Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Anihán walagantebei lúmagiñe Bungiu

Anihán walagantebei lúmagiñe Bungiu

“Anihán halagantebei lubúeingu Heowá.” (ISA. 54:17, Reina-Valera, 1960)

1. Ka lakipurubei Heowá ladüga hínsiñen gürigia lun?

HEOWÁ, Bungiu “le íchugubei ibagari, le giñe adurarubei lun sun dan”, ariñaga lumuti woun ka lan lunbei wadügüni lun wibihin ibagari magumuchaditi. Masansirunbei adundehani burí ligía, lugundun “Lererun Bungiu, durati lun sun dan” (1 Fe. 1:23-25). Óunwenbu weteingiruni Bungiu luagu larufuduni línsiñehabu woun lau lígiruni lubuidun ariñahani le bürüñu tidan Lererun to Bíbülia!

2. Ka lakipurubei Heowá tidan Lererun lun hayusuruni lumutuniña?

2 Busenti Bungiu hayusuruni lumutuniña liri ani ligía lakipurunbalin tidan Lererun. Fuati liri Heowá luagu furumiñeti wéiyaasu tidan Bíbülia lidan abahüdaguni luagu le “asuseredubei lidan ladügǘn sielu luma ubóu” (Agu. 2:4, TNM). Lárigiñe, lau aban milaguru aba labürüdǘn luagu dübü le uágubei labürüdǘwa Diisi Gumadi. Ani ítara liña lagumeserun furumiñeti gumadi: “Au Aburemeibei [Heowá] le Bubungiute” (Afu. 20:1-17). Kipu lumuti Wabureme Heowá Lererun luma liri íbini áfaagua lan yebe Mafia lun lagumuchaguagüdüni (Sal. 73:28).

3. Ka lakipurubei Heowá lun larugoungadagüdün wau?

3 Kipu lumuti giñe Heowá inarüni tidan Lererun. Ani gúndaatiwa lau wasigiruni émeri le larugoungadagüdübei Bungiu lau inarüni le tídanbei Bíbülia (aliihoualá Sálumu 43:3, 4). Ligíati, íbini héibuguña lan gürigia lidan lanarime luburiga laganagua saragu arufudahani iyeeniti, anihein lileitin Bungiu wama (1 Huan 1:6, 7).

ANIHEIN ABAN ALAGAN WAMA WÉIRITI LEBEGI

4, 5. Ka óunwenbu chansi wibihibei lúmagiñe irumu 1931?

4 Anihein aban alagan wama wagía kristiánugu wéiriti lebegi. Según tásügüragüdüni aban líburu-agei, mini lan dimurei alagan “sun igaburi, échuni luma usa le lídanbei aban ageiraü irumu luagu irumu, ani sügügüdawati hámagiñe agübürigu hamoun isaanigu”. Fiú lídangiñe alagan le resibi wamaalibei lúmagiñe Bungiu anihein wasubudirunu Lererun buidu buidu ani gunfuranda waméi inarüni luagu luma luagu lisuuni furangu. Anihein giñe aban chansi espechaliti lidan alagan le.

Gúndaatiwa lau weresibiruni iri gefentiña luagu Heowá lidan adamurini lidan irumu 1931

5 Chansi le, resibi wamuti kei walagante lúmagiñe Bungiu lidan aban adamurini le adügǘbei Meriga lidan aban uburugu gíriti Columbus (Ohio) lidan irumu 1931. Tidan programa anihein meha létüra JW. Ariñagatu aban íbiri: “Hóuchatiña meha íbirigu hasubudiruni ka lan mini lubéi létüra burí ligía”. Lagumuhóun oura, dimaasu 26 lidan sedü-hati aba lafuranguagüdüniwa ka lan mini lubéi: magúarunwaali meha woun Aturiahatiña Bíbülia, lúmagiñe oura ligía aba wibihini iri gefentiña luagu Heowá (Jehovah’s Witnesses lidan inglesi). Aban meha ókaasion lánina lanarime ugundani (aliihoualá Isaíasi 43:12). Ariñagati aban íbiri: “Mabulieidun nubéi lanarime hapouhani gürigia háhabu lidan fulasu ligía weyu ligía”. Úati meha amu relihión abusenruti iri ligía, ánheinti wagía biniwaadiwa lau wanügüni iri le luagu lóugiñe gádürü-wein irumu. Ma lanarime chansi wibihin lun gefentiña wamá luagu Heowá!

6. Ka luwuyeri ariñahani walagantebei lúmagiñe Bungiu?

6 Ámuya katei le weresibirubei kei alagan lúmagiñe Bungiu, saragu ariñahani chóuruti ani gebegiti lánina binadu dan le wadarirubei tidan Bíbülia. Kei hénpulu, samina wamá luagun Abüraámü, Isaakü luma Hakobu. Háfuga ayanuhatiña binadu lichügüdina familia ha hama haduheñu luagu ida luba lan hagundaaragüdüni Heowá. Ligía maweiridun tubéi wanigi luagu lamahadun Hosé larounrun tuma lúmari liyubudiri lun mafigouhan lan “ligibugiñe Bungiu” (Agu. 39:7-9). Lidan meha furumiñeti sígulu, sun échuni kristiánu sügügüda hamuti houn amu lau hayanuhani houn o lau hénpulu le híchugubei, kéiburi adundehani le líchugubei apostolu Pábulu lun burí damuriguaü luagu Ladinerun Aburemei (1 Ko. 11:2, 23). Uguñe weyu, sun adundehani le mégeiwabei lun láhudurawagun lun Bungiu “lau sífiri luma inarüni” anihein bürüwañu tidan Lererun (aliihoualá Huan 4:23, 24). Íbini sun lan gürigia gayarati hasagarun buiti lídangiñe subudi le tídanbei Bíbülia, wagía arihibalin kei aban katei gebegiti.

7. Ka lubuidun füramasei ichugúbei lanwoun walagante lúmagiñe Bungiu?

7 Lidan walagante lúmagiñe Bungiu anihein giñe abahüdaguni le lánina wadaani le arufudubalin anihein lan Heowá wama (Sal. 118:7). Dan le waliihani tidan burí agumeiraguagüdüni, chóuruti wasandiragun woungua, íbini ánhawa éibaahoua. Aniheingua alagan le aganwounda, ani aban katei le íchugubei saragu gurasu, furamasei le: “‘Úagili ni aban adügütu áruma to lunboun tagünrinchagunibu. Bámanichagüdübei sun le íchuguti bidurun. Anihán katei [o alagan] le níchugubei houn ha eseriwidubaña nun: Agañeiruni’. Bungiu ariñagubalin” (Isa. 54:17). Úatu ni aban tídangiñe lárumate Satanási luntu tagumuchaguagüdüniwa.

8. Kaba wariha lidan arütíkulu le luma lidan le leweñegua?

8 Álugaali Satanási lagumuchun tau Lererun Bungiu, lagidaruni iri Heowá tídangiñe luma lun laramuduni inarüni. Gama lumoun, siñaguati lungua lun lageindagun kóntüra Heowá, le agünrinchagubalin sun wuribani le lasaminarubei ladügün. Lidan arütíkulu le luma le leweñegua, warihibei 1) ida liña lan lakipurunu Heowá Lererun, 2) ka lan ladügübei lun gayara lan wasubudiruni liri luma 3) ida liña lan ladüga lun wibihini inarüni uguñe weyu.

KIPU LUMUTU HEOWÁ LERERUN

9-11. Ka burí hénpulu arufudubalin luagu úagili lan gayarati lagumuchaguagüdünu Bíbülia íbini gibeeña lan óuchutiña hadügüni?

9 Kipu laaru Heowá Lererun kóntüra furumiñeguarügü katei. Ariñagatu Enciclopedia Cattolica: “Lidan irumu 1229, lidan aban adamuridaguni hadügün fádirigu hama tábutigu ligilisi katoliku uburugu Toulouse aba hamahadun lun hayusurun gürigia [Bíbülia lidan hañeñe] ladüga anihein lan meha aban wuribu hadan albigenses hama valdenses [...]. Lidan adamuridaguni le hadügübei fádirigu hama tábutigu ligilisi katoliku uburugu Tarragona (España) lidan irumu 1234 lidan lagumadihan Jaime I, rútiña aban gumadi libeina lira. [...] Lidan irumu 1559, anuhein meha óundaruni lánina Liñu-agei Lúrudu Katoliku to Rómaboun lidan katei ligía dan le layusurunbalun Pablo IV liliburun to gíriboun Índice de libros prohibidos lun lamahadun lun gama hamanu gürigia Bíbülia lidan hererun sin hibihin üma lúmagiñe óundaruni ligía”.

10 Anuheingua Bíbülia chülǘ lumoun wadaani íbini gíbeeña lan óuchutiña hagumuchun tau. Lidan burí irumu 1382, aranse lumuti John Wyclef hama lánigu paaná furumiñetu Bíbülia to ásügürawagüdüboun lidoun inglesi. William Tyndale, ábanya hádangiñe ásügüragüdütiña Bíbülia, afarúati hilagubei lidan irumu 1536. Abahüdahouati dan le lan anihán lubéi gürañu luagu aban wagabu, aba lariñagun: “Wabureme, darabei lagu lurúeite Alundu”. Lárigiñe aba hátigiruni ani gudawa ligía.

11 Íbini gíbeeña lan táganiñu Bíbülia, siñá hamagiru agumuchaguagüda. Kei hénpulu, lidan irumu 1535, aba táfuridun Bíbülia to lásügüragüdüboun Miles Coverdale. Aban fánreinti lídangiñe wadagimanu le ladügübei sagá lumuti lídangiñe fánreinti lánina Iseri Daradu le lásügüragüdübei Tyndale luma giñe lídangiñe Binadu Daradu, lúmagiñe Agumesehani darí Krónikasi. Ani lun lásügüragüdün amu burí fánreinti tidan Bíbülia, yúsuti fánreinti tánina Bíbülia lidan latín luma lídangiñe ásügüragüdüni le ladügübei Martín Lutero lidan yámani. Uguñe weyu, gíbetiña gürigia hínsiñetu Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras houn ladüga furangutu, úaratu luma furumiñeti abürüdǘni ani ménrengunti tayusurún lidan apurichihani. Wéiriti wagundan lau wasubudiruni ni lan Satanási ni gürigia ubouaguna siñati hadügün lun makipurun lanu Heowá Lererun.

KIPU LUMUTI HEOWÁ LIRI

Wügüriña kéiburi Tyndale ru hamuti habagari tuagu Lererun Bungiu

12. Ida liña tídehan Traducción del Nuevo Mundo lun lakipurún liri Bungiu?

12 Kipu lumuti Heowá liri tidan Bíbülia, ani huutu Traducción del Nuevo Mundo saragu lidan katei le. Sétanu le ásügüragüdübarun Bíbülia, deregeguatiña houngua sunsuinagubei lun hawadigimari ani ariñagati ebelaagülei tani Bíbülia lidan chumagü: “Le súdinitimabei tidan Bíbülia to, fidiwati lan liri Bungiu ‘Heowá’ lidan fulasu le yuubei lun lidan chumagü. Adügǘwaali le lau labürüdǘn 6,973 wéiyaasu lidan Abürüdǘni Ebüréu luma 237 wéiyaasu lidan Abürüdǘni Güriegu Kristiánu”. Anuheinharu Traducción del Nuevo Mundo, dayarügü, o lidan fánreinti, lidan lóugiñe 116 iñeñein ani imprimíruaru tóugiñe 178,545,862.

13. Ka uagu gayara lubéi wachoururuni luagu subudiwa lan liri Bungiu lúmagiñe ñein hamá furumiñetiña gürigia ubouagu?

13 Yúsuati liri Bungiu lúmagiñebei hagumeserun furumiñetiña gürigia ubouagu. Subudi lumuti meha Adán tuma Ewa iri le, ani arufudatu Bíbülia yusu hamuti lan meha. Ani dan le larufudunbei Kamü le lisaani Noé minebenehabuni lun lúguchi lárigiñebei Guran, ariñagati Noé: “Binilei Nabureme Bungiu [Heowá] Semü, lidamun lan Semü Kanán [le liráü Kamü]” (Agu. 4:1; 9:26). Bungiu guánarügü ariñagubei: “Au Heowábei. Ligía níribei, ani mígirunbadina lun lichugún nuéirigun lun amu”. Ariñagati giñe: “Au Heowábei, úati amu Bungiu nuéi” (Isa. 42:8; 45:5, TNM). Kipu lumuti Heowá liri lun gayara lan hasubudiruni sun gürigia, ani fuleseiwatiwa lun wayusuruni luma lun lánigu wamá Gefentiña. Ma wéiriti ugundani le wasandirubei luagu wanügüni liri Bungiu? (Sal. 20:5.)

14. Amu tuéi Bíbülia, halía gayara lan wadariruni liri Bungiu?

14 Mámarügüñein tidan Bíbülia ladarirúa liri Bungiu. Ayanuha wamá luagu Dübü Moábüna le adarirúbei Dhiban (Dibón), fulasu le adarirúbei 21 kilometuru (13 maili) luagun oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu libiti barana Hilaali. Luagu dübü ligía dariwati liri Omurí le lurúeite Ísüraeli luma dimurei le lariñagubei Mesá le lurúeite Moabü luagu ebedaaguni kóntüra Ísüraeli (1 Uru. 16:28; 2 Uru. 1:1; 3:4, 5). Espechaliti Dübü Moábüna lugundun anihein liri Bungiu luagu lidan gádürü létüra ebüréuna le subudiwabei kei Tetragrámaton. Dariwati giñe gádürü létüra le saragu wéiyaasu tidan Ligaradan Lakís, fiú fánreinti lauti múa ábouaguaali adarirúti Ísüraeli.

15. Ka Septuagintaboun, ani ka un tadügǘwa?

15 Ha furumiñetiña ásügüragüdütiña Bíbülia ídehatiña lun mabulieidúniwa lan liri Bungiu. Sagawatiña huríu hageiragiñe lun hanügǘn Babilónioun lidan irumu 607 darí irumu 537 lubaragiñe lidaani Hesusu (lb.l.H), ani saragu hádangiñe magiribuduntiña Hudáun luma Ísüraeli. Lidan sígulu III lb.l.H., gíbetiña huríu aganóutiña lidan uburugu ehiptuna le gíribei Alehandüría ani mégeitiña meha lásügürawagüdün fánreinti lánina Abürüdǘni Ebüréu lidoun güriegu, iñeñein le meha héretimabei layanuhóun lidan dan ligía. Sunti ladügǘn ásügürawagüdüni ligía lidan sígulu II lb.l.H., ani subudiwatu kei Septuaginta. Fiú kopia tídangiñe anihein iri Heowá tidan lidan ebüréu.

16. Afuranguagüda huméi ida liña lan layusurún liri Bungiu tidan aban líburu to áfuriduboun luagu furumiñeti wéiyaasu lidan irumu 1640.

16 Dariwati giñe liri Bungiu tidan Bay Psalm Book, furumiñetu líburu to achülürüboun lidoun burí uburugu le ñein lubéi layanuhóua inglesi Norüte lani Meriga. To furumiñetu, imprimíruatu lidan irumu 1640, anihein Sálumu tidan sügügüdawati lídangiñe ebüréu lidoun inglesi le meha ayanuhóubei lidan dan ligía. Yusu tumuti liri Bungiu lidan bérusu kéiburi Sálumu 1:1 luma 2, le ñein lubéi lariñaga: “wügüri le fuleseiwabei” masigirun lumuti hadundehan wuribatiña, lubaragiñe lira busenrügüti lasubudiruni lilurudun Heowá. Gayarati wadarirun lanwoun ariñahani luagu liri Bungiu tidan garüdia El nombre divino que durará para siempre.

KIPU LUMUTI HEOWÁ INARÜNI

17, 18. a) Ka mini lubéi dimurei inarüni? b) Katei san “inarüni le larufudahabei uganu luáguti asalbaruni”?

17 Seriwitiwa lau ugundani lun Heowá, le “Lubungiute inarüni” (Sal. 31:5). Ariñaga tumuti dimurei-agei to gíriboun Lila Garifuna ka lan mini lubéi dimurei inarüni ítara: ‘Lariñagun mutu katei kei lubeibei’ o ‘irichaü le ariñawagúbei keisi le aganbúbei luma le adügübalin’. Según ebüréu le ayusurúbei lidan tabürüdǘn Bíbülia, dimurei le ásügürawagüdübei kei “inarüni” layanuhaña luagu le uágubei gayara lan lafiñerúniwa, inarüni, úaraguati o aban katei le arufudúalibei luagu ítara liña lan. Ani lidan güriegu layanuhaña luagu le úarabei luma le asuseredubei o katei le richabei.

18 Góunigi laali Heowá inarüni le tídanbei Bíbülia ani adügati lun ñein lan lanwoun subudi woun sagü weyu (2 Huan 1, 2). Eibu dan buídutimati gunfuranda wamani inarüni, lugundun “ítara liña hémeri ha harumabaña kei lagumeserun larugadun, Arugoungadeinatima murusun murusun darí lun larugoungadun sunsuinagubei” (Ari. 4:18). Úaratiwa luma Hesusu, le ariñagubei lidan aban furíei lun Bungiu: “Bererun [...] inarünibei” (Huan 17:17). Tidan Lererun Heowá to bürüwaaruboun anihein “inarüni le larufudahabei uganu luáguti asalbaruni”, lidan amu dimurei, sun arufudahani kristiánu (Gal. 2:14). Laganagua inarüni, anihein luáguti liri Heowá, liricha lun larúeihan, lani Kristu sákürifisiu, águyuguni luma Larúeihan Bungiu. Ariha waméi guentó ida liña lan lakipuruni Bungiu inarüni íbini áluga lan Satanási laramuduni.

RÁRAMA LUMUTI HEOWÁ AGEINDAGUNI KÓNTÜRA INARÜNI

19, 20. Ka meha Nimüródubei, ani ka idan lidin lun wuriba lidan lidaani?

19 Fiú dan lárigiñe Guran, aba kamani lan ariñawagúni le: “Nimüródu, aban géibaahati gabafuti kóntüra Heowá” (Agu. 10:9, TNM). Kei aban lubéi meha lágani Heowá Nimüródu, lun meha Satanási leseriwida, ítara kei láganiñu Hesusu ha únbaña lariñaga: “Mafia húguchibei; lánigu huguya ani busentün hadügüni lugundan. [...] Márügüdünti luéigiñe inarüni, mariñagunti giñe inarüni” (Huan 8:44).

20 Nimüródu meha agumadirubalin Babeli luma amu burí uburugu le labadinaguabei duna Tigürisi luma duna Éufüratesi (Agu. 10:10). Háfuga ligía alidihabalin lábunawagun Babeli luma lani wáyelesi lidoun burí irumu 2269 lubaragiñe lidaani Hesusu. Lun hakontüradun luagu lisuuni Heowá lun labuinchagüdüni Ubóu hau gürigia, aba hariñagun ábunagutiña: “Wábunagua aban uburugu luma aban wáyelesi le achülürüti sielu, aganbahóua láamuga wawagu, merederun wamaamuga giñe chagagu ubouagu”. Gama lumoun, wuribati lidin houn lidan hebedaagun lugundun aba ‘lámuñedaguagüdüni Bungiu hererun’, ani ha meha yebe lúnbaña hábunaguni wáyelesi, aba “lafanreinraguniña [...] ubouagu” (Agu. 11:1-4, 8, 9). Anhein busén lubéi yebe meha Satanási ladügün aban relihión lun sun lan gürigia áhuduragua lun, wuribati lidin lun. Lidan sun dan le sügühalibei, áhuduraguni lun Heowá agañeirubei ani aniheingua awansera.

21, 22. a) Ka uagu mámagubeiñein lubéi aban ágani sériuti relihión mama inarüniti lun relihión le inarünibei? b) Kaba waturiaha lidan le aban arütíkulu?

21 Le linarün katei, mama aban ágani sériuti relihión mama inarüniti lun relihión le inarünibei. Ka uagu? Lugundun adügaali Heowá le Wamaisturun aransehani lun lakipurunu Lererun, adügaali lun hasubudiruni gürigia liri ani mígirun lágili larufudahani inarüni woun (Isa. 30:20, 21). Dan le weseriwidun lun Heowá kei le aubei labusenra, gúndaatiwa. Ligíati mosu lubéi agagudúañu wamá ani afiñera wagíame sunsuinagubei luagu Heowá luma luagu adundehani le weresibirubei lau lídehan lani sífiri sandu.

22 Lidan leweñegua arütíkulu wafurendeiruba ida liña lan lawanserun fiú afiñeni mama inarüniti luma ida liña lan lábürühan lábuguarügü dan le lakutihóun úara luma le tariñagubei Bíbülia. Warihibei giñe ida liña lan labiniruniwa Heowá, le úmagiñebei liabin inarüni, lau arufudahani le wéiribei lebegi woun ani lídangiñeti walagante lúmagiñe.