Ir al contenido

Tatzʼetaʼ ri rucholajem

APÉNDICE

¿Pa diciembre xaläx ri Jesús?

¿Pa diciembre xaläx ri Jesús?

RI Biblia man nubʼij ta jampeʼ qas xaläx ri Jesús. Xa xe rikʼin ronojel ri nubʼij chi rij toq xaläx, nqʼalajin chi man pa diciembre ta.

¿Achike wi rubʼanon ri tiempo ri ikʼ diciembre pa Belén, ri tinamït xaläx ri Jesús? Ri calendario nkikusaj ri judíos rukʼwan jun ikʼ rubʼiʼ kislev. Jun ikʼ ri janila tew chuqaʼ jöbʼ nubʼän. Re ikʼ reʼ nuchäp (nutzʼäm) qʼij chi re ri noviembre chuqaʼ ri diciembre. Chi rij ri ikʼ riʼ npe ri tebet, jun ikʼ ri nuchäp qʼij chi re ri diciembre chuqaʼ ri enero. Ja ikʼ reʼ ri más tew nubʼän chupam ri junaʼ, chuqaʼ kʼo akuchi (apeʼ) nqaqa chunatew. Tqatzʼetaʼ achike nubʼij ri Biblia chi rij ri tew nubʼän pa Israel.

Ri Esdras, jun chi ke ri xetzʼibʼan ri Ruchʼabʼäl ri Dios, nubʼij chi chupam ri ikʼ kislev janila tew chuqaʼ jöbʼ nubʼän. Rijaʼ nubʼij chi «chupam ri qʼij juwinäq richin ri ikʼ bʼelejeʼ [o kislev]» xkimöl kiʼ e kʼïy winäq pa Jerusalén. Konojel wi rijeʼ «yebʼaybʼot [...] ruma ri jöbʼ ri najin». Ri Esdras xutzijoj chuqaʼ ri xkibʼij ri winäq chi rij ri jöbʼ najin. Ja reʼ xkibʼij: «Wakami janila jöbʼ najin, ruma riʼ man yojtikïr ta yojkʼojeʼ pa bʼey» (Esdras 10:9, 13; Jeremías 36:22). Ruma riʼ, toq napon yan ri diciembre, ri yuqʼunelaʼ ri pa tinamït Israel yekimöl ri kikarneʼl, ke riʼ man xkekʼojeʼ ta kan chuwäch ri raxqʼabʼ.

Ri Biblia nubʼij chi ri aqʼaʼ toq xaläx ri Jesús, e kʼo wi yuqʼunelaʼ pa taq juyuʼ yekiwaraj ri kikarneʼl. Ri Lucas, jun chi ke ri xtzʼibʼan chi rij ri Jesús, xubʼij chi chunaqaj ri Belén e kʼo wi «yuqʼunelaʼ yekiwaraj kikarneʼl pa juyuʼ» Lucas 2:8-12). Rikʼin reʼ nqʼalajin chi ri yuqʼunelaʼ nbʼekibʼanaʼ kachoch pa juyuʼ y man xa xe ta paqʼij e kʼo chi riʼ. Ruma riʼ e kʼo kikʼin ri kikarneʼl chaqʼaʼ. We ri diciembre janila tew chuqaʼ jöbʼ nubʼän ri pa Belén, ¿xkekʼojeʼ kami kan ri yuqʼunelaʼ pa juyuʼ? Manäq. Ruma riʼ ronojel ri nubʼij ri Biblia chi rij toq xaläx ri Jesús nqʼalajin chi rijaʼ man xaläx ta pa diciembre. *

Ri Ruchʼabʼäl ri Dios jebʼël nubʼij achike qʼij xkäm ri Jesús, ja kʼa chi rij ri ralaxik man kʼïy ta achike nubʼij. Reʼ nukʼäm pe pa qajolom ri xubʼij ri Salomón, ri qʼatöy tzij: «Más rejqalem ri etaman awäch chi at jebʼël, ke chuwäch nakusaj jun jubʼuläj aqʼom. Más kʼa rejqalem ri qʼij richin ri kamïk, ke chuwäch ri qʼij richin alaxïk» (Eclesiastés 7:1). Ruma riʼ ri Biblia xa xe ri rukamik chuqaʼ ri xerubʼän ri Jesús ri más nutzijoj; ja kʼa chi rij ri qʼij toq xaläx, majun kan ta achike nubʼij.

Toq xaläx ri Jesús e kʼo wi yuqʼunelaʼ pa taq juyuʼ yekiwaraj kikarneʼl

^ parr. 1 We kʼa kʼo nawajoʼ nawetamaj, tatzʼetaʼ ri ruxaq 111-114 chi re ri wuj Razonamiento a partir de las Escrituras. Reʼ kiwuj ruqʼalajrisanelaʼ ri Jehová.