Ri Jehová nrajoʼ chi ri kʼulan taq winäq nkibʼän ri xkibʼij chi re ri kikʼulaj toq xekʼuleʼ. Toq rijaʼ xerutunubʼaʼ ri nabʼey taq winäq, xubʼij: «Ri achin [...] rikʼin chik ri rixjayil xtukʼwaj wi riʼ, richin chi kan xtkichʼakulaj kiʼ chi e kaʼiʼ». Pa ciento junaʼ chi rij riʼ, ri Jesucristo xerukamuluj ri tzij riʼ chuqaʼ xubʼij: «Ruma kʼa riʼ ri xerutunubʼaʼ ri Dios mani yerujäch ri winäq» (Génesis 2:24; Mateo 19:3-6, CR). Rikʼin reʼ nqʼalajin chi chuwäch ri Jehová chuqaʼ ri Jesús, ri kʼulubʼïk richin ronojel ri akʼaslem, chi xa xe xtajäch awiʼ toq yakäm (1 Corintios 7:39). Ruma ri kʼulubʼïk janila ruqʼij chuwäch ri Jehová, mani choj pa anin nachüp ruwäch. Ri Jehová itzel nutzʼët ri nachüp ruwäch  akʼulubʼik we man ruma ta ri nubʼij ri Loqʼoläj Wuj (Malaquías 2:15, 16).

¿Jampeʼ ütz nachüp ruwäch ri akʼulubʼik nubʼij ri Loqʼoläj Wuj? Ri Jehová itzel nutzʼët ri tzʼiläj taq bʼanobʼäl (Génesis 39:9; 2 Samuel 11:26, 27; Salmo 51:4). Kan janila itzel yerutzʼët, ruma riʼ nuyaʼ qʼij chi nachüp ruwäch ri akʼulubʼik toq ri akʼulaj nubʼän jun tzʼiläj bʼanobʼäl. (Chupam ri tanaj 9, chʼutitanaj 7, ntzijöx achoj chi re nbʼïx tzʼiläj taq bʼanobʼäl). Ri Jehová nubʼij chi ja ri man ajmak ta, ja riʼ ri xtbʼin we xtuchüp ruwäch ri rukʼulubʼik o manäq (Mateo 19:9). Ruma riʼ, we rijaʼ xtubʼij chi xtuchüp ruwäch ri rukʼulubʼik, man xtmakun ta chuwäch ri Jehová. Ri qachʼalal pa congregación man kʼa tkijuʼ kiʼ rikʼin ri achike xtubʼän rijaʼ. Qitzij na wi, rikʼin bʼaʼ, ruma nutzʼët rijaʼ chi man rukʼamon ta nujäch riʼ, xtubʼij chi xtuküy rumak ri rukʼulaj, más toq nutzʼët chi kan xtzolin pe rukʼuʼx. Qitzij na wi, chuwäch ri Tataʼixel, rijaʼ ri kʼo chi xtbʼin we xtujäch riʼ o manäq, chuqaʼ pa ruwiʼ rijaʼ xtqa ri achike xtukʼäm pe ri xtubʼän (Gálatas 6:5).

E kʼo kʼa kʼayewal ri kan nqʼax kiwiʼ ri xkebʼanon chi jun nimanel kʼo chi xtujäch riʼ o kan xtuchüp ruwäch ri rukʼulubʼik, stapeʼ man ruma ta chi ri rukʼulaj xubʼän jun tzʼiläj bʼanobʼäl. Toq nbʼanatäj jun kʼayewal ke riʼ, ri Loqʼoläj Wuj nubʼij chi ri xtnojin o xtchʼobʼon chi xtujäch riʼ «man [...] tkʼuleʼ» chik o xa tukʼwaj chik riʼ rikʼin ri rukʼulaj (1 Corintios 7:11, CR). Ri nimanel xtujäch riʼ rikʼin ri rukʼulaj, man ütz ta xtukanoj jun chik winäq richin xtkʼuleʼ rikʼin (Mateo 5:32). Wakami, keqatzʼetaʼ kʼïy chi ke ri kʼayewal ri kʼo mul kibʼanon chi e kʼo kijachon kiʼ.

Man nrajoʼ ta yerutzüq ralkʼwal chuqaʼ ri rixjayil. E kʼo achijilonel ri man nkiyaʼ ta chi ke ri kalkʼwal chuqaʼ kixjayil ri achike nkʼatzin pa kikʼaslem. Ri achiʼaʼ riʼ man ruma ta chi man yetikïr ta, xa ruma man nkajoʼ ta. Ke riʼ, kʼïy ri man kiyaʼon ta chi ke ri kalkʼwal. ¿Achike nubʼij ri Loqʼoläj Wuj chi kij ri achiʼaʼ riʼ? «Más nkʼatzin chi yekilij ri kan e aj pa kachoch. Ruma ri man nubʼän ta ke riʼ xa kan achiʼel xa ta xumalij kan ri rukuqubʼabʼäl kʼuʼx, y xa más itzel ke chi kiwäch ri winaqiʼ ri man  ketaman ta ruwäch ri Dios» (1 Timoteo 5:8). We ri achijilonel man nrajoʼ ta nujäl ri runaʼoj, ri ixöq kʼo chi nutzʼët we nkʼatzin nujäch riʼ rikʼin ri rukʼulaj chi kiwäch ri qʼatbʼäl tzij richin yerilij rijaʼ ri ral. Toq jun achijilonel nsujüx ruma man yerilij ta ri ralkʼwal chuqaʼ rixjayil, ri ukʼwäy taq bʼey pa congregación kʼo chi ütz ütz nkitzʼët we kan qitzij ri nbʼïx chi rij, ruma ri jun naʼoj riʼ nubʼän chi nelesäx kan pa rutinamit ri Jehová.

Chaponïk chuqaʼ chʼayonïk. E kʼo winäq ri kan janila oyowal chuqaʼ chʼayonïk nkibʼän. Ke riʼ kibʼanon chi ri kikʼulaj nkïl yabʼil chuqaʼ kʼo mul, kamïk. We ri chʼayonel jun nimanel, ri ukʼwäy taq bʼey kʼo chi ütz ütz nkitzʼët we qitzij ri nbʼïx chi rij, ruma ri bʼanobʼäl riʼ nubʼän chi nelesäx kan jun winäq ri pa rutinamit ri Jehová (Gálatas 5:19-21).

Toq ri akʼulaj man nuyaʼ ta qʼij chi nayaʼ ruqʼij ri Jehová. E kʼo winäq nkiqʼät chuwäch ri kikʼulaj chi nuyaʼ ruqʼij ri Jehová o nkibʼän chi re chi nuqʼäj rutzij. Toq nbʼanatäj riʼ, richin nubʼän ri nrajoʼ ri Jehová «y man ja ta ri nkajoʼ ri winaqiʼ», ri nimanel kʼo chi nutzʼët we nujäch riʼ (Hechos 5:29).

Toq yebʼanatäj ri kʼayewal achiʼel ri xeqasikʼij kan, man ütz ta xtqabʼij chi re ri nimanel chi tujachaʼ riʼ o tukʼwaj na riʼ rikʼin ri rukʼulaj. Stapeʼ ri ukʼwäy taq bʼey chuqaʼ ri chʼaqa chik qachʼalal ri kuqül chik kikʼuʼx pa ruchʼabʼäl ri Dios, ütz nkiyaʼ runaʼoj rikʼin ri Loqʼoläj Wuj, kʼo chi nkʼojeʼ pa kijolom chi xa xe ri Jehová etamayon ri achike qas nbʼanatäj chi kiwäch ri kʼulan taq winäq. We jun nimanel xa nuyaʼ ruwiʼ ri rukʼayewal ruma nrajoʼ nujäch riʼ rikʼin ri rukʼulaj, man nuyaʼ ta ruqʼij ri kʼulubʼïk nixta ri Tataʼixel. Chuqaʼ ri Jehová jebʼël retaman toq jun winäq xa ntzʼukun tzij, stapeʼ kan ütz rubʼanik nubʼij apo. Qitzij na wi, «majun kʼa ri ntikïr newan riʼ chuwäch ri Dios, y ronojel ri kʼo kan e tzʼetel chuwäch rijaʼ. Y chi re rijaʼ kʼo chi nqajäch wi ronojel ri yeqabʼanalaʼ» (Hebreos 4:13). We kʼo jun qachʼalal kʼo chupam jun kʼayewal ri nutzʼët rijaʼ chi xa xe nujäch riʼ rikʼin ri rukʼulaj xtsolotäj ri rukʼayewal, majun chi qe röj tchʼon itzel (o txebʼexöt) chi rij. Tkʼojeʼ pa qajolom chi qonojel «xkojapon chuwäch ri Dios» richin xtqʼat tzij pa qawiʼ (Romanos 14:10-12).