Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

ABAHÜDAGUNI LUÁGUTI IBAGARI

Gúndaati nibagari lau neseriwidun lun Heowá

Gúndaati nibagari lau neseriwidun lun Heowá

LE MEHA furumiñeti nidasin tidan Beteli to Kanadáboun abuidaha meha le ñein lubéi máhina lun imprimírua tan agumeiraguagüdüni. Lidan irumu 1958 ani 18 meha irumu nau. Buiti meha lidin nun, ani murusun dan lárigiñe aba nagumeserun ídeha tau máhina to íbaahaboun taru agumeiraguagüdüni lárigiñe imprimírua tan. Ma meha nugundan lidan neseriwidun tidan Beteli!

Aban irumu lárigiñe, aba hawisaha tidan Beteli mégeiwa hamá ídehatiña lun heseriwidun tidan sukursáli to Suru Áfrikaboun, ñeinba lubéi meha tafidiruhúa aban máhina iseri lun imprimírü lan. Aba nariñagun houn lun habürüdüni niri ani wéiriti nugundan dan le nanúadirubei. Anuadirúatiña giñe ǘrüwa betelitagu kanadáana: Dennis Leech, Bill McLellan luma Ken Nordin. Aba lariñawagún woun libihuba lan wapasein lúnrügü woudin.

Aba nagúarun tun núguchu luéigiñe gágamuru ani aba nariñagun tun: “Núguchu, anihein aban katei lun nariñaguni hun. Néibuga Suru Áfürika”. Míbeti meha dimurei tuma núguchu, gama lumoun, héreti meha tafiñen ani buiti meha tumadagua luma Heowá. Míbeti tariñagun, lau sun lira subudi numuti gunda tan lau le nanúadirubei nadügün. Ni tuguya ni núguchi meredehan hamutina luéi nadügüni le nanúadirubei, íbini hiru hamá ladüga néibuga lan meha dise.

NAWEIYASUHAN SURU ÁFÜRIKA

Dan le náfayahanbei tidan íngiini lúmagiñe uburugu Kabo darí lun Johannesburgo úara luma Dennis Leech, Ken Nordin luma Bill McLellan lidan irumu 1959.

Gádürügubei wagía aba wadunragun 60 irumu lárigiñe tidan sukursáli to suru áfürikaboun lidan irumu 2019.

Furumiñe aba woudin tidoun Beteli to Brooklynboun, ñein lubéi larufudahóuwa woun luagu ǘrüwa hati ida luba lan wayusurunu máhina lun imprimírua tan agumeiraguagüdüni. Lárigiñe aba wádinun tidoun aban ugunei to anaahatu ílagu, aba woudin uburugu Kabo (Suru Áfürika). Sun liña meha nagunfulirun 20 irumu. Lárigiñe wachülürün uburugu Kabo, ábaya wasigiruni limigifen wéiyaasu áriebumeme ligía tidan íngiini lun uburugu Johannesburgo. Furumiñe fulasu ñein lubéi tararama íngiini lidan aban aüdü gíriti Karroo aban fulasu mábeiti. Gíbeti meha kaliki ani wéiriti meha lárouga ñein. Dan le wayarafadunbei gádürügubei wagía luagu funedera lun waganarihan bóugudin, aba wálügüdagun woungua kagia luwuyeri fulasu le. Halíñoun san wadaraagua woungua? Saragu dan lárigiñe, ábaya wagiribudun lidoun fulasu burí le ani aba wíchugun fe buíduburi lan aüdü le ani darangilati.

Dasi meha le íchugubei nun luagu fiu irumu lun meha nabugahani máhina le gíribei linotipia, aban máhina buiti lau sun lira güreweiti labugahóun. Le meha nuadigimaridunbei, aransehei laini lubá lasügürǘn létüra lun imprimírua tan Garüdia Awisahatu tuma Agaguduabá! Imprimírü tun meha sukursáli agumeiraguagüdüni lidan ámuñegueinarügü iñeñein le áfürikana, mámarügü lun Suru Áfürika, imprimírü tun giñe lun amu burí ageiraü le Áfürikabei. Ma wagundan lau layusuruniwa iseri máhina rotativa le buidu buidu le anügübaliwa eseriwida luagu le aban oubaü ubouagu.

Dan lárigiñe, aba neseriwidun tidan Áfisi to tani Fábürika to arihiboun lau saragu dasi kéiburi agumeiraguagüdüni to imprimíruaboun, ariha tuguya lau tounahóun, ani arihatu giñe lau ásügüragüdüni. Gíbeti meha nuberesegun, íbini ítara wéiriti meha nugundan.

ABA NAMARIEIDUN ANI ABA NERESIBIRUN ABAN ISERI DASI

Au tuma Laura dan meha prekursoru wamá espechalitiña lidan irumu 1968.

Lidan irumu 1968, aba namarieidun tuma Laura Bowen, to meha awinwanduboun yarafa tun Beteli. Prekursora meha ani tuguya meha abürühabalin le ásügürawagüdüwabei lun Departamentu le lánina Ásügüragüdüni. Lidan meha dan ligía, siñati meha herederun ha sun liña hamarieidun Betelirugu, ligíati aba wounahóun eseriwida kei prekursorugu espechalitiña. Nidiheritina meha murusun. Lárigiñe násügürün 10 irumu eseriwida Betelirugu, neigin, natun luma fulasu chóuruti lun narumugun, ida luba meha wawinwandun lau murusun le meha lubéi wibihini kei prekursorugu espechalitiña? Kada aban wádangiñe weresibiruba meha 25 rands sagü hati (35 dólarü lidan dan ligira) ánhawa wagunfulira lau oura, tau burí agumeiraguagüdüni to íchuguboun woun lun wapurichiha, luma hama gürigia ha lúnbaña wagiribudun abisidaha. Lau seinsu le mosu meha wafayeihanu waban, weigin luma, wapasei, árani ánhawa asandira luma amu burí katei.

Aba wounahóun eseriwida lidan aban liraüraü sétanu yarafa lun uburugu Durban, lárurugu barana Índiku. Dariwatiña meha saragu indú ñein. Saragu hádangiñe hadügagun gürigia ha meha tafosurun baaña kónpeni to lani súgara lun hawadigimaridun lidan lagumuchagüle sígulu disinéfu. Guentó amu hali hawadigimari, lau sun lira rédeimemeti hechu, heigin luma burí lisemén hábougun le gaganati curry. Ani ayanuhatiña meha inglesi, adügati meha lira lun ménrengun lan woun lun wapurichihan houn.

Mosu meha hadügün prekursorugu espechalitiña 150 oura sagü hati lidan apurichihani. Ligíati au tuma Laura aba wadügün aransehani, lun wapurichiha sisi oura lidan furumiñeti weyu. Úagiña meha gürigia ha únbaña gayara lan wagiribudun abisidahaña, ni aturiahatiña tídangiñe Bíbülia. Ligíati mosu meha wapurichihan sisi oura lábugiñe aba lanarime lárouga. Lárigiñe lásügürün fiu dan lúmagiñe wagumeserun apurichiha, aba narihin luagu niwachi... ani 40rügügili meha minutu ásügürüti! Aba nálügüdagun nungua anhein gayarabei lubéi wagunfulirun lau wadasin kei prekursorugu espechalitiña.

Málüti lárigiñe aba watouhani katei buidu. Sagü weyu aba waranseha weiga sándwiches, ru wagía iraü o gafe lidoun termo. Dan le wemegeirun wemeraagun murusunraü, aba wararamunu tiraüraü wakarün Volkswagen lábugiñe tamuña somu wewe. Anihein dan, aban habuinchun irahüñü indú wau, ábatiha herederun aríaguawa. Lárigiñe fiu weyu, aban wíchugun fe, lárigiñe lan lásügürün biama o ǘrüwa oura, furesetimahali meha lásügürün dan.

Barüti ugundani woun wanügüni inarüni tídangiñeti Bíbülia houn gürigia ha lídanbaña fulasu ligía. Aba wíchugun fe inebehabu hamá indú, hínsiñehabutiña, gíchigadi hagía ani hínsiñe ligía Bungiu houn. Gíbetiña indú ánharutiña lun uganu le wapurichihabei houn. Hínsiñeti meha houn hafurendeirun luagu Heowá, luagu Hesusu, tuagu Bíbülia, luagu iseri ubóu le ñeinba lubéi ñein lan darangilaü luma luagu emenigini houn hilaaña. Aban irumu lárigiñe, wíchuguña meha aturiahani houn 20 gürigia. Houn wamuti meha éigini le lánina amidi hamá iduheñu ha únbaña wíchiga aturiahani. Wéiriti meha wagundan!

Málüti lárigiñe aba weresibirun amu dasi. Aba wounahóun kei óunigiruti sirkuitu lurugabu lubuidun fulasu le yarafabei lun barana Índiku. Sagü meha dimaasu, werederun hábiñe íbirigu ha lídangiñebaña damuriguaü le wabisidahabei ani apurichihatiwa meha hama lun wíchugun dǘgüdaguaü houn. Óusera hamutiwa meha buidu kamá le aban hádangiñe haduheñu wagía, hínsiñeti meha woun wásügürün dan hama hasaanigu luma hama habiñanigu. Ítara liña wásügürüni biama lubuidun irumu burí ligía. Darí buga lachülürün weyu lun hagúarun woun tídangiñe sukursáli aba hariñagun woun lun wagiribudun Betelirugun. Aba nariñagun houn: “Le linarün katei hesebedina ya”. Lau sun lira aransetiwa lun woudin eseriwida ñein lumuti wounahóua.

WAGIRIBUDUN TIDOUN BETELI

Dasi le nibihibei Betelirugu lidan meha Departamentu le lani Eseriwiduni, ñein lubéi gachansin nan lun neseriwidun úara hamá saragu íbirigu ha barühañabaña saragu dan lidan dasi ligía. Lidan meha dan ligía, lárigiñe labisidahani óunigiruti sirkuitu damuriguaü, mosu meha lóunaha ariñahani tidoun sukursáli. Le óunabagülei burí, aba lóunahan Departamentu le lani Eseriwiduni aban gárada lidoun damuriguaü. Le tisuunibei meha gárada to lun tíchugun dǘgüdaguaü houn íbirigu luma lun tíchugun furumiñeguarügü adundehani le mégeiwabei. Le meha abürühabei mosu meha luadigimaridun saragu lun lásügüragüdüni ariñahani lidoun inglesi, ariñahani le ibihubei hámagiñe óunigirutiña sirkuitu ha burí lídanbaña amu iñeñein kei burí xhosa luma zulú. Lárigiñe mosu meha lásügüragüdüni ariñahani le tóunahanbei sukursáli lidan inglesi lidoun iñeñein le ayanuhóubei Áfürika. Seremei numutiña íbirigu ha ásügüragüdübaña lau lidere wadagimanu le hadügübei, ha íderagubalina gunfurandei lénrengunga le hásügürübei saragu íbirigu wuritiña ha awinwandubaña lidan ageiraü.

Dan meha ligía, hawinwanduña meha gürigia ha Suru Áfürikabaña lábugiñe gumadi le afanreinragubaliña gürigia, le subudiwabei kei apartheid. Kada meha rasa gürigia mosu meha hawinwandun lidan fulasu le ariñawagúbei houn lun ñein lan hawinwanda, ligíati siñati meha hamigisiragun houngua luma amu rasa. Ayanuha hamuti meha íbirigu wuritiña hererun, lidan hererun hapurichiha ani lidan giñe hadamuridagua.

Kei lidan lubéi fulasu le ñein lubéi layanuhóun inglesi meha nounahóua eseriwida, ligíati lóuguati nasubudirun saragu hawagu íbirigu wuritiña ha Áfürikabaña. Ani guentó gachansin hádina lun nasubudirun luagu hechu luma luagu harasan. Aba níchugun fe luagu lénrengunga le hásügürübei wíbirigu ladüga hafiñen lílana fulasu luma hechu. Ganigitiña meha íbirigu ha. Máhatiña lun échuni le múaranti luma le tariñagubei Bíbülia, ani máhatiña giñe lun hafalaruni igaburi le ñǘbuinbei hámagiñe máfianu íbini hagagibudagun luma lidere óuchawaguni le ñǘbuinbei hámagiñe haduheñu luma hámagiñe gürigia ha awinwandubaña lidan fulasu le ñein habéi. Gudemetiña meha gürigia ha awinwandubaña lidan aüdü. Saragu hádangiñe lóuguati meha haleskuela o maleskuela hamá, íbini ítara inebetün meha Bíbülia houn.

Ibiha numuti meha lubuidun chansi lun nuadigimaridun tidan Áfisi to Arihiboun lau katei Luáguti Lúrudu tidan Beteli, lun wageindaguni kesi lun lanharúniwa woun, luma luáguti midin wamá luagu lóubadina ni aban. Derebugugüda lumuti nafiñen saragu narihin úaragua hamá luma ganigi le harufudubei nibureintiña Gefentiña ha abugúbaña tídangiñe leskuela ladügarügü hamahadun lun hafurieidun luma lun heremuhani uremu le tánina amu relihión.

Sügütiña giñe íbirigu ámuya óuchawaguni lidan aban liraüraü ageiraü le meha gíribei Suazilandia (le subudiwabei guentó kei Esuatini). Dan le lóunwenbei urúei Sobhuza II, aba hadügüdarun hawagun sun gürigia lun hafalarun ítaga igaburi lun harufuduni hagarigu. Mosu meha hasarúniwa wügüriña helu helu, ánhañati würiña mosu meha giñe hásaruni hádiburi. Kei aban lan échuni le lánina láhuduragun hou hilaaña, éibaahouatiña meha saragu wábirigu dandu wügüriña hamá würiña ladüga hamahadun lun échuni le. Hingí lumutu wanigi warihini úaraguni le harufudubei lun Heowá. Arufudahatiña íbirigu áfürikanugu woun saragu luáguti úaraguni luma gaguraasuni, ani adügati katei le lun lederebugudun wafiñen.

NAGIRIBUDUN TIDOUN IMPRENTA

Lidan irumu 1981, aba nagiribudun tidoun imprenta lun nídehan lidan tayusurun konputadora lidan wadagimanu le lánina imprimírua tan agumeiraguagülei. Ma meha lubuidun dan ligira. Lasansiruña meha ligaburi imprimírua lan lidan sun ubóu. Aban hádangiñe alugurahatiña ha lídanbaña ageiraü aba líchugun aban máhina tun sukursáli to gíriboun fotocomponedora lun wóuchaguni sin ni murusun daradu. Adügati katei le lun tasansirun nefu linotipias tuagu seingü iseri fotocomponedoras. Cháguatiwa giñe aban iseri máhina. Ani guentó gíbetimaharu agumeiraguagüdüni imprimírua sügǘ luéi amu dan.

Adügati tayusuruniwa konputadora lun wadügün aban iseri ligaburi lawadigimariduniwa lídangiñe MEPS, Sistema Electrónico de Edición Plurilingüe. Ma meha loufun lasansirun teknolohía lúmagiñe hachülürün gádürü betelitagu kanadáana eseriwida Suru Áfürika! (Isa. 60:17). Lumoun meha dan ligía, súngubei wagía maríeihadiwa meha, hama habuidun prekursoragu ha wéiribei línsiñe Heowá houn. Au luma Bill awanhagua eseriwida tidan Beteli. Ken luma Dennis wínwantiña yarafa tun Beteli hama haduheñu.

Aganwoundeina liña meha wadagimanu lidan tásügüragüdüniwa agumeiraguagüdüni lidoun amu iñeñein luma burí imprimírua tan, éibutima dan nadagimein wamá lidan saragu iñeñein. Ani aba wóunahanu burí tidoun amu sukursáli. Ligía meha, mégeiwabei aban iseri Beteli. Aba hábunagun íbirigu lidan aban lubuidun fulasu Johannesburgo, ani aba tederegerúniwa lun Heowá lidan irumu 1987. Aba ugundani nun gachansin nan narihini sun awanseruni ligía luma lau neseriwidun luagu saragu irumu lidan Sétanu le arihibei tau Sukursáli Suru Áfürika.

ABA WERESIBIRUN AMU DASI

Lidan irumu 2001, aba wadunragun luma aban katei le magurabun wamuti aba hagunbirahaniwa lun neseriwidun lidan Sétanu le arihibei tau Sukursáli to Merigaboun, le sun liñabei hagumeseruni. Íbini sandi wama íruni luagu wígiruni wawadigimaridun hama wamadagua Suru Áfürika, gúndaatiwa luagu wagumesera lan aban iseri ibagari hadan iduheñu ha tídanbaña Beteli to Merigaboun.

Le meha adiheridagüdübaliwa díseediwa lan tuéi túguchu Laura, ani derebuguharu meha. Siñati meha wídeha lúmagiñe Newayórugiñe, gama lumoun íderagua hamutu ǘrüwa tíbirigu Laura ha würiña lau sun le temegeirubei. Aba hariñagun woun, kei le siñá lubéi weseriwidun lidan dan dayarüti, lau wíderagunu wáguchu, wídehaña lun gayarabei lan hakipuragun hungua lidan hidasin. Seremei wamutiña buidu.

Íderagua lumutina giñe níbugaña tuma lani weiriou, ha awinwandubaña Toronto (Kanadá), óunigiroun núguchu, kei hilá lan wáguchi. Lidoun dan ligía, barüharu meha kéiburi 20 irumu awinwanda hama. Seremei wamutiña tídangiñe sun wanigi luagu hóunigirunu lau ínsiñehabuni darí tounwen, murusun dan lárigiñe wachülürün Newayóru. Aba abiniruni ñein hama iduheñu ha aransetiña lun hadügün sánsiguaü lidan habagari lun hadügün amu dasi íbini gürewei lan.

Lidan burí irumu le ásügürübei, neseriwiduña lidan Sétanu le Arihibei lau Imprimírua tan Agumeiraguagüdüni Meriga, le awansetimahalibei ani láuhali aban igaburi le ménrenguntimahali. Ani málügili, lúmagiñe nagumeserun, eseriwida lidan Departamentu le Arihibei lau Agañeihani. Óunwenbu nugundan luagu neseriwidun 20 irumu le tidan tueirin sukursáli to, le ñein habéi guentó kei burí 5.000 betelita hama kei burí 2.000 ídehatiña.

Ǘrüwa wein irumu guentó, masaminarungubeitina luagu yábadina lan. Íderagua táadina Laura buidu lidan sun irumu burí le. Ma lubuidun dan le sügǘ wamaalibei! Wéiriti lebegi ámuñegueinarügü dasi le resibi wamaalibei, hama giñe sun íbirigu ha úmabaña wawadigimarida. Hadan añahein ha eseriwidubaña tidan saragu sukursáli to abisidaha wamaaruboun lidan ámuñegueinarügü ageiraü ubouagu. Ani guentó, lóuguaali nuadigimari ladüga gúnfulihadina lóugiñe 80 irumu ani añahein saragu íbirigu nibureintiña ha gayarabei hadügüni burí dasi le.

Abürühati aban abürühati sálumu: “Fuleseiwatiña néchani ha [Heowabei] habungiute” (Sal. 33:12). Inarüni dimurei lira! Seremei numuti Heowá lau gayara lan nawadigimaridun úara hama lubúeingu ha gúndaabaña.