Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

TÍTULU LE LUÁGUBEI TIDÁÜ

Ka lisaminanbei Bungiu luagu agumulahani?

Ka lisaminanbei Bungiu luagu agumulahani?

Naoko, to uáguboun wayanuha lidan arütíkulu le lubaragiñebei le, ariñaga tumuti ida liña lan tígiruni agumulahani: “Nasubudiruni ligaburi Bungiu luma lisuuni ligía íchugubei erei nun lun nasansirun”. Sun le tafurendeirubei anihein tidan Bíbülia. Íbini ua lan dimurei iyuri tidan Bíbülia, arufuda tumuti woun ka lan lisaminanbei Bungiu luagu agumulahani. a íderagua laaña subudi le tídanbei Bíbülia saragu gürigia lun hígiruni bisiu le, ani añahein amu íderagua laaña lun magumeserun hamá adügei (2 Timotéu 3:16, 17). Ariha wamá ǘrüwa efekütu wuribati lani sígaru luma ka lan tariñagubei Bíbülia luagu.

ABAN BISIU AGUMULAHANI

Lidan iyuri anihein aban katei le adügübei lun héchudun gürigia luagu: nicotina líribei, nadagimeinti lidan hágubu gürigia lun líchugun erei houn, gama lumoun gayarati giñe líchugun íruni. Dan le hagumulahan gürigia, fureseti lachülürün nicotina lidoun hachügü. Sagü hachawaruni gumuleli aba lawarirun katei ligía lidoun hágubu, ligíati, aban gürigia le agumulahabei aban lagei sígaru luagu weyu, resibitimati saragu nicotina sügǘ lau tau amu tuwuyeri düroga. Ligía nicotina lubéi katei héretimati le adügübei lun lásiñarun hígiruni gürigia agumulahani. Dan le héchuhaña gürigia luagu agumulahani, sagü lemegeiruni hágubu nicotina ani meresibirun lumutu aba laribadun hasandiragun houngua.

“Le [...] unti híchaagua hungua lun hidin lau le lubeibei lidamunñadün.” (Rómana 6:16)

Gayarati san gaganbadi wamá lun Bungiu anhein lidamunñadiwa lubéi bísiu lánina agumulahani?

Íderagua tumutiwa Bíbülia arihei katei le buidu dan le tariñagun: “Ibidiñeti san hun luagu le lan unti híchaagua hungua lun hidin lau le lubeibei lidamunñadün lan” (Rómana 6:16). Dan le busén lan aban gürigia lagumulahan ani ligía lídanbei lisaminan sun dan, aba lidamun lan lagübüri bisiu le. Gama lumoun, Bungiu, le gíribei Heowá, busenti lun líbüre wamá mámarügü luéi échuni le adügübei dañu lun wágubu, íbini giñe luéi le agadeirubalin wagaburi luma lébuna wadügüni katei (Sálumu 83:18, Reina Valera Actualizada; 2 Korintuna 7:1). Aban gürigia le asandiruti ínsiñeni luma inebesei luagu Bungiu aba lasubudiruni luagu lunti lan líchuguni le buídutimabei lúmagiñegua lun ani siñabei lan líchuguni lun anhein lidamunñein lubéi aban bisiu gáfarahati. Ruti katei le erei lun lun lawanduni ayumahani.

Olaf, le awinwandubei Yámani, gumeseti agumulaha dan le 12 lubéi irumu lau ani 16 irumu lárigi aba lígiruni bisiu. Furumiñe saminati yebe masuseredunbei lan ni kata anhein agumulaha aban sígaru. Gama lumoun, fiú irumu lárigiñe aba lásiñaruni ígira. Ariñagati: “Aba weyu aba nerederun sin sígaru aba násiñaragun nungua darí lun aba lan nanügüni lárigirugu sígaru le agumulaha naali, aba nasagaruni murusun sagadi le erederubei lidan aba nóuburaguni tidan murusun periodiku. Láurügü naritaguni weyu ligía aban lebelurun busiganu nun”. Ida liña san ladüga lun lígiruni bisiu le? Ariñagati: “Ladüga busén nan nagundaaragüdüni Heowá. Ínsiñeni le lasandirubei Bungiu wawagu luma emenigini le líchugubei woun ligía íchugubei erei nun lun aba lan nígiruni agumulahani”.

ADÜGATI AGUMULAHANI DAÑU LUN ÚGUBU

Chouru hamuti aturiahatiña siensiasi luagu gadei lani agumulahani libe-agei lumegegun wágubu ani adügati lun laganwoundun sandi luma óunweni”, tiña líburu The Tobacco Atlas. Sun gürigia subudi hamuti barǘ lan sígaru kánserü, tisandi pulmón tuma anigi (sandi burí le malugurahati). Gama lumoun, según OMS, ligía giñe lébunabei óunweni le lanügübei sandi galugurahati kéiburi tunú.

“Hínsiñela Babureme le Bubungiute bun tau sun banigi, tau sun buani luma lau sun bisaminan.” (Matéu 22:37)

Warufuduña hamuga san ínsiñeni luma inebesei lun Bungiu ánhawa ígira lun lagadeiruni bisiu wágubu?

Yusu lumutu Heowá Bíbülia, to Lererun, lun larufuduni woun ida luba lan warihini wabagari, wágubu luma sun le wawagubei keisi lubudubu. Ayanuhati Hesusu luagu katei le dan le lariñagun: “Hínsiñela Babureme le Bubungiute bun tau sun banigi, tau sun buani luma lau sun bisaminan” (Matéu 22:37). Busenti Bungiu lun wayusuruni wabagari luma wágubu buidu ani lun warufudun inebesei luagu. Wasubudiruni Bungiu luma lani füramasei, íderagua lumutiwa lun línsiñedun woun luma lun warihini lebegi sun le ladügübei wawagu. Adügati katei le lun wadisedun luéi furumiñeguarügü katei le adügüti dañu woun.

Jayavanth, aban surusia índiana, agumulahati luagu 38 irumu. Ariñagati: “Aliihatinaha tidan haliburun surusiagu luagu dañu le ladügübei agumulahani. Subudi numuti meha wuriba lan agumulahani. Ariñagatinaha houn gürigia ha únbaña nagaranihan lun hígiruni bisiu le, ani au siñá numuti meha ígira, lau sun áluga nan nígiruni seingü o sisi wéiyaasu”. Ka san íderagubalin? Ariñagati: “Kei nagumeserun aturiahoun Bíbülia aba nígiruni agumulahani. Le lueirin nabusenrun nagundaaragüdüni Bungiu ligía ínchahabalina.”

ADÜGATI AGUMULAHANI DAÑU HOUN AMU

Gumuleli le hígiragüdübei agumulahatiña luma le áfuridubei lídangiñe sígaru o lídangiñe budu, gáfarahati. Dan le hirimichahani gürigia ha magumulahantiña gumuleli ligía gayarati ladagarun kánserü luma amu burí sandi hawagu. Le linarün katei, sagü irumu hilatiña 600,000 gürigia ha magumulahantiña, hibe-agei würiña hama irahüñü. Aban ariñahani tídangiñeti OMS eweridihati: “Siñati lariñawagún átiribei lan wadisedun hawéi agumulahatiña lun madügün lan dañu woun”.

“Hínsiñe hamá bíbirigu bun kei bínsiñegua bungua.” (Matéu 22:39)

Warufuduña hamuga san hínsiñe hamá waduheñu hama ha híbiri gürigia woun ánhawa ígira lun hawaraguni ligumulelin hasigarun amu?

Ayanuhati Hesusu le lan libiaman gumadi le súdinitimabei lárigiñe le ariñagubei lun hínsiñe lan Bungiu woun, lun hínsiñedun híbiri gürigia woun, kéiburi waduheñu, wamadagu hama gürigia ha geyegubaña wau. Ariñagati: “Hínsiñe hamá bíbirigu bun kei bínsiñegua bungua” (Matéu 22:39). Ánhawa akipura aban échuni le adügüti dañu houn amu, mama wagunfuliruñein gumadi le. Ínchaha lumutiwa ínsiñeni lun wasigiruni adundehani le: “Moun lumuti wáluahani le buídubei woungua, lunti wáluahani le buídubei houn amu” (1 Korintuna 10:24).

Armen, aban wügüri le awinwandubei Armenia, ariñagati: “Ayumuraguatiña meha niduheñu nun lun nígiruni agumulahani ladüga nadügüña lan dañu houn. Ani máhatina nafiñerun luagu hanarün lan”. Ábati lafuranguagüdüni ka lan adügübei lun lasansirun: “Le nafurendeirubei tídangiñe Bíbülia luma ínsiñeni le nasandirubei luagu Bungiu ligía íderagubalina lun nígiruni agumulahani luma lun nánharun luagu mámarügüñein lan nungua nadüga dañu, íbini lan giñe houn gürigia ha geyegubaña nau”.

MÁLÜHALI UA AGUMULAHANI

Íderagua tumuti Bíbülia Olaf, Jayavanth luma Armen lun hígiruni agumulahani, aban bisiu le adügübei saragu dañu houn luma houn gürigia ha geyegubaña hau. Ibihatiña hígiruni, mámarügü ladüga subudi hamani luagu wuriba lan agumulahani, adüga hamuti ladüga línsiñen Heowá houn ani busentiña hagundaaragüdüni. Ídehati ínsiñeni le uágubei layanuhóua tidan furumiñetu ligaradan Huan: ‘Ladügǘniwa le lubeibei Bungiu, ligía ínsiñehabunibei lun; ani mahürüti lugumadin’ (1 Huan 5:3, Lererun Bungiu to lánina Iseri Daradu). Inarüni mama lan súnwandan lun ménrengun lan lagunfulirúniwa lilurudun Bungiu, gama lumoun dan le hínsiñe lan Heowá woun, marihin wamuti gaganbadi lun kei aban ihürügu.

Lau aban óunwenbu wadagimanu lánina arufudahani le adügǘbei lidan sun ubóu, lesefuruñanu Heowá saragu míñunu gürigia lídangiñe bisiu lánina agumulahani (1 Timotéu 2:3, 4). Yarafa madise, lagumuchuba Larúeihan Bungiu —aban arúeihani siéluna le ídanbei Hesusuba lan, le Liráü Bungiu urúei— lau óundaruni güridíti le lánina lalugurahóun sun luwuyerigu híduru le adügübei lun lásiñarun háfuridun gürigia lídangiñe bisiu, lagumuchuba lau turóbuli le sunsuinagubei ani ladügüba lun hibihin sun gürigia ha gaganbadibaña aban úgubu luma aban saminaü le úati figóu lidan (Isaíasi 33:24; Arufudúni 19:11, 15).

Anhein hénrengu lubéi hun hígiruni agumulahani, meferidira huméi higuraasun. Ínsiñeni luagu Bungiu luma hafurendeirun arihei agumulahani kei larihini Bungiu línchahabadün lun hígiruni. Híderagubadün gefentiña luagu Heowá ani harufudahaba hun lun hawinwandun según adundehani le tídanbei Bíbülia. Anhein busén hubéi lun líchuguni Heowá erei le hemegeirubei hun, chóuruti líchugubei lan hun (Isaíasi 40:29).

a Dan le layanuhóun lidan arütíkulu le luagu agumulahani layanuhóuña luagu lachawarún ligumulelin sígaru, budu luma feifa. Gama lumoun, ariñahani le lunbei lakutihóun ya huuti giñe houn ha achaguhabaña iyuri o amu luwuyeri híduru.