Yaqʼax chupam ri rupam

Yaqʼax rikʼin ri rucholajem

¿Ataman rït reʼ?

¿Ataman rït reʼ?

¿Achkë wä chʼichʼ rukʼwan ri achï aj Etiopía taq Felipe xjelun apü rkʼë?

RI TZIJ griego ri xksäx rchë ri tzij «chʼichʼ» chpan ri Traducción del Nuevo Mundo ntzjon chkij jalajöj kiwäch chʼichʼ (Hech. 8:28, 29, 38). Ye kʼa ri chʼichʼ ri rukʼwan wä ri achï aj Etiopía ma jun chʼichʼ ta ri nksäx pa chʼaʼoj nixta ri nksäx chkipan atzʼanen, ryä rukʼwan wä jun chʼichʼ ri más nüm chkiwäch ya riʼ. Tqatzʼetaʼ achkë rma nqaʼij riʼ.

Ri achï aj Etiopía nsamäj wä chpan jun qʼatbʼäl tzij chqä kan jun nüm bʼey xuʼän. Ryä yaʼon wä «uchqʼaʼ pa ruqʼaʼ rma Candace, ri ixöq ri nqʼatö tzij pa Etiopía, chqä kʼo wä pa ruwiʼ ri rubʼeyomal ri ixöq riʼ» (Hech. 8:27). Chkipan qa ri qʼij riʼ, ri rujuyuʼ Etiopía nbʼekʼulun wä kʼa akuchï kʼo wä Sudán komä chqä ri peraj ilew riʼ kʼo pa sur che rä Egipto. Tapeʼ ri achï riʼ ma xa xuʼ ta jun chʼichʼ xkʼwan äl rchë chë xuʼän ri bʼey riʼ, ryä xkʼatzin xkʼwaj kʼïy rutzyaq rma kan jun nüm bʼey xuʼän. Pa naʼäy siglo, jalajöj wä chʼichʼ yeksäx rchë yekʼwäx ri winäq jukʼan chik. Jun chkë riʼ ya riʼ ri nbʼix carruaje che rä ri kʼo kajiʼ rullantas chqä kuchun ruwiʼ. Kʼo jun libro xuʼij reʼ chrij ri chʼichʼ riʼ: «Chkipan ri chʼichʼ riʼ yeruqʼiʼ wä yerukʼwaj kʼïy achkë jun, más wä jaʼäl yabʼä chkipan chqä kan nüm bʼey yakowin wä naʼän äl» (Acts—An Exegetical Commentary).

Ri achï najin wä nuskʼij ruwäch wuj taq Felipe xjelun rkʼë. Le Biblia nuʼij chë «Felipe xbʼä akuchï kʼo wä ri chʼichʼ riʼ chqä xkʼoxaj chë ri achï riʼ najin wä nuskʼij ruwuj ri profeta Isaías rkʼë kuw ruchʼaʼäl» (Hech. 8:30). Ri carruajes ri yeksäx wä rchë yekʼwäx ri winäq jukʼan chik, ma xebʼan ta rchë kan chanin yebʼä, xa kan eqal yebʼiyïn. Ya riʼ xbʼanö chë ri achï aj Etiopía xkowin xskʼij ruwäch wuj chqä chë Felipe xkowin xbʼeqʼiʼ taq xkʼäq äl anin chrij.

Ri achï «xtäj ruqʼij chrij Felipe chë tjoteʼ rkʼë chpan ruchʼichʼ chqä chë ttzʼyeʼ rkʼë» (Hech. 8:31). Ri yekʼwan wä kichë ri chʼichʼ ri yeksäx chkipan atzʼanen, xa yepaʼeʼ wä äl chkipan. Ye kʼa chpan jun carruaje yeruqʼiʼ wä más winäq, rma riʼ ri achï aj Etiopía chqä Felipe ütz wä xetzʼyeʼ.

Rma ri nuʼij ri capítulo 8 rchë Hechos y rma qatzʼeton jojun chkë ri xejeʼ ojer, komä ma nqaʼän ta chik dibujar ri achï aj Etiopía chpan jun chʼichʼ ri nksäx pa chʼaʼoj o ri nksäx chkipan atzʼanen, xa kan nqaʼän dibujar chpan jun nüm chʼichʼ.