Chpan ri tjonïk riʼ xqʼalajsäx chqawäch chë xa xuʼ jun kʼayewal kʼo chqawäch jontir röj chqä ri ángeles: ri nchʼajchʼobʼëx rubʼiʼ Jehová. Ri rubʼanik nuqʼät tzij Jehová ya riʼ jun chkë ri ntok chpan ri kʼayewal riʼ. Chqä jun chik ri ntok chpan, ri kan kowan chqä ruqʼij, ya riʼ ri nqanmaj rutzij Jehová o manä.

Ye kʼa, ¿achkë rma nqaʼij komä chë ri kʼo más ruqʼij ya riʼ nchʼajchʼobʼëx rubʼiʼ Jehová? Tqatzʼetaʼ oxiʼ rma.

Naʼäy, chpan ri jardín de Edén, Satanás xtzjon itzel chrij Jehová, o xtzʼilbʼisaj rubʼiʼ. Rkʼë ri kʼutunïk ri xuʼän Satanás che rä Eva, ryä xrajoʼ xuʼij chë Dios ma nspan ta chqä chë kan xqʼax ruwiʼ ri xqʼät chkiwäch. Chrij riʼ, Satanás xuʼij chë Jehová xa nutzʼük tzij. Taq ryä xuʼän riʼ, xtzʼilbʼisaj rubʼiʼ Jehová. Ya riʼ taq ri itzel ángel riʼ xbʼix «Diablo» che rä, ri ntel chë tzij «ajtzʼuküy tzij» (Juan 8:44). Rma Eva xnmaj rutzij Satanás, xqʼäj rutzij Dios y xyaʼ qa rij chwäch ruqʼatbʼäl tzij (Gén. 3:1-6). Pa qaqʼij komä, Satanás kʼa najin na ntzjon itzel chrij Dios; ri tzʼukün taq tzij yeruʼij rubʼanon chë ri winäq nkikʼutuj qa chkiwäch we Jehová ütz runaʼoj o manä. Y rma ryeʼ nkinmaj ri tzʼukün taq tzij yeruʼij Satanás, ma nkinmaj ta chik rutzij Jehová. Kantzij na wä chë, chqawäch röj, ri rusamajelaʼ Dios, majun ta chik jun ri más itzel chwäch ri nqatzʼët achkë rubʼanik tzʼilbʼisan rubʼiʼ Jehová. Ya riʼ bʼanayon chë kowan itzelal kʼo chqä chë ri winäq kowan najin nkitäj poqän.

Rukaʼn, rma Jehová nrajoʼ nuyaʼ utzil pa kiwiʼ ri winäq, ryä ruyaʼon chwäch nuchʼajchʼobʼej rubʼiʼ. Chwäch ryä, majun ta chik jun ri kʼo más ruqʼij chwäch ya riʼ, rma riʼ nuʼij: «Kantzij na wä chë xtinchʼajchʼobʼej ri nimaläj nbʼiʼ» (Ezeq. 36:23). Taq Jesús xuʼij chkë rutzeqelbʼëy achkë rubʼanik nkʼatzin yechʼö rkʼë Jehová, ryä xuʼij: «Xtchʼajchʼobʼëx ta kʼa abʼiʼ». Taq ryä xuʼij riʼ xkʼüt qa chqawäch achkë jun chkë ri kʼo más ruqʼij ri nkʼatzin nqaʼij che rä Jehová taq nqchʼö rkʼë (Mat. 6:9). Le Biblia chaq taqïl nnataj chqë achkë rma nkʼatzin nqayaʼ ruqʼij rubʼiʼ Jehová. Tqatzʼetaʼ jojun tzʼetbʼäl. «Tiyaʼ ruqʼij rubʼiʼ Jehová kan achiʼel taqäl chrij» (1 Crón. 16:29; Sal. 96:8). «Kixbʼixan che rä ri nimaläj rubʼiʼ» (Sal. 66:2). «Xtinyaʼ ruqʼij ri abʼiʼ xtbʼä qʼij xtbʼä säq» (Sal. 86:12). Chqä, taq Jesús kʼo wä pa templo ri kʼo Jerusalén y Rutataʼ xtzjon pä rkʼë, ryä xuʼij reʼ che rä: «Tanmirsaj abʼiʼ». Y Jehová xuʼij che rä: «Nnmirsan pä, y xtinnmirsaj chik jun bʼëy» (Juan 12:28). a

Rox, ri nrajoʼ Jehová ya riʼ chë ronojel mul tyaʼöx ruqʼij rubʼiʼ. Qchʼobʼon chrij rubʼiʼ Jehová taq xtkʼis ri Mil Junaʼ ri Xtqʼät Tzij Cristo, taq jontir xeqʼax yän chwäch ri rukʼisbʼäl kʼayewal. Chpan ri qʼij riʼ ¿achkë xtkiquʼ ri winäq chqä ri ángeles chrij rubʼiʼ Jehová? Rchë nqatamaj riʼ, qtzjon chik jmul chrij ri kikʼwan kiʼ rkʼë ri nchʼajchʼobʼëx rubʼiʼ Dios: ri nqanmaj rutzij Jehová chqä ri rubʼanik nuqʼät tzij.  Chpan ri tiempo riʼ, ma xttzʼet ta chik we ri winäq nkinmaj rutzij Jehová o manä. ¿Achkë rma nqaʼij riʼ? Rma majun ta chik ri mak chkij chqä ya xeqʼax yän chwäch ri rukʼisbʼäl kʼayewal. Ryeʼ xtkïl ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta. ¿Y achkë nqaʼij chrij ri rubʼanik nuqʼät tzij Jehová? Chpan ri tiempo riʼ, majun ta chik jun xtbʼin chë Jehová ma pa rubʼeyal ta nuqʼät tzij. ¿Achkë rma? Rma kan xtqʼalajin chë ri rubʼanik nuqʼät tzij Jehová ya riʼ ri más ütz. Jontir röj chqä ri ángeles, xtqatoʼ Ruqʼatbʼäl Tzij Jehová. Ye kʼa, ¿achkë xtbʼanatäj rkʼë rubʼiʼ ryä?

Ri rubʼiʼ Jehová kan xtchʼajchʼobʼëx y majun ta chik jun tzʼukün tzij xtbʼan chrij. Ye kʼa Jehová kʼa xtkʼüt na chkiwäch rusamajelaʼ ri xkejeʼ chlaʼ chkaj chqä chwäch le Ruwachʼlew chë rubʼiʼ kan kowan ruqʼij. ¿Achkë rma? Rma ryeʼ xtkitzʼët taq Jehová xkeruʼän nimaläj taq bʼanobʼäl. Jun tzʼetbʼäl, rma Jesús xttzolij che rä Rutataʼ ri uchqʼaʼ ri xyaʼ ryä pa ruqʼaʼ, yë chik Dios ri «xtjeʼ pa ruwiʼ ronojel» (1 Cor. 15:28). Chrij riʼ, ri xkejeʼ chwäch le Ruwachʼlew «xtyaʼöx ri nimaläj utzil pa kiwiʼ ri yaʼon pa kiwiʼ ri ralkʼwal Dios» (Rom. 8:21). Y Jehová xtuʼän ri ruchʼobʼon pa naʼäy: jontir ralkʼwal, ri xkejeʼ chlaʼ chkaj chqä chwäch Ruwachʼlew, kan junan xtuʼän kiwäch (Efes. 1:10).

¿Y achkë xtkinaʼ jontir rusamajelaʼ Jehová taq xbʼanatäj jontir riʼ? Jontir ryeʼ, ri xkejeʼ chlaʼ chkaj chqä chwäch le Ruwachʼlew, kan más na chik xtkirayij xtkiyaʼ ruqʼij ri nimaläj rubʼiʼ Jehová. Ri salmista David xtzʼibʼaj reʼ rkʼë rutoʼik ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Dios: «Tyaʼöx ruqʼij Jehová Dios […]. Ronojel ta kʼa mul tyaʼöx ruqʼij ri nimaläj rubʼiʼ» (Sal. 72:18, 19). Taq xtqïl ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta, kʼo nkʼaj chik ri xtbʼanö chqë chë xtqayaʼ ruqʼij rubʼiʼ Jehová.

Ma tqamestaj ta chë rubʼiʼ Jehová ntzjon chrij ri runaʼoj ryä chqä ri rubʼanik. Rma riʼ, taq nqchʼobʼon chrij ri rubʼiʼ npë pa qajolon chë ryä kowan nqrajoʼ (1 Juan 4:8). Majun bʼëy xtqamestaj ta chë rma Jehová kowan nqrajoʼ, xqr-än, xyaʼ rukʼaslemal Rukʼajol pa kamïk chqä xkanuj rubʼanik rchë xkʼüt chë ryä kan pa rubʼeyal nuqʼät tzij. Chqä xtqatzʼët achkë nkʼaj chik rubʼanik xtkʼüt Jehová chqawäch chë nqrajoʼ. Chpan qakʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta, xtqkowin xtqjelun más rkʼë ri Qatat kʼo chlaʼ chkaj chqä xtqkowin xtqayaʼ ruqʼij ri nimaläj rubʼiʼ (Sal. 73:28).