Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Samina humá hawagun híbirigu ani ru humá dǘgüdaguaü houn

Samina humá hawagun híbirigu ani ru humá dǘgüdaguaü houn

“Lunti giñe wáfaagun wíderaguniña wíbirigu lun hínsiñehabu hamá, luma lun hadügüni le buídubei.” (EBÜ. 10:24)

1, 2. Ida liña hadüga 230 gefentiña luagu Heowá ha lun móunwegun hamá lidan aban amarücharuni lánina óunweni?

GUMUMÉMEELI Libiaman Wuribu Wéiriti. Dan le harihini nazis yarafaali lan heferidirun, aba híchugun gumadi lun lagumuchúniwa hau saragu milu adaürǘtiña ha lídanbaña Sachsenhausen, aban fulasu le ñein lubéi hafosurúa gürigia lun hadügün wadagimanu hǘrüti. Saminatiña meha hanügüniña adaürǘtiña chülǘ béyabu, ñeinba lubéi meha hádinagüdaña tidoun burí waporu lun houdin abuluchoun hau baranaha. Subudiwati meha lanarime laransehóun wuribani ligía kei amarücharuni lánina óunweni.

2 Añahein meha 33,000 adaürǘtiña Sachsenhausen, fósuatiña gürigia hagía lun héibugun 250 kilometuru (155 maili) darí lubeyari uburugu Lübeck (Yámani). Haganagua añahein meha 230 gefentiña luagu Heowá lídangiñetiña sisi ageiraü ha únbaña lariñawagúa lun hamarücharun úara. Débilihaña meha ladüga sandi luma ilamaü, gama lumoun súngubei wínwantiña. Ida liña hadüga? “Meredeti meha wíchugun gurasu wóuniwagua lun wasigirun wabaruaguóun”, ítara liña lariñagun aban hádangiñe íbirigu. Ítara liña, seremei ‘óunwenbu ubafu’ le líchugubei Heowá houn luma ínsiñeni le harufudubei hámagua, ligía gayara lubéi háfuridun wíbirigu wínwanñu lídangiñe lanarime sügǘ ligía (2 Ko. 4:7).

3. Ka uagu megei wabéi wíchugun gurasu wóuniwagua?

3 Uguñe weyu, mama lídanñadiwa aban amarücharuni lánina óunweni, gama lumoun, gagibuguatiwa luma amu burí turóbuli. Lárigiñebei lagumeserun Larúeihan Bungiu agumadiha lidan irumu 1914, aba labugún Satanási siélugiñe lun ubouagun, ani wéiriti ligañi “ladüga subudi lumuti murusunrügaali lan lidaani” (Aruf. 12:7-9, 12). Eibu layarafadun Arümahedón, agayuahati Mafia lidan ámuñegueinarügü manera lun ledebilidagüdüniwa. Ani lanwoun lira, anihein giñe óuchawaguni le lánina ibagari (Hob. 14:1; Apur. 2:23). Anihein dan, dan le lagibedagun turóbuli wawagu, gayarati wasandirun mérebadiwa lan ani mere ligíame wafiñen lun wiñuragun lídangiñe maguraasuni. Ítara liña lasuseredun lun aban íbiri le sügühalibei saragu irumu íderagua saragu íbirigu lun léredun hafiñen luagu Heowá. Dan le laweiyadunbei, aba lasandirun tau sun lani weiriou, ani adügati katei ligía lun leferidiruni luguraasun. Ítara kei ligía, sun wagía megei wamuti ‘óunwenbu lubafu Heowá’ luma lun híchugun wíbirigu erei woun.

4. Ka ladundehan apostolu Pábulu lunbei líderaguniwa lun wíchugun dǘgüdaguaü houn amu?

4 Anhein busén wabéi wíchugun dǘgüdaguaü houn amu, lunti gaganbadi wamá lun dimurei le lariñagubei apostolu Pábulu houn kristiánugu ha ebüréu. Ariñagati: “Lunti giñe wáfaagun wíderaguniña wíbirigu lun hínsiñehabu hamá, luma lun hadügüni le buídubei. Wagía afiñetiña, moun lumuti wafalaruni hénpulu hani ha héchubaña lun midin hamá lidan wadamuridagun, lubaragiñe lira, ru wamá gurasu houn wíbirigu, guentotima lau ariha wamani luagu yarafaali lan luéyuri Wabureme” (Ebü. 10:24, 25). Ida luba wagunfuliruni adundehani súdiniti le?

“LUNTI GIÑE WÁFAAGUN WÍDERAGUNIÑA WÍBIRIGU”

5. Ka mini lubéi dimurei “lunti giñe wáfaagun wíderaguniña wíbirigu”, ani ka lunbei ladügüni kada aban wádangiñe?

5 Dimurei “lunti giñe wáfaagun wíderaguniña wíbirigu”, mini lan wasaminarun luagu le hemegeirubei amu. Anhein busuguarügü wabéi houn wíbirigu lidan adamuridaguni ani ayanuha wagía luagu katei le úati súdini lan, arufudatiwa san ítara samina wamá luagu le hemegeirubei? Uá. Furanguti mabusenrun wamá wakutihani habagari amu (1 Tes. 4:11; 1 Tim. 5:13). Gama lumoun, anhein busén wabéi wíchugun erei houn wíbirigu, mosu wasubudiruniña buidu: ka lan hásügürübei lidan habagari, hagaburi, ínsiñeni le hasandirubei luagu Heowá luma ka lan idan here hamá o ka lan idan débili hamá. Lunti harihiniwa kei hamadagu ani chouru hameime luagu hínsiñe hamá woun. Lun wibihini sun le, mosu wásügürün dan hama, mámarügü dan le gaturóbulin hamá ani féridi hamaali haguraasun, lunti giñe ñein wamá lidan amu burí ókaasion (Rom. 12:13).

6. Ida luba gayara lan ‘híderaguniña’ wéiyaaña lidan afiñeni lubúeingu Bungiu?

6 Rutu Bíbülia adundehani houn wéiyaaña lidan afiñeni lun hóunigiruniña “lirahüñü Bungiu ha lábugiñebaña haríaahan”, ani lun hadügüni lau ugundani (1 Fe. 5:1-3). Lun gayara lan hagunfulirun lau wadagimanu le, súdiniti lun hóuniri hamá mudún ha subudihabutiña houn mudún ha lábugiñebaña haríaahan (aliiha huméi Ariñawagúni 27:23). Anhein hariha íbirigu aranseñu haña lan wéiyaaña lidan afiñeni lun híderaguniña ani gunda hamá dan le yarafa hamá íbirigu houn, ménrenguntimabei houn hamuriahan ídemuei hama danme le hemegeiruni ani lun hadaarunu hanigi houn. Ítarati, gayarabei hasaminarun wéiyaaña lidan afiñeni luagun hemegeirun kada aban hádangiñe íbirigu.

7. Ida luba warihini dimurei lau “anarimeni” le hariñagubei ha wéiribei íruni hawagu?

7 Dan le layanuhan Pábulu houn lílana damuriguaü Tesalónika, ariñagati houn “lun híderaguniña ha débilibaña” (aliiha huméi 1 Tesalónikana 5:14). Haganagua ‘débilitiña’ añahein ha wéiribei íruni hawagu kei ha féridi hamaalibei haguraasun. Ariñagati Ariñawagúni 24:10: “Anhein ábürüha barüna dan le lidan ban lénrengunga, lóuguarügü liña bere”. Dan le wasaminarun luagu somu gürigia le wéiriti íruni luagu, lunti waritaguni aniheinbei lan dan lóunabuniwa lau “anarimeni” (Hob. 6:2, 3). Gayarati hariñagun katei sin hasaminaruni buidu ani le marufudun lumuti le tídanbei hanigi. Winwan tumuti Rachelle katei le dan le tasandirunbei túguchu lau lanarime íruni. Ariñagatu: “Gíbetiha katei wuribati tariñagun núguchu saragu dan. Libe-agei meha dan dan le tadügüni, ábaha nouchun naritaguni kátima lan tigaburibei núguchu... aban gürigia hínsiñehabutu, areidatu ani gídehaditu. Aba nafurendeiruni luagu saragu lan lídangiñe katei le hariñagubei gürigia ha gawagubalin sandi le mama ligía hasandirubei. Wóunabuniña lau luriban ligía katei wuribatimati le gayarabei wadügüni”. Ariñagati Ariñawagúni 19:11: “Ragüguaü unguaü luéi agañiduni ligía lubuidunbei ichügü; lichugún mebereseni luagu anabawaguni inebeseibei”.

8. Kátima un lunti lan warufuduni wínsiñehabu, ani ka uagu?

8 Ida luba warufudun berese wamá hau ha asufurirubaña ladüga hasaminarun gadurun hamá? Háfuga adügatiña meha somu figóu, ani íbini adüga hamaali lan le mégeiwabei lun haransehani, añahagua asufurira luagu. Ariñagati Pábulu luagu aban afigouhati korintuna ani asakürihaali: “Guentó, lunti feruduna humani, ru huguyame gurasu lun luéi ladügün saragu íruni wuribati lun. Ligía nayumuragunbei hun lunya harufuduni hínsiñehabu lun” (2 Ko. 2:7, 8). Moun lumuti wasaminarun subudi hamani ha híbiri gürigia hínsiñe hamá woun. Lunti warufuduni wínsiñehabu houn lau wagaburi luma lau le wadügübei.

“LUN HADÜGÜNI LE BUÍDUBEI”

9. Ida liña wínchahaniña wíbirigu lun “hadügüni le buídubei”?

9 Ariñagati Pábulu: “Lunti giñe wáfaagun wíderaguniña wíbirigu lun hínsiñehabu hamá, luma lun hadügüni le buídubei”. Ka mini lubéi le? Lunti lan wínchahaniña wíbirigu lun hínsiñehabu hamá luma lun hadügün katei buiti hawagu amu. Dan le ñegumémeeli lan watu, mosu wánhingichaguni eñeguaraü ani ínchagua wagíame lun lunya ladurangun (2 Tim. 1:6). Ítarameme, gayarati wínchahaniña wíbirigu lau ínsiñeni lun harufuduni ínsiñeni le hasandirubei luagu Heowá luma hawagu ha híbiri. Ánhawa ariñaga houn tídangiñe sun wanigi buidu lan hadüga, línchahabaña katei le lun hasigirun adüga katei buiti hawagu amu.

Furí humá apurichiha hama híbirigu

10, 11. a) Ka mégeibaña haganbun dimurei le lánina gurasu? b) Afuranguagüda huméi lau aban hénpulu ida liña lan líderaguniña dimurei le lánina gurasu gürigia ha adügaañabaña somu charati.

10 Hiru wamá yebe o mirun wamá, sun wagía mégeitiwa waganbun somu dimurei le ruti gurasu. Ariñagati aban wéiyaali lidan afiñeni: “Mariñagunti núguchi nun ni aban wéiyaasu buidu lan nadüga somu katei. Aba naweiridun ani súnwandan nasandiragun nungua kamá mebegitina. [...] Íbini gúnfulihadina lan 50 irumu, gúndaatina dan le hariñagun numadagu nun nadügüña lan aban buiti wadagimanu keisi wéiyaali lidan afiñeni. Lau le násügürübei, subudi numuti súdini lan lichugún gurasu houn amu, ani ligía súnwandan lubéi náfaagun lun nadügüni.” Súnwandan buidu lan léiguadun fiú dimurei le lánina gurasu houn sun gürigia: houn prekursoru, houn íbirigu ha wéiyougaaña luma houn ha maguraasunbaña (Rom. 12:10).

11 Danme le busén hamá wéiyaaña lidan afiñeni híderagun somu gürigia “lun lagidarun lídangiñe figóu”, gayarabei híderaguni lun lagiribudun lidoun üma le buídubei ánhaña íchiga adundehani lun lau ínsiñeni ani adüga hagía lun larihini katei buiti le meha adüga láalibei (Gal. 6:1). Ligía asuseredubei tun aban íbiri gíritu Miriam. Abahüdahatu: “Wínwantina aban dan hénrenguti lidan nibagari dan le hígirubalin fiú numadagu inarüni, ani lidanméme dan ligía, aba ladagarun aban sandi lábulugu núguchi. Wéiriti meha íruni le nuágubei. Lidan nálugun náfuridun lídangiñe íruni ligía, aba nagumeserun áfurida luma aban gürigia le meseriwidunti lun Heowá”. Adügati katei le lun tasandirun madüna tani teresibiruni línsiñehabu Heowá ani aba tasaminarun tígiruni inarüni. Gama lumoun, aba laritaguagüdünu aban wéiyaali lidan afiñeni luagun úaraguni le meha tarufudubei. Aba tañuludagun tanigi lau lererun, aba tánharun teresibiruni hídehan wéiyaaña lidan afiñeni, ha adügübaña lun tachoururuni luagu hínsiñegiru lan lun Heowá. Ídehati giñe katei le lunya tasandiruni ínsiñeni le meha tasandirubei luagu Heowá. Ka resultóubei? Aba tígiruni Miriam tadari aba tasigirun eseriwida lun Heowá.

Íderagua humaña lun harufudun ínsiñeni luma lun hadügün katei buiti

12. Ka efekütu lánibei hawagu wíbirigu dan le konpararü wamaniña hámagua, dan le wachuraguniña o dan le wadügün lun hasandiragun houngua lau duru?

12 Mabusenruntiwa wágawagüdüniña wíbirigu busiganu. Ánhaña konpararü wamá hama amu, ánhaña wachuragua ladüga magunfulirun hamá lau walurudun o wadügün lun hasandirun gadurun hamá ladüga madügün hamá saragu, háfuga wadügün lun háfaagun luagu murusun dan, gama lumoun madurabei resultóu ligía. Ánhawa ayusura dimurei le ruti gurasu ani íderagua wamaña lun harufuduni línsiñe Heowá houn, buídubei lani efekütu hawagu ani durabei (aliiha huméi Filipuna 2:1-4).

‘RU WAMÁ GURASU WÓUNIWAGUA’

13. Ka mini lubéi wíchugun gurasu houn wíbirigu? (Ariha huméi dibuhu le lídanbei lagumeseha arütíkulu.)

13 Mosu wíchugun “gurasu houn wíbirigu, guentotima lau ariha wamani luagu yarafaali lan luéyuri Wabureme”. Lichugún gurasu houn íbirigu mini lan wíderaguniña lun hasigirun eseriwida lun Bungiu. Konpararuati wínchahaniña wíbirigu lun ínsiñehabuni ani lun katei buiti luma leñegüra watu le ñegümémeeli ani lau wíchugun gurasu houn íbirigu kéigubeirügü wíchuguña lan lubúa watu lun ladurangun. Lunti wíchugun erei luma gurasu houn ha féridi hamaalibei hagundan. Ayanuha wamá houn lau ínsiñehabuni súnwandan (Ari. 12:18). Súdiniti lun ‘aranseñu wamá lun waganbun’ ani ‘hámaru wamá lun wadimurehan’ (Sant. 1:19). Ánhaña waganba wíbirigu ani rugua wagía woungua lidan halugaarun, gayaraabei wasubudiruni dan le magundan hamá ani gayaraabei wariñagun somu katei houn lun hárügüdün gurasu.

Sügǘ humá dan hama

14. Ida liña líderaguni aban wéiyaali lidan afiñeni aban íbiri le féridi laali lugundan?

14 Ariha waméi ida liña lan líderagun aban wéiyaali lidan afiñeni aban íbiri le barühali saragu irumu mapurichihanga. Dan le laganbuni wéiyaali lidan afiñeni layanuhan íbiri ligía, aba líchugun fe luagu wéirigili lan línsiñe Heowá lun. Aturiaha lumuti íbiri ligía sun arütíkulu tani Garüdia Atalaya buidu ani áfaagua ligía lun lidin adamuridagua súnwandan. Gama lumoun, féridi laali meha lugundan ani anihein meha igarihabu tidan lanigi ladüga luriban hóuserun fiú íbirigu lidan damuriguaü. Aba lígirun wéiyaali lidan afiñeni lun layanuhan íbiri ligía sin lasaminarun wuriba luagun. Ani adügati lun larihini íbiri ligía weiri lan línsiñe houn lílana damuriguaü, dandu ligía kei lufamilian. Murusun murusun, aba líchugun íbiri ligía fe luagu ígiraali lan lun ladügün luriban sügǘ le lǘhali lun meseriwidun lan lun Bungiu le hínsiñebei lun. Ábati lamisurahani wéiyaali íbiri ligía lun háfuridun apurichiha úara. Seremei ídemuei le líchugubei lun, ábaya lagumeserun íbiri ligía apurichiha, ani lau lásügürün dan, ábaya lagunfulirun lau le mégeiwabei lun liridún kei wéiyaali lidan afiñeni.

Gaguraasun humá lun haganbuniña ha maguraasunbaña (Ariha huméi párafu 14 luma 15)

15. Ida luba wáyeihani Heowá lidan ligaburi wóuseruniña ha hírubaña?

15 Mama súnwandan gani lan áfaaguni le wadügübei lun wíchugun gurasu houn amu efekütu hawagu lau lóufudagun. Háfuga mosu wasigirun íderaguaña. Ariñagati Pábulu: “[Lunti] híderaguniña ha débilibaña lidan hafiñen, lun giñe gaguraasun humá habá súngubei” (1 Tesa. 5:14). Lubaragiñe labuchadun wawagu lau lóufudagun, mosu wasigirun íderaguaña ha débilibaña. Lidan binadu dan, gaguraasunti meha Heowá hama lubúeingu dan le heferidiruni hagundan. Téniti meha lun ida liña lan lasandiragun Elíasi lungua ani ru lumuti le lemegeirubei lun lun lasigirun agunfulirei lidasin (1 Uru. 19:1-18). Feruduna lumuti meha giñe Dawidi dan le larihini asakürihaali lan tídangiñe sun lanigi (Sal. 51:7, 17). Íderagua lumuti giñe Heowa le abürüdübalin sálumu 73 dan le meseriwidunhali lubéi yebe lun (Sal. 73:13, 16, 17). Uguñe weyu, óusera lumutiwa giñe Heowá lau areini luma ínsiñeni, dántima le féridi wamaali waguraasun (Afu. 34:6). ‘Mébehati’ lugudemehabu Bungiu ani “iseriguati sagü binaafin” (Aya. 3:22, 23). Agurabati lun wáyeihani lani hénpulu ani lun wóuseruniña ha hírubaña lau ínsiñehabuni.

ÍDERAGUA WAMÁ WÓUNIWAGUA LUN WASIGIRUN LIDAN ÉMERI LE LÁNINA IBAGARI

16, 17. Eibu ayarafadeina lan lagumuchagüle ubóu wuribati le, ka lunbei wadügüni keisi lubúeingu Bungiu, ani ka uagu?

16 Hádangiñe 33,000 gürigia ha adaürǘbaña lidan fulasu le gíribei Sachsenhausen, hilatiña saragu milu. Gama lumoun, hádangiñe 230 gefentiña luagu Heowá ha ñéinbaña úati ni aban óunweti. Ídehati gurasu luma ídemuei le híchugubei hóuniwagua lun gayara lan háfuridun lau ibagari lídangiñe amarücharuni lánina óunweni.

17 Uguñe weyu, lídanñadiwa “üma le anügübei gürigia lidoun ibagari” (Mat. 7:14). Yarafa madise, sun lubúeingu Heowá webeluruba úara lidoun iseri ubóu le lánina irichaü (2 Fe. 3:13). Lidan awanha lan agurabaha, íderagua wamá wóuniwagua lun werederun lidan üma le anügübei lidoun ibagari magumuchaditi.