Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

HÉNPULU BURÍ LÁNINA AFIÑENI

‘Wínwanti Noé lau lugundan Bungiu’

‘Wínwanti Noé lau lugundan Bungiu’

ABA lárügüdün Noé murusun dan lun lemeraagun luéi wadagimanu. Aba lañuurun luagu aban óunwenbu fulansu, aba lásururagüdüni lanagan ani aba lachawaragun lidan aniha lan aríaguoun tanarime árüka to lunboun hadügünu. Ma lanarime lere líhemen barama sǘgili ani aganbúati tamuri burí tulu to auboun hawadigimarida. Lúmagiñe ñéingiñe lubéi, ariha lumutiña Noé lufamilian nadagimein saragu tuagu tanarime gafu tuguya. Barüharu lani weiriou, lirahüñü hama lídiñugu saragu irumu íderaguei lidan tadügǘn árüka. Awanseeña saragu, gama lumoun, gíbegili lunti hadügüni.

Aba hariñagun gürigia lǘlühali lan hau. Eibu tóunwenbudun árüka, ligíatima hadügün gürigia bula lau Noé ladüga lariñagun houn anite lan aban guran le lunbei labuluchuni Ubóu. Mafiñentiña meha gayara lan lasuseredun aban katei hanarimeti ítara. Úati gunfuranda hamani ka lan uagu lewesirei wügüri ligía libagari luma habagari lufamilian adüga aban libidiounigan aau. Gama lumoun, ariha lumuti Heowá, le Lubungiute Noé, wadagimanu ligía lidan amu manera.

Ariñagatu Bíbülia luagu Noé: “Ligíarügüñein abagarida lau lugundan Bungiu” (Agumesehani 6:9). Ka mini lubéi dimurei burí le? Mini lan gaganbaditi lan meha Noé lun Bungiu buidu buidu ani hínsiñeti meha lun keisi aban umadaü le buiti. Saragu milu irumu lárigiñe dan ligía abürühóuati dimurei burí le luagu Noé tidan Bíbülia: ‘Lau lafiñen Noé siadi lumuti ubóu’ (Ebüréu 11:7). Ida liña ladügüni? Ka wafurendeirubei lídangiñe afiñeni le larufudubei Noé?

ABAN WÜGÜRI RICHAGUATI LIDAN ABAN UBÓU WURIBATI

Ubóu le ídanbei laweirida Noé fureseti meha lawanserun lagadeirun. Wuribaali meha lidan lidaani Enokü le lúguchi láruguti Noé, aban meha wügüri richaguati ani éibugati luma Bungiu. Awisahati meha giñe Enokü luagu aban weyu lánina aguseruni kóntüra gürigia wuribatiña. Gama lumoun, lidan lidaani Noé, ábatima laganwoundun wuribani kei masuseredunñahagili lan. Le linarün katei, hanarimeti meha wuribani darí lun lariñagun Heowá gádeihali lan Ubóu (Agumesehani 5:22; 6:11; Húdasi 14, 15). Ka meha uagu lanarimebei laganwoundun wuribani ubouagu?

Ladüga susereeli lan meha aban katei wéiriti luriban haganagua ánheligu. Ebedaaguali meha aban hádangiñe lun Heowá, yeeda laaña meha Adán tuma Ewa ani adüga ligía lun hafigouhan, ítara liña meha ladügagun lungua Satanásime le Mafia. Lidan lidaani Noé, aba hóundarun amu ánheligu lidoun ebedaaguni ligía kóntüra liricha Heowá lun lagumadihan. Aba hígiruni ubaraü le líchugubei Heowá houn sielu, aba hayabin ubouagun keisi wügüriña ani aba hamarieidun hama würiña magadiñeburitiña. Ánheligu hagía maganbaditiña meha, barüguatiña houngua ani hawouguounrügüñein hasaminara, aba meha luriban hénpulu hagía houn gürigia ya ubouagu (Agumesehani 3:1-5; 6:1, 2; Húdasi 6, 7).

Ani lídangiñe óundaruni ligía hadan ánheligu hama würiña aba nasirua hamá hasaanigu hanarimeti haweinamun ani hanarimeti meha giñe here. Adügatiña hígandei burí hagía lun hanarime lan wuribani ubouagu. Ligía maweiridun tubéi wanigi luagu lariñagun Bungiu “luagu hanarime lan hariban gürigia ha ubouagubaña, luma giñe sun lan dan hasaminaruña hadügün katei wuribati”. Aba desidírü lan Heowá san-wein lan irumu lárigiñe lagünrinchagubei lan ubóu wuribati ligía (Agumesehani 6:3-5).

Noé tuma lani weiriou mosu meha hóunigiruniña hasaanigu luéi luriban igaburi le geyegubei hau

Dariti Noé aban würi buitu lun lánime weiriou, ani dan le gúnfulihali 500 irumu aba gasaanigu lan: Semü, Kamü luma Hafeti. * Ma funa lénrengun lun Noé lagüriahaniña lisaanigu lidan aban ubóu wuribati! Dandu ligía kei lani weiriou mosu meha hóunigiruniña luéi luriban usa le geyegubei hau. Sun irahüñü hínsiñetiña “hígandei” houn ‘wügüriña díseti laganbahóun hawagu’. Siñati meha ladügün Noé tuma lani weiriou lun míchugun hamá hasaanigu fe luagu lanarime burí katei wuribati le hadaagubei hígandei hagía, gama lumoun, gayarati meha harufudahani lubuidun inarüni luagu Heowá Bungiu houn, le iyereehabubei lun wuribati. Mosu meha híderaguniña lun gunfuranda hamani gáriti lan lun Heowá larihini anarimeni luma ebedaaguni le abuinchubalin ubóu (Agumesehani 6:6).

Uguñe weyu, gayarati híchaagun agübürigu houngua lidan lilugaarun Noé tuma lani weiriou. Buin liña giñe ubóu le lau anarimeni luma maganbadi. Íbini isebáhari le hounti irahüñü buin liña lau anarimeni luma maganbadi. Gama lumoun, agübürigu ha chúbaña aau adüga hamuti sun hayaraati lun hagañeiruni katei wuribati le lau harufudahan houn hasaanigu luagu Heowá le Lubungiute darangilaü, le lunbei lagumuchun lau sun wuribani (Sálumu 11:5; 37:10, 11). Anha, gayarati hagüriahóun isaanigu buítiña lidan aban ubóu wuribati. Adüga lumuti Noé tuma lani weiriou. Buítiña meha hasaanigu ani maríeitiña hama würiña ha giñe busentiña gaganbadi hamá lun Heowá íbini laganagua lénrengunga.

‘DÁGUABA ABAN ÁRÜKA’

Chülüti aban weyu lun lasansirun libagari Noé lun súnwandan. Aba layanuhan Heowá luma Noé, aba lariñagun lun desidírühali lan lagumuchun lau ubóu ligía, ábati lariñagun lun: “Dáguaba aban ugunei [o ‘árüka’ TNM] lautu fulansu buiti” (Agumesehani 6:14).

Mama meha aban waporu árüka, kei hasaminarun saragu. Mágiritu meha, mánitu gira, ni simunu ni amu katei le tuáguti aban waporu. Ítara tiña meha kei aban óunwenbu gafu. Ariñaga lumuti Heowá lun Noé átiribei lan tueirin, ida luba lan tesetirun ani ariñaga ligía lun lun laputihanu múnadagiñe luma bóugudigiñe lau barama. Ábati lariñagun lun: “Nóunaha aban guran [...] lun lagumuchun lau sun le gabagaribei ligibuagu ubóu”. Ariñagati giñe lun: “Tidoun [árüka] tuguya, hebeluruba birahüñü, búmari, bídiñugu, buguya”. Mosu meha giñe lebelaagüdün sun hawuyerigu animaalugu tidoun árüka. Hárügübaña meha turageirugubaña árüka móunwegun lidan Guran ligía (Agumesehani 6:17-20).

Hanarimeti meha wadagimanu le lunbei ladügüni Noé. Wéiriboun meha árüka tuguya kéiburi 133 méturu (437 ugudi) timigifen, 22 méturu (73 ugudi) tidabuberen luma 13 méturu (44 ugudi) tiñun. Wéiritimaboun meha sügǘ tau waporu burí lautu fulansu to wéinamutimaboun uguñe weyu. Ariñagati san Noé madügün lubéi lan? Aba san lekeharun luagu burí lénrengunga le úmabei lagagibudagua? Áluahati san lasansirun somu katei lun ménrenguntima lan wadagimanu? Ariñagatu Bíbülia: “Aba ladügüni Noé sun katei kei lariñaguni Bungiu lun” (Agumesehani 6:22).

Lüti Noé adügei wadagimanu ligía, kéiburi bián-wein o dimí-san irumu. Mosu meha háchuahan tídibu wewe, háhuluni tugudina ani adürüha haméi lun hadügüni índanu, lun hasagarun fulansu luma sun le hemegeirubei. Lárigiñe, mosu meha hóundaraguagüdüni sun fulansu ligía. Ǘrüwabei meha fuló tuagu árüka, mosu meha ladügün saragu rumu tidan luma aban bena luagu aban touba. Ani genegeti gafunederanboun lan meha íñugiñe ani mosu meha rababei lan tábulugu lidoun bián oubaü lun gayara lan liriraagun duna (Agumesehani 6:14-16).

Lau lásügürün dan aba ounwenbudeina tan árüka. Ma funa lugundan Noé lau hídehan lufamilian! Gama lumoun, anihein ámuya katei lunti ladügüni ani háfuga hénrengutima lan sügǘ lau tadügǘn árüka. Ariñagatu Bíbülia luagu Noé: “Le apurichihabei houn gafigountiña” (2 Féduru 2:5). Mini lan le ganigiti lan meha Noé lun lawisaruniña gürigia wuribatiña hagía luagu anite lan aban agünrinchaguni. Ida liña hóunabun gürigia? Lariñaga Hesukrístu “mefentiña” lan meha gürigia, lidan amu dimurei, madügüntiña gasu, beresegutiña lidan habagari —eiga, ata, amarieida— darí lun madügün hamá gasu lau Noé (Matéu 24:37-39). Chóuruti gibe hamá adügütiña bula lau Noé luma hau lufamilian; gayarati íbini siadi hamani o agayuaha hamá luagu.

Íbini meha furangu lan labiniruñein lan Heowá Noé, adügatiña gürigia bula lau ani maganbun hamuti uganu

Íbini ítara, mígirun lumuti Noé hama lufamilian hawadigimari. Sigitiña adügoun árüka íbini hasaminarun gürigia heferidiruñein lan hadaani, aban lan lílülün aau hadügübei. Uguñe weyu, gayarati hafurendeirun familia kristiánu saragu katei lídangiñe afiñeni le harufudubei lufamilian Noé. Lau sun luwuyeri, wawinwanduña lidan dan le unbei tagúaha Bíbülia “lagumuhóun dan” (2 Timotéu 3:1). Ani ariñagati Hesusu ítara luba lan dan le kei lidaani ladügünu Noé árüka. Ánhaña mabusenrun gürigia haganbuni uganu luáguti Larúeihan Bungiu, ánhaña adüga bula o héibaahaniwa, buiti lun haritaguni kristiánugu Noé, lugundun sügüti giñe lídangiñe lénrengunga ligía.

‘DINABA TIDOUN ÁRÜKA’

Chülüdüga buga lidaani lagumuchuni Noé tadügǘn árüka. Gúnfulimemeli Noé 600 irumu dan le lóunwenbei Lamekü le lúguchi. * Seingü irumu lárigiñe, aba lounwen Matusalén le láruguti. Wínwanhali meha Matusalén 969 irumu ani ligía wügüri le lǘtimabei awinwanda hádangiñe sun ha uágubaña tayanuha Bíbülia (Agumesehani 5:27). Dandu Matusalén kei Lamekü wínwantiña meha dan le wínwangili Adán, le furumiñeti wügüri.

Lidan irumu le lóunwenbei Matusalén, ligía leresibirun Noé aban iseri uganu lúmagiñe Heowá Bungiu: “Dinaba tidoun [ árüka] hau sun biduheñu”. Ariñagati giñe lun lun lebelaagüdün sun hawuyeri animaalugu tidoun: sedü feru hádangiñe kada aban ha harumabaña —o ha gayarabei hadagaragüdüniwa kei sákürifisiu— luma biama feru hádangiñe ha híbiri animaalu (Agumesehani 7:1-3).

Ma funa lanarime lubuidun harihín saragu hawuyerigu animaalu ámuñegueinarügü haseisin, hesetirun luma hagaburi: híbiri éibugeina, áhamaheina, aduruheina... Moun lumuti wasaminarun fugiabu lan Noé ñein éibaahaña animaalugu o áluaha manera lun lachawahaniña animaalugu luouguoun lun lafosuruniña lun hebelurun tidoun árüka. Abahüdahatu Bíbülia aba lan “hebelurun” hagía houngua tidoun árüka (Agumesehani 7:9).

Hénrenguti houn saragu gürigia hafiñerun luagu susere lan katei le. Mebeluti lidoun hachügü gayara lan hawinwandun sun animaalugu hagía lidan darangilaü lidan aban fulasu ñǘraüti. Samina wamá san buidu, mabafuti funagia Bungiu hawagu animaalugu lun ladügün lun magañi hamá? Haritagua waméi Heowá lan Bungiu le afanreinragubalin barana Funati ani adügati giñe lun mánhingichun lan Weyu. Siñati funagia ladügüni sun le abahüdahóubei luagu Noé? Chóuruti gayara lan.

Gayarati hamuga meha lesefuruniña Bungiu animaalugu lidan amu manera. Gama lumoun, lidan lichú lau adüga lumuti lidan aban manera le aritaguagüdübadiwa luagu lúmagiñe lan furumiñeti dan afiñegubeiñein luagu wügüri lun lóunigiruni sun katei gabagariti le ligibuagubei ubóu (Agumesehani 1:28). Le linarün katei, saragu agübürigu uguñe weyu yusu hamuti abahüdaguni luagu Noé lun harufudahan houn hasaanigu luagu dandu lan gürigia kei animaalugu gebegitiña lun Heowá.

Ariñagati meha Heowá lun Noé ábanrügaali lan dimaasu lubá liabin Guran. Háfuga beresegu hamá meha sun familia lidan lagumuhóun burí weyu ligía. Samina humá luagun lanarime wadagimanu lun hichugún sun animaalu lidoun habara, lapakühóun éigini luma lun hebelaagüdüni sun hemegegun sun hagía. Chóuruti áfaagua tan lani Noé weiriou hama giñe lani Semü, Kamü luma Hafeti weiriou lun haransehani turageirugu árüka lun gayara lan hawinwandun ñein.

Ida liña hóunabun gürigia? Madügünmémetiña gasu lau sun furangu lan luagu labiniruñein lan meha Heowá Noé luma luadigimari. Mebereseguntiña ni dan le harihiniña animaalugu ebelura tidoun árüka. Ani moun lumuti taweiridun wanigi lugundun ligiaméme asuseredubei uguñe weyu. Mebereseguntiña giñe gürigia lau sun furangu lan larihíniwa luagu wawinwanduña lan lidan lagumuhóun dan lidan ubóu le. Ani kei lariñaguni apostolu Féduru lidan aban profesía, gíbetiña adügütiña bula hau ha gaganbadibaña lun leweridihan Bungiu (2 Féduru 3:3-6). Chóuruti sügüti lan Noé hama lufamilian lídangiñe ligiaméme.

Ka meha oura lagumucha hadügün bula? Ariñagatu Bíbülia lárigiñebei lan lebelaagüdüniña Noé lufamilian belugüda laña animaalugu, “aba ladouruni Bungiu tubenari” árüka. Chóuruti adüga lan katei ligía lun hámanichun sun ha adügübaña bula ñein yarafa. Ani anhein mámanichagüdün lubaliña katei ligía, manigüda lumutiña huya, lugundun aba láhuyun huya saragu darí lun labuluchun sun Ubóu, ítara kei lariñaguni Heowá (Agumesehani 7:16-21).

Gúndaati san Heowá luagu hóunwegun sun gürigia wuribatiña hagía? Uá (Esekiéli 33:11). Rúhali meha Heowá saragu chansi houn lun hasansirun. Gayarati hamuga meha san gaganbadi hamá lun Bungiu ani sefu hagía luéi Guran? Anha, lun hamuga óusera hamá kei Noé. Gaganbaditi meha Noé lun Bungiu lidan sun katei. Ariñagatu giñe Bíbülia: “Ítara liña lasiadiruni Noé ubóu” le lánina lidaani. Le linarün katei, lau lafiñen Noé arufuda lumuti meha furangu luagu weiri lan hariban gürigia ha awinwandubaña lidan lidaani. Ani ligibuagun lira, adügati lafiñen Noé lun lesefurun hau sun tílana luban. Hasigiruni hénpulu lánina afiñeni ligía gayarati giñe lesefurunün hau sun hiduheñu. Ítara kei Noé, gayarati giñe hawinwandun según lugundan Bungiu ani adüga hugíame umadaguaü luma, aban umadaguaü le gayarabei ladurarun lun súnwandan.

^ par. 10 Lidan dan ligía, migifetimati meha habagari gürigia luéi guentó ladüga yarafatimagiña meha lun dan le lawinwandunbei Adán tuma Ewa sin figóu.

^ par. 20 Aba líchugun Lamekü Noé luagu lisaani —háfuga “Emeraaguni” o “Ñuruguaü” mini lubéi iri le— ani aba lariñagun Noéba lan íchiga emeraaguni houn gürigia lídangiñe lidere hawadigimari lánina lábunawagun múa le íñaragua láalibei Heowá (Agumesehani 5:28, 29). Gama lumoun, mawinwandunti Lamekü lun larihini lagunfulirun profesía ligía.