Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Lun Bungiu, gebegitiña san würiña?

Lun Bungiu, gebegitiña san würiña?

“Tadüga aban würi lagumeserunbei figóu ani tadüga sun lubéi wagía hilaguatiwa.” (ECLESIÁSTICO, SÍGULU BIAMA LUBARAGIÑE LIDAANI HESUSU)

“Buguya lubenaribei Mafia; buguya aheiridubalin seyu le meha tuágubei tídibu wewe tugura; buguya furumiñetu gürigia adüraagutu lilurudun Bungiu; [...] buguya agünrinchagubalin lau lumenrengun wügüri le ladügübei Bungiu lenege guánarügü.” (HAWENDEN WÜRIÑA, LABÜRÜDÜN TERTULIANO, SÍGULU BIAMA LÁRIGIÑE LIDAANI HESUSU)

MAMA tídangiñeti Bíbülia dimurei burí le, gama lumoun luagu saragu sígulu yusu hamaali wügüriña lun haricharaguagüdüni hóuseruniña würiña kamá hamuga mebegitiña ni kata. Íbini uguñe weyu, gürigia ha wéiribei habadülerun luagu aban ligaburi saminaü, añaheingua íchiga duru hawagu würiña luagu sun wuribani le hasufurirubei gürigia ani yusu hamuti dimurei burí le tídanbei líburu lánina relihión burí to lun haricharaguagüdüni luriban hóuseruniña würiña. Gama lumoun, lisuuni meha funa san Bungiu lun mebegiboun lan würi lun wügüri, luma lun lóuserunu wuriba? Ka tariñagubei Bíbülia? Ariha waméi.

Íñaragua lumutu san Bungiu würi?

Uá. “Binadu hewe [...] le gíribei Mafia” ligía líñaragubei Heowá (Arufudúni 12:9; Agumesehani 3:14). Dan le lariñagubei Heowá ‘lagumadiruboun’ lan Adán lani weiriou, mama líchuguña üma lun lun lóuserunu wuriba (Agumesehani 3:16). Lariñagarügüñein meha kaba lan luriban resultóu lanüga hafigouhan.

Ligíati, luriban touserúniwa würi susereti ladüga figóu le galagante habéi sun gürigia, mama ladüga íñaragualanu Bungiu. Mama Bíbülia íchuguboun lébuna saminaü luagu mosu lan touserúniwa würi wuriba lun tafayeirun luagu furumiñeti figóu (Rómana 5:12).

Wéirigutimati san ladügüni Bungiu wügüri tuéi würi?

Uá. Ariñagati Agumesehani 1:27: “Dan le ladügünbalin Bungiu wügüri, lenege guánarügü ladügei, adüga lumuti wügüri adüga würi”. Ligíati, dandu wügüri kei würi adügǘwatiña lau iarani lun harufuduni ligaburi Bungiu. Lau sun meha ámuñegueinarügü hamá hawariuagua lidan ligaburi lesetirun hágubu luma ligaburi hóunabun lun le asuseredubei geyegu hau o múnadagiñe habiti, ru lumuti Bungiu ligiaméme wadagimanu houn biángubei, garichatiña hagía lun ligiaméme burí katei (Agumesehani 1:28-31).

Lubaragiñe ladügünu Bungiu Ewa, ariñagati: “Nadüga aban ídemuei lun [Adán] lidan sun katei” (Agumesehani 2:18). Mini lan san dimurei “ídemuei lidan sun katei” luagu ǘnabutima tan Ewa luéi Adán? Uá, mítaranti. Dimurei ebüréu le ayusurúbei lidan bérusu le, gayarati giñe lásügürawagüdüniwa kei “ídemuei buitu lun” o “ídemuei ítaratu kei ligía”. Samina humá luagun wadagimanu le ladügübei aban surusia le íbaahabei luma surusia le arumugagüdübalin hágubu gürigia lubá hibugún. Ka súdinitimabei hádangiñe biángubei? Anirein aban surusia íbaahati, gama lumoun, siñabei ladügüni anhein míderagun lan surusia le arumugagüdübalin úgubu. Ligiaméme asuseredubei luma wügüri tuma würi. Adüga lumutiña Bungiu lun híderagun houngua, mama lun hásügüragun hámagua (Agumesehani 2:24).

Ida liña larufuduni Bungiu berese lan hau würiña?

Ariha lumuti Heowá lubaragiñe lasuseredun, luagu ladügüba lan buga figóu lun lasansirun ligaburi lóuserunu wügüri würi. Ligía ladügünbei aransehani lun lóunigiruniña würiña. Tidan líburu La Bible au féminin (Bíbülia ayanuhatu kei würiña ), to tabürüdüboun Laure Aynard ayanuhatu luagu Lilurudun Moisesi, le ichugúbei lidan sígulu disisi lubaragiñe lidaani Hesusu, ani ariñagatu: “Libe-agei dan, dan le layanuhóun hawagu würiña lidan Lúrudu adügǘwati lun layanuhóun haweigiñe”.

Aban hénpulu, ariñagati meha Lilurudun Bungiu lunti lan inebe lan dandu lúguchi aban gürigia lun kei lúguchu (Áfuriduni 20:12; 21:15, 17). Ariñagati giñe lunti lan houserúniwa würiña dageinatiña buidu (Áfuriduni 21:22). Íbini lidan wadaani, furanguti mítaran lan Lúrudu burí le luma minebeni lun haricha würiña le arihúbei lidan saragu ageiraü ubouagu. Gama lumoun mámarügüñein le.

Aban Lúrudu le arufudubalin ligaburi larihiniña Bungiu würiña

Lúrudu le meha líchugubei Bungiu houn ísüraelina barüti meha saragu buiti houn súngubei, dandu houn wügüriña kei houn würiña lidan katei lánina átuadi, ligaburi hanügüni habagari luma ligaburi háhuduragun lun Bungiu. Anhein hamuga meha hadüga le haganbubei hóugiñebaña yebe “sun gürigia ha ubouagubaña” (2 Lúrudu 28:1, 2). Kati gayarabei wariñagun hawagu würiña? Ka meha san harichabei lidan Lúrudu?

1. Haricha lun líbüre hamá. Líbüretiña meha würiña ísüraelina, mítarantiña meha kei würiña ha lídanbaña amu burí néchani. Lau sun meha wügüri lan lichügüdinabei lufamilian, lau lueirin lafiñen tuagu lani weiriou gayarati meha tidin ariha aban fulasu, tagañeihani o tábunagun beibei-agei lidan. Ani anhein meha gáhüchaguadi tubéi gayarati meha tadügün marasun (Ariñawagúni 31:11, 16-19). Lábugiñe Lúrudu arihúatiña meha würiña kei gürigia líbüretiña ani garichatiña.

Gayarati meha giñe hadügün aban umadaguaü luma Bungiu. Tidan Bíbülia ayanuhóuati hawagu würiña ha adügübalin katei le, kéiburi Ana to afurieiduboun lun Bungiu ani adüga tuguya aban füramasei lun le mariñagun tubéi lun ni aban (1 Samueli 1:11, 24-28). Anuhein meha aban würi sunemüna súnwandanha tidin álügüdaha luma profeta Eliséu sagü luéyuri emeraaguni (2 Urúeigu 4:22-25). Añahein meha würiña kéiburi Débora tuma Uludá ha meha lanúadirubaña Bungiu lun hadimurehan lidan liri. Íbini meha fádirigu hama wügüriña wéirigutiña góudidatiñaha áluaha adundehani hama (Alidihatiña 4:4-8; 2 Urúeigu 22:14-16, 20).

2. Haricha lun heresibirun furendei. Kei mosu lubéi meha giñe hagunfulirun würiña lau daradu lánina Lúrudu, gayarati meha ñein hamá dan meha le laliihóun lúrudu burí ligía, ruti méhati le chansi houn lun hafurendeirun (2 Lúrudu 31:12; Neemíasi 8:2, 8). Ítarameme, gayarati meha larufudahóun houn lun heseriwidun houn sun gürigia lidan áhuduraguni lun Bungiu. Háfuga añahein meha würiña ‘eseriwidutiña’ tidan sanduariu, luma hadan eremuhatiña lidan sétanu hani eremuhatiña (Áfuriduni 38:8; 1 Krónikasi 25:5, 6).

Subuditi meha houn saragu würiña ísüraelina ka lan lunbei hadügüni lun buidu lan hamarasun (Ariñawagúni 31:24). Ídehatiña meha úguchurunu lidan hagüriahóun luma larufudahóun houn hasaanigu wügüriña lúmagiñe hañüraü darí haweinamudun (Ariñawagúni 31:1). Mítarantiña meha kei amu néchanigu le ñein lubéi úguchilirügüñein lan arufudaha houn lirahüñü wügüriña. Furanguti arufudahóua lan tun würi lidan binadu Ísüraeli.

3. Haricha lun inebewa hamá. Ariñagati meha aban lídangiñe Diisi Gumadi: “Ruba inebesei lun búguchi luma tun búguchu” (Áfuriduni 20:12). Ariñagati urúei sábiuti Salomón lidan aban lídangiñe ariñawagúni: “Niráü, aganbabéi lererun búguchi, teni buguyame lun tarufudahan búguchu” (Ariñawagúni 1:8).

Anihein meha giñe lúrudu luagu ida luba lan hóuseragun wügüriña hama würiña hámagua ani arufudati meha lueirin inebesei hawagu würiña (Fádirigu 18:6, 9; 2 Lúrudu 22:25, 26). Haritaguagüda lumutiña giñe lúrudu ligía wügüriña lunti lan gabaroun hamani ligaburi ladügünu Bungiu hani weiriou luma lébeha le tiyaraabei adüga (Fádirigu 18:19).

4. Haricha lun hounigirúniwa. Ariñagati Heowá luougua tidan Lererun ligía lan “háguchibei méteñuhaña” ani ligía lan giñe “ágüdahabaliña würiña ha hilaguaaña hámari”, mini lan lira luagu sandí lan Heowá lani lan buligasion lóunigiruniña ha máguchibaña hama ha mánibaña aban weiriei lun lóunigiruniña (Sálumu 68:5; 2 Lúrudu 10:17, 18). Lidan aban ókaasion, dan meha líchuguña lubéi aban wügüri marichati lidere dan tun lúmari aban profeta le óunwebei, ladüga dúei tani, adügati Heowá aban milaguru lun buga gayarabei lan tawinwandun würi tuguya sin tásügürün busiganu (2 Urúeigu 4:1-7).

Lubaragiñe meha hebelurun ísüraelina lidoun Fulasu Füramasewati, aba lounwen aban lichügüdina familia gíriti Selofádü mígirunga isaani wügüri. Aba hamuriahan seingü lisaanigu Selofádü würiña “murusun múa” lidan Fulasu Füramasewati. Aba líchugun Heowá lóugiñe le hamuriahabei houn, lugundun ariñagati lun Moisesi: “Ruba murusun múa houn lidan hafulasun líbirigu háguchi, sügüla lalagante háguchi houn”. Lúmagiñe lubeiti oura ligía, gayarahali meha heresibirun würiña ísüraelina alagan hámagiñe hagübürigu, gayara ligía hígirun alagan houn hadügawagun (1 Lúrudu 27:1-8).

Garabaguati gunfuranda hamani gürigia lisaminan Bungiu hawagu würiña

Lábugiñe meha Lúrudu le ichugúbei houn ísüraelina gadünamati meha tilugaarun würi ani ínchaha lumutiña meha Lúrudu ligía gürigia lun hóuseruniña würiña lau inebesei, ru hameime haricha houn. Gama lumoun, lúmagiñe sígulu gádürü lubaragiñe lidaani Hesusu, aba hagumeserun lílana hani huríu relihión áyeihei ligaburi hasaminan güriegu, ha meha arihibaliña würiña kamá hamuga mebegitiña ni kata (arihualá rekuáduru “Binadu abürühani le adimurehabei wuriba hawagu würiña”).

Lidan meha sígulu widü lubaragiñe lidaani Hesusu, ru lumuti meha poeta güriegu Hesíodo duru hawagu würiña luagu sun wuribati, ariñagati tidan líburu Teogonía (Hagumeseha búngiugu) to labürüdüboun: “Würiña, rasa létima wéiribei ladügün damichi, ha aganóubaña haganagua wügüriña góunwedaditiña, barǘ hagía óunwenbu burí turóbuli houn”. Wéiriguati lisudinin saminaü le lidan hani huríu relihión lidoun lagumeseha libiaman sígulu lubaragiñe lidaani Hesusu. Líburu Talmud (líburu to ñein lubéi tóundarawagua saragu tuwuyeri agumeiraguagüdüni), to agumeserúaboun abürüdǘwa lidan libiaman sígulu lárigiñe lidaani Hesusu, wéridi tumutiña meha wügüriña luagu gayarabei lan lanügüniña hadimurehan saragu hama würiña lun háluahan horu.

Lau lásügürün sígulu, óunwenbu mafiñeni hawagu würiña le wéiriti lañawarihani ubaraü le yuubei houn hadan huríu. Lidan lidaani Hesusu, lídounrügaali meha bürürü le hani würiña tidan ténpulu gayara lan hebelurun. Hóunrügüñein meha wügüriña larufudahóua katei lánina relihión, ani másiñati fánreinguañu lan meha hawéi wügüriña hañuura würiña tidan haligilisin huríu. Tidan líburu Talmud dariwati dimurei le lariñagubei aban sásaamu lidan halurudun huríu: “Sun le arufudahabalin Torá [Lúrudu] tun liráü, ítara liña kamá hamuga larufudahaña katei burí lóuguati lisudinin tun”. Ítarati, lau hadügün lábutigu hani huríu relihión lun garabagua lan gunfuranda hamani gürigia lisaminan Bungiu hawagu würiña, arufudahatiña houn wügüriña lun harihiniña würiña kamá hamuga mebegitiña ni kata.

Dan le ya lubéi Hesusu ubouagu, ariha lumuti luagu ragüñu liña lan meha saminaü luagu ǘnabutima hamá würiña hawéi wügüriña lidan sun hechun huríu (Matéu 15:6, 9; 26:7-11). Ígirati san Hesusu lun gani lan ligaburi hasaminan huríu efekütu lidan ligaburi lóuseruniña würiña? Ka gayarabei wafurendeiruni lídangiñe ligaburi Hesusu luma ligaburi lóuseruniña würiña? Ka awalidaguni hibihubei würiña haganagua kristiánugu inarünitiña? Lidan le aban arütíkulu hadarirubei óunabagülei lun burí álügüdahani le.