan aban fulasu darangilati luma lun gayara lan wibihini le wemegeirubei. Sun wagía sagatiwa buiti lídangiñe hawadigimari. Ariñagati apostolu Pábulu lunti lan harihiniña kristiánugu nadagimeintiña ha keisi “gumadimatiña” ani mosu lan gaganbadi wamá lun lúrudu. Ariñagati: “Ru humeime le hani kada gürigia houn. Fayei huméi le laguburahabei gumadi [...] ru huguyame inebesei houn keisi lubudubu” (Rómana 13:1, 7).

9 Keisi gefentiña luagu Heowá, áfaaguatiwa lun warufudun inebesei houn gumadimatiña. Furanguti ámuñegueinarügüti lan échuni lidan kada ageiraü. Ligíati, háfuga amuriaha lan gumadi somu katei lidan aban ageiraü le mamuriahóunwati lidan amu. Gama lumoun, meberesenga halía lan wawinwanda, keisi lubúeingu Bungiu gaganbaditiwa houn gumadimatiña. Gama lumoun ánhaña amuriaha wama lun wadügün somu katei le adügüti lun maganbadi wamá lun Heowá, madügün wabéi. Lidan kesi ligía, gaganbaditimatiwa lun Heowá lubaragiñe gaganbadi wamá houn wügüriña (aliiha huméi 1 Féduru 2:13-17).

10. Ka hénpulu buiti hígirubei fiú lubúeingu Heowá ha lánina binadu dan woun?

10 Tidan Bíbülia daritiwa hénpulu hani lubúeingu Heowá ha inebehabutiña houn urúeigu luma houn gumadimatiña. Ariha waméi luáguti Hosé tuma María. Dan le meha busén habéi gumadimatiña rómana hasubudiruni átiriñanu lan gürigia awinwandutiña lidan burí fulasu le hagumadihabei, aweiyasuhatiña meha darí Belén lun habürüdǘn íbini meha yarafaali lan lidaani tágurahan María (Lúkasi 2:1-5). Apostolu Pábulu meha ábanya gürigia le gaganbadibei houn gumadimatiña. Dan le lichugúnbei lidurun luagu adügaali lan aban katei mabuidunti, ayanuhati luéigiñegua lau inebesei ligibugiñe urúei Erodesi Agürípa luma ligibugiñe Fésütu, gumadimati lánina Hudea (Adügaü 25:1-12; 26:1-3).

11, 12. a) Ka uagu marufudun wabéi aban inebesei espechaliti houn lábutigu relihión? b) Ka asuseredubei ladüga lóuseruni aban Gefenti austriana aban gürigia le íñuti lubara lidan lúrudu lau inebesei?

11 Lunti san wíchugun uériguni espechaliti houn lábutigu relihión? Uá. Lunti wóuseruniña lau ligiaméme inebesei le aubei wóuseraña híbiri gürigia. Íbini ánhaña aguraba lun wóuseruniña lidan aban igaburi espechaliti, mabuidunbei lun wadügüni. Ka uagu? Ladüga marufudahan hamani inarüni luagu Bungiu luma tuagu Bíbülia, to Lererun. Achuragua lumutiña meha Hesusu ha arufudahabaña lidan relihión le mama inarüniti ani ariñagati biánguati lan hagibu ladüga marufudahan hamani inarüni houn gürigia (Matéu 23:23, 24). Gama lumoun maribanti lun warufudun inebesei espechaliti houn gürigia ha íñubaña ubara lidan lúrudu. Anihein dan íderagua hamaadiwa lan dan le harihini inebehabu wamá lun lúrudu.

12 Heinrich Gleissner, ligía aban awogóu ani polítiku austriana, le íderagubaliwa. Lidan lidaani Libiaman Wuribu Wéiriti, aba hárügüdüni súdara yámanina ani aba hóunahani tidan íngiini lun lidoun aban fulasu le ñein lubéi hadaürǘwa gürigia lidan hadaani nazis. Tidan íngiini aba lasubudiruni Leopold Engleitner, aban Gefenti austriana le apurichihabei lau ubebeni. Aba lafuranguagüdüni íbiri Engleitner wafiñen lun Gleissner lau inebesei, ani aganba lumuti buidu. Dan le lagumuchunbei wuribu, yusu lumuti politiku ligía liñun lubara saragu wéiyaasu lun líderaguniña Gefentiña Austria. Chóuruti subudi humá amu burí sügǘ le ídanbei wibiha buiti resultóu ladüga inebehabu wamá houn gumadimatiña.

RU WAMÁ INEBESEI HOU AMU

13. Kátañatima san gadünabaña lun wóuseruniña lau inebesei, ani ka uagu?

13 Sun wíbirigu dandu wügüriña kei würiña yuuti lun wóuseruniña lau inebesei. Íbirigutima ha adundehabalin damuriguaü, kéiburi wéiyaaña lidan afiñeni, óunigirutiña sirkuitu, íbirigu ha arihibaña tau sukursáli luma musu úaraguati (aliiha huméi 1 Timotéu 5:17). Sun íbirigu ha góunigi hamutiña lumutuniña Bungiu. Ariñagatu Bíbülia ítara haña lan keisi aban idewesei lun burí damuriguaü (Éfesuna 4:8). Ligía lunti lubéi inebe hamá woun meberesenga halíana hamá, ánhein galeskuelan habéi, anhein gaseinsun habéi o maseinsun hamá o anhein iñu lubéi habara (ariha huméi rekuáduru “Ka mini lubéi?”). Rútiña kristiánugu ha lánina furumiñeti sígulu aban hénpulu buiti woun. Rútiña meha inebesei houn íbirigu ha adundehabaliña, ani ítara liña giñe wadüga. Gama lumoun, dan le hámañadiwa lan íbirigu ha, móuserun wamutiña kamá ánheligu o gürigia ha wéirigutimatiña wawéi. Lubaragiñe lira, inebetiña woun luagu lubuidun hawadigimari luma luagu ǘnabugu hamá (aliiha huméi 2 Korintuna 1:24 luma Arufudúni 19:10).

14, 15. Ka idan amu hamá wéiyaaña lidan afiñeni hawéi saragu lábutigu relihión?

14 Ítara haña wéiyaaña lidan afiñeni kei hóuniri mudún ha ǘnabugutiña. Mabusenruntiña lun houserúniwa keisi gürigia wéirigutiña ha burí áfuridubaña tidan bigibigitu. Mítarantiña kei saragu lábutigu relihión uguñe weyu. Mítarantiña giñe kei lábutigu relihión ha lánina lidaani Hesusu. Dan le layanuhan Hesusu hawagu lábutigu relihión hagía ariñagati: “Busentiña hárügüdüni lubuidun-agei ubaraü lidan éigini luma haláü le hala wéirigutiña tidan haligilisin. Busentiña lun habusurun gürigia houn lau saragu inebesei ǘmada” (Matéu 23:6, 7).

Dan le ǘnabugu hamá wéiyaaña lidan afiñeni ani adüga haméi le lariñagubei Hesusu, gañei hamuti hínsiñehabu luma hanebese íbirigu

15 Gaganbaditiña wéiyaaña lidan afiñeni lun lererun Hesusu le: “Anhein huguya, mígira humá lun lariñawagúniwa hun, máisturugu, ladüga sun huguya aban habu, ani ábanrügüñein giñe Humaisturun, au le Krístubei. Mariñaga humá giñe lun ni aban wügüri ubouagu núguchi lidan ligaburi hagúaruni Bungiu le siélubei núguchi. Mígirun huguyame lun lariñawagúniwa hun ábutigu ladüga Kristurügüñein Hábuti. Le eseriwidubei houn híbiri, ligía wéirigutimabei hidan, ladüga le anaaguti lungua weiri, lǘnabudagüdüwaba; anhein le anaaguti lungua ǘnabu, laweiridagüdüwaba” (Matéu 23:8-12). Dan le ǘnabugu hamá wéiyaaña lidan afiñeni ha burí lídanbaña damuriguaü lidan sun ubóu ani adüga haméi le lariñagubei Hesusu, gañei hamuti hínsiñehabu luma hanebese íbirigu.

Dan le ǘnabugu hamá wéiyaaña lidan afiñeni, gañei hamuti hínsiñehabu luma hanebese íbirigu (Ariha huméi párafu 13 darí 15)

16. Ka uagu lunti lubéi wasigirun áfaagua lun warufudun inebesei houn amu?

16 Háfuga mégeibadiwa lan dan lun wafurendeirun íchiga inebesei houn amu keisi lubudubu. Lǘtiña meha giñe kristiánugu ha lánina furumiñeti sígulu lubá hafurendeiruni (Adügaü 10:22-26; 3 Huan 9, 10). Gama lumoun, buiti wasigirun áfaagua. Ánhawa arufuda inebesei houn amu kei labusenruni Heowá, wibihiba saragu buiti.

BUITI LE LANÜGÜBEI WARUFUDUN INEBESEI HOUN AMU

17. Ka buiti lanügübei warufudun inebesei houn gürigia ha galurudunbaña?

17 Dan le inebehabu wamá houn gürigia ha íñubaña ubara lidan fulasu le ñein lubéi weredera, ménrenguntimabei híderaguniwa ageindagua luagu waricha lun wapurichihan. Háfuga buídubei lan giñe hayanuhan luagu wawadigimari. Ligía meha asuseredubei Yamani saragu irumu guentó. Aba tidin aban prekursora gíritu Birgit lidan lefeduhóun táfuridun tisaani leskuelarugugiñe. Aba hariñagun máisturugu tun Birgit gunda hamá luagu ñein hamá aturiahatiña gefentiña luagu Heowá lidan sun irumu burí ligía. Ariñagatiña giñe tun ídeha hamá irahüñü Gefentiña lun buidu lan léibugun katei leskuelarugu. Aba tafuranguagüdüni Birgit houn arufudaha hamá agübürigu Gefentiña houn hasaanigu lun hóuserun kei aubei labusenra Bungiu, ani lun inebehabu hamá houn máisturugu. Aba tariñagun aban máistara lun hamuga lan ítara haña lan sun irahüñü kei Gefentiña, ménrenguntimabei lan hamuga larufudahóun houn. Buiti meha hayanuhan máisturugu ha hawagu irahüñü Gefentiña, darí lun aba lan tidin aban hádangiñe lidan aban adamurini fiú dimaasu lárigiñe.

18, 19. Ka lunbei waritaguni dan le warufudun inebesei houn wéiyaaña lidan afiñeni?

18 Gayarati líderaguniwa adundehani burí le tídanbei Lererun Bungiu lun gunfuranda wamani ida luba lan wíchugun inebesei houn wéiyaaña lidan afiñeni (aliiha huméi Ebüréu 13:7, 17) (ariha huméi rekuáduru “Ka mini lubéi?”). Gayarati wariñagun houn buidu lan hadügüni hawadigimari. Lunti giñe wíderaguniña lau wafalaruni adundehani le híchugubei woun. Ítara luba heseriwidun lau ugundani. Ariñagatu giñe Bíbülia lunti lan wáyeihani hafiñen. Gama lumoun, mama wariñaguña lunti lan wáyeihani ligaburi lasansiragun, layanuhan luma larufudahan somu wéiyaali lidan afiñeni le subudiwati. Anhein wadüga, gayarati genege lan wafalaruñanu lan wügüriña lubaragiñe wafalaruni Kristu. Mabulieida waméi gafigoun hamá wéiyaaña lidan afiñeni kei wagía.

19 Ánhaña wousera wéiyaaña lidan afiñeni lau inebesei ani ánhaña mouserun wamá kei gürigia wéirigutiña ha burí áfuridubaña tidan bigibigitu, wíderagubaña lun hasigirun óusera lau ǘnabuguni. Ítarati, masaminarunbaña buídutima hamá hawéi ha híbiri o luagu machararun hamá.

20. Ka buiti wibihibei dan le warufudun inebesei houn amu?

20 Íderagua lumutiwa warufudun inebesei houn amu lun masaminarun wamá wawouguounrügü luma lun ǘnabugumeme wamá ánhawa hóusera amu lidan aban igaburi espechaliti. Góunigi lumutiwa giñe katei le lugundun íderagua lumutiwa lun mígirun wamani Heowá anhein adüga aban gürigia le inebeti woun somu katei le mínsiñeti woun. Íderagua lumutiwa giñe warufudun inebesei houn amu lun lidan wamá aban tidan lóundarun Heowá. Míchuguntu lóundarun Heowá lanarime uéiriguni lun ni aban gürigia, meberesenga anhein gefenti lubéi luagu Heowá o mefenti lan.

21. Ka buiti wéiritimati wibihibei luagu inebehabu wamá houn amu?

21 Sagatiwa aban katei buídutimati dan le warufudun inebesei houn amu, gúndaagüda wamuti Bungiu. Ani dan le wóuseruniña amu lau inebesei, warufuduña gaganbadi wamá lun Bungiu ani kíputiwa úaraguni lun. Ítara luba gayara lan lóunabuni Heowá Satanási, le ariñagubei úabei lan gürigia úaraguati lun Bungiu (Ariñawagúni 27:11). Hibe-agei gürigia ibidiñeti houn ida luba lan harufudun inebesei houn amu keisi lubudubu. Gayarati weteingiruni Heowá luagu larufudahan woun ida luba lan warufudun inebesei houn amu kei labusenruni.