Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Subuditi san hun?

Subuditi san hun?

Sinagoga burí to lánina furumiñeti sígulu: Arufudatu iyawaü to fiu burí lídangiñe katei le meha tuágubei sinagoga to lánina furumiñeti sígulu to meha Gamalaboun, kéiburi 10 kilometuru (6 maili) nórute libiti barana Galiléa. Adügatu lun wasaminarun ida tiña lan meha burí sinagoga to lánina binadu dan.

Ídabuga hagumesera huríu ayusuroun sinagoga?

DIMUREI le ásügürawagüdübei kei haligilisin huríu tidan Sandu Bürütu garifuna, lídangiñeti dimurei güriegu “sinagoga”, le mini lubéi “adamurini” o “óundaraguni”. Buiti iri le lugundun lúmagiñe binadu dan seriwiharu “sinagoga” lidan burí fulasu le ñein lubéi hawinwanda huríu keisi fulasu le ñein lubéi larufudahóua luma le ñein lubéi láhudurawagua lun Bungiu. Mayanuhanti Abürüdǘni Ebüréu furangu tuagu burí muna to. Lau sun lira, arufudati Abürüdǘni Güriegu anuheinharu lan meha muna burí lánina adamuridaguni to lidan burí furumiñeti sígulu.

Afiñetiña hiibe-agei hádangiñe sásaamu, gumese tan sinagoga ayusurúa dan le hanügǘnbei huríu Babilónioun. Ariñagatu Encyclopaedia Judaica: “Kei matenpulun habéi meha ha anügǘbaña Babilónioun ani lídanñanu meha amu ageiraü ani mégeitiña meha heresibirun gurasu ladüga hagarigu, anihein meha dan óundaraguatiña, másiñati samudi lan ani aliiha hamutu meha Lererun Bungiu”. Genegeti lárigiñe lan higirawagüdǘn huríu, sigitiña óundaragua lun hafurieidun luma lun haliihanu Lererun Bungiu ani aba meha hadügün sinagoga lidan burí fulasu le ñein lubéi heredera.

Lidan meha furumiñeti sígulu, ábanharu meha muna súdinitu sinagoga lidan habagari huríu luma lidan háhuduragun, le ñein lubéi hadüga habiabara lidan Mediteraniu luma lidan burí fulasu le ñein lubéi meha lawinwanda Hesusu luma giñe lidan ageiraü Ísüraeli. Ariñagati aban máisturu tídangiñe Luban Liñun-agei furendei Ebüréu Herusalén, le gíribei Lee Levine: “Yúsuatu meha muna to lun laturiahóun, lun leigín éigini sagüráuti, laguserawagüdün, lichugún budagia lun le mégeiwabei lidan ageiraü luma lun ladügǘn adamuridaguni lánina polítika luma luáguti habagari huríu”. Ariñagati giñe: “Ani létima meha súdinitimabei, ladügǘn katei lánina áhuduraguni”. Ligía maweiridun tubéi wanigi lau meha gabügürügua lan lidin Hesusu tidan burí sinagoga (Mar. 1:21; 6:2; Luk. 4:16). Ñein meha larufudaha, líchiga adundehani luma gurasu houn achülürütiña. Lárigiñe lagumeserun damuriguaü hani kristiánugu, héchuti meha giñe apostolu Pábulu ñüdün apurichiha tidan burí sinagoga. Kei meha ñüdün habéi gürigia ha busenbaña hayarafadun lun Bungiu lidoun burí fulasu le, ligía meha lídinbei Pábulu apurichiha ñein furumiñe dan meha lachülürün lidoun somu uburugu (Adü. 17:1, 2; 18:4).