«¡SEQÄR! ¿Ütz awäch?».

Kʼïy na wä mul aksan ri tzij riʼ rchë ayaʼon rutzil ruwäch jun winäq. Rkʼë jubʼaʼ ayaʼon aqʼaʼ che rä o aqʼeten taq abʼanon riʼ. Tapeʼ ri rubʼanik nayaʼ rutzil ruwäch jun winäq jalajöj rubʼanik nbʼan che rä pa jalajöj taq tinamït, ri utzil nukʼän pä xa junan. Rma riʼ kan itzel ntzʼetetäj taq ma nayaʼ ta rutzil ruwäch jun winäq.

Ye kʼa ye kʼo winäq kʼayewal nuʼän chkiwäch nkiyaʼ rutzil kiwäch nikʼaj chik, rma nkixiʼij kiʼ o yekʼïx yetzjon. Ye kʼo chik jujun, kʼayewal nuʼän chkiwäch yetzjon kikʼë ri winäq rma jun chik kijatzul o rma kʼo o majun kirajil. Ye kʼa, janina utzil nukʼän pä ri nayaʼ rutzil kiwäch ri winäq.

Takʼutuj qa chawäch: «¿Achkë utzil nukʼän pä ri nayaʼ rutzil ruwäch jun winäq? ¿Achkë nuʼij le Biblia chrij riʼ?».

Ri apóstol Pedro xuʼij chë Dios yerajoʼ jontir kiwäch winäq (Hechos 10:34). Xuʼij ri tzij riʼ taq Cornelio, ri naʼäy achï ma judío ta, xok jun rutzeqelbʼëy Jesús. Jubʼaʼ chrij riʼ, xuʼij chqä chë Jehová nrajoʼ chë jontir ta winäq nkitzolij kiʼ chqä yekolotäj (2 Pedro 3:9). Rkʼë jubʼaʼ, taq yeqaskʼij re textos reʼ, yojchʼobʼon chkij ri winäq ri najin nkitjoj kiʼ chrij le Biblia. Ye kʼa Pedro xuʼij reʼ chqä chkë ri cristianos: ‹Tiyaʼ kiqʼij konojel ri winäq. Tiwajowalaʼ iwiʼ chë iwonojel rïx ri inman chik ri Jesucristo› (1 Pedro 2:17). Achiʼel nqatzʼët, ri nqayaʼ rutzil ruwäch jun winäq, tapeʼ jun chik rijatzul o rutinamit, ya riʼ jun rubʼanik nqakʼüt chë nqayaʼ ruqʼij chqä nqakʼüt ajowabʼäl chwäch.

Ri apóstol Pablo xuʼij chkë ri cristianos: ‹Rïx taq napon jun qachʼalal iwkʼë, kan rkʼë ajowabʼäl tikʼuluʼ y [...] kan tibʼanaʼ achiʼel xuʼän ri Cristo› (Romanos 15:7). Pablo kan rkʼë ajowabʼäl xernataj ri qachʼalal ri xkikʼuqbʼaʼ rukʼuʼx. Komä, más na ruqʼij nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri qachʼalal, rma Satanás yakatajnäq ryowal chrij rutinamit Jehová (Colosenses 4:11; Apocalipsis 12:12, 17).

Le Biblia nuʼij chë ri nayaʼ rutzil ruwäch jun winäq ma xa xuʼ ta nkʼatzin rchë nakʼül apü. Keqatzʼetaʼ jujun tzʼetbʼäl.

Rchë chë Jesús naläx chwäch le Ruwachʼulew, Jehová xutäq jun ángel rchë xtzjon rkʼë jun qʼopoj rubʼiniʼan María. Ri ángel xuʼij: ‹¡Tkikot kʼa ri awanima, rma sibʼläj xaqa chwäch ri Dios! Ri Ajaw kan kʼo awkʼë›. Ye kʼa María ma retaman ta wä achkë rma jun ángel najin ntzjon rkʼë, rma riʼ xsach rukʼuʼx. Taq ri ángel xutzʼët riʼ, xuʼij che rä: ‹Ma taxiʼij ta awiʼ. Rït awilon rutzil ri Dios›. Chqä ri ángel xuʼij che rä chë Jehová nrajoʼ wä chë yë ryä ntok ruteʼ ri Mesías. Riʼ xuʼän chë María xkʼuqeʼ rukʼuʼx, rma riʼ xuʼij: ‹Yïn jun rusamajel ri Ajaw. Kan tbʼanatäj kʼa achiʼel ri xaʼij chwä› (Lucas 1:26-38).

Ri ángel kan kiʼ rukʼuʼx xuyaʼ rutzil ruwäch María. Riʼ rma chë ryä kan jun nimaläj samaj xunaʼ ri xyaʼöx che rä tapeʼ xa rkʼë jun winäq ajmak xtaq wä pä. ¿Achkë nqatamaj chrij riʼ? Chë kʼo chë nqayaʼ rutzil kiwäch ri qachʼalal chqä nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx. Tapeʼ xa rkʼë jun kayoxiʼ tzij, yojkowin yeqatoʼ rchë nkinaʼ chë kʼo kiqʼij pa rutinamit Jehová.

Pablo xtamaj kiwäch ye kʼïy cristianos ri ye kʼo wä pa taq congregaciones rchë Asia Menor chqä Europa. Rma riʼ, chpan ri cartas xerutzʼibʼaj äl, kan xuʼij äl kibʼiʼ ri winäq ri xutäq äl rutzil kiwäch. Riʼ nqʼalajin chpan Romanos capítulo 16. Ryä xunataj ya Febe chqä xuʼij ‹ri qachʼalal› che rä. Chqä xuʼij chë ütz rukʼulik tkibʼanaʼ chqä tkiyaʼ jontir ri nkʼatzin che rä.  Pablo chqä xuʼij: ‹Tiyaʼ rutzil kiwäch ri qachʼalal Priscila y Aquila›. Ryä chqä ri cristianos ri ma ye israelitas ta, janina xematyoxin chkë ri kaʼiʼ cristianos riʼ. Chqä xutäq rutzil kiwäch jujun cristianos ri ma kan ta qataman chkij. Achiʼel Epéneto, ri kan rkʼë ajowabʼäl xunataj wä, chqä ya Trifena y ya Trifosa, kaʼiʼ cristianas ri janina xesamäj. Achiʼel nqatzʼët, Pablo xutäq rutzil kiwäch jontir ri retaman kiwäch (Romanos 16:1-16).

Ri cristianos riʼ kan xel na wä kikʼuʼx taq xkikʼaxaj chë Pablo kan rkʼë ajowabʼäl xernataj wä. Reʼ xuʼän na wä chë ri kajowabʼäl chrij Pablo chqä chkij ri nikʼaj chik cristianos xnmär. Riʼ xukʼuqbʼaʼ na wä kikʼuʼx chqä ri nikʼaj chik cristianos chqä xerutoʼ rchë kuw xepaʼeʼ chkiwäch ri kʼayewal. Nqʼalajin kʼa chë taq kan pa qan ntel wä nqayaʼ rutzil ruwäch jun winäq, nukowirsaj ri qachbʼilanïk chqä más junan nuʼän qawäch pa rutinamit Jehová.

Taq Pablo xapon pa puerto rchë Puteoli rchë nbʼä Roma, ri cristianos xebʼä chukʼulik. Ryä kan xmatyoxij che rä Dios taq xerutzʼët apü. Y riʼ xuyaʼ ruchuqʼaʼ (Hechos 28:13-15). Reʼ nukʼüt chqawäch chë xkojkowin xtqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx qachʼalal, tapeʼ xa xuʼ xkojtzeʼen apü kikʼë o xa xuʼ xtqaʼän apü qa qaqʼaʼ chkiwäch. Y reʼ rkʼë jubʼaʼ xtutoʼ jun winäq ri janina nbʼison.

Tqatzʼetaʼ ri xuʼän Santiago, jun chkë rutzeqelbʼëy Jesús. Ryä kʼo chë xuchojmij kinaʼoj jujun cristianos rma xa xbʼä kan chrij ri raybʼäl rchë le Ruwachʼulew (Santiago 4:4). Tqatzʼetaʼ achkë tzij xuksaj taq xuchäp äl rutzʼibʼaxik ru-carta:

‹Rïn ri Santiago, yïn jun rusamajel ri Dios y ri Ajaw Jesucristo. Y rïn ntzʼibʼaj kʼa äl re wuj reʼ chiwä rïx ri yix kïy kimam ka ri kabʼlajuj rukʼajol ri Israel [...]. Tikʼuluʼ kʼa ri rutzil iwäch› (Santiago 1:1). Ri tzij xeruksaj Santiago xerutoʼ ri cristianos rchë xkismajij ri pixaʼ xyaʼöx chkë chqä xukʼüt chë ma xnaʼ ta riʼ chkiwäch. Rma riʼ taq kan pa qan ntel wä ri nqayaʼ rutzil ruwäch jun winäq, ma kʼayewal ta xtuʼän chqawäch xtqapixabʼaj.

Tapeʼ xa xuʼ jun kayoxiʼ tzij nqaksaj taq nqayaʼ rutzil ruwäch jun winäq, xtqatoʼ we rkʼë ajowabʼäl nqayaʼ wä chqä we pa qan ntel pä. Kʼo chë nqaʼän riʼ tapeʼ nqanaʼ röj chë majun yojtzʼetö ta (Mateo 22:39). Jun tzʼetbʼäl. Jun qʼij, jun qachʼalal ixöq aj Irlanda, kan chaninäq xok apü pa Salón del Reino rma ya nchapatäj ri moloj. Jun qachʼalal achï xutzʼët apü, xtzeʼen apü rkʼë chqä xuʼij che rä: «Ütz xuʼän xapë». Ri qachʼalal ixöq xtzʼuyeʼ qa y majun xuʼij ta.

Jun kayoxiʼ semanas chrij riʼ, ri qachʼalal ixöq xuʼij che rä ri qachʼalal ri xkʼulü apü rchë pa moloj, chë kʼo wä jun kʼayewal xqʼaxaj pa ru-familia. Chqä xuʼij che rä: «Janina wä yibʼison ri qʼij riʼ, rma riʼ xa jubʼaʼ ma ta xipë pa moloj. Ma kan ta nnatäj chwä achkë xbʼix pa moloj, ye kʼa nnatäj chwä ri xaʼij chwä. Riʼ xkʼüt chi nwäch chë yinajowäx kimä qachʼalal. Matyox».

Ri qachʼalal achï ma retaman ta wä chë ri nayaʼ rutzil ruwäch jun winäq janina utzil nukʼän pä. Ryä nuʼij: «Taq xuʼij chwä chë ri kayoxiʼ tzij ri xinbʼij che rä janina xutoʼ, kan kiʼ nukʼuʼx xinnaʼ rma xitzjon apü rkʼë».

Salomón, ri qʼatöy tzij, xuʼij: «Takʼaqaʼ a kaxlanwäy pa ruwiʼ yaʼ, rma chë taq xkeqʼax ri qʼij, xtawïl chik jumul» (Eclesiastés 11:1). We nqayaʼ rutzil kiwäch jontir ri winäq, y más ri qachʼalal pa congregación, jontir xtkʼuqeʼ qakʼuʼx. Rma riʼ, ma tqamestaj chë janina ruqʼij ri nayaʼ rutzil ruwäch jun winäq.