Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

ABAHÜDAGUNI LUÁGUTI IBAGARI

Biní lumutiwa Heowá dan le wadügüni le lamuriahabei

Biní lumutiwa Heowá dan le wadügüni le lamuriahabei

“Gayaraati woudin!”. Ligía nariñagubei luma nani weiriei, úara luma nati tuma lani weiriou, dan le wamisurahounbei lun wadügün amu katei lidan weseriwidun lun Heowá. Ka san uagu wariñaga wóudiba lan? Ida liña labiniruniwa Heowá? Nabahüdaguali nibagari hun.

LIDAN irumu 1923 nasirua nan lidan aban aüdü gíriti Hemsworth, Yorkshire (Inglaterra). Bob meha liri níbugaña. Dan le nefu lubéi irumu nau, aba libihin núguchi fiú líburu to afuranguagüdübalin ida liña lan leyeeduniña relihión mama inarüniti gürigia, ani aba taweiridun lanigi lau le laliihabei. Iyereeguti meha hagaburi lábutigu relihión ha biánguabaña igibu lun núguchi. Fiú irumu lárigiñe, aba liabin aban wügüri gíriti Bob Atkinson wábiñe ani aba layusurun aban máhina lun laganbagüdüni aban liyanun íbiri Rutherford woun. Aba wíchugun fe lídangiñe lan ligiaméme sétanu le adügübarun líburu burí tuguya liabin ariñahani ligía. Aba hariñagun nagübürigu lun Bob lun ladinerun wama sagü guñoun lun lóunabuni saragu álügüdahani tuáguti Bíbülia le wámabei. Aba lamisurahaniwa lidoun adamuridaguni le meha adügǘbei lúbiñe aban íbiri le awinwandubei saragu kilómeturu tuéi waban. Aba wagumeserun abasiiha, ani aba ladügǘn aban liraüraü damuriguaü Hemsworth. Murusun dan lárigiñe, aba wagumeserun íchiga arumuguni houn íbirigu ha subudiwabaña uguñe weyu keisi óunigirutiña sirkuitu, amisuraha wamutiña burí giñe prekursorugu eiga. Íderagua lumutina násügürün dan hama íbirigu hagía saragu.

Gumeseeña meha niduheñu adüga aban bísinisi, gama lumoun, aba lariñagun núguchi lun níbugaña: “Anhein busén bubéi prekursoru ban, bulíei waméi bísinisi”. Aba lidin Bob wábiñegiñe dan le 21 lubéi irumu lau lun leseriwidun kei prekursoru. Bián irumu lárigiñe, dan le 16 lubéi irumu nau, aba giñe neseriwidun kei prekursora. Libe-agei dan nábuguarügü meha napurichiha labadinagua dimaasu; barürügü numuti meha máhina lun naganbagüdün somu ariñahani houn gürigia tuma tirahüñü gárada lun lapurichihóun. Aba labinirunina Heowá tau aban aturiahatu Bíbülia to awanseruboun furese. Dan lárigiñe, aba giñe hánharun saragu hádangiñe tiduheñu lun inarüni. Lidan irumu le meha asigirubei, aba niridún kei prekursora espechalitu, ani aba neseriwidun úara tuma Mary Henshall. Aba wounahóun lidoun aban fulasu le mapurichihóunwati Cheshire.

Lídanñadiwa meha lidaani Libiaman Wuribu Wéiriti, ani aba meha lichugún gumadi houn würiña lun wíderaguniña súdaragu. Keisi prekursorugu espechalitiña agurabatiwa yebe lariñaguba lan liñun-agei lúrudu mama lan mosu wadügüni kei ladügün houn lílana amu relihión. Ani madügün lumuti, ábati nadaürün luagu 31 weyu. Aban irumu lárigiñe, dan le nagunfulirunbei 19 irumu, aba nabürüdaguagüdün nungua kei aban gürigia to máhaboun tagunfulirun aban lúrudu le kóntürati luagu lilurudun Bungiu. Mosu meha nararamun ligibugiñe bián liñun-agei lúrudu, gama lumoun, líbüretina lidan biángubei. Lidan sun dan ligía sanditina ragüñü liñalin lan Heowá narüna, íderaguana lau lani sífiri luma íchiga erei nun (Isa. 41:10, 13).

ABAN ISERI PAANÁ

Lidan irumu 1946, aba nasubudiruni Arthur Matthews. Sun liña meha láfuridun furisunrugugiñe ladüga maha lan lidin lidan wuribu, ani aba lidin eseriwida luma Dennis, le lamulen, le meha eseriwidubei kei prekursoru espechaliti Hemsworth. Arufudaha lumuti meha háguchi inarüni houn dan le ñǘbürigiña ani badiseiti Arthur dan le 17 lubéi irumu lau, ani Dennis dan le 16 lubéi irumu lau. Murusun dan lárigiñe hachülürün Hemsworth, aba lounahóun Dennis eseriwida Irlanda. Aba desidírü hamá nagübürigu hamisurahani Arthur awinwanda hama, ladüga aban lan prekursoru le benefati ani wéiritu meha hanigi luagu lubuidun ligaburi. Dan le meha nidin bisidaña, aba meha nachibaguni asiedu luma Arthur. Lárigiñe, aba wagumeserun abürüha wóuniwagua. Ani íbini ábaya lan ladaürǘn Arthur luagu 3 hati lidan irumu 1948, maríeitiwa enerugu lidan irumu 1949. Saminatiwa meha wasigirun eseriwida lidan dan dayarüti. Góunigi wamuti meha waseinsun, ani dan le gadaani wamá aba wawadigimaridun lidan talubahóun furuda. Lau lídehan Heowá, sigitiwa meha eseriwida kei prekursorugu.

Fiú dan lárigiñe wamarieidun (Hemsworth, 1949)

Aban irumu lárigiñe, aba wamisurahóun lun weseriwidun Irlanda del Norte. Aba woudin Armagh ani lárigiñe, aba woudin Newry, Katoliku meha hibe-agei gürigia ha awinwandubaña ñein. Mabuidunti meha harihiniña gürigia lílana amu relihión, ligía mosu lubéi meha duari wamá dan le wapurichihan. Hábiñe meha aban feru maríeitiña ladügǘwa adamuridaguni, 16 meha kilómeturu (10 maili) lidise tuéi waban. Kéiburiñadiwa meha 8 gürigia adamuridagua. Ánhawa meha eredera arumuga ñein, múarugu meha wásügürei sun áriebu, ani dan le larugadun aba weigin buidu binaafin. Gúndaatina saragu lau nasubudiruni gíbeeña lan íbirigu lidan fulasu ligía.

“GAYARAATI WOUDIN!”

Aniheinhali meha níbugaña tuma Lottie, to lani weiriou, eseriwida kei prekursorugu espechalitiña Irlanda del Norte. Ñǘdüntiwa úara lidan adamurini lánina distritu Belfast lidan irumu 1952. Lúbiñe íbiri le ñein lubéi weredera ñein giñe leredera íbiri Pryce Hughes, le meha arihibei tau sukursáli to Gran Bretañaboun lidan dan ligía. Aban guñoun aba wayanuhan tuagu iseri garüdia to meha gíriboun El camino de Dios es el de amor, to meha adügǘboun houn irlandana. Aba lariñagun íbiri Hughes hénrengu lan lapurichihóun houn katoliku ha awinwandubaña Irlanda. Habugaguñanu meha íbirigu lídangiñe fulasu le ñein lubéi hawinwanda ani ínchaha hamutiña meha fádirigu gürigia lun hábürühan hawagun. Lárigiñe, aba lariñagun: “Mégeitiwa maríeitiña ha gakarüntiña ani ha busentiña hídehan lidan tafanreinhóun garüdia to lidan sun ageiraü”. * Aba wóunabun lau dimurei le nariñagubei lidan lagumeseha abahüdaguni le: “Gayaraati woudin!”.

Hama umadagu prekursorugu tidan wagune moto tau tiraüraü karü tóubuagu

Súnwandan meha gabara hamá íbirigu Dublín, túbiñe “mama” Rutland, aban íbiri to meha seriwiharuboun lun Heowá lau úaraguni luagu saragu irumu. Gádürügubei wagía rédeitiwa fiú dan túbiñe ani aba walugurun fiú lídangiñe wemegen. Lárigiñe, aba wámurudagun tidan lumoton Bob to barüboun aban tiraüraü karü tóubuagu lun woudin agañeiha aban karü. Aba wadarirun aban karü to yúsuwaaru ani buídugiru, ábati wamuriahan luma le alugurubarun woun lun lanügünu wábiñoun ladüga ua lan gabugahaditi wadan. Sügǘ lumuti Arthur sun rábounweyu ñun tuagu gabana, asayaha lidan lisaminan ida luba lan lasansihani loufun téibaagun karü. Larugan, dan le anihán lan Arthur áluaha lasagarunu karü múnadagiñe, aba tachülürün Mildred Willet (aban misionera to amarieiduboun dan lárigiñe luma John Barr). Gabugahaditu meha Mildred! Aba tíderaguniwa afurendeira ani murusun dan lárigiñe aranseediwa meha lun woudin.

Wakarün tuma waban to gabalabalatu

Lárigiñe, mosu meha wadarirun halíaba lan weredera. Aba lariñawagún woun buídutimati lan mawinwandun wamá tidan aban muna to gayarati tadiñuhóun lídangiñe aban fulasu lidoun amu, ladüga gayaraabei lan hágudunu gürigia ladüga wamisiñen houn. Ligía aba lubéi wáluahan aban muna, kei le madari wamá muna mosu meha warumugun tidan wakarün. Larugan madaritiwa muna tuéidigia aban karü to aranserúatu lun hawinwandun gürigia tidan tau bián tirahüñü gabana. Tuguyaba meha iseri waban. Aba taweiridun wanigi luagu hígirun fiú gürigia ha nadagimeinbaña áraabu lun wareidunu ugunei to ídanboun wawinwanda hafulasunrugu. Aba meha wapurichihan kéiburi 20 kilómeturu (12 maili) lídangiñe fulasu le ñein lubéi wígiroun ugunei. Lárigiñe, ábaha wanügünu ugunei tuguya lidoun amu fulasu ani aba wapurichihan ñein lubéi wígiroun furumiñe.

Chülütiwa hábiñoun sun gürigia ha awinwandubaña luagun oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu Irlanda sin turóbuli. Afanreinhatiwa tóugiñe 20,000 garüdia ani sügügüda wamuti hiri gürigia ha busenbaña hasigirun afurendeira tun sukursáli to Gran Bretañaboun. Gúndaatina lau nasubudiruni añaheinhaña lan saragu Gefentiña ñein.

WAGIRIBUDUN INGLATEROUN ANI LÁRIGIÑE ESKOSIOUN

Fiú irumu lárigiñe, aba wounahóun surun lani Londres. Ani fiú dimaasu lárigiñe, aba laguarún lun Arthur tídangiñe sukursáli lun lagumeserun eseriwida keisi óunigiruti sirkuitu larugan. Lárigiñe larufudahóun lun luagu aban dimaasu, aba waweiyasuhan lidoun sirkuitu le lunbei wetenirun lun Eskosia. Madaaniti meha Arthur ni lun laransehani liyanun, gama lumoun, súnwandan meha lánharun lun wadagimanu hénrenguti. Ruti meha lani hénpulu saragu gurasu nun! Gúndaatiwa meha saragu luagu iseri wadagimanu ligía. Kei le sügühadiwa lubéi meha saragu irumu apurichiha lidan fulasu burí le díseti, aban meha abiniruni hadan wamá saragu íbirigu.

Aba lamisurahóun Arthur tidoun Leskuela Galaadü lidan irumu 1962. Diisi meha hati lidura külase ligía ani mamisurahóuntina, ligía hénrengu lubéi meha woun desidírü wamá. Lagumuhóun, aba desidírü wamá buídutima lan lun lánharun Arthur lun lubuidun chansi ligía, íbini mosu lan meha nerederun nábugua fiú dan. Ábaya nounahóun eseriwida kei prekursora espechalitu Hemsworth. Dan le lagiribudunbei Arthur aban irumu lárigiñe, aba liridún keisi óunigiruti distritu. Gumeseti meha wani distritu Eskosiagiñe, nórute lani Inglaterra luma Irlanda del Norte.

ISERI BURÍ BULIGASION IRLANDA

Lidan irumu 1964, aba libihin Arthur aban iseri buligasion. Ligíaba meha ariha tau sukursáli Irlanda. Hínsiñeti meha lounigirún sirkuitu luma distritu woun, ligía nidiheri nubéi meha murusun luagu asansiruni ligía. Gama lumoun, guenlé wéiriti neteingiradi luagu wibihini chansi lun weseriwidun Betelirugu. Ariha naali nungua dan le lan wánharun lun sun wadagimanu le líchugubei Heowá woun, biní lumutiwa súnwandan íbini mama lan ligía wadagimanu le hínsiñetimabei woun. Nadagimeintina meha Betelirugu tidan áfisi, apaküha líburu, ábougua luma arumadaha. Anihein meha dan woudin abisidaha distritu ani ítara liña meha wasubudirun saragu íbirigu lidan sun ageiraü. Ariha wamuti giñe hawanserun gürigia ha aturiahabarun Bíbülia wama. Adügati sun katei le lun buídutima lan wanaagun woungua hama wíbirigu Irlanda. Ma lueirin abiniruni!

ABAN SÜGǗ SÚDINITI LIDAN LAWANSERUN INARÜNI IRLANDA

Dublín meha ladügǘwa furumiñeti adamurini le adügǘbei Irlanda le ídounbei hachülüra íbirigu lídangiñetiña saragu ageiraü lidan irumu 1965. * Íbini gibe hamá meha ebedaagutiña, buiti meha lidin woun. Chülütiña meha 3,948 gürigia ani badiseitiña 65. Ha 3,500 ha ñǘbuinbaña lídangiñe amu ageiraü daritiña arumuguni hábiñe besinagu Dublín. Resibitiña gürigia hagía aban gárada lánina eteingiruni, ani ayanuhatiña saragu hádangiñe luagu lubuidun hagaburi íbirigu. Buiti meha lani adamurini ligía efekütu Irlanda.

Arthur íchiga lubuidun achülürüni lun Nathan Knorr dan le lachülürünbei lubá adamurini lidan irumu 1965

Arthur arufudoun líburu Niliburun lánina Abahüdaguni tídangiñeti Bíbülia dan le táfuridunbei lidan irlandés (1983)

Lidan irumu 1966, dandu nórute kei suru lani Irlanda rédeiti lábugiñe taríaahan sukursáli to Dublínboun, aban katei le múaranti luma fánreinguaü le lídanbei ubouhu ligía lidan luáguti polítika luma relihión. Gúndaatiwa meha lau warihin saragu katoliku ánhara lun inarüni luma eseriwida lidan aban hama íbirigu ha meha lílana amu relihión.

ÁBANYA ASANSIRUNI LIDAN WABAGARI

Lidan irumu 2011, aba lasansirun katei lidan wabagari magurabunga waméi. Aba tóundaragun sukursáli to Irlandaboun tuma to Gran Bretañaboun lidan aban, ani aba lamuriahóun wama lun wáguyun Betelirugun Londres. Lidan dan ligía, nidiheritina meha saragu luagu látuadi nani weiriei. Aba hadarirun surusiagu anihein lan sandi le gíribei Parkinson luagu. Weyu 20 lidan seingü-hati irumu 2015, aba lounwen Arthur, lárigiñe weseriwidun úara luagu 66 irumu.

Wéiriti nirun luma nigarigu lidan lagumuhóun burí irumu le. Súnwandan meha anihein lan Arthur numa, ani álugatina luagu saragu. Gama lumoun, dan le básügürün sügǘ hénrenguti kéiburi le, ábatima léredun bumadagua luma Heowá. Ruti giñe gurasu nun narihini weiri lan meha línsiñe Arthur houn íbirigu. Resibihadina gárada hámagiñe wamadagu Irlanda, Gran Bretaña luma Merigagiñe. Rúharu gárada burí to saragu gurasu nun, ibihatina giñe gurasu lúmagiñe Dennis —le lamulen Arthur—, túmagiñe Mavis, to lani weiriou, luma hámagiñe nibasegu Rudu tuma Judy; úati dimurei lun nafuranguagüdüni lanarime ídemuei le híchugubei nun.

Anihein aban bérusu le íchugubei saragu gurasu nun. Isaíasi 30:18: “Lagurabuñadün Wabureme lau lugudemehabu hun; busenti larufuduni línsiñehabu hun, lugundun richati Wabureme le Wabungiute. Fuleseiwatiña sun ha hemenigibaña luagu!”. Ruti dǘgüdaguaü nun nasubudiruni lagurabahaña lan Heowá lau gurasu lun lachülürün dan lun laransehani waturobulin luma lun líchugun wadagimanu woun le auti wagundaara lidan iseri ubóu.

Dan le netenirun lun nibagari, ariha numuti furangu Heowá lan adundehabalin ani biniléi wadagimanu Irlanda. Gúndaatina saragu luagu ídeha nan murusun lidan óunwenbu wadagimanu le. Chóuruti biní lániwa Heowá dan le wadügüni le lamuriahabei wámagiñe.

^ par. 12 Ariha humóun Anuario to lánina irumu 1988, páhina 101 luma 102.

^ par. 22 Ariha humóun Anuario para 1988, páhina 109 darí 112.