Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

KAPÍTULU 1

Ka san inarünibei luagu Bungiu?

Ka san inarünibei luagu Bungiu?
  • Inarüni san berese lan Bungiu hau?

  • Ida liña san Bungiu? Gíriti san?

  • Gayarati san layarafadúniwa lun?

1, 2. Ka uagu buidu lubéi wálügüdahan?

AGANBA humaali san sun le hálügüdahabei irahüñü dan le hatatirun ayanuha? Fegeñu hagu huagun aba hálügüdünün: “Ka uagu dingu lubéi sielu?”, “Ka uagu mirí habéi waruguma?” ani “Ka uagu heremuha dunuru?”. Íbini wáfaagun wóunabuniña, ñeinbei dan hénrengubei lan. Íbini óunabagülei létima buídubei gayarati lanügüniña lidoun álügüdahani le: “Ka uagu?”

2 Mámarügüñanu irahüñü álügüdaha. Dan le aweinamudeina wamá sigitiwa álügüdaha lun wasubudirun ida luba lan wachülürün lidoun aban fulasu, lun mábürühan wamá lidoun denchaü o lúnrügü wasubudirun aban katei. Gama lumoun besafu gürigia málügüdahanhaña luagu burí katei súdiniti, ani máluahan hamaali óunabagülei.

3. Ka uagu máluahan hamaali lubéi saragu gürigia óunabagülei lun álügüdahani létima súdinibei?

3 Samina humá luagu álügüdahani le harihubei lidan tidáü líburu to, ítara kei le hadeirubei lidan páhina 4 luma 5, luma le lídanbei lagumeseha kapítulu le. Ligía fiú lídangiñe álügüdahani le súdinitimabei le gayarabei ladügǘn. Ani gíbetiña gürigia máluahan hamaali lóunabagüle. Ka uagu? Gayarati funa san ladeirún lóunabagüle tidan Bíbülia? Afiñetiña saragu gürigia luagu hénrengu lan óunabagülei le tíchugubei Bíbülia. Amu gürigia málügüdahantiña ladüga nibusigari hamá. Añahein gürigia afiñetiña mosu lan ligirún sun burí katei le houn alidihatiña luma houn ha arufudahabaña lidan relihión. Agia hugía ka hasaminarubei?

4, 5. Ka burí álügüdahani súdiniti gayarabei wadügüni, ani ka uagu mosu lubéi wáluahani lóunabagüle?

4 Chóuruti busén humá hasubudiruni lóunabagüle álügüdahani burí súdiniti luagu ibagari. Ñeinbei dan hálügüdagun hungua: “Ka un wayabin ubouagun? Lúnrügü san nasirua wamá, waweiyadun, ani hilagua wagía? Ida liña san Bungiu?”. Buiti lun hasaminarun luagu burí álügüdahani le, ani súdiniti lun mararamagun humá darí hadeirun óunabagülei furanguti, le gayarati lafiñerún luagu. Subudiwati meha Hesukrístu ladüga aban lan máisturu buiti, ani ariñagati: “Hamuriaha, ábame lichugún hun; háluaha, ábame hadarirun, daün humá luagu bena, ábame ladaarúniwa hubá” (Matéu 7:7).

5 Ánhaün asigira ‘áluahei’ óunabagülei lun burí álügüdahani le súdinibei, harihibei buidu lan áfaaguni le hadügübei (Ariñawagúni 2:1-5). Íbini mafiñen hamá amu gürigia, anihein óunabagülei lun sun burí álügüdahani le ani gayarati hadeiruni. Tídanñein Bíbülia ani ménrengunti. Óunabagülei burí le ruti aban lubuidun emenigini luma ugundani, ani ruti lubuidun ibagari woun uguñe weyu. Gumese wamá lau aban álügüdahani le nidiherigüdati saragu gürigia.

MEBERESENHABUTI SAN BUNGIU ODI DERETU LANIGI?

6. Ka uagu hasaminara saragu meberesen lan Bungiu lau hasufurirun gürigia?

6 Añahein saragu gürigia saminatiña ítara liña lan. Ariñagatiña lun hamuga lan nidiheri lan Bungiu wawagu ámubei hamuga katei ubouagu. Wawinwanduña lidan aban ubóu buin lau wuribu, iyereehabuni, luma igarigu. Sun wagía sánditiwa, sufuritiwa, ani hilatiña waduheñu. Ligíati añahein lubéi ariñagutiña: “Lun hamuga bereseti Bungiu wau, ma lagidaruñein hamuga sun turóbuli le?”.

7. a) Ida liña hadügün lábutigu relihión lun hasaminarun gürigia luagu deré tan lanigi Bungiu? b) Kátima san tarufudahabei Bíbülia luagu le wasufurirubei?

7 Ani lanwoun sun le, saragu lábutigu relihión adügatiña lun hasaminirarun gürigia deré tan lanigi Bungiu. Aban hénpulu, dan le liabingua lamiselu, ariñagatiñu ítara liña lan labusenruni Bungiu. Ítara liña kamá hamuga hariñaguña lidurun lan Bungiu sun le asuseredubei. Gama lumoun, inarüni funa san katei le? Kátima san tarufudahabei Bíbülia? Lidan Santiagu 1:13 ariñagatu: “Dan le lebelurun lun aban gürigia lun ladügün katei wuribati, maritagualá luagu Bungiu lan ádarubalin katei ligía lidoun; lugundun mebeluti lidoun Bungiu lun ladügün wuribani, mada lumuti giñe hadoun gürigia lun hadügüni”. Ligíati, mama Bungiu adügübei lun lasuseredun wuribani le ubouagubei (aliiha huméi Hobu 34:10-12). Inarüni ígira lan lun lasuseredun katei wuribati, gama lumoun mama ligiaméme lígirun lun lasuseredun aban katei, lumoun ligía guánarügü lan adügei.

8, 9. a) Ka hénpulu arufudubalin mama lan ligiaméme ligirún lun lasuseredun wuribani, lumoun ladügǘn. b) Ka uagu maricha lubéi lichugún duru luagun Bungiu ladüga lígirun lun hasigiruni gürigia luriban üma?

8 Samina humá luagu aban úguchili hínsiñehabuti ani sábiuti le wéiriyaali liráü ani aganóuagili luma lúbiñe. Dan le lebedaagun aba desidírü lan lidin múnadagiñe, merede lumuti lúguchi. Aba lárügüdüni nibureinti le luriban üma ani dagua ligía lungua lidoun bandi turóbuli. Hariñaguña hamuga san úguchili lan adügübei lun lasuseredun turóbuli burí le lun lisaani? Uá (Lúkasi 15:11-13). Ítarameme, ígira lumutiñu Bungiu gürigia lun hárügüdüni luriban üma, gama lumoun mama ligía adügübei lun lasuseredun sun burí lamiselu le háluahabei houngua. Ligíati, marichati lichugún duru luagun Bungiu luagu sun wuribani le hasufurirubei gürigia.

9 Gániti Bungiu buiti resun lun lígirun lun hasigiruni gürigia luriban üma. Kei Suntigabafu lubéi ani sábiuti, ligía adügübalin sun katei, mama mosu lafuranguagüdüni woun ka lan uagu ladügei. Ani adüga lumuti ladüga hínsiñehabu lan, ani warihibei buidu ka lan lánibei resun lidan kapítulu 11. Gayarati hachoururuni madurun lan Bungiu lidan waturóbulin. Lubaragiñe lira ruti emenigini woun luagu laranserubei lan (Isaíasi 33:2).

10. Ka uagu gayara lubéi wafiñerun lagidarubei lan Bungiu sun asufuriruni le lanügübei wuribani?

10 Sánduti Bungiu (Isaíasi 6:3). Mini lan le haruma lan, ani úati wuribani luagu. Ligíati gayara lubéi wemenigidun luagun sunsuinagubei, siñati lariñawagun ligiaméme hawagu gürigia, ladüga anihein dan gayarati haribadun. Íbini urúei létima buídubei mabafuti lun laransehani dañu le hadügübei gürigia wuribatiña. Gama lumoun, Bungiu suntigabafubei ani gayarati lagidaruni sun asufuriruni le lanügübei wuribani houn gürigia, ani lagidarubei lun súnwandan (aliiha huméi Sálumu 37:9-11).

IDA LIÑA SAN LASANDIRAGUN BUNGIU LUNGUA DAN LE WASUFURIRUN MARICHAÜ?

11. a) Ida liña larihini Bungiu marichaü? b) Ka lasandirubei Bungiu dan le larihiniwa asufurira?

11 Ida liña san lasandiragun Bungiu lungua luagu le asuseredubei ubouagu luma lidan wabagari? Arufudahatu Bíbülia ‘hínsiñe lan irichaü’ lun Bungiu (Sálumu 37:28). Wéiriti lebereserun luagu le buídubei luma le wuribabei. Iyereeguti sun luwuyeri marichaü lun. Ariñagatu Bíbülia ‘aba lan lírudun’ dan le labuinchunbei ubóu lau wuribani lidan binadu dan (Agumesehani 6:5, 6). Masansirungili Bungiu (Malakíasi 3:6). Gudemehabuti houn ha asufurirubaña ani mínsiñememegili wuribani lun. Mínsiñeti lun Bungiu larihiniñu gürigia asufurira. Chourugüda tumuti Bíbülia luagu berese lan Bungiu wau lau burí dimurei le: “Lugundun lóunigiruñadün” (aliiha huméi 1 Féduru 5:7).

Arufudahatu Bíbülia Heowá lan adügübalin sun katei lau ínsiñehabuni

12, 13. a) Ka uagu hínsiñehabu wabéi, ani ka wasandirubei dan le warihini asufuriruni le ubouagubei? b) Ka uagu gayara lubéi wachoururuni lagidarubei lan Bungiu sun turóbuli ubouagugiñe?

12 Ka uagu gayara lubéi wachoururuni gari lan lun Bungiu larihiniwa asufurira? Ariha waméi. Arufudahatu Bíbülia adüga lani wügüri lun lenegebei lan (Agumesehani 1:26). Ligíati, buiti wagaburi, ladüga buidu lan ligaburi Bungiu. Ma mínsiñeti hun harihiniñu gürigia maduruntiña asufurira? Anhein gari lubéi marichaü burí le hun, chouru huméi gáritima lan lun Bungiu.

13 Létima buídubei hawagu gürigia, gayara lan harufudun ínsiñeni. Genege wamuti giñe Bungiu lidan katei le, kei tarufudahan Bíbülia, “ínsiñeni Bungiu” (1 Huan 4:8). Hínsiñehabutiwa ladüga hínsiñehabu lan Bungiu. Lun hamuga gabafu humá, lun hagidaruni sun asufuriruni luma marichaü le uboagubei, ma hagidaruñein hamuga? Anha, hadügüñein hamuga. Gayarati hachoururuni lagidarubei lan Bungiu sun turóbuli le ubouagubei. Sun burí füramasei le haliihabei lidan páhina 4 luma 5 tidan líburu to, mama uénedü ni emenigini le machourunti, füramase laali Bungiu ani lagunfulirubei! Lun wafiñerun luagu burí sun füramasei le, mosu wasubudiruni Bungiu le füramasebalin.

BUSENTI BUNGIU LUN HASUBUDIRUNI

Dan le busén humá hasubudirun aban gürigia, ma ariñaga humuti hiri lun? Ariñaga lumuti Bungiu liri woun tidan Bíbülia

14. Ka san líribei Bungiu, ani ka uagu mosu lubéi wayusuruni?

14 Ka san hadügübei anhein busén hubéi hasubudirun aban gürigia? Ma ariñaga humuti hiri lun? Gíriti san Bungiu? Arufudahatiñu lidan saragu relihión buídurügü lan lagúarun lun, “Bungiu” o “Aburemei” ani mama iri le, ítara liña kei hamuga “urúei”. Ariñagatu Bíbülia yusuwa lan dimurei “Bungiu” luma “Aburemei” dan le tadimurehan luagu Bungiu. Gama lumoun, arufudahatu Bíbülia Heowá lan líribei. Ariñagatu: “Subudi haméi Heowá lan bíribei. Buguyarügüñein le Íñutimabei ligibuagu sun ubóu (Sálumu 83:18, Reina-Valera Actualizada, [RVA])”. Anhein ua lubéi iri le tidan hibibülian, amisuraha wamutün asubudirei ka lan uagu lidan lanwoun ariñahani “Liri Bungiu: layusurún luma le mini lubéi” tidan líburu to. Dariwati liri Bungiu saragu milu wéiyaasu lidan binadu abürüdǘni tani Bíbülia. Ligía busén lubéi Heowá lun hasubudiruni liri ani yusu huméime. Gayarati lariñawagún yusu lanu Bungiu Bíbülia lun hasubudiruni.

15. Ka mini lubéi iri Heowá?

15 Wéiriti lila iri Heowá, Bungiu guánarügü íchugubalin luougua. Mini lan iri le, gayara lan lagunfuliruni sun le füramase lubéi ani adüga lumuti sun le labusenrubei. * Ábanrügüñein liri Bungiu, ani ligíarügüñein lau. Le linarün aban katei, ábanrügüñein lidan saragu manera. Ariha wamá fiú lídangiñe.

16, 17. Ka larufudahabei dimurei burí le woun luagu Heowá: a) “Sunti Gabafu”? b) “Urúei lun sun dan”? c) Ka lǘrüwan katei wafurendeirubei?

16 Ariha wamaali ariñaga lan Sálumu 83:18 luagu Heowá: “Buguyarügüñein le Íñutimabei”. Lúnrügüñein lagúarua “Sunti Gabafu”. Lidan Arufudúni 15:3 ariñagati: “Wéiriti ani buiti sun le adüga báalibei, Wabureme Bungiu, Sunti Gabafu; suruñu liña sun le badügübei, úaragua, buguya”. Dimurei “Sunti Gabafu” arufudahati woun wéiri lan lubafu hawéi súngubei. Moubati lubafu, ligíarügüñein Suntigabafu. Lidan 1 Timotéu 1:17 wawati lun Heowá: “Le Warúeitebei lun sun dan” haritaguagüda lumutiwa luagu ligíarügüñein lan abagarida lúmagiñe sun dan. Lidan Sálumu 90:2 aliihatiwa: “Lúmagiñe binadu dan lumoun lébeha dan [o, súnwandan] Bungiu buguya”. Ma adügati le lun waritagun luagun luéirigun?

17 Ábanrügüñein giñe Heowá ladüga ligía adügübalin sun katei. Lidan Arufudúni 4:11 ariñagati: “Wabureme, Wabungiute garichatibu lun beresibiruni uériguni, inebesei, luma ubafu, ladüga buguya adügübalin sun katei; lau bugundan badügei, lau giñe bugundan anihein lubéi sun le aniheinbei”. Heowá adügübaliñu sífirugu ha marihúaditiña sielu, waruguma ha ámirihabaña sielu, furuda to áhüchüboun, úduraü ha baranahabaña hama ha dunarugubaña luma sun le ubouagubei.

GAYARATI SAN HAYARAFADUN LUN HEOWÁ?

18. Ka uagu hafiñera fiú gürigia siñati lan hayarafadun lun Bungiu, gama lumoun ka tarufudahabei Bíbülia?

18 Añahein gürigia dan le haliihan luagu lanarime lubuidun ligaburi Heowá aba hanufudedagun. Afiñetiña hanarime lan líñun darí lun siñá lan hayarafadun lun o meberesen lan hau. Inarüni san katei le? Arufudahatu Bíbülia mítaran lan, ariñagatu “madise lan Bungiu luéi kada aban wádangiñe” (Adügaü 17:27). Amisuraha tumutiwa giñe: “Yarafa humá lun Bungiu, ábame giñe layarafadun hun” (Santiagu 4:8).

19. a) Ida luba gayara lan wayarafadun lun Bungiu, ani kaba wafayeiruaha? b) Ka burí ligaburi Bungiu hínsiñetimabei hun?

19 Ida luba gayara lan hayarafadun lun Bungiu? Furumiñe, sigi humá afurendeirei sun le hiaraati luagu Bungiu. Ariñagati Hesusu: “Anihán lébunabei ibagari le magumuchaditi, lun hasubudirunibu buguya le Bungiu ábanrügüti, le inarüniti, luma lun hasubudirunina, au Hesukrístu le bóunahabei” (Huan 17:3). Le linarün aban katei según tarufudahan Bíbülia, barüti subudi luagu Heowá luma luagu Hesusu lidoun “ibagari le magumuchaditi”. Ariha wamaali ‘ínsiñeni lan Bungiu’ (1 Huan 4:16). Ani gíbeti amu lubuidun igaburi luagu Heowá. Ariñagatu Bíbülia ‘gudemehabuti lan, gaguraasunti, ani wéiriti lidan ínsiñeni luma inarüni’ (Áfuriduni 34:6). Ligía aban Bungiu le ‘buídubei ani gíchigaditi ferudun’ (Sálumu 86:5). ‘Gaguraasunti’ (2 Féduru 3:9). ‘Úaraguati’ (Arufudúni 16:5). Eibume aliiheina humanu Bíbülia, harihibei arufuda laali lan Heowá lubuidun burí igaburi le.

20-22. a) Siñati san wayarafadun lun Bungiu ladüga siñá lan warihini? Afuranguagüda huméi. b) Ka eweridihani gayarabei híchugun gürigia hun, ani ka lunbei hadügüni?

20 Inarüni siñá lan warihini Bungiu, ladüga Sífiri lan (Huan 1:18; 4:24; 1 Timotéu 1:17). Gama lumoun, afuranguagüda tumuti Bíbülia ida liña lan. Ariñagatu liliburun Sálumu gayara lan ‘harihini lanarime lubuidure’ Heowá (Sálumu 27:4; Rómana 1:20). Eibume hafurendeirun luagu Heowá, harihibei inarüni lan hun, ani ganitimabadün resun lun línsiñedun hun, hayarafaduba giñe lun.

Arufudarügü lumuti línsiñehabu aban úguchili lueirin aban ínsiñeni wéiritimati: le lasandirubei Wáguchi le siélubei wawagu

21 Eibume lásügürün dan, gunfunranda hubéi ka lan uagu tariñaga Bíbülia lun warihini Bungiu kei Wáguchi (Matéu 6:9). Ru lumuti ibagari woun ani busenti lun wawinwandun lau lubuidun, ítara kei labusenrun aban úguchili buiti houn lirahüñü (Sálumu 36:9). Arufudahatu giñe Bíbülia gayara lan gamadagua wamá luma Heowá (Santiagu 2:23). Samina humá luagu gayara lan gamadagua humá luma Bungiu le adügübalin sun katei.

22 Eibume hafurendeirun tídangiñe Bíbülia, ñeinbaña gürigia ariñagutiña hun lun herederuni haturiahan. Háfuga hadügübei luéi hasansiruni hafiñen. Gama lumoun mígira humá lun herederunün ni aban luéi hadügüni umadaguaü le buítimabei le gayarabei hibihini.

23, 24. a) Ka uagu moun lubéi hanufudedun hálügüdahan luagu le hafurendeirubei? b) Kaba wariha lidan le aban kapítulu?

23 Ñeinbei katei úati gunfunranda humani dan le hagumeserun. Gama lumoun, manufudeda humá hálugun ídemuei. Ariñagati Hesusu buidu lan lun ǘnabugu wamá kei aban irahü (Matéu 18:2-4). Subudi wamuti gálügüdaguadi hamá irahüñü. Busenti Bungiu hadariruni burí óunabagülei. Buiti tayanuhan Bíbülia hawagu fiú gürigia lidan meha binadu dan ha busenbaña hasubudiruni Bungiu. Ligía haturiahanbarun Lererun Bungiu lun hachoururuni inarüni lan le hafurendeirubei (aliiha huméi Adügaü 17:11).

24 Haturiahanu Bíbülia, ligía manera le buítimabei lun hasubudiruni Heowá, ladüga amu tan tuéi tíbiri líburu. Ka san uagu? Warihibei lidan le aban kapítulu.

^ par. 15 Hadeiruba lanwoun ariñahani luagu lila luma liridún liri Bungiu lidan “Liri Bungiu: layusurún luma le mini lubéi”.