Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Le wafurendeirubei lídangiñe aban lubuidun furíei

Le wafurendeirubei lídangiñe aban lubuidun furíei

“Ru humá uéiriguni lun Bungiu [...] lun liri le íñugubei ani wéirigu ligía!” (NEEM. 9:5)

1. Kaba adamurini le hadügübei lumutuniña Bungiu Ísüraeli lunbei wakutihani, ani ka álügüdahani lunbei wóunabuni?

“SARÁ humá ru humá uéiriguni lun Bungiu le Hubungiute lun súnwandan.” Lau lubuidun burí dimurei le, óundaragua hamutiña lewitagu sun ísüraelina lun hadügün aban furíei lun Heowá, aban lídangiñe furíei migifetimati le abürüdǘbei tidan Bíbülia (Neem. 9:4, 5). Adügǘwati adamuridaguni ligía Herusalén weyu 24 hati tisri (lisedün hati huríu) lidan irumu 455 lubaragiñe wadaani. Furumiñe, akutiha waméi sügǘ burí le anügübei lidoun óunwenbu weyu ligía ani houcha wamá wóunabuni álügüdahani burí le: Ka échuni le hawagubei ísüraelina ídehabei lun buidu lan sun katei lidan ókaasion ligía? Ka gayarabei wafurendeiruni lídangiñe lubuidun furíei aranserúati le hadügübei lun Heowá? (Sal. 141:2.)

ABAN HATI ESPECHALITI

2. Ka buiti hénpulu hígirubei ísüraelina woun dan le hadamuridagunbei lárigiñe hagumuchuni lábunawagunya lubarieirun Herusalén?

2 Aban hati lubaragiñe adamurini ligía, gumú hamaali meha huríu hábunaguninya lubarieirun Herusalén (Neem. 6:15). Gumú hamuti meha wadagimanu ligía lídanrügü dimí-san-biama weyu, ani guentó busentiña meha hetenirun lun wadagimanu lánina heseriwidun lun Bungiu. Lidan furumiñeti weyu lidan hati tisri, aba hóundaragun lidan aban párüke lun haganbuni Ésüdürasi hama amu burí lewitagu aliiha luma afuranguagüdei Lilurudun Bungiu . Sun iduheñu, “sun ha gunfurandahaña”, ñéinñanu rara, aganbaha “lúmagiñe binaafin darí lumoun amidirugu”. Ma lubuidun hénpulu! Uguñe weyu, damuriguatiwa tidan burí Muna to adügǘboun lun wadamuridagun tidan, ani íbini ítara anihein dan aba lan lidin wasaminan ani aba wagumeserun asaminara luagun katei le úati súdini lan. Susereeli san hun ítara? Anhein ítara liña lubéi, ariha huméi le hadügübei binadu ísüraelina: mama aganbarügütiña, ígiratiña lun lachülürün dimurei burí ligía tidoun hanigi. Darí lun hagumeserun ayahuaha dan le híchugun fe sügühaña lan dan arufuda maganbadi lun Lilurudun Heowá (Neem. 8:1-9).

3. Ka meha gumadi unbei gaganbadi hamá ísüraelina?

3 Gama lumoun, mama meha lidaani hagufeseruni hafigoun hagibugiñe sun ha ñéinbaña. Aban meha weyu lánina fedu lira, aban weyu lun háhuduragun lun Heowá lau ugundani (1 Lur. 29:1; . Ligía lariñagunbei Neemíasi houn lumutuniña Bungiu: “Heiba, hou huméi lubuidun-agei éigini, gurá hugíame diwéin bímetu. Agunbiraha humañame ha úabei ni kata aranseti hama, lugundun luéyuri Wabungiute uguñe. Meredera humá lau íruni, ladüga ugundani le líchugubei Bungiu waramudaguagülebei”. Ida liña hóunabun ísüraelina? Adügatiña gasu ani aba hasansiruni íruni le hawagubei luagu ‘saragu ugundani’ (Neem. 8:10-12).

4. a) Ka meha hadügübei lichügüdina familia ísüraelina, ani ka hafurendeirubei? b) Ka meha aban katei súdiniti adügǘbei lidan tufedun Dibasein?

4 Larugan, aba hóundaragun sun hábutigu iduheñu lun haturiahani Lilurudun Bungiu luma lun harihini ka lan lunbei hadügüni lun hagunfuliruni buidu buidu . Dan le híchugunbei fe mosu lan lefeduhóun tufedun Dibasein lidan hati ligía, lúmagiñe weyu 15 darí weyu 22, ani lagumuchuba lan lau aban adamuridaguni, aba hagumeserun aransehei sun katei lau lóufudagun . Ligía meha aban lídangiñe tufedun Dibasein le buídutimabei lúmagiñe lidan lidaani Hosué. Le linarün katei, sanditiña gürigia aban “óunwenbu ugundani”. Ani aban lídangiñe katei le súdinitimabei lidan fedu ligía, aliihóuati Lilurudun Bungiu lau umalali héreti ani ligía meha hadügübei “lúmagiñe furumiñeti weyu darí lagumuhóun” (Neem. 8:13-18).

ABAN WEYU LÁNINA AGUFESERUNI

5. Ka hadügübei ísüraelina lubaragiñebei hafurieidun lewitagu lun Heowá?

5 Bián weyu lárigiñe lagumuchun fedu, weyu 24 lidan hati tisri, ligía lachülürün dan lun hagufeseruni lílana néchani hagibugiñe sun ha ñéinbaña luagu maganbaditiña lan meha lun Lúrudu. Mama meha luéyuri fedu weyu ligía. Lidan weyu ligía, rédeitiña ísüraelina méiginga ani daügua hagía daüguaü tautu gamisa súsutu lun harufuduni hagarigu. Binaafin, ábaya laliihóun Lilurudun Bungiu luagu ǘrüwa oura, ani rábounweyu “ábaya hagufeseruni hafigoun, [...] aba háhuduragun lun Bungiu” . Ligíaali meha hafurieidun lewitagu lun Heowá lidan hiri sun lumutuniña, ligía furíei le uágubei wayanuha lidan lagumeseha arütíkulu le (Neem. 9:1-4; .

6. a) Ka íderagubaliña lewitagu lun hadügün aban lubuidun furíei lun Bungiu? b) Ka wafurendeirubei hámagiñe lewitagu?

6 Chóuruti hechu hamá meha lewitagu aliihei Lilurudun Bungiu, ligía gayara lubéi meha hadügün aban furíei le buiti lun Heowá. Lidan lagumeseha furíei ayanuhatiña luagu katei burí le ladügübei Heowá luma luagu ligaburi. Lárigiñe aba híriduni saragu figóu le hadügübei ísüraelina, gama lumoun ayanuhatiña saragu wéiyaasu luagu ‘lanarime lugudemehabu’ ani ariñagatiña madüna hamani lareini (Neem. 9:19, 27, 28, 31). Anhein wáyeiha hani lewitagu hénpulu lun wasaminarun sagü weyu tuagu Lererun Bungiu, gayarabei wabuiduragüdüni wafurieidun. Ítara luba wígirun lun ladimurehan Bungiu woun furumiñe, ani gíbetimabei katei gayarati wariñaguni lun (Sal. 1:1, 2).

7. a) Ka meha hamuriahabei lewitagu? b) Ka wafurendeirubei hámagiñe lewitagu?

7 Ábanrügüñein meha katei hamuriahan lewitagu luma Heowá lau ǘnabuguni. Lidan lagumuchun hafurieidun amuriahatiña luma lun mabulieidun lani sun lasufurirun néchani, aba hariñagun: “Ligía lubeiti Wabungiute, Bungiu wéiriti, héreti ani hanufunehabuti, buguya le gúnfulibei lau bidaradun luma lau bugudemehabu, luma lueirin bínsiñehabu, mabulieidabei sun katei wuribati le susereelibei houn warúeitegu, wafadirinigu hama wani profetagu, houn wagüchagu luma houn sun wíbirigu lúmagiñe bugaha hadaani lurúeitegu Asiria, darí lumoun guentó” (Neem. 9:32). Ka wafurendeirubei hámagiñe lewitagu? Danme lan le wafurieidun, furumiñe mosu walawahani Heowá ani ru wagíame seremei lun, lárigiñe ligíaalime wamuriahani sun le wabusenrun luma.

ALAWAHA HAMUTI LUÉIRIGUN LIRI BUNGIU

8, 9. a) Ida liña harufudun lewitagu ǘnabuguni lidan hagumeseruni hafurieidun? b) Háfuga ka bián hawuyeri súdaragu siéluna uágubei hayanuha lewitagu?

8 Íbini aranse hamaali lan meha lewitagu le lunbei hariñaguni, lúmagiñe hagumeserun ariñagatiña lau ǘnabuguni luagu lóuguabei lan dimurei le hariñagubei lun híchuguni uéiriguni le yuubei lun Heowá lun. Dan le hamuriahanbei luma lun lígirun lun halawahani lumutuniña, ariñagatiña iñu lan luéirigun liri Bungiu luéi sun “abiniruni luma eremuhani” (Neem. 9:5).

9 Sigiti furíei ligía ítara: “Buguya Búngiubei, úati amu buéi. Buguya adügübalin sielu luma liñun-agei sielu, hama sun waruguma ha lídanbaña; buguya adügübalin ubóu luma sun le lídanbei, barana luma sun le lídanbei. Buguya íchugubei ibagari lun sun katei. Ligía híchugunbei waruguma ha siélubaña uéiriguni bun” (Neem. 9:6). Ya, íridatiña lewitagu fiú lídangiñe katei buíduburiti le ladügübei Heowá. Ligía adügübalin sielu hau sun “súdaragu” ha ñéinbaña, waruguma luma sun katei le ñeinbei. Ligía giñe adügübalin sun katei le ubouagubei. Ani sun le gabagaribei ubouagu adügati lun laganwoundagun. Ayanuhati giñe furíei ligía hawagu amu súdaragu. Ayanuhati hawagu lánigu Bungiu ánheli kei “súdaragu ha siélubaña” (1 Uru. 22:19; Hob. 38:4, 7). Ánheligu ha gúnfuli hamuti lugundan Bungiu lau ǘnabuguni ani íderagua hamutiña giñe gürigia gafigountiña “ha lúnbaña heresibiruni asalbaruni keisi alagan” (Ebü. 1:14). Áyeiha waméi ǘnabuguni le harufudubei ani seriwi wamá lun Heowá lidan úarani keisi súdaragu ha aranserúaña buidu (1 Ko. 14:33, 40).

10. Ka wafurendeirubei lídangiñe ligaburi lóuserun Heowá luma Abüraámü?

10 Lárigiñe, aba hayanuhan lewitagu luagu ligaburi lóuseruni Bungiu Abürámü. Kei le meha maraühei tubéi Saraí to lani weiriou, siñati meha gasaanigu hamá. Gama lumoun, dan le meha 99 irumu lau, aba lasansiruni Heowá liri aba líchugun Abüraámü luagu, mini lan iri le “Háguchi [...] saragu Néchanigu” (Agu. 17:1-6, 15, 16). Füramaseti giñe Bungiu lun hibihibei lan ladügawagun uburugu Kanán halaganteme. Wagía saragu wéiyaasu buliei wamuti le füramase wabéi, ánheinti Heowá maweiyasunti abulieidei lani füramasei. Ligía hariñagunbei lewitagu: “Bungiu, buguya Bungiu le anúadirubalin [Abürámü]; buguya asagarubalin uburugugiñe Uru, le haburugute Kalüdéana, aba bíchuguni Abüraámü lírime. Ariha bumuti luagu aban lan wügüri le afiñeti buagu ligía, aba badügün aban daradu luma, luagu bíchugubei lan hageira Kananna [...] houn ladügawagun; ani gúnfuli baali bererun, lugundun gúnfulitibu súnwandan!” (Neem. 9:7, 8). Áyeiha waméi Wabungiute le richabei ani gúnfuli waméi wererun súnwandan (Mat. 5:37).

ÍRIDA HAMUTI LE LADÜGÜBEI HEOWÁ ABAN ABAN

11, 12. a) Ka mini lubéi iri Heowá? b) Ida liña meha larufuduni Bungiu garicha lan lun libihini liri?

11 “Ladügüba Lun Lasuseredun” ligía mini lubéi iri Heowá. Lidan amu dimurei, eibu lásügürün dan adügati Bungiu lun lagunfulirun lani füramasei. Daritiwa aban hénpulu furanguti lidan le ladügübei luagu hafulesein ladügawagun Abüraámü dan le meha hamudirawagunbei Ehiptu. Lidan dan ligía genegeti meha siñabei lan hesefurúniwa lun houdin lidoun Fulasu Füramasewati. Gama lumoun, adügati Heowá saragu katei wéinamutimati eibu dan lun gayara lan meha lagunfulirun lani füramasei. Ítara liña meha larufuduni garicha lan lun lanügüni iri buiti ani ábanrügüti ligía.

12 Según labürüdüni Neemíasi, sigí hamuti meha lewitagu hafurieidun lau hariñagun lun Heowá: “Ariha bumuti bugaha hasufurirun wagüchagu Ehiptu, aba baganbuni hayahuahan laru barana Funati. Adügatibu óunwenbu burí milaguru ligibugiñe urúei Ehiptuna hama sun lílana fulasu, lugundun barihini wuribani le aubei hóuseraña Ísüraelina. Ligía bagañeirunbalin lubuidun ladimurehoun buagu chülǘ lumoun dan le. Fánreingua bumuti barana lidan biama hagibugiñe, aba hánhiñuragun lídangiñe üma mábeiti; gama lumoun bulugüda bumutiña ha éibaahabaliña keisi aban dübü lidan duna huliliti”. Ábati hasigirun lewitagu írida amu burí katei le adüga láalibei Heowá hawagu hadügawagun: “Aba hebelurun, aba hárügüdüni lumúan Kanán, adüga buguya lun labuluchagun lílana fulasu ligía hagibugiñe [...]. Ragütiña giñe uburugu burí baríeiruati luma burí múa le arandarati, muna burí buin lau lubuidun agei katei, fusu, beibei agei, tídibu burí oliwu, tuma burí saragu wewe to geigúaditu tin; hóutiña darí hakimuledun, dibunetiña, ani winwan hamuti lueirin bareini” (Neem. 9:9-11, 24, 25).

13. a) Ka líchugubei Heowá houn ísüraelina lun hibihini sun le hemegeirubei lidan heseriwidun lun? b) Ida liña meha hóunabun ísüraelina?

13 Adügati Bungiu saragu amu katei lun lagunfuliruni lani füramasei. Kei hénpulu, fiú dan lárigiñe háfuridun ísüraelina Ehiptugiñe, téniti houn lun hibihini sun le hemegeirubei lidan heseriwidun lun: ruti lúrudu houn lun hasubudiruni ida luba lan háhuduragun lun. Ariñagatiña lewitagu: “Aba bararirun luagun wübü le Sinaí, aba badimurehan hama siélugiñe, rútibu dimurei lánina úarani houn, arufudahani le inarüniti, luma lúrudu luma gumadi le buiti” (Neem. 9:13). Arufudahati Heowá houn lumutuniña, ha meha lúnbaña heresibiruni Fulasu Füramasewati kei alagan, lun hawinwandun según lugundan. Gama lumoun fureseti habulieiduni le hafurendeirubei (aliiha huméi Neemíasi 9:16-18).

MÉGEITIÑA LADEINHÓUN HOUN

14, 15. a) Ida liña lóunigiruniña Heowá ísüraelina íbini afigouha hamá? b) Ka wafurendeirubei lídangiñe ligaburi lóuseruniña Heowá lumutuniña?

14 Füramase haaña meha ísüraelina lun Bungiu ligibuagu wübü Sinaí hagunfulirubei lan Lilurudun, gama lumoun, fiú dan lárigiñe aba hadügün bián figóu wéinamuti le híridubei lewitagu lidan hafurieidun. Ani íbini yuuti lan meha lun hóunwegun lidan fulasu mageirawati, sigiti Heowá óunigiraña. Ligía halawahanbalin lewitagu lau dimurei le: “Buguya lau lanarime bugudemehabu, mígirun bumutiña lidan fulasu mageirawati. [...] Rútibu éigini houn lidan fulasu mageirawati luagu bián wein irumu, memegeiruntiña ni kata: Mawesiruntu hadaüragun, máludun ligía hagudi” (Neem. 9:19, 21). Uguñe weyu, ru lumuti giñe Heowá sun le wemegeirubei woun lun úaragua wamá lun. Maweiyasun wamá ígira lun ladügün lilouguan afiñeni lun maganbadi wamá lun Bungiu kei saragu milu ísüraelina ha óunwegubaña lidan fulasu mageirawati. Haritagua waméi sun lan le hásügürübei “aba labürüdǘn tidan Lererun Bungiu keisi arufudahani woun, wagía le wínwanbei lidan lagumuhóun dan le” (1 Ko. 10:1-11).

15 Híruti dan le lan beluhaña ísüraelina lidoun Fulasu Füramasewati, aba hagumeserun áyeihei fedu luma burí lanarime sákürifisiu hani gürigia le hadügübei kananna houn habungiutegu. Ligía lígirunbei Heowá lun hasufuriragüdüniña néchanigu ha habesinanigu. Dántiha le hasakürihan, ábaha feruduna lániña Heowá lau sun lugundan ani góunigi laña hawéi háganiñu. Katei le susereti “saragu wéiyaasu” (aliiha huméi Neemíasi 9:26-28, 31). Subudi hamuti meha lewitagu luagu gudemehabu lan Heowá houn luagu “saragu dan”, ligía hariñagunbei: “Eweridiha bumutiña lau bani sífiri luma hau bani profetagu, gama lumoun madügüntiña gasu, ligía bederegerunbaliña labun hagumadihan néchanigu ubouagu” (Neem. 9:30).

16, 17. a) Ida liña meha amu lan hásügürün ísüraelina ha agiribudubaña lídangiñe adaürǘni hawéi hagüchagu? b) Ka un hánhara ísüraelina ani ka füramase habéi hadügün?

16 Lárigiñe hagiribudun lídangiñe adaürǘni Babilónia, sigitiña lumutuniña Bungiu lau maganbadi. Ka lánibei resultóu? Aba lasigirun hafurieidun lewitagu ítara: “Guentó, idamuniñadiwa lidan fulasu le bíchugubei houn wagüchagu lun buga héigini le áhüchübei ñein luma sun le buídubei ñein. Sun buiti le ñeinbei, hounti urúeigu ha bíchugubaña wawagun ladüga wafigoun [...]. Ligía luéirinbei wadiheri” (Neem. 9:36, 37).

17 Hariñaguña san ítara luagu maricha lan ligaburi lóuseruniña Heowá lau lígirun lun hasufurirun saragu? Uá. Subudi hamuti meha yuuti lan lun heresibiruni abeichúni, ariñagatiña: “Buguya, maduruntibu lidan sun le asuseredubei woun; lugundun buguya lau úaraguni badügei sun le badügübei, anhein wagía adüga wamuti le wuribabei” (Neem. 9:33). Lagumuhóun, aba hagumuchuni furíei lau aban lubuidun füramasei le ídanbei füramase hamá sun ísüraelina hagunfuliruni Lilurudun Bungiu (aliiha huméi Neemíasi 9:38; 10:29). Ligía taranserúnwabei aban dugumedu to haseiniruboun 84 alidihatiña huríu (Neem. 10:1-27).

18, 19. a) Ka wemegeirubei lun webelurun lidoun iseri ubóu? b) Ka lunbei wasigirun amuriahei, ani ka uagu?

18 Megei wamuti ladundehan luma lererehan Heowá lun gayara lan webelurun lidoun iseri ubóu. Chóurugüda lumuti apostolu Pábulu katei le dan le lariñagun: “Anihein funagia úguchili mabeichun lumuti lisaani?” (Ebü. 12:7). Arufuda wamuti resibi wamani ladundehan Bungiu ánhawa eseriwida lun lau úaraguni ani ígira wagía lun ladügün lani sífiri lun kristiánugu wamá ha buítiña. Ani ánhawadügü éiguada lidoun somu figóu wéiriti, gayarati wachoururuni luagu feruduna lubadiwa lan Heowá ánhawa asaküriha tídangiñe sun wanigi ani resibi waméi lererehan lau ǘnabuguni.

19 Málühali arumadaha lan Heowá liri, ani wéirigutimabei sügǘ lau dan le lesefurunbaliña ísüraelina lídangiñe amudirawaguni Ehiptu (Ese. 38:23). Ani ítara kei meha hibihini ísüraelina Fulasu Füramasewati, sun kristiánugu ha akipurutiña úaraguni darí lumoun lagumuhóun hibihiba ibagari magumuchaditi lidan iseri ubóu le richabei (2 Fe. 3:13). Ma lubuidun emenigini! Maweiyasun wamá abulieidagua luéi wafurieidun luagu ladügǘn liri Bungiu sándume. Lidan le aban arütíkulu lakutihóuba ábanya furíei le lunbei líderaguniwa lun wibihini lufulesein Heowá guentó luma lun súnwandan.