1. ¿Achkë rma Jehová ütz nuʼij chë jontir rchë ryä? (Tatzʼetaʼ ri achbʼäl kʼo pä pa naʼäy che rä re tzijonem reʼ).

RONOJEL ri kʼo chkaj chqä chwäch le Ruwachʼulew ye rchë Jehová (Deuteronomio 10:14; Apocalipsis 4:11). Y rma ye ryä bʼanayon kichë ri winäq, ye rchë ryä chqä (Salmo 100:3). Ye kʼa, kan xa xuʼ xtkïr pä kikʼaslemal ri winäq chwäch le Ruwachʼulew, Jehová yeruchaʼon pä jujun molaj rchë yeʼoknäq rutinamit.

2. ¿Achoq chkë nuʼij le Biblia chë ye rchë chik Jehová?

² Chpan Salmo 135 nuʼij chë ri israelitas ri xkinmaj tzij xeʼok rutinamit Dios (Salmo 135:4). Ri wuj Oseas xuʼij chqä chë ye kʼo winäq tapeʼ ma ye israelitas ta, xkeʼok rutinamit Dios (Oseas 2:23). Reʼ xbʼetzʼaqät taq Dios xeruchaʼ chqä winäq ma ye judíos ta rchë yebʼeqʼatö tzij rkʼë Jesús chlaʼ chkaj (Hechos 10:45; Romanos 9:23-26). Ri winäq riʼ, ri xyaʼöx loqʼoläj espíritu pa kiwiʼ, «loqʼoläj tinamït» chqä «loqʼoläj spanïk» xbʼix chkë. Ya riʼ kibʼiʼ xyaʼöx rma xeʼok rchë Jehová (1 Pedro 2:9, 10). Ye kʼïy chkë ri cristianos ri kiyoʼen ri kʼaslemal chwäch le Ruwachʼulew, rma yë Dios xchaʼö kichë, nuʼij rutinamit chkë (Isaías 65:22).

3. a) ¿Achkë junan rubʼanon kiwäch rkʼë Jehová komä? b) ¿Achkë xtqatzʼët chpan re tzijonem reʼ?

 ³ Ri qʼij yoj kʼo komä, ri cristianos ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj chqä ri yekʼojeʼ qa chwäch le Ruwachʼulew, xa jun kibʼanon rchë nkiyaʼ ruqʼij Dios (Lucas 12:32; Juan 10:16). Kantzij na wä, nqarayij nqakʼüt chwäch Jehová chë janina yojmatyoxin rma ruyaʼon qʼij chqë rchë junan rubʼanon qawäch rkʼë. Chpan re tzijonem reʼ xkeqatzʼët kayoxiʼ rubʼanik rchë yojmatyoxin che rä Jehová rma xojruchaʼ rchë xoj ok rutinamit.

4. a) ¿Achkë jun rubʼanik nqakʼüt chwäch Jehová chë janina yojmatyoxin che rä? b) ¿Achkë xuʼän Jesús ri junan jubʼaʼ rkʼë ri nqaʼän röj komä?

⁴ Jun rubʼanik nqakʼüt chë yojmatyoxin che rä Jehová, ya riʼ nqaksaj qakʼaslemal rchë nqayaʼ ruqʼij. Taq yojqasäx pa yaʼ, nqakʼüt chkiwäch ri nikʼaj chik chë yoj rchë chik Jehová y chë rkʼë ronojel qan nqajoʼ nqanmaj rutzij (Hebreos 12:9). Ke riʼ chqä xuʼän Jesús. Taq ryä xqasäx pa yaʼ, achiʼel ta xuʼij reʼ che rä Rutataʼ: «Nu-Dios, ri nbʼän ri araybʼal rït, ya riʼ ri más nyaʼö kiʼkʼuxlal chwä» (Salmo 40:7, 8). Tapeʼ Jesús xaläx chpan jun tinamït ri rujachon chik riʼ pa ruqʼaʼ Dios, ryä kʼo wä chë xqasäx pa yaʼ rchë xukʼüt chë nurayij nuʼän ruraybʼal Rutataʼ.

5, 6. a) ¿Achkë xunaʼ Jehová taq Jesús xqasäx pa yaʼ? b) Tatzjoj rkʼë jun tzʼetbʼäl achkë nunaʼ Jehová taq nqajäch qakʼaslemal pa ruqʼaʼ.

⁵ ¿Achkë xunaʼ Jehová taq Jesús xqasäx pa yaʼ? Le Biblia nuʼij: ‹Taq ri Jesús bʼanon chik kʼa bautizar, xbʼeʼel pä pa yaʼ. Y ryä xutzʼët kʼa chë ri kaj xjaqatäj y xutzʼët chqä chë ri loqʼoläj espíritu rchë ri Dios nqa kʼa pä pa ruwiʼ achiʼel jun palomax [...]. Y kan kʼo kʼa jun chʼaʼäl xpë chlaʼ chkaj y xuʼij: «Ya reʼ ri Nukʼajol y kan sibʼläj nwajoʼ, y nkʼuqbʼan nukʼuʼx rkʼë», xchaʼ› (Mateo 3:16, 17). Tapeʼ Jehová retaman wä chë ri Rukʼajol kan rchë ryä, ye kʼa janina xel rukʼuʼx xutzʼët ri xuʼän, rma xukʼüt chë rkʼë ronojel ran nuyaʼ ruqʼij Rutataʼ. Ke riʼ chqä nuʼän Jehová qkʼë röj, ryä kan ntel rukʼuʼx taq nqajäch qakʼaslemal pa ruqʼaʼ, y nuyaʼ rutzil pa qawiʼ (Salmo 149:4).

⁶ Tqatzʼetaʼ jun tzʼetbʼäl ri yojrutoʼ rchë nqʼax chqawäch achkë nunaʼ Jehová taq nqajäch qakʼaslemal pa ruqʼaʼ. Kʼo wä jun achï ri kan nqa chwäch yerutïk kotzʼiʼj chrachoch. Jun qʼij, ri koʼöl rumiʼal xuchʼüp äl jun kotzʼiʼj y xbʼeruspaj che rä. Tapeʼ jontir ri kotzʼiʼj riʼ rchë ri tataʼaj, ryä kan xqa chwäch chë yë ri rumiʼal xspan che rä. Ri tataʼaj kan xel rukʼuʼx rma xqʼalajin chwäch chë najowäx rma rumiʼal. Rkʼë jubʼaʼ chwäch ri tataʼaj riʼ, ya riʼ ri kotzʼiʼj más jaʼäl. Ke riʼ chqä nunaʼ Jehová, ryä kan kiʼ rukʼuʼx taq nqajäch qakʼaslemal pa ruqʼaʼ (Éxodo 34:14).

7. ¿Achkë rubʼanik yojrutoʼ Malaquías rchë nqʼax chqawäch ri nunaʼ Jehová chkij ri nkiyaʼ ruqʼij rkʼë ronojel kan?

⁷ (Taskʼij ruwäch Malaquías 3:16 chpan ri nota). * Ri majanä kijachon ta kikʼaslemal pa ruqʼaʼ Dios chqä majanä keqasäx ta pa yaʼ, kʼo chë nkichʼöbʼ nkiʼän riʼ. Kantzij na wä chë, tapeʼ majanä kojaläx, röj ya yoj rchë chik Jehová achiʼel wä jontir winäq. Ye kʼa Jehová janina ntel rukʼuʼx chë kan yoj ri yojjachö qakʼaslemal pa ruqʼaʼ, nqaʼän ri ruraybʼal chqä nqayaʼ qʼij chë nuqʼät tzij pa qawiʼ (Proverbios 23:15). Ryä kan retaman kiwäch ri nkiyaʼ ruqʼij rkʼë ronojel kan y nutzʼibʼaj kibʼiʼ chpan ri «wuj rchë natabʼäl».

8, 9. ¿Achkë kʼo chë nkiʼän ri yaʼon chik kibʼiʼ chpan ri «wuj rchë natabʼäl»?

 ⁸ Ri nkʼojeʼ abʼiʼ chpan ri «wuj rchë natabʼäl», kʼo jujun samaj rukʼwan. Malaquías xuʼij chë kʼo chë nqanmaj rutzij Jehová chqä yojchʼobʼon chrij ri rubʼiʼ. We röj xa jun winäq nqayaʼ ruqʼij o xa bʼa achkë chik na jun ri ma yë ta Jehová, ryä xtresaj äl qabʼiʼ chpan ri ruwuj (Éxodo 32:33; Salmo 69:28).

⁹ Ri najäch akʼaslemal pa ruqʼaʼ Dios chqä yaqasäx pa yaʼ, xa xuʼ jun mul naʼän chpan akʼaslemal. Rma riʼ taq naʼij che rä chë naʼän ri ruraybʼal, ma xa xuʼ ta ntel chë tzij chë yaqasäx pa yaʼ y chriʼ xkʼïs jontir. Ri kantzij nqajoʼ yoj ok rusamajel Dios chqä yojkʼojeʼ chpan rutinamit, kʼo chë ronojel qʼij nqakʼüt chë kantzij nqajoʼ nqanmaj rutzij (1 Pedro 4:1, 2).

10. ¿Achkë kʼo chë nqʼalajin chkij ri nkiyaʼ ruqʼij Dios chqä ri ma nkiyaʼ ta?

¹⁰ Chpan ri jun qa tzijonem xqatzʼët ri xkiʼän Caín, Salomón chqä ri israelitas. Jontir ryeʼ xkiʼij chë nkiyaʼ wä ruqʼij Dios, ye kʼa ma xkiʼän ta rkʼë ronojel kan. Reʼ nukʼüt chqawäch chë ri winäq, ri ye rchë chik Jehová, kʼo chë pa ruchojmil nkiʼän che rä ronojel chqä nkitzelaj ri itzel taq bʼanobʼäl (Romanos 12:9). Taq Malaquías xunataj ri «wuj rchë natabʼäl», Jehová xuʼij chë ütz ütz xtqʼalajin «kinaʼoj ri utziläj taq winäq chqä kinaʼoj ri itzel taq winäq, ri winäq nkiyaʼ ruqʼij Dios chqä ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij» (Malaquías 3:18).

11. ¿Achkë rma nkʼatzin nqʼalajin chkiwäch nikʼaj chik chë xa xuʼ Jehová nqayaʼ ruqʼij?

¹¹ Jun chik rubʼanik nqakʼüt chë yojmatyoxin che rä Jehová rma xojruchaʼ rchë xoj ok rusamajelaʼ, ya riʼ nqakʼüt chë kʼuqül qakʼuʼx pa ruchʼaʼäl Dios (1 Timoteo 4:15; Mateo 5:16). Ütz nqakʼutuj qa reʼ chqawäch: «¿Nqʼalajin komä chkiwäch nikʼaj chik chë kan achiʼel nuʼij le Biblia kan ke ri nbʼän? ¿Ma nwewaj ta chkiwäch ri winäq chë yïn testigo de Jehová?». Dios janina nbʼison rma ri yeruchaʼon rchë yeʼok rusamajelaʼ xa yekʼïx nkiʼij chë ye ru-Testigos (Salmo 119:46; taskʼij ruwäch Marcos 8:38).

12, 13. ¿Achkë rma kʼo mul kʼayewal nuʼän chqawäch nqatzʼët achkë jun Testigo y achkë manä?

 ¹² Kan nuyaʼ bʼis taq yeqatzʼët chë ye kʼo jujun Testigos kʼa kikʼamon na kinaʼoj chkij ri winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij Dios. Rma riʼ ma yeqʼalajin ta we ye rusamajelaʼ Dios (1 Corintios 2:12). Ri Testigos ri ke ri nkiʼän, xa chrij ri kiraybʼal bʼenäq kikʼuʼx (Efesios 2:3). Rma riʼ, tapeʼ kʼïy pixaʼ kikʼaxan, ma nkinmaj ta tzij chwäch ri rubʼanik nkiwäq kiʼ. Tapeʼ pa moloj yebʼä wä, ma yekʼïx ta yekiksalaʼ äl latzʼ taq tzyäq chqä kan nqʼalajin kichʼakul chpan. Ye kʼo chik jujun, kan itzel nkiʼän che rä rubʼanik kiwiʼ (1 Timoteo 2:9, 10). Rma riʼ, taq ye kʼo chkikojöl ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij Dios, ma yeqʼalajin ta achkë ri Testigos y achkë manä, rma xa junan ri kibʼanobʼal (Santiago 4:4).

¹³ Ye kʼo chik jujun Testigos jun chik rubʼanik nkikʼüt chë ma kiyaʼon ta qa jontir bʼanobʼäl ri ma yeqa ta chwäch Dios. Achiʼel taq yebʼä pa jun nimaqʼij, rma ri kinaʼoj chqä rubʼanik yexajö, nqʼalajin chë achiʼel ta ma ye rusamajelaʼ ta Dios. Chqä ri ki-fotos o mensajes yekiyalaʼ pa taq redes sociales, nukʼüt chë ma kʼuqül ta kikʼuʼx pa ruchʼaʼäl Dios. Rkʼë jubʼaʼ ri yebʼanö riʼ, majun bʼëy yeʼelesan qa pa congregación rma jun nüm mak, ye kʼa ye itzel taq achbʼilanïk chkë ri nkitäj kiqʼij nkiʼän ri nrajoʼ Dios (taskʼij ruwäch 1 Pedro 2:11, 12).

14. ¿Achkë kʼo chë nqaʼän rchë nqachajij qachbʼilanïk rkʼë Jehová?

¹⁴ Ri winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij Dios bʼenäq kan chkij ‹ri itzel taq raybʼäl rchë ri chʼakulaj, ri itzel taq raybʼäl rchë ri runaqʼ taq qawäch› chqä ri nimirsanem rma ri bʼeyomäl (1 Juan 2:16). Ye kʼa röj yoj rchë chik Jehová, rma riʼ ryä nuʼij chqë chë ‹tqayaʼ qa rubʼanik ronojel ri ma nqa ta chwäch ri Dios y ronojel ri itzel taq raynïk rchë re ruwachʼulew. [...] Xa tqakʼwaj jun kʼaslen choj› (Tito 2:12). Jontir ri nqaʼän pa qakʼaslemal, achiʼel taq yojtzjon, taq yojwaʼ o yojqumun, ri rubʼanik ri nqawäq qiʼ chqä ri rubʼanik yojsamäj, kʼo ta chë nukʼüt chë röj kan yë Jehová ri nqayaʼ ruqʼij (taskʼij ruwäch 1 Corintios 10:31, 32).

15. ¿Achkë rma kʼo chë yeqajoʼ ri qachʼalal chqä ütz qanaʼoj nqaʼän kikʼë?

¹⁵ Nqʼalajin chë nqamatyoxij rachbʼilanïk Jehová taq yeqajoʼ ri qachʼalal. Rma ryeʼ ye rchë chik Jehová chqä. We ma nqamestaj ta riʼ, ronojel mul ütz qanaʼoj xtqaʼän kikʼë (1 Tesalonicenses 5:15). Jesús xuʼij reʼ chkë ri rutzeqelbʼëy: ‹We kan xtiwajoʼ kʼa iwiʼ chë iwachiʼil iwiʼ, ri winäq kan xtkitamaj kʼa chë yix nu-discípulos› (Juan 13:35).

16. ¿Achkë tzʼetbʼäl yojtoʼö rchë nqʼax chqawäch ri nunaʼ Jehová chkij rusamajelaʼ?

¹⁶ Tqatzʼetaʼ jun tzʼetbʼäl rchë nqʼax chqawäch achkë qanaʼoj kʼo chë nqaʼän kikʼë qachʼalal pa congregación. Chpan ri Pixaʼ xyaʼöx che rä Moisés nuʼij chë kʼo chë ütz ruksaxik nbʼan chkë ronojel ri ye kʼo wä pa templo. Y xa xuʼ kʼo chë yeʼuksäx rchë nyaʼöx ruqʼij Jehová. Ri winäq ri ma nuʼän ta riʼ, xtkamsäx (Números 1:50, 51). We Jehová xeruchajij ronojel ri ye kʼo wä pa templo, ¿ma más ta komä yeruchajij ri winäq ri nkinmaj rutzij? Jehová xuʼij che rä rutinamit: «Ri nyaʼö kʼayewal pa iwiʼ rïx, achiʼel xa ta najin nujuʼ ruqʼaʼ pa runaqʼ nwäch rïn» (Zacarías 2:8).

17. ¿Achkë nutzʼët Jehová chkij rusamajelaʼ?

¹⁷ Chpan ri wuj Malaquías nuʼij chë Jehová nuyaʼ ruxkïn chkë rusamajelaʼ chqä nutzʼët achkë kinaʼoj nkiʼän chkiwäch (Malaquías 3:16). Reʼ nukʼüt chë Jehová kan ‹retaman kiwäch ri ye rchë chik ryä›, chqä kan ruyaʼon ran chrij jontir ri nqaʼij chqä ri nqaʼän (2 Timoteo 2:19; Hebreos 4:13). Rma riʼ taq itzel qanaʼoj nqaʼän kikʼë qachʼalal, Jehová nutzʼët pä. Ye kʼa ütz nkʼojeʼ chwäch qan chë ryä chqä nutzʼët pä taq yeqaküy ri qachʼalal, yeqakʼül chqachoch chqä ütz qanaʼoj nqaʼän kikʼë (Hebreos 13:16; 1 Pedro 4:8, 9).

18. ¿Achkë rubʼanik nqakʼüt chë yojmatyoxin che rä Jehová rma ruyaʼon qʼij chqë chë yoj kʼo chpan rutinamit?

¹⁸ Janina yojmatyoxin che rä Jehová rma ruyaʼon qʼij chqë rchë yoj kʼo chpan rutinamit. Qataman chë ri más ütz xqachaʼ xqaʼän, ya riʼ xqajäch qakʼaslemal pa ruqʼaʼ. Tapeʼ yoj kʼo chkikojöl itzel taq winäq, nqajoʼ chë jontir nqʼalajin ta chkiwäch chë röj qakʼwan jun jïk kʼaslemal chqä chë najin nqaʼän ri nqa chwäch Dios (Filipenses 2:15). Rma riʼ nqatzelaj ronojel ri itzel taq bʼanobʼäl (Santiago 4:7). Röj yeqajoʼ y ma nqaqasaj ta kiqʼij ri qachʼalal, rma nqʼax chqawäch chë ryeʼ ye rchë chik Jehová (Romanos 12:10).

19. ¿Achkë utzil nuyaʼ Jehová pa kiwiʼ ri ye rchë ryä?

¹⁹ Le Biblia nuʼij reʼ chqë: «Jehová ma xtuyaʼ ta qa rutinamit» (Salmo 94:14). Re tzij reʼ janina nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx, rma xa bʼa achkë na xtbʼanatäj qkʼë, Jehová ma xkojruyaʼ ta qa. Ryä ma xkojrumestaj ta tapeʼ xkojkäm (Romanos 8:38, 39). Röj nqanaʼ achiʼel xunaʼ ri apóstol Pablo taq xuʼij: «Yojkʼäs o yojkamnäq, yoj rchë chik Jehová» (Romanos 14:8, TNM). Kan nqarayij nqatzʼët ri qʼij taq Jehová xkerukʼasoj jontir rusamajelaʼ ri yekamnäq äl (Mateo 22:32). Tapeʼ kʼa qayoʼen na ri qʼij riʼ, Jehová kʼïy chik utzil ruyaʼon pä pa qawiʼ komä. Kan najin ntzʼaqät ri nuʼij le Biblia: «Kiʼ rukʼuʼx ri tinamït ri yë Jehová ru-Dios, rma kan ye ryä xchaʼö ri tinamït riʼ rchë ntok xa xuʼ rchë ryä» (Salmo 33: 12).