1. ¿Achkë nkinaʼ jojun taq nkitzjoj le Biblia? (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

 RÖJ nqatzjoj le Biblia rma kowan nqajoʼ Qatat kʼo chkaj chqä nqajoʼ chë ri winäq nkitamaj ruwäch ryä. Ye kʼïy qachʼalal kan nqä chkiwäch nkiʼän ri samaj riʼ, ye kʼa jojun chik ma kan ta kiʼ kikʼuʼx nkiʼän taq nkiʼän riʼ. ¿Achkë rma ke riʼ nkinaʼ? Ye kʼo jojun ma kan ta nqä chkiwäch yetzjon, rma riʼ nkixiʼij kiʼ yetzjon kikʼë ri winäq. Ye kʼo chik jojun ma jaʼäl ta nkinaʼ chaq tzij yeʼapon chkachoch ri winäq. Nkʼaj chik kowan nkiquʼ we ri winäq xtkiyaʼ kixkïn chkë o manä. Y jojun chik kʼutun chkiwäch achkë ütz nkiʼän rchë ma nkiʼän ta chʼaʼoj kikʼë ri winäq. Jontir ryeʼ kowan nkajoʼ Jehová, ye kʼa kʼayewal nuʼän chkiwäch nkitzjoj le Biblia chkë winäq ri ma kitaman ta kiwäch. Rma ryeʼ kitaman chë re samaj reʼ kan kowan ruqʼij, nkitäj kiqʼij rchë nkiʼän riʼ. ¡Kantzij na wä chë Jehová kan kiʼ rukʼuʼx kikʼë!

2. ¿Achkë rma ma ütz ta nuʼän kaʼiʼ akʼuʼx taq ma kan ta kiʼ akʼuʼx nanaʼ natzjoj le Biblia?

² ¿Y rït? ¿Kʼayewal nuʼän chawäch kiʼ akʼuʼx naʼän taq natzjoj le Biblia? We kʼo jmul nbʼanatäj ya riʼ awkʼë, ma tuʼän ta kaʼiʼ akʼuʼx. Ri nbʼanö chawä chë ma kiʼ ta akʼuʼx naʼän, rkʼë jbʼaʼ nukʼüt chë rït ma nanaʼ ta awiʼ. Rkʼë jbʼaʼ ma nawajoʼ ta chë ri winäq yatkitzʼët o ma nawajoʼ ta naʼän chʼaʼoj kikʼë. Chqä majun ta jun chqë röj nqä chwäch chë ri winäq itzel kinaʼoj nkiʼän rkʼë, y más taq ri nqajoʼ röj ya riʼ yeqatoʼ. Ri Qatat kʼo chkaj retaman achkë nanaʼ rït y nrajoʼ yaturtoʼ pä (Is. 41:13). Chpan re  tjonïk reʼ xtqatzʼët 5 naʼoj ri xkojkitoʼ rchë más kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän taq xtqatzjoj le Biblia.

TAYAʼ QʼIJ CHË RUCHʼAʼÄL DIOS NUYAʼ AWCHQʼAʼ

3. ¿Achkë xyaʼö ruchqʼaʼ Jeremías rchë xtzjoj ri xuʼij Dios che rä?

³ Chpan jontir ri junaʼ ri yeqʼaxnäq pä, ri nuʼij ruchʼaʼäl Dios rukʼuqbʼan kikʼuʼx rusamajelaʼ ryä taq kʼo jun samaj chkiwäch ri kʼayewal nkiʼän. Tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj rkʼë Jeremías. Taq Jehová xuʼij che rä chë nkʼatzin nbʼeruyaʼ jun rutzjol chkë ri winäq, ryä xnaʼ chë ma xtkowin ta xtuʼän ri samaj riʼ, rma riʼ xuʼij reʼ: «Rïn ma ntaman ta achkë xtinbʼeʼij rma kʼa yïn akʼal na» (Jer. 1:6). ¿Achkë xtoʼö rchë Jeremías rchë xkowin xuʼän ri samaj xyaʼöx pa ruqʼaʼ? Ri ruchʼaʼäl Dios ya riʼ xyaʼö ruchqʼaʼ ryä. Jeremías xuʼij: «Ruchʼaʼäl ryä xuʼän [...] achiʼel jun qʼaqʼ ri kʼo chpan nbʼaqil, y ma xikowin ta chik xinqʼät» (Jer. 20:8, 9). Ri winäq ri achoq kikʼë xkʼatzin wä xbʼä Jeremías kan ma katok kikʼë, ye kʼa ri rutzjol ri xkʼatzin xyaʼ chkë ya riʼ xyaʼö ruchqʼaʼ rchë xkowin xuʼän rusamaj.

4. ¿Achkë utzil nqïl taq nqaskʼij Ruchʼaʼäl Dios chqä nqchʼobʼon chrij? (Colosenses 1:9, 10).

⁴ Röj, ri cristianos, kan nukʼuqbʼaʼ chqä qakʼuʼx ri nutzjoj Ruchʼaʼäl Dios. Taq ri apóstol Pablo xtzʼibʼan äl chkë ri cristianos aj Colosas, ryä xuʼij chkë chë ri kitaman chpan ruchʼaʼäl Dios xkerutoʼ rchë xtkikʼwaj «jun kʼaslemal ri nqä chwäch Jehová» chqä rchë xtkiʼän «utziläj taq bʼanobʼäl» (taskʼij ruwäch Colosenses 1:9, 10). Jun chkë ri ütz taq bʼanobʼäl riʼ, ya riʼ nkitzjoj ri ütz taq rutzjol chrij Ruqʼatbʼäl Tzij Dios. Achiʼel nqatzʼët, taq nqaskʼij Ruchʼaʼäl Dios chqä nqchʼobʼon chrij, röj nqakʼuqbʼaʼ más qakʼuʼx chrij Jehová y nqʼax más chqawäch achkë rma kan kowan nkʼatzin nqatzjoj chkë ri winäq ri ütz taq rutzjol.

5. ¿Achkë xtqtoʼö rchë kʼo xtqatamaj qa chpan le Biblia?

⁵ Rchë kʼo nqatamaj qa chpan Ruchʼaʼäl Dios, ma ütz ta chë kan chaninäq nqaskʼij ruwäch chqä nqchʼobʼon chrij. Jun tzʼetbʼäl, ¿achkë xtaʼän we xtawïl jun texto ri ma nqʼax ta chawäch? Pa rukʼexel chaq ke riʼ nkanaj qa, ütz nakanuj más naʼoj chrij ri texto riʼ chpan ri Índice de las publicaciones Watch Tower o chpan ri Guía de estudio para los testigos de Jehová. We najäm awäch rchë natjoj awiʼ chrij Ruchʼaʼäl Dios, más xtakʼuqbʼaʼ akʼuʼx chrij (1 Tes. 5:21). Y taq más xtakʼuqbʼaʼ akʼuʼx chrij le Biblia, más kiʼ akʼuʼx  xtanaʼ taq xtatzjoj chkë nkʼaj chik ri xatamaj qa chpan.

TATJOJ AWIʼ RCHË NATZJOJ LE BIBLIA

6. ¿Achkë rma nkʼatzin nqatjoj qiʼ rchë nqatzjoj le Biblia?

⁶ We rït natjoj awiʼ rchë natzjoj le Biblia, ma kan ta xtaxiʼij awiʼ taq xkatzjon kikʼë ri winäq. Jesús naʼäy xerutjoj rutzeqelbʼëy kʼa riʼ xerutäq äl rchë xkibʼetzjoj ri ütz taq rutzjol (Luc. 10:1-11). Y rma rutzeqelbʼëy kan xkismajij ri xkʼüt ryä chkiwäch, ryeʼ kan kiʼ kikʼuʼx xkinaʼ rma kan ütz xel kisamaj chkiwäch (Luc. 10:17).

7. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë nqatjoj qiʼ rchë nqatzjoj le Biblia? (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁷ ¿Achkë ütz nqaʼän rchë nqatjoj qiʼ rchë nqatzjoj le Biblia? Tqaquʼ achkë rubʼanik xtqatzjoj chkë ri winäq ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia. Chqä ütz nqaquʼ achkë rkʼë jbʼaʼ xtkiʼij ri winäq chqë y achkë ütz nqaʼij röj chkë. We xtqaʼän riʼ, ma rkʼë ta oyowal xtqtzjon kikʼë ri winäq, tzeʼël xtqtzuʼun chqä kan ütz qanaʼoj xtqaʼän kikʼë.

8. ¿Achkë rma nqaʼij chë ri cristianos ye achiʼel ta kʼojlibʼäl ri yebʼanon rkʼë ilew?

⁸ Ri apóstol Pablo xksaj jun tzʼetbʼäl rchë xkʼüt achkë qasamaj ruyaʼon Dios. Ryä xuʼij: «Röj yaʼon pä re bʼeyomäl reʼ chqë chkipan kʼojlibʼäl ri yebʼanon rkʼë ilew» (2 Cor. 4:7). ¿Achkë riʼ ri bʼeyomäl xtzjoj Pablo? Ya riʼ rutzjoxik ri ütz taq rutzjol chrij Ruqʼatbʼäl Tzij Dios, jun samaj ri xkerutoʼ ri winäq rchë xkekolotäj qa (2 Cor. 4:1). ¿Y achkë riʼ ri kʼojlibʼäl ri yebʼanon rkʼë ilew? Ya riʼ jontir röj, rusamajelaʼ Dios, ri nqatzjoj ri ütz taq rutzjol riʼ. Pa ruqʼij qa Pablo, ri kʼayinelaʼ yekiyaʼ wä äl rukïl wäy, vino chqä päq chpan kʼojlibʼäl ri yebʼanon rkʼë ilew. Ri yeyaʼöx wä äl chkipan ri kʼojlibʼäl riʼ kan kowan wä kiqʼij. Komä chqä Jehová ruyaʼon qa jun samaj pa qaqʼaʼ ri kan kowan ruqʼij, y ya riʼ rutzjoxik ri ütz taq rutzjol chrij Ruqʼatbʼäl Tzij ryä. Rkʼë rutoʼik Jehová, röj xtjeʼ qachqʼaʼ rchë xtqkowin xtqatzjoj ri ütz taq rutzjol riʼ.

TAKʼUTUJ AWCHQʼAʼ CHE RÄ DIOS

9. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë ma nqaxiʼij ta qiʼ chkiwäch ri winäq chqä rchë ma kowan ta nqaquʼ chë ryeʼ ma nkajoʼ ta yojkikʼoxaj? (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁹ Kʼo mul, rkʼë jbʼaʼ kowan nqaquʼ chë ri winäq ma xkojkikʼoxaj ta o nqaxiʼij qiʼ chkiwäch. ¿Achkë ütz nqaʼän? Tqaquʼ rij ri xkiʼij ri apóstoles che rä Dios taq xbʼix chkë chë ma tkitzjoj ta chik chrij Jesús chkë ri winäq. Pa rukʼexel  xkixiʼij kiʼ, ryeʼ xkiʼij che rä Jehová chë kerutoʼ pä rchë ma nkixiʼij ta kiʼ nkitzjoj ruchʼaʼäl. Y ryä kan chanin xuʼän ri xkikʼutuj che rä (Hech. 4:18, 29, 31). We röj nqanaʼ chë xa nqaxiʼij qiʼ chkiwäch ri winäq, tqakʼutuj chqä qatoʼik che rä Jehová. Tqaʼij che rä chë tqrtoʼ pä rchë yeqajoʼ ri winäq, rchë ke riʼ ma xtqaxiʼij ta qiʼ chkiwäch.

10. ¿Achkë qatoʼik kʼo rchë nqaʼän ri samaj yaʼon qa pa qaqʼaʼ? (Isaías 43:10-12).

¹⁰ Jehová xqrchaʼ rchë xq·ok ruTestigos (taskʼij ruwäch Isaías 43:10-12). Y ryä nuʼij chë xtqrtoʼ pä rchë ma xtqaxiʼij ta qiʼ. Tqatzʼetaʼ achkë kajiʼ rubʼanik nuʼän riʼ. Ri naʼäy, Jesús kʼo qkʼë taq nqatzjoj le Biblia (Mat. 28:18-20). Ri rukaʼn, Jehová rubʼin chkë ri ángeles chë tkiyaʼ qatoʼik (Apoc. 14:6). Ri rox, Jehová nuyaʼ pä ri loqʼoläj ruchqʼaʼ pa qawiʼ, ri nqrtoʼ rchë nnatäj pä chqë ri qaskʼin chpan Ruchʼaʼäl (Juan 14:25, 26). Y rukaj, Jehová yeruyaʼon qachʼalal rchë yeʼok qachiʼil chubʼanik ri samaj riʼ. Rkʼë rutoʼik ryä chqä rkʼë kitoʼik qachʼalal, kʼo jontir ri nkʼatzin chqë rchë ma nqaxiʼij ta qiʼ chkiwäch ri winäq.

TAQUʼ KIJ RI WINÄQ Y MA TAQUʼ TA RI MA ÜTZ TA CHKIJ

11. ¿Achkë ütz naʼän rchë natzjoj le Biblia chkë más winäq? (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹¹ ¿Yabʼison rït taq ma yeʼawïl ta ri winäq chkachoch? We ke riʼ, taquʼ rij reʼ: «¿Akuchï ye kʼo wä ryeʼ? ¿Najin yesamäj o ye bʼenäq pa loqʼoj?» (Hech. 16:13). We natzʼët chë ya riʼ najin nbʼanatäj, tayaʼ chawäch natzjoj le Biblia pa taq bʼey. Joshua nuʼij: «Rïn ütz rubʼanon chi nwäch nkanuj rubʼanik rchë ntzjoj le Biblia taq yïn kʼo pa kʼaybʼäl, pa taq centros comerciales o akuchï yepaʼeʼ wä chʼichʼ». Ryä chqä ya Bridget, ri rixjayil, ye kilon más winäq chkachoch taq nkitzjoj le Biblia tqaqʼij o ri domingos tqaqʼij (Efes. 5:15, 16).

12. ¿Achkë rubʼanik nqatamaj achkë nkinmaj ri winäq chqä achkë nkajoʼ nkitamaj?

¹² We ri winäq ma kan ta nkajoʼ nkikʼoxaj ri nqatzjoj chkë, tqakanuj rubʼanik rchë nqatamaj achkë nkinmaj chqä achkë nkajoʼ nkitamaj. Joshua chqä ya Bridget nkiksaj ri kʼutunïk ri ye kʼo pä chwäch qatratados rchë nkichäp tzij kikʼë ri winäq. Jun tzʼetbʼäl, taq  nkitzüj ri tratado ¿Achkë riʼ le Biblia chawäch rït?, ryeʼ nkiʼij: «Ye kʼo jojun winäq nkiʼij chë le Biblia ya riʼ ruchʼaʼäl Dios, ye kʼa jojun chik ma ke riʼ ta nkiquʼ. ¿Achkë naquʼ rït?». Taq ryeʼ nkiʼän riʼ, kʼïy mul ri winäq kan yetzjon kikʼë.

13. ¿Achkë rma kʼo ta chë kiʼ qakʼuʼx nqaʼän tapeʼ ri winäq ma yojkikʼoxaj ta? (Proverbios 27:11).

¹³ Tapeʼ ri winäq ma yojkikʼoxaj ta taq nqatzjoj le Biblia chkë, röj ya xqaʼän yän ri bʼin chqë chë kʼo chë nqaʼän: nqatzjoj ri ütz taq rutzjol. Jehová y Jesús ya riʼ nkajoʼ chë röj nqaʼän (Hech. 10:42). Rma riʼ ma qbʼison ta we ma nqïl ta jun winäq chrachoch o ma nrajoʼ ta nqrkʼoxaj. Röj kan kiʼ qakʼuʼx xtqanaʼ rma ri Qatat kʼo chkaj kan kiʼ rukʼuʼx qkʼë rma xqaʼän rusamaj (taskʼij ruwäch Proverbios 27:11).

14. ¿Achkë nqanaʼ taq jun qachʼalal nrïl jun winäq ri nrajoʼ nutamaj más chrij le Biblia, y achkë rma?

¹⁴ Röj chqä nqkowin kiʼ qakʼuʼx nqaʼän taq ri nkʼaj chik qachʼalal nkïl jun winäq ri xyaʼ ruxkïn chkë. Ri wuj Ri Chajinel nujnamaj ri samaj nqaʼän röj rkʼë rukanuxik jun akʼal ri xsach. Kan ye kʼïy yekanun rchë y xa bʼa akuchï nkikanuj wä. Taq nilitäj ri akʼal riʼ, kan jontir kiʼ kikʼuʼx nkiʼän, y ma xa xuʼ ta ri winäq ri xwlö rchë. Ke riʼ chqä nbʼanatäj rkʼë rusamaj Jehová. Jontir nqkʼatzin rchë yeqakanuj ri winäq chpan qaterritorios, y jontir kiʼ qakʼuʼx nqaʼän taq jun chkë ri winäq riʼ napon pa qaSalón.

MA TAMESTAJ TA CHË RÏT NAWAJOʼ JEHOVÁ CHQÄ YEʼAWAJOʼ RI WINÄQ

15. ¿Achkë xtbʼanö chë más kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän taq xtqatzjoj le Biblia? (Mateo 22:37-39; tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹⁵ Röj más kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän taq xtqatzjoj le Biblia we ma nqamestaj ta chë nqaʼän ri samaj riʼ rma nqajoʼ Jehová chqä yeqajoʼ ri winäq (taskʼij ruwäch Mateo 22:37-39). Taquʼ na peʼ achkë nunaʼ Jehová taq nutzʼët chë röj nqatzjoj Ruchʼaʼäl y achkë nkinaʼ ri winäq taq nkichäp jun kitjonik chrij le Biblia. Y ma tqamestaj ta chë ri winäq ri xtkajoʼ xkeqatjoj, xkekolotäj qa (Juan 6:40; 1 Tim. 4:16).

16. ¿Achkë xtqtoʼö rchë kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän taq xtqatzjoj le Biblia tapeʼ ma nqkowin ta nq·el äl chqachoch? Tayaʼ jun tzʼetbʼäl.

¹⁶ Ye kʼa, ¿y si rït ma yakowin ta yatel äl  chawachoch rchë nabʼetzjoj le Biblia? We ke riʼ, taquʼ rij jontir ri yakowin naʼän rchë nakʼüt chwäch Jehová chqä chkiwäch ri winäq chë yeʼawajoʼ. Taq najin wä ri COVID-19, Samuel chqä ya Dania xetzʼapeʼ chkachoch. Chpan ri tiempo riʼ ri kan kʼayewal xuʼän, ryeʼ xkitzjoj le Biblia pa teléfono, xekitzʼibʼaj cartas chqä xkiyaʼ kitjonik ri winäq pa Zoom. Chqä, Samuel nutzjoj wä le Biblia chpan ri clínica ri akuchï nyaʼöx wä raqʼon chë cáncer. Ryä nuʼij: «Ri kʼayewal nkiʼän chawä chë nkʼis awchqʼaʼ, yabʼison chqä majun ta chik nawajoʼ naʼän rchë nakowirsaj awachbʼilanïk rkʼë Dios. Ya riʼ taq nkʼatzin kiʼ akʼuʼx naʼän, achiʼel nanaʼ taq nayaʼ ruqʼij Jehová». Taq najin wä nkiqʼaxaj jontir riʼ, ya Dania xtzaq y xjeʼ oxiʼ ikʼ pa chʼat. Chrij riʼ, 6 ikʼ xkʼatzin xksaj silla de ruedas. Ryä nuʼij: «Rïn xintäj nqʼij rchë xinbʼän ri xikowin. Xintzjoj le Biblia che rä jun enfermera ri napon wä chi ntzʼetik chqä chkë jojun kʼayinelaʼ ri yeʼapon wä chwachoch. Chqä kan kʼïy mul xikowin xitzjon pa teléfono rkʼë jun ixöq ri nsamäj wä chpan jun clínica». Kantzij na wä chë Samuel chqä ya Dania ma kan ta achkë wä yekowin nkiʼän, ye kʼa rma xkiʼän ri xekowin, ryeʼ kan kiʼ kikʼuʼx xkiʼän.

17. Rchë xtqrtoʼ ri naʼoj xeqatzʼët qa chpan re tjonïk reʼ, ¿achkë nkʼatzin nqaʼän?

¹⁷ Ri naʼoj xeqatzʼët qa chpan re tjonïk reʼ kowan xtqrtoʼ we kan jontir xtqasmajij. Jontir ri naʼoj riʼ ye achiʼel ta ruqʼomal jun rukïl wäy. Taq jun rukïl wäy nyaʼöx jontir ruqʼomal, kan jaʼäl ntej. We yeqasmajij jontir ri naʼoj xeqatamaj qa, ma xtqaquʼ ta chik ri ma ütz ta y más kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän taq xtqatzjoj le Biblia.