Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Subuditi san hun?

Subuditi san hun?

Darihaña san aturiahatiña somu katei le achoururubalin le tariñagubei Bíbülia?

Sarügón II, lurúeite Asiria, le iridúbei lidan Isaíasi 20:1

Ariñagatu aban garüdia gayarahali lan lachoururúniwa winwan hamá kéiburi 50 gürigia hádangiñe ha uágubaña layanuhóua lidan Binadu Daradu, ani sun le seremei katei burí le hadarirubei aturiahatiña luagu burí katei binaduhali. Tidan lísüta tuguya ayanuhóuati hawagu 14 lurúeitegu Ísüraeli luma Hudá, kéiburi Dawidi luma Esekíasi, hama amu ha manarimeti layanuhóun hawagu kéiburi Menaemü luma Peka. Tidan lísüta tuguya añahein giñe 5 lurúeitegu Ehiptu hama 19 lurúeitegu Asiria, Babilónia, Moabü, Pérüsia luma Siria. Ayanuhóuati giñe lidan arütíkulu ligía luagu aban gürigia le subudihabuti lun lilurudun Moisesi, hawagu bián fádirigu luma hawagu amu burí gürigia íñuti habara.

Afuranguagüdati arütíkulu ligía gibe hamá aturiahatiña achoururuti luagu winwan hamá 50 gürigia hagía. Inarüni darí hamá aturiahatiña amu burí katei le arufudubalin winwan hamá giñe saragu hádangiñe gürigia ha uágubaña layanuhóua lidan Iseri Daradu, kéiburi Erodesi, Ponsiu Pilatu, Tiberiu, Gáifasi luma Sérühiu Paulu.

Ídabuga san hagumuchagua liñún lídangiñe fulasu burí le iridúbei tidan Bíbülia?

Dibuhu lani aban liñún Babilónia

Uguñe weyu, úaaña liñún lidan burí fulasu le iridúbei tidan Bíbülia. Íbini ítara, ayanuhóuati hawagu tidan Bíbülia kéiburi 150 wéiyaasu, arufudati katei le subudi hamá meha animaalugu ha houn abürühatiña. Lidan liibe-agei bérusu yúsuatiña liñún keisi sínbolu lani somu katei, gama lumoun, anihein dan layanuhóuña lan hawagu liñún inarünitiña. Kéiburi Sansón, Dawidi luma Benaya áfaratiña liñún (Alidihatiña 14:5, 6; 1 Samueli 17:34, 35; 2 Samueli 23:20). Ani añahein amu, liñún áfaragubaliña (1 Urúeigu 13:24; 2 Urúeigu 17:25).

Luagu aban dan dariwatiña meha liñún ásiana lúmagiñe lóubawagugiñe Güresia luma Asia darí Palestina, Siria, Mesopotamia luma nórute lani India. Hanufudewati meha luéi animaalu ligía ani inebeti meha houn sun gürigia, ani súnwandan meha larihín lidan burí dibuhu le hadügübei gürigia lidan burí ageiraü le yarafabei lun Palestina. Anihein meha aban üma Babilónia le ñéingiñe lubéi hásügüra asariñagüdütiña ani sügǘ ligía urúei ñéingiñe, ani louba louba üma ligía anihein meha dibuhu hani liñún.

Ariñawagúati añahein lan meha súdaragu ha ageindagubaña hama musulmanes luéigiñe múa sánduti Palestina. Súdaragu ha agaliruhatiña meha liñún lidan lagumuchagüle sígulu 12. Arufudati le lárigiñe lan meha irumu 1300 hagumuchagua liñún lídangiñe fulasu burí ligía. Ánheinti Mesopotamia luma Siria añaheingua meha giñe liñún lidan sígulu 19, ani añahein meha giñe Irán luma Irakü darí lagumeseha sígulu 20.