Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

TÍTULU LE LUÁGUBEI TIDÁÜ | ABAN ARÚEIHANI HARUMATI

Aban turóbuli le agadeirubalin ubóu

Aban turóbuli le agadeirubalin ubóu

Dan le wayanuhan luagu marichaü, wayanuhaña luagu háluahan gürigia hibihin ubaraü súdiniti, kéiburi lidan lúrudu, lun hasagarun buiti hóunguarügü. Gama lumoun, mama iseriti turóbuli le. Kéiburi 3,500 irumu guentó wéiriti meha larihín turóbuli le ubouagu, ítara liña larufuduni lúrudu tídangiñeti Bíbülia le eweridihabei luéi lafayeirúniwa seinsu lidan aban aguseruni lúnrügü lagañeiruni aban gürigia kesi (Áfuriduni 23:8). Furanguti mámarügüñein lan lafayeirún aban gürigia lun madügün lani le richabei turobulibei ubouagu. Añahein giñe nadagimeintiña luma urúei yusu hamuti katei burí le moun lumuti hayusuruni, fulesei hamutiña haduheñu hama hamadagu hagibuagun amu, añahein hagía íweruha hamuti liseinsun ageiraü.

Íbini gayara lan ñein lan marichaü tidan furumiñeguarügü óundaruni, wéiritimati larihín hadan gumadimatiña. Ariñagatu Transparencia Internacional tidan aban agumeiraguagüdüni to gíriboun Barómetro Global de la Corrupción 2013 luagu según lan lílana ageiraü óundaruni lánina polítika, súdaragu, ha ibihibaña ubaraü íñuti lidan lilurudun ageiraü, ubafu le adügübalin lúrudu luma ubafu le aguseragüdübaliña lílana ageiraü hagía anügübalin furumiñeti ubaraü lidan luáguti ladügǘn marichaü. Ariha wamá fiú hénpulu:

  • ÁFÜRIKA: Lidan irumu 2013 kéiburiñanu 22,000 gürigia ha nadagimeinbaña luma urúei Suru lani Áfürika ariñawagúati gadurun hamá luagu íweruhani o luriban layusurún ubafu.

  • SUDAMÉRICA: Lidan 2012, wein-séingüñanu gürigia asiadirútiña Brasil ladüga hayusuruni liseinsun ageiraü lun hibihin ídemuei hámagiñe polítiku. Haganagua 25 hagía anihein le meha libiaman wügüri le gabafutimabei lidan ageiraü, le hábuti minisi lidan larúeihan urúei le ásügürübei.

  • ASIA: Lidan irumu 1995 hilatiña 502 gürigia Seúl (Corea del Sur) dan le tagururudagun aban óunwenbu muna to gíbeti fuló tuagu. Ha akutihabalin luáguti sügǘ ligía, rútiña fe luagu fáyeirügü hamaniña ábunagutiña tánigu gabilidu lun hígirun lun hayusurun ubuñaü le meseriwínti ani dürügua haméi lúrudu lánina ichouruni.

  • YUROPA: Ariñagatu aban sásaamu gíritu Cecilia Malmström: “Hanarimeti marichaü Yuropa”, ani ariñagatu giñe: “Lun lagidarun marichaü, mégeiwati hídehan polítiku, gama lumoun genegeti siñabei lan hadügüni”.

Ani chóuruti aban lan turóbuli sériuti marichaü! Abürühatu máistara Susan Rose-Ackerman, sásaamu lidan lageindawagun kóntüra marichaü, luagu mégeiwa lan “aban asansiruni lidan ligaburi hawadigimaridun urúeigu”. Genegeti úa lan emenigini, gama lumoun ariñagatu Bíbülia lau ichouruni luagu gayara lan ñein lan asansiruni.