Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

“Weyu le, lunti Haritagun luagun”

“Weyu le, lunti Haritagun luagun”

“Weyu le, lunti haritagun luagun, lunti giñe hadügün óunwenbu fedu, luagu linebese Habureme.” (AFU. 12:14)

1, 2. Ka aritaguagülei irumu-auti lunbei hetenirun sun kristiánugu lun, ani ka uagu?

DAN le hasaminarun luagun aban efeduhani irumu-auti, ka ñǘbuinbei lidoun hisaminan? Aban gürigia maríeiti gayarati lasaminarun luagu luéyuri lamarieidun, ánhañati amu gürigia, gayarati hasaminarun luagu amu katei súdiniti, kéiburi luéyuri lesefurun hageira lábugiñegiñe lubafu amu burí ageiraü. Gama lumoun, subuditi san hun anihein lan aban fedu irumu-auti le barühali lóugiñe ǘrüwa-milu-seingü-san irumu efeduhóua?

2 Wayanuhaña luagu Luéyuri Esefuruni. Íbini efeduhóua lan meha fedu ligía lun laritawagún luagun lesefurun binadu Ísüraeli lídangiñe amudirawagúni Ehiptu, le linarün katei, súdiniti giñe woun uguñe weyu. Gayarati hariñagun: “Efeduha hamuti meha huríu Luéyuri Esefuruni, ánheinti au kristiánu au, mama huríu. Ka uagu mosu lubéi súdini lan nun?”. Dariwati óunabagülei lidan dimurei súdiniti le: “Ladüga íbini Kristu, le mudunbei lánina wesefurun, dagagüdawaali wawagu” (1 Ko. 5:7). Lun gunfuranda wamani lisudinin dimurei burí le, akutiha waméi Luéyuri Esefuruni huríu ani ariha waméi ida liña lan genegegua lan luma aban gumadi le ichugúbei houn sun kristiánugu.

LATATIRAHA LEFEDUHÓUN LUÉYURI ESEFURUNI

3, 4. Ka meha katei adügübei lun lefeduhóun furumiñeti Luéyuri Esefuruni?

3 Saragu míñunu gürigia lidan sun ubóu ha mámabaña huríu subuditi somu katei houn luagu burí katei le meha adügübei lun lefeduhóun furumiñeti Luéyuri Esefuruni. Háfuga aliiha hamaali lan abahüdaguni ligía tidan líburu to gíriboun Áfuriduni tidan Bíbülia, o abahüdagua laali lan somu gürigia houn o arihaaña lan somu pelíkula luáguti katei le. Haritagua humuti san ka lan asuseredubei ñein?

4 Barühaña meha ísüraelina saragu irumu lidan amudirawaguni Ehiptu dan le lóunahanbalin Heowá Moisesi luma Aarón amuriaha luma faraón lun lesefuruniña. Máhati urúei pántati ligía lígiragüdüniña, ligía aba lubéi lasufuriragüdüni Heowá sun ageiraü lau 10 lanarime burí igei. Lárigiñebei lagumuhóun, le ídanbei hóunwegua sun hígirama ehiptuna, aba lígiruniña faraón lumutuniña Bungiu lun houdin (Afu. 1:11; 3:9, 10; 5:1, 2; 11:1, 5).

5. Ka meha katei mósubei hadügüni ísüraelina lubaragiñe hesefurún? (Ariha huméi dibuhu le lídanbei lagumeseha arütíkulu.)

5 Ka meha mósubei hadügüni ísüraelina lubaragiñe háfuridun Ehiptugiñe? Lidoun burí meha aban dan lidan irumu dan le ligiaméme lan lidura wéyuagu luma áriebu (yarafa lun 21 lidan ǘrüwa-hati) lidan irumu 1513 lubaragiñe wadaani, lidan hati ebüréu le gíribei abibü, le unbei lagúarua nisán dan lárigiñe. * Ariñagati meha Bungiu mosu lan hagumeserun ísüraelina aransera lidan lidiisin weyu lubá le lunbei hadügüni weyu 14 lidan hati nisán. Gumeseti meha haweyuri ebüréu lúmagiñe larabachun Weyu darí larabachun Weyu larugan. Dan le lachülürün weyu 14 lidan hati nisán, kada familia mosu meha háfarun aban mudún (o aban gábara) wügüri ani hurugua hameime lumarukun tubenari haban lau lita animaalu ligía (Afu. 12:3-7, 22, 23). Lárigiñe lira mosu meha hadügün aban adineruni le ñein lubéi heiga mudún sǘwarügüti, fein maganatu lébini luma fiú híduru. Lásügürüba meha lani Bungiu ánheli lídangiñe sun Ehiptu áfaraguaña sun ígiramaü, ánhañati ísüraelina ha gaganbadibaña hesefuruba meha (Afu. 12:8-13, 29-32).

6. Ka meha uagu mosu lubéi hasigirun ísüraelina efeduhei Luéyuri Esefuruni aban wéiyaasu luagu irumu?

6 Ítara liña meha hesefurún ísüraelina, ani ruti Bungiu gumadi houn lun haritaguni sügǘ burí ligía lidan irumu burí le asigirubei. Aba lariñagun houn: “Weyu le, lunti haritagun luagun, lunti giñe hadügün óunwenbu fedu, luagu linebese Habureme. Ábanbei lúrudu le hun lun hefeduhani fedu le [...], le lunti lásügürün hámagiñe agübürigu hamoun isaanigu”. Lárigiñe lefeduhóun weyu 14 lidan nisán aba meha liabin aban fedu sédüñein weyu lidura. Weyu meha 14 lidan nisán lefeduhóua Luéyuri Esefuruni, gama lumoun yúsuati meha giñe iri ligía lun wídügubei weyu le lidura fedu (Afu. 12:14-17; Luk. 22:1; Huan 18:28; 19:14). Luéyuri Esefuruni ligía meha aban lídangiñe fedu le asubudirúabei kei “fedu irumu-auti”, según Nueva Versión Internacional, le meha lunbei hefeduhani ebüréu sagü irumu (2 Kro. 8:13).

7. Ka iseri efeduhani lagumeserubei Hesusu lidan lagumuhóun lefeduhani Luéyuri Esefuruni hama lani disipulugu?

7 Huríu meha Hesusu hau sun lani apostolugu ani lábugiñeñanu meha Lilurudun Moisesi, ligía meha hefeduhanbalin Luéyuri Esefuruni aban wéiyaasu luagu irumu (Mat. 26:17-19). Lidan lagumuhóun hefeduhani, aba lagumeserun Hesusu aban iseri fedu le lunbei hasigiruni lani disipulugu sagü irumu lúmagiñe dan ligía: Ladinerun Aburemei. Kaba méhati weyu hefeduhei?

LUÉYURI LEFEDUHÓUN LADINERUN ABUREMEI

8. Ka álügüdahani gayarabei liabin lidoun hasaminan gürigia dan le hakutihani Luéyuri Esefuruni luma Ladinerun Aburemei?

8 Kei le gumese lubalin Hesusu Ladinerun Aburemei lárigiñe lefeduhani Luéyuri Esefuruni, ladügǘba meha Ladinerun Aburemei lidan ligiaméme weyu le meha luéyuri lefeduhóun Luéyuri Esefuruni. Gama lumoun, háfuga héiguati luéyuri wefeduhani Ladinerun Aburemei aban o saragu weyu lubaragiñe o lárigiñe Luéyuri Esefuruni huríu le amakürǘbei tidan burí kalendariu uguñe weyu. Ka uagu? Gayarati wadariruni óunabagülei lidan gumadi le meha líchugubei Bungiu houn ísüraelina. Lárigiñe lariñagun Moisesi houn ísüraelina lunti lan “háfaruni [mudún]”, aba lariñaguni houn kaba lan oura lidan weyu 14 lidan hati nisán háfarei (aliiha huméi Áfuriduni 12:5, 6).

9. Según Áfuriduni 12:6, ídaba meha láfarua mudún lánina luéyuri esefuruni? (Ariha huméi rekuáduru  “Kátima san oura lun ladügǘniwa?”).

9 Según Áfuriduni 12:6 mosu meha lafarún mudún “rábounweyu”. Mini lan le mosu lan meha ladügǘn lárigiñe lálüdün Weyu gama lumoun, dan le maburigadungili, dan le lagumeserun weyu 14 lidan nisán.

10. Ka meha oura ladürürǘwa ligiina mudún lánina luéyuri Esefuruni según fiú huríu, ani ka álügüdahani lanügübei saminaü le?

10 Dan lárigiñe, saminatiña meha fiú huríu barǘ lan saragu dan ladürühóun hachügü sun mudún ha anügǘbaña ténpulurugun. Ligía meha hasaminarunbei layanuhaña lan Áfuriduni 12:6 luagu lagumuchun weyu 14 lidan nisán, lidan lóurate lagumeserun Weyu ararira (lárigiñe amidi) darí lumoun lálüdün Weyu. Lun hamuga ítara liña lan, ídabuga hamugati ladügǘwa adineruni? Aban máisturu gíriti Jonathan Klawans, subudihabuti luagu hafiñen binadu huríu, ariñagati: ‘Dan le lálüdün Weyu ligía lagumeserun aban iseri weyu. Ligíati, íbini weyu lan 14 lidan nisán ladügǘwa sákürifisiu, gumeseti Luéyuri Esefuruni luma éigini weyu 15 lidan nisán. Gama lumoun, mafuranguagüdünwati luáguti labahüdǘn weyu lidan Áfuriduni’. Ariñagati giñe: ‘Mariñagun tumuti líburu burí to hani lábutigu relihión ebüréu woun ida liña lan meha lefeduhóun o leigín éigini lánina Luéyuri Esefuruni lubaragiñe tagünrinchawagún Ténpulu’ lidan irumu 70 lidan wadaani.

11. a) Ka burí katei asuseredubei lidan Luéyuri Esefuruni lidan irumu 33 lidan wadaani? b) Ka meha uagu aban lubéi samudi “wéiriti” weyu 15 lidan nisán? (Ariha huméi abürüdǘni.)

11 Según sun katei le, ídabuga lefeduhóua Luéyuri Esefuruni le lánina irumu 33 lidan wadaani? Weyu 13 lidan nisán, dan le ayarafadeina lubéi weyu lun “ladagarawagüdü[n] mudún le lánina Luéyuri Esefuruni”, aba lariñagun Kristu lun Féduru luma Huan: “Heiba aranserei éigini le lánina Luéyuri Esefuruni” (Luk. 22:7, 8). “Dan le lachülürünbei oura” lun leigín éigini lánina Luéyuri Esefuruni, aban weyu luagu-gádürü guñoun, lárigiñe lálüdün Weyu le aubei lagumesera weyu 14 lidan nisán. Hou lumuti Hesusu éigini ligía hama lani apostolugu, ani lárigiñe, aba ladügüni Ladinerun Aburemei (Luk. 22:14, 15). Guñoun ligía aba lanügǘn Kristu lun laguserun. Kéiburi lumoun amidi weyu 14 lidan nisán aba ladarawagún luagu wagabu, ani rábounweyu ligía aba lounwen (Huan 19:14). Ligíati “Kristu, le mudunbei lánina wesefurun, dagagüdawa[ti]” weyuméme le lafarúnbei mudún lánina Luéyuri Esefuruni (1 Ko. 5:7; 11:23; Mat. 26:2). Lagumuhóun, aba labunún lidoun lagumuchun weyu huríu ligía, lubaragiñe lagumeserun weyu 15 lidan nisán (Fad. 23:5-7; Luk. 23:54). *

ABAN ARITAGUAGÜLEI SÚDINITI HUN

12, 13. Ka meha uagu winwan habalin irahüñü Luéyuri Esefuruni lidan aban manera espechaliti?

12 Gama lumoun, sigí wamá ayanuha luagu burí katei le meha asuseredubei Ehiptu. Ariñagati meha Moisesi mosu lan hefeduhani lubúeingu Bungiu Luéyuri Esefuruni “lun súnwandan”. Lidan fedu irumu-auti ligía hadügüba meha isaanigu saragu álügüdahani luagu ka lan mini lubéi fedu ligía (aliiha huméi Áfuriduni 12:24-27; 2 Lur. 6:20-23). Ligíati, gayarati meha leseriwidun Luéyuri Esefuruni ‘aritaguagüleime’ íbini houn irahüñü (Afu. 12:14).

13 Ha meha iseri gürigia hafurendeiruba meha leksióun burí súdiniti le lunbei meha lásügürün hámagiñe agübürigu hamoun isaanigu. Hafurendeiruba meha luagu góunigi lániña Heowá lumutuniña. Hafurendeiruba meha irahüñü mama lan aban Bungiu le díseti ani le siñati lasubudirúniwa, lubaragiñe lira, aban lan Bungiu wínwanti ani inarüniti, le saminati hawagun lumutuniña ani íderagua lumutiña, ítara kei larufuduni “dan le láfaragunbaliña Ehiptuna” ani aba lakipuruniña ígiramaü ísüraelina lau ibagari.

14. Ka burí katei gayarabei harufudahani agübürigu houn hasaanigu lau hayusuruni abahüdaguni luáguti Luéyuri Esefuruni?

14 Uguñe weyu mama mosu habahüdaguni agübürigu luáguti Luéyuri Esefuruni houn hasaanigu sagü irumu. Gama lumoun, arufudaha humuti san houn ka lan mini lubéi Bungiu lan Haramudaguagülebei lumutuniña? Ariha hamuti san luagu chouru humani luagu anihagua lan Heowá óunigiraña lubúeingu? (Sal. 27:11; Isa. 12:2.) Arufudaha humuti san leksióun le houn lau hayanuhan buidu hama, mama kamá hamuga híchuguña aban yanu houn? Ítara luba híderaguniña lun hafiñerun luagu Heowá.

Kaba burí leksióun harufudaha houn hisaanigu danme le hayanuhan hama luagu Luéyuri Esefuruni? (Ariha huméi párafu 14)

15, 16. Ka amu katei larufudahabei abahüdaguni luáguti Luéyuri Esefuruni luma luagu áfuriduni Ehiptugiñe woun luagu Heowá?

15 Ariha wamaali luagu góunigi lániña Heowá lubúeingu, gama lumoun mámarügüñein ligía larufudaha abahüdaguni luáguti Luéyuri Esefuruni woun. Sefu lumutiña giñe Heowá lumutuniña. Samina humá luagun le hawinwandubei ísüraelina dan le ‘lasagarunbaliña Heowá Ehiptugiñe’. Adundeha lumutiña lau watu gemeti luma tau dúeri. Éibugatiña lamidanguagiñe barana Funati luagu sagoun mábeiti. Dan le séfuhaña lárurugu barana, aba harihini ladouragun barana hawagun súdaragu ehiptuna. Chülüdüga meha lóurate hesefurun! Ábati hariñagun lau geteingiradi: “Neremuhaba lidan liri Nabureme luagu lañaradaguagüdüniña gabayu baranaha hau sun ha agalufehabaliña. [...] ligía nérebei, ligía nesefuragüle” (Afu. 13:14, 21, 22; 15:1, 2; Sal. 136:11-15).

16 Íderagua humutiña san hisaanigu afiñera luagu Heowá lan Wesefuragülebei? Arufuda humuti san houn lau ligaburi hayanuhan luma le desidírü hubéi luagu chouru humani Heowá lan hesefuragülebei? Ka uagu maliihan hubalin Áfuriduni kapítulu 12 darí 15 lidan Guñoun lánina Áhuduraguni lidan familia ani afuranguagüda humeime ida liña lan lesefuruniña Heowá lumutuniña? Ani danme le haturiahan lidan familia amu weyu gayarati hayanuhan luagu ligiaméme inarüni lau hakutihan bérusu burí kéiburi Adügaü 7:30-36 o Danieli 3:16-18, 26-28. Dandu nibureintiña kei wéinamuhaña lunti wafiñerun sunsuinagubei luagu ítara lan kei meha lesefuruniña Heowá lumutuniña lidan lidaani Moisesi, lesefurubadiwa lan giñe ámuñegü (aliiha huméi 1 Tesalónikana 1:9, 10).

LE LUNBEI WARITAGUNI

17, 18. Ka lunbei waritaguni dan le wasaminarun luagun ida liña lan meha layusurún lita mudún lidan furumiñeti Luéyuri Esefuruni?

17 Wagía, kristiánugu inarünitiña, mefeduhan wamuti Luéyuri Esefuruni le meha hefeduhabei huríu, lugundun lídangiñeti meha Lilurudun Moisesi lefeduhóun weyu ligía ani wagía mama lábugiñeñadiwa Lilurudun Moisesi (Rom. 10:4; Kol. 2:13-16). Amu sügǘ waritagubei: lounwen Liráü Bungiu. Ani íbini ítara, gayarati wafurendeirun saragu lídangiñe Luéyuri Esefuruni le meha adügǘbei Ehiptu.

18 Lita mudún le meha aubei láhurudawagua lumarukun bena, ligía meha esefurubalin habagari ígiramaü ísüraelina. Uguñe weyu madügünhadiwa sákürifisiu hani animaalugu lun Bungiu, ni lidan Luéyuri Esefuruni ni lidan amu weyu. Gama lumoun, anihein aban sákürifisiu wéiritimati lebegi le íchugubei chansi woun lun wawinwandun lun súnwandan. Dan le labürühanbei apostolu Pábulu luagu “hadamurin lirahüñü Bungiu ha bürüwañubaña iri sielu”, afuranguagüdati lun lan hawinwandun kristiánugu anuadirúaaña lun súnwandan megei hamani “lita Hesusu” (Ebü. 12:23, 24). Kristiánugu ha hemenigibaña lun hawinwandun lun súnwandan ubouagu ligiaméme hitaü ligía íchugubei asalbaruni houn. Ligíati, sun wagía lunti waritaguni “[Hesusu lan] afayeihabei wawagu lau lita, ferudunalei wafigoun según lueirin lareini” (Efe. 1:7).

19. Ida liña ladügün ligaburi lounwen Hesusu lun lederebugudun wafiñen luagu profesía burí le tídanbei Bíbülia?

19 Siñati meha háhalachaguni ísüraelina ni aban lídangiñe labu mudún le lánina Luéyuri Esefuruni (Afu. 12:46; 1 Lur. 9:11, 12). Agia san Hesusu, “mudún le lóunahabei Bungiu” lun líchuguni libagari lun lesefuruniwa? (Huan 1:29.) Dibiwati luagu wagabu úara hama bián wügüriña wuribatiña, aban luéigiñe kada oubaü. Aba hamuriahan huríu luma Pilatu lun láhalachawagun hayada ǘrüwagubei lun furese lan hounwen lun merederun hamá dibiñu ñein darí weyu 15 lidan nisán, aban weyu samudi ani luéyuri emeraaguni. Halagua hamuti súdaragu hayada bián wügüriña wuribatiña, gama lumoun, “dan le hayarafadunbei lun Hesusu, aba harihin luagu hilaali lan, ligía máhalachun hamaali lubéi liyada” (Huan 19:31-34). Úarati katei le luma le meha adügǘbei lau mudún lánina Luéyuri Esefuruni; ligíati, mudún ligía “liyawadirügüñein” meha katei le lunbei lasuseredun weyu 14 lidan hati nisán lidan irumu 33 (Ebü. 10:1). Ani sügǘ burí ligía, gúnfuli lumuti dimurei le lídanbei Sálumu 34:20, le éredagüdübalin wafiñen luagu profesía burí le tídanbei Bíbülia.

20. Ida liña larihín furangu mama lan ligiaméme lefeduhóun Luéyuri Esefuruni lumoun Ladinerun Aburemei?

20 Gama lumoun, anihein fiú katei mama aban labu lidan Luéyuri Esefuruni luma Ladinerun Aburemei. Luéyuri Esefuruni le meha hefeduhabei huríu mama meha liyawadina le lariñagubei Kristu houn lani disipulugu lun hadügüni lun haritaguni lounwen. Hóuhamuti meha ísüraelina lǘgürügü mudún Ehiptu, gama lumoun, matun hamuti lita. Ámuti le luéi gumadi le meha líchugubei Hesusu houn lani disipulugu. Ariñagati houn ha lan lúnbaña harúeihan “lidan larúeihan Bungiu” mosu lan héiginu fein gurá hamounme diwéin, keisi sínbolu lani lúgubu luma lita. Wakutihabei sügǘ le buidu lidan leweñegua arütíkulu (Mar. 14:22-25).

21. Ka uagu buidu lubéi lun wasubudirun saragu luagu Luéyuri Esefuruni?

21 Chóuruti aban lan meha sügǘ súdiniti Luéyuri Esefuruni lidan habagari lumutuniña Bungiu. Ani íbini huríu lan meha lúnbaña “haritagun luagun”, wagía kristiánugu, lunti wasubudiruni luáguti buidu lun wasagarun buiti lídangiñe lubuidun burí leksióun le lídanbei keisi aban fánreinti lídangiñe “sun le bürüwañubei tidan Lererun Bungiu” (2 Tim. 3:16).

^ par. 5 Le linarün katei, mama meha nisán líribei furumiñeti hati tidan kalendariu ebüréu darí lárigiñe hagiribudun lídangiñe adaürǘni Babilónia, gama lumoun, lun ménrengun lan gunfurandawa lan ariñahani le ligía waguarunbei lun nisán.

^ par. 11 Aban weyu lárigiñe Luéyuri Esefuruni, weyu 15 lidan nisán, ligía meha furumiñeti weyu lánina tufedun Fein maganatu Lébini, súnwandan meha aban lan weyu lánina emeraaguni íbini dan le mama lan samudi léiguada. Gama lumoun, lidan irumu ligía héiguati aban weyu samudi, ligía aban lubéi meha samudi “wéiriti” (aliiha huméi Huan 19:31, 42).