1, 2. a) Ka meha habusenrubei fiú lábutigu relihión hasubudirun? b) Ka meha lóunabagülebei Féduru houn? (Ariha huméi dibuhu le lídanbei lagumeseha arütíkulu.) c) Ida liña san gayara lan lóunabun Féduru lau ganigi?

 FIÚ weyu lárigiñe lounwen Hesusu, mosu meha lagagibudagun apostolu Féduru hama fiú lábutigu relihión ha meha álügüdagubalin. Hagiaméme meha ha adügübaña aransehani lun háfaruni Hesusu. Sun liña meha lareidaguagüdün Féduru aban wügüri le danimabei lúmagiñe nasirua lan, ani busentiña meha hasubudiruni ka lan íchugubei ubafu lun lun ladügüni. Aba lóunabuniña lau ganigi: “Lau [...] lubafu Hesukrístu le Nasarétüna anihán lubéi wügüri le ya higibugiñe areidaguañu. Hesukrístu, lememe hádaragubei luagu [wagabu], le lásaaragüdübei Bungiu lídangiñe óunweni” (Adü. 4:5-10).

² Ariñagaali meha Féduru fiú dan lubaragiñe luagu ibidiñe lan Hesusu lun ladüga lanufude, ani ǘrüwañein wéiyaasu ladügüni (Mar. 14:66-72). Ida liña san gayara lan lóunabun lau saragu ganigi guentó? Furumiñe, ladüga lídehan sífiri sandu, libiaman ladüga chouru laali lan meha luagu águyuguaali lan Hesusu ani wínwangili lan. Ka uagu gayara lubéi meha lachoururuni? Ani wagía, ka uagu gayara lubéi wachoururuni katei le?

3, 4. a) Ka burí águyuguni asuseredubei lubaragiñe hadaani apostolugu? b) Ka meha águyuguni ladügübei Hesusu?

³ Saragu dan lubaragiñe nasirua hamá lani Hesusu disipulugu,  aniheinhali meha águyuguni. Ligíati, mama meha iseriti saminaü luagu gayara lan háguyugun hilaaña houn. Subudi hamuti meha luagu saragüda lan profeta Elíasi luma Eliséu hilaaña lau lubafu Bungiu (1 Uru. 17:17-24; 2 Uru. 4:32-37). Águyuguati giñe aban wügüri dan le labunúnbei lidan lumúaha Eliséu ani aba ladagarun luagu labu (2 Uru. 13:20, 21). Afiñetiña meha furumiñetiña kristiánugu luagu inarüniti lan abahüdaguni burí le, ítara kei afiñe wamá luagu sun le tariñagubei Lererun Bungiu.

⁴ Ma hingí lumutu águyuguni burí le ladügübei Hesusu wanigi? Kéiburi dan le waritagun luagun láguyuguagüdüni tisaani aban würi hilaali túmari. Aba funa taweiridun tanigi! (Luk. 7:11-15.) Saragüdati meha giñe Hesusu aban irahü 12 irumu tau. Ma lanarime hagundan tagübürigu dan le harihinbei luagu wínwanyaaru lan (Luk. 8:49-56). Ani samina wamá hawagun ha arihibalin láfuridun Lásaru lídangiñe umúahaü lau ibagari. Ma funa lanarime hagundan! (Huan 11:38-44.)

5. Ka meha idan amu lan láguyugun Hesusu luéi le líbiri águyuguni?

⁵ Subudi hamuti meha apostolugu luagu amu lan láguyugun Hesusu luéi le líbiri. Lidan dan ligía, sun ha águyugubaña ábaya hibihini ligiaméme úgubu, ani lau lásügürün dan ábaya hounwen. Ánheinti Hesusu, hágubu sífirigu libihibei, aban úgubu le siñati laweiyadun ni lounwen (aliiha huméi Adügaü 13:34). Abürühati Féduru luagu “afarúati [lan Hesusu] hilagubei”, gama lumoun wínwanti kei aban sífiri. Ani ariñagati giñe luagu anihein lan meha “luéigiñe lóunwenren Bungiu” sielu “hau sun ánheligu hama sun híbiri ubafu sielu lábugiñe lubafu” (1 Fe. 3:18-22). Súdiniti águyuguni le burí asuseredubei lubaragiñe Hesusu, gama lumoun súdinitimati láguyugun Hesusu sügǘ lau le líbiri.

6. Ka meha lánibei láguyugun Hesusu efekütu hawagu lani disipulugu?

⁶ Wéiriti lani láguyugun Hesusu efekütu hawagu lani disipulugu. Afiñetiña meha láganiñu Hesusu hilaali lan, gama lumoun wínwanyaali meha. Ábanhali meha sífiri gabafuti le unbei siñá lan ladügün ni aban gürigia dañu. Ani arufuda lumuti láguyugun luagu Liráü lan Bungiu. Kei resultóu, aba masandirunhaaña lan lani disipulugu íruni ni anufudei, ani aba habuinchun lau ugundani luma ganigi. Gayarahali meha hapurichihani uganu buiti lau ichouruni. Gabagariyaali meha Hesusu ani lagunfuliruba meha lisuuni Heowá lau ichouruni!

7. a) Ka ladügübei Hesusu uguñe weyu? b) Kaba san álügüdahani wóunaba?

⁷ Keisi lubúeingu Heowá, subudi wamuti mámarügüñein lan meha aban wügüri buiti le adügübei katei wéiriguti Hesusu. Uguñe weyu, ladundehañein lapurichihóun uganu buiti lidan sun ubóu. Ani, kei Urúei lidan Larúeihan Bungiu, yarafa madise lagidarubei wuribani ubouagugiñe ani ábame ladügüni paraísume le ñeinba lubéi hawinwanda gürigia lun súnwandan (Luc. 23:43, TNM). Lun hamuga máguyugun lan Hesusu, siñati hamuga lasuseredun katei burí le. Gama lumoun, ka uagu wafiñera luagu águyugua lan ani wínwangili lan? Ani ka uagu súdini lubéi láguyugun woun?

8, 9. a) Ka meha uagu busén habéi lábutigu relihión lun lounigirún lumúaha Hesusu? b) Ka asuseredubei dan le hachülürünbei würiña?

⁸ Lárigiñebei lounwen Hesusu, aba houdin fádirigu hama fariséugu lumoun Pilatu, hariñaga lun: “Wábuti, haritagua wamuti luagu ariñaga lan meha yeeti lügüra dan meha móunwengili luagu lásaaruba lan luagu lǘrüwan weyu lárigiñe lounwen. Óunahagubeiba achoururei umúahaü darime  lǘrüwan weyu, miabin hamaamuga lani disipulugu áriebu íweruhei lúgubu, ábame hariñagun houn gürigia luagu saraali lan. Wéiritimahalimeti lagumuhóun iyeeni le sügǘ lau le furumiñeti”. Ánhati Pilatu lun le hamuriahabei, ligía aba lubéi lígiruniña lun híchugun eseriwidutiña ñein óunigirei umúahaü (Mat. 27:62-66).

⁹ Lídanñein meha aban umúahaü le achigíbei luagu dübü lúgubu Hesusu ani darugu liña meha umúahaü ligía lau aban óunwenbu dübü. Ñein meha lidan umúahaü ligía habusenra lábutigu relihión lun lerederun. Gama lumoun, mama meha ligía labusenrubei Heowá. Dan le tídinbei María Mágüdalena tuma to aban María lubadu umúahaü ǘrüwa weyu lárigiñe, aba harihin luagu gidawa lan dübü luéigiñe umúahaü ani ñun liña lan aban ánheli ligibuagu dübü. Aba lariñagun ánheli houn lun harihin lurageirugun umúahaü lun harihini houngua luagu málaali lan. Ábati lariñagun houn: “Úati ya, saraali” (Mat. 28:1-6). Wínwanyaali meha Hesusu!

10. Ka burí katei lariñagubei Pábulu le arufudubalin luagu águyugua lan Hesusu?

¹⁰ Le asuseredubei lidan bián-wein weyu le ásügürübei lárigiñe láguyugun Hesusu, arufudati luagu águyuguaali lan. Tidan furumiñetu ligaradan apostolu Pábulu houn kristiánugu korintuna, ayanuhati luagu fiú katei le arufudubalin susere lan katei le. Ariñagati: “Furumiñeti katei, arufudaha naali le furendei náalibei luagu Wasalbaragüle hun, luagu hilá lan Kristu luagu wafigoun, keisi tariñaguni Lererun Bungiu luagu lunti lan lasuseredun. Lárigiñe meha lounwen, aba labunún; aba lásaarun lídangiñe óunweni luagu lǘrüwan weyu keisi tariñaguni Lererun Bungiu [...]. Ligía larufudagun lungua lun Séfasi; lárigiñe, houn híbiri apostolugu. Aba giñe larufudagun lungua houn sügǘ hau seingü-san afiñetiña ha óundaraguñubaña lidan aban, ani añaheingua saragu hádangiñe, wínwangiña chülǘ lumoun dan le, ha híbiri hilagua. Lárigiñe, aba larufudagun lungua lun Santiagu; luma houn sun apostolugu. Lárigiñe, aba giñe larufudagun lungua nun, lau sun ítara niña lan kei aban le águrahouti mama lidan lidaani” (1 Ko. 15:3-8).

11. Ida liña san lasuseredun láguyugun Hesusu keisi tariñaguni “Lererun Bungiu”?

¹¹ Águyuguati Hesusu según “Lererun Bungiu”. Ariñaga taali meha Lererun Bungiu luagu láguyuguba lan Hesusu. Kei hénpulu, ayanuhati meha Dawidi luagu aban wügüri úaraguati, le lunbei migirúniwa lan “lidan umúahaü” (aliiha huméi Sálumu 16:10). Ka meha uagu layanuha? Lidan Pentekosutesi lidan irumu 33 lidan wadaani, afuranguagüda lumuti apostolu Féduru luagu lan Hesusu layanuha, lugundun ariñagati: “Adimurehati [...] Dawidi luagu lásaarun Kristu lídangiñe óunweni, luagu giñe meredeboun lan luani lidan habara hilaaña, mañaladun ligíame lúgubu” (Adü. 2:23-27, 31).

12. Ka san arihibalin Hesusu lárigiñe láguyugun?

¹² Gíbetiña gürigia arihiti Hesusu lárigiñe láguyugun. Lidan bián-wein weyu le ásügürübei lúmagiñe láguyugun Hesusu, arufudaguati lungua houn lani disipulugu lidan fulasu le ñein lubéi lumúaha, lidan üma lun Emaúsun luma lidan amu burí fulasu (Luk. 24:13-15). Lidan fiú ókaasion ayanuhati luma ábanrügü gürigia —kéiburi luma Féduru— ani lidan amu ayanuhati hama saragu. Ani lidan aban ókaasion, arufudaguati meha lungua houn hóugiñe seingü-san gürigia! Úati gayarati lariñagun iyeeni lan le harihibei saragu gürigia.

13. Ida liña harufuduni disipulugu chouru hamani luagu águyuguaali lan Hesusu?

¹³ Apurichihatiña lani Hesusu disipulugu  lau ichouruni luagu águyuguaali lan. Gíbetiña éibaahoutiña, súfuritiña ani hilagua hagía ladüga hasubudiragüdüni luagu wínwanyaali lan Hesusu. Haritagua waméi luagu ayanuha lan Féduru luagu láguyugun Hesusu hagibugiñe lábutigu relihión ha iyereehabubaña lun Kristu ani adügaaña aransehani lun háfaruni. Líchuguñein hamuga san libagari lidan peliguru luagu aban iyeeni? Dandu Féduru kei ha híbiri disipulugu chouru hamuti luagu winwan lan Hesusu ani ligía lan adundehabalin apurichihani. Ligibuagun lira, chóurugüda lumuti láguyugun houn luagu háguyuguba lan giñe. Ligía asuseredubei lun Esütéban, le óunwebei lau ichouruni luagu láguyuguba lan (Adü. 7:55-60).

14. Ka uagu chouru hubalin luagu wínwangili lan Hesusu?

¹⁴ Chouru wamuti luagu lagumadihaña lan Hesusu keisi Urúei ani ligía lan Lichügüdinabei damuriguaü kristiánu. Lawanseruña áhuduraguni inarüniti. Lawanseruña hamuga san lun hamuga máguyugun lan Hesusu? Lun hamuga máguyugunti, háfuga maganbuntiwa hamuga layanuhóun luagu. Gama lumoun, chouru wamuti luagu wínwanyaali lan ani ligía lan Lichugüdinabei lapurichihóun uganu buiti lidan sun Ubóu.

15. Ka uagu wárügüda ganigi lun wapurichihan lau wasubudiruni luagu águyugua lan Hesusu?

¹⁵ Wasubudiruni águyugua lan Hesusu ruti ganigi woun lun wapurichihan. Barühaña láganiñu Bungiu bián-milu irumu áluga hararamuni lapurichihóun uganu buiti. Yúsuhaña sun tuwuyeri áruma: ebedaaguni, bula, buleseiti ani áfaaguaaña lun lararamuni lúrudu wawadigimari. Gama lumoun, ariñagaaru meha Bíbülia: “Úagili ni aban adügütu áruma to lunboun tagünrinchagunibu” (Isa. 54:17). Ligíati, manufudedaguagüdün hamutiwa lánigu Mafia. Luéigiñeñein wóubadina Hesusu ani íderagua lumutiwa, ítara kei füramase lani (Mat. 28:20). Moun lumuti wanufudedun! Íbini háfaagun saragu, mararamun habéi wawadigimari.

16, 17. a) Ida liña larufuduni láguyugun Hesusu luagu inarüni lan sun le larufudahabei? b) Según Huan 11:25, ka ubafu líchugubei Heowá lun Hesusu?

¹⁶ Arufuda lumuti láguyugun Hesusu inarüni lan sun le larufudahabei. Ariñagati apostolu Pábulu lun hamuga lan iyeeni lan águyugua lan Kristu, meseriwinti lan hamuga hafiñen kristiánugu ni hapurichihan. Ariñagati aban abürühati tuagu Bíbülia: “Anhein máguyugun lubéi Hesusu, [...] ibidiouguati hau kristiánugu ladüga hafiñerun aban lanarime iyeeni”. Ani sun le abahüdawagúbei lidan Ewanhéliu ábanrügüñein hamuga abahüdaguni híruti luagu aban wügüri buiti ani chuti lau le háfarubei láganiñu. Gama lumoun, águyuguati Hesusu. Ani arufuda lumuti katei le luagu inarüni lan sun le meha larufudahabei luma le lariñagubei lasusereduba lan ámuñegü (aliiha huméi 1 Korintuna 15:14, 15, 20).

¹⁷ Ariñagati Hesusu: “Au águyugunibei, au ibagari. Le afiñeti nuagu, íbini lounwen, labagaridayaba” (Huan 11:25). Chóuruti lagunfuliruba lan lubuidun burí dimurei le. Ruti Heowá ubafu lun Hesusu lun lagiribudagüdüni habagari ha lúnbaña harúeihan luma sielu houn luma giñe lun líchuguni habagari saragu amu gürigia ha lúnbaña hawinwandun lun súnwandan ubouagu houn. Chóurugüda lumuti lani Hesusu sákürifisiu luma láguyugun luagu lagumuchuba lan óunweni. Ma ínchaha lumutiwa le lun wawanduni óuchawaguni, íbini lun manufude wamá luéi óunweni?

18. Ka ichouruni wasandirubei lau wasubudiruni águyugua lan Hesusu?

¹⁸ Chóurugüda lumuti láguyugun Hesusu woun luagu waguseragüdǘwaba lan según lúrudu le ru láalibei Heowá lau ínsiñeni.  Samina wamá luagu le meha lariñagubei Pábulu houn fiú gürigia damurigu Atenasi: “Anúadiraali Bungiu aban weyu lun ligíaba lan weyu laguseragüdüniña gürigia ha ubouagubaña lau irichaü lau aban wügüri le anúadira láalibei; ani arufuda lumuti woun lau lásaaragüdüni lídangiñe óunweni” (Adü. 17:31). Ítara liña, Hesusu Aguseragüdüti le lanúadirubei Heowá, ani gayarati wachoururuni luagu laguseragüdübadiwa lan lau irichaü luma lau ínsiñeni (aliiha huméi Isaíasi 11:2-4).

19. Ka efekütu lánibei wawagu wafiñerun luagu láguyugun Hesusu?

¹⁹ Wafiñerun águyugua lan Hesusu ínchaha lumutiwa lun wadügüni lugundan Bungiu. Lun hamuga mederegerun lani Hesusu libagari wawagu ani máguyugun ligía, memenigintiwa hamuga lun wesefurun lídangiñe figóu luma óunweni (Rom. 5:12; 6:23). Chóuruti wariñaguña lan hamuga kei hariñagun hiibe-agei gürigia: “Hou wamá, gurá wamá, lugundun haruga wóunwegun” (1 Ko. 15:32). Gama lumoun, meteniruntiwa lun ugundani le líchugubei ubóu le. Kei le subudi wamani luagu ñeinbei lan aban águyuguni, desidírühadiwa gaganbadi wamá lun Heowá lidan sun katei.

20. Ida liña larufuduni láguyugun Hesusu luéirigun Heowá?

²⁰ Arufuda lumuti láguyugun Hesusu luéirigun Heowá, le íchugubei hafayeiruaha ha áluahabalin lau ubebeni (Ebü. 11:6). Saminañahadiwa san luagun lubafu Heowá luma lichú lau lau láguyuguagüdüni Liráü keisi aban sífiri le móunwedaditi? Arufuda lumuti láguyugun Hesusu gabafu lan Bungiu lun lagunfuliruni sun le füramase lubéi. Ariñaga laali meha Heowá luagu lígirubei lan aban ‘adügawaguni’ furangu ka lan garichabei lun larúeihan. Lun lagunfulirun profesía ligía, mosu meha lounwen ani águyugua ligía Hesusu, Adügawaguni le füramasewabei (Agu. 3:15).

21. Ka uagu espechali lubéi emenigini lánina águyuguni hun?

²¹ Wéiriti weteingiruni Heowá luagu emenigini lánina águyuguni! Aganba lumuti apostolu Huan lubuidun füramasei le: “Arihabá, aganawati Bungiu hadan gürigia guentó. Laganóuba hama ani hagíaba lumutuniña; Búngiumemeba hama lun ligía lan Habungiute. Laragahabei sun háguira; úaalime óunweni ni ayahuni ni íruni ni igarigu, ladüga sügüha furumiñeti burí katei. Ábati lariñagun Bungiu: [...] ‘Babürüha, ladüga inarüniti dimurei burí le, ani gayaraati lafiñerúniwa luagu’”. Samina wamá: Ka san ariñagubalin dimurei burí le lun Huan lidan aban arufudúni? Hesukrístu guánarügü lárigiñe láguyugun! (Aruf. 1:1; 21:3-5.)