Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Aba meha bísinisi gebegitimati halugurahóun idamuni ha anügǘbaña Áfürikagiñe lun Merigoun

Esefuruni lídangiñe amudirawaguni lidan binadu dan luma guentó

Esefuruni lídangiñe amudirawaguni lidan binadu dan luma guentó

Chülütu Blessing * Yuropa ani saminatu yebe tawadigimaridun keisi aransehatu ídiburi. Gama lumoun lárigiñe lagayuahóun tuagu luagu diisi weyu, siadiwa hagía tiduheñu, aba tafosurún lun tahoruhan.

Dibuhu hau fiu idamuni adaürǘtiña lidan binadu Ehiptu.

Mosu meha tagañeirun 200 o 300 euros sagü áriebu lun tafayeiruni lóugiñe 40,000 euros * le tamuriahabei hayubudiri horu túmagiñe. Abahüdahatu Blessing: “Saminatina yebe nanurahan saragu wéiyaasu, gama lumoun hanufudetina meha luéi le gayaraabei hadügüni houn niduheñu. Sandiguatina meha nungua kamá dáüwañu niña”. Genegeguati tikesin luma hakesin gádürü míñunu gürigia ha afosurúbaña keisi idamuni lidan bísinisi lánina ahoruhani lidan sun ubóu.

Kéiburi gádürü milu irumu guentó, ñéinñanu meha fiu wügüriña ha alugurubalin hamulen le meha nibureingilibei kei idamuni. Hosé meha líribei nibureinti ligía, aba lawadigimaridun houn iduheñu ha súdinitiña Ehiptu. Lidan lagumeseha, óusera lumuti meha liyubudiri Hosé buidu sügǘ lau touserún Blessing. Gama lumoun, dan le lamahadun nibureinti le lun larounrun tuma lúmari liyubudiri, aba tíridahani luagu busén lan lafosurunu lun tarounrun luma. Ligía aba lubéi ladaürǘn ani güragua haméi lau güringüri (Agumesehani 39:1-20; Sálumu 105:17, 18).

Aban meha idamuni Hosé lidan binadu dan, ani Blessing, aban meha idamuni lidan sígulu wein aban. Gama lumoun biángubei hagía ábürühatiña lidoun binadu échuni lánina halugurahóun gürigia, aban bísinisi le ñein lubéi hóuseraña gürigia kei ebegidinaü ani le ñein lubéi seinsurügüñei lan súdini houn.

ADÜGATI WURIBU LUN ABAN LAN ÓUNWEBU BÍSINISI AMUDIRAWAGUNI

Ménrenguti meha habihíniwa idamuni lidan wuribu. Afiñewati lidan lan aban wuribu Kanán aba lan lanügün aban urúei ehiptuna gíriti Tutmosis lll 90.000 adaürǘtiña, aba hayusuruniña kei idamuni lidan fulasu le ñein lubéi láluahoua golu, ábunagua ténpulu ani adaagua chanili.

Lábugiñe meha harúeihan Rómana, ibihúatiña meha saragu idamuni lidan wuribu, ani dan le meha mégeiwa hama saragu idamuni gumeseti meha awuribuhani lun hibihíniwa. Lidan furumiñeti sígulu, ariñawagúati idamuni hamá meha hamidan gürigia ha erederubaña uburugu Roma. Hanarimeti meha hamudirawagun idamuni ehiptuna hama rómana. Le linarün katei, darandirügüñein meha irumu habagaridun idamuni ha nadagimeinbaña lidan fulasu le ñein lubéi láluahoua golu Roma.

Maranserunti katei le lau lásügürün dan. Lidan sígulu disisi luma disinéfu barüwatiña gürigia lúmagiñe Áfürika lun Merigoun luma burí amu ageiraü lun halugurahóun kei idamuni, ligia meha aban lídangiñe bísinisi le gebegitimabei ubouagu. Ariñagatu UNESCO, añahein lan meha kéiburi 25 o 30 míñunu wügüriña, würiña hama irahüñü arügüdǘtiña lun halugurahóun. Afiñewati hilá hamá saragu san milu dan le hánhiñuraguni barana atlántiku. Olaudah Equiano, aban meha hádangiñe idamuni ha aweiyasuhabaña ani le achülürübei lau ibagari, abahüdaguati: “Hagúarahan würiña le lánina óunweni luma hamumehan ha hilamemeñabaña, adügati lun larihíniwa kei aban óunwenbu asufuriruni le masaminarunwañahagili”.

Híruti mámarügüñein lan lidan binadu dan houserúa gürigia kei idamuni. Según áfisi to lánina wadagimanu lidan sun ubóu, uguñe weyu añahein kéiburi 21 míñunu gürigia nadagimein kei idamuni sin hafayeirúniwa o luagu murusun seinsu. Idamuni burí ha hawadigimariduña lidan fulasu le ñein lubéi láluahoua golu, fábürika lani áhüchaguni, ñein lubéi ladaawagua ladüríyu, hábiñe horu luma hábiñe gürigia. Íbini maha lan lúrudu lun katei le, aganwoundeinatima liña houserúniwa gürigia kei idamuni.

Añahein saragu míñunu gürigia nadagimein keisi idamuni uguñe weyu.

LALUAHÓUN ESEFURUNI

Adügati lanarime houserúniwa idamuni lau furundei lun hageindagun lun hígirawagüdün. Lidan furumiñeti sígulu lubaragiñe Kristu, alidihati meha aban gawuribuhati gíriti Espartaco san milu idamuni ageindagua kóntüra rómana, féridi hamuti wuribu ligía. Lidan sígulu disiwídü, aba hagarabaagun idamuni ha lídanbaña ubouhu La Española houn ha amudiragubaliña. Adügati lanarime furunde lan houserúniwa lidan gániesi-agei lun hawuribuhan tareisi irumu, le agumuchubei lidan lalibürerún Haití keisi ageiraü lidan irumu 1804.

Háfuridun ísüraelina lídangiñe amudirawaguni Ehiptu ligíatima alibüreruni subudiwatimabei lidan sun dan. Kéiburiñanu ǘrüwa míñunu áfuridutiña lídangiñe amudirawaguni Ehiptu. Furanguti megei hamá meha lun hígirawagüdün lídangiñe amudirawaguni, ariñagatu Bíbülia fosu hamutiña lan meha ehiptuna lun hadügüni “sun wadagimanu le lunbei ladügǘniwa áraabu. Óuseruatiña Ísüraelina lau iderei lidan sun burí wadagimanu ligía” (Áfuriduni 1:11-14). Óunahati aban lurúeite Ehiptu áfaraguagüdaña sun irahüñü ha águrahoubaña lun lararamuni haganwoundun ísüraelina (Áfuriduni 1:8-22).

Mítaranti hakesin ísüraelina kei ha híbiri néchanigu ladüga Bungiu esefurubaliña. Ariñagati lun Moisesi: “Ariha naali hasufurirun numutuniña. Ligia niábinbei lun nesefuruniña” (Áfuriduni 3:7, 8). Sagü irumu lidan sun ubóu efeduha hamagili huríu hesefurúniwa lídangiñe hamudirawagun (Áfuriduni 12:14).

LAGIDARÚN AMUDIRAWAGUNI LUN SÚNWANDAN

Ariñagatu Bíbülia: “Lugundun mínsiñeti marichaü lun Aburemei le Wabungiute”. Ani chóurugüda tumuti Bíbülia woun masansirungili lan (2 Krónikasi 19:7; Malakíasi 3:6). Óunaha lumuti Bungiu Hesusu ‘lun láfuridagüdüniña adaürǘtiña luma lun lesefuruniña ha ouserúabaña wuriba’ (Lúkasi 4:18). Úati mini lan le ñübuin lan Hesusu ubouagu lun lesefuruniña gürigia luéi amudirawaguni. Ñǘbuinti Hesusu ubouagu lun lesefuruniña gürigia lídangiñe figóu luma óunweni. Hesusu guánarügü ariñagubei: “Ábame lesefurunün inarüni” (Huan 8:32). Uguñe weyu, lesefuruñanu inarüni le larufudahabei Hesusu saragu gürigia lidan ámuñegueinarügü igaburi (ariha huméi rekuáduru “ Esefuruni lídangiñe amu luwuyeri amudirawaguni”).

Íderagua lumuti meha Bungiu Hosé tuma Blessing lun hesefurun lídangiñe amudirawaguni íbini lidan ámuñegueinarügü igaburi. Gayarati haliihani lubuidun abahüdaguni luagu libagari Hosé lidan kapítulu 39 darí 41 tídangiñe líburu Agumesehani to tídanboun Bíbülia.Wéiriti giñe lubuidun tesefurúniwa Blessing lídangiñe amudirawaguni.

Lárigiñe tabugún lídangiñe aban ageiraü Yuropa, aba tidin lun Esüpáña. Ñein tasubudiraña gefentiña luagu Heowá ani aba tagumeserun aturiahoun Bíbülia hama. Aba desidírü tan tasansiruni ligaburi tabagaridun, aba tagumeserun nadagimein ani aba tayanuhan tuma würi to meha amudiragubarun lidan ahoruhani lun tarariragüdüni lebegi seinsu le lunbei tafayeiruni sagü hati. Aban weyu, aba tagúarun würi to tun Blessing luégiñe gágamuru. Busentu meha tariñagun tun Blessing lun lan lerederun sun katei ítara maduweirun taaru lan ani lun lan feruduna tanu. Ka asuseredubei? Gumeseeru meha giñe würi tuguya aturiahoun Bíbülia hama gefentiña luagu Heowá. “Sefu lumutibu inarüni lidan ámuñegueinarügü igaburi le masaminarun bumuti”, tiña Blessing.

Súfuriti meha Heowá dan larihiniña lumutuniña asufurira marichaü Ehiptu ani chóuruti sandi memegili lan Heowá magundani dan larihini marichaü le adügǘbei uguñe weyu. Inarüni lun lan lagumuchún lau sun luwuyeri amudirawaguni, mégeitiña gürigia aban asansiruni le gumuti, ani ligía füramase lubéi Bungiu ladügün. “Aguraba wamuti iseri sielu luma iseri ubóu le füramase láalibei Bungiu woun, úaraguabei sun katei ñein ani buídubei sun katei ñein richagua” (2 Féduru 3:13).

^ par. 2 Sánsiwati iri.

^ par. 3 Lidan dan ligia, aba meha lebegi euro luma dolar.