1. ¿Achkë nbʼanö chë kiʼ qakʼuʼx röj ri rusamajelaʼ Jehová?

JANINA kiʼ qakʼuʼx rma nqatzʼët chë rutinamit Jehová najin nkʼiyïr. Reʼ nukʼüt chë ri rusamajelaʼ Dios janina yesamäj. Ri junaʼ xqʼax qa, más lajuj millón winäq xkitjoj kiʼ chrij le Biblia chqä pa millón xeʼapon chpan ri moloj rchë Runataxik Rukamik Jesús. Jontir ri winäq riʼ xkikʼaxaj chrij ri ajowabʼäl xukʼüt Dios taq xutäq pä rukʼajol rchë xbʼekäm xa qumä röj (1 Juan 4:9).

2, 3. a) ¿Achkë ri ma nkowin ta yojruqʼät chë junan qawäch nqayaʼ ruqʼij Jehová? b) ¿Achkë xtqatzʼët chpan re tzijonem reʼ?

² Tapeʼ ri yoj kʼo chpan rutinamit Jehová jalajöj taq chʼaʼäl yojtzjon, junan qawäch nqayaʼ ruqʼij Dios (Apocalipsis 7:9). Xa bʼa achkë kʼa qachʼaʼäl o qatinamit, jontir yojkowin yoj ok achiʼel jun saqïl chwäch le Ruwachʼulew (Filipenses 2:15).

³ Chpan re tzijonem reʼ xtqatzʼët achkë rubʼanik yoj ok achiʼel jun saqïl chkiwäch ri winäq: taq nqatzjoj le Biblia, taq junan nuʼän qawäch pa rutinamit Jehová chqä taq ma nqamestaj ta chë yoj kʼo chik pa rukʼisbʼäl taq qʼij. Reʼ xtuyaʼ ruqʼij rukʼojlen Jehová chqä xtuʼän chë ri winäq xtkajoʼ xtkitamaj chrij (taskʼij ruwäch Mateo 5:14-16).

4, 5. a) Tapeʼ nqatzjoj Ruchʼaʼäl Dios, ¿achkë chqä nbʼanö chë yoj ok achiʼel jun saqïl chkiwäch ri winäq? b) ¿Achkë utzil nukʼän pä we pa rubʼeyal yeqachʼaʼej ri winäq? (Tatzʼetaʼ ri achbʼäl kʼo pä pa naʼäy che rä re tzijonem reʼ).

⁴ Pa 1925, ri tzijonem «Saqïl chpan ri qʼequʼn» xuʼij chë majun jun winäq jïk rukʼaslemal chwäch Dios, we ma nuyaʼ ta qʼij rchë ntok achiʼel jun saqïl chkiwäch ri winäq. Chqä xuʼij chë xtkowin xtuʼän riʼ we xtutzjoj ri utziläj taq rutzjol chqä we xtsmajij ri naʼoj yeqa chwäch Dios (Ri Nyaʼon Rutzijol pa inglés, 1 de junio, 1925). Nqʼalajin kʼa chë ri nqatzjoj ri Ajawaren chqä yeqatoʼ ri winäq rchë yeʼok rutzeqelbʼëy Jesús, nuʼän chë yoj ok achiʼel jun saqïl chkiwäch ri winäq (Mateo 28:19, 20). Ri qanaʼoj chqä ri qabʼanobʼäl ntoʼon rchë nqayaʼ ruqʼij Dios. Taq yoj el chutzjoxik le Biblia ri winäq nkitzʼët riʼ chqij. Rma riʼ we tzeʼël yojtzuʼun kikʼë chqä nqayaʼ rutzil kiwäch, xtqakʼüt chë najin nqakʼän qanaʼoj chrij ri Dios ri najin nqayaʼ ruqʼij.

⁵ Pa ruqʼij qa Jesús, ri winäq rukʼulun wä chkë yekiksaj apü pa kachoch ri yeʼapon kikʼë tapeʼ ma kitaman ta kiwäch. Rma riʼ Jesús xuʼij chkë rutzeqelbʼëy chë taq yeʼok apü chpan jun jay, kʼo chë nkiyaʼ rutzil kiwäch ri winäq (Mateo 10:12). Ye kʼa rkʼë jubʼaʼ pa qa-territorio röj ma ke riʼ ta. Rkʼë jubʼaʼ ri winäq xa nkixiʼij kiʼ o xa nmeqʼeʼ kikʼë taq kʼo jun napon chkachoch rma ma kitaman ta ruwäch. Ye kʼa we pa rubʼeyal yeqachʼaʼej apü chqä tzeʼël yojtzuʼun kikʼë, xtuʼän chë ri winäq ma xtuxiʼij ta riʼ chqä ütz xtunaʼ xtzjon qkʼë. Ke riʼ chqä nbʼanatäj taq yojkʼojeʼ chrij ri exhibidor. Kʼïy qachʼalal kitzʼeton chë taq tzeʼël yojtzuʼun yeqachʼaʼej ri winäq, nuʼän chë ma nkixiʼij ta kiʼ yejelun pä qkʼë, yetzjon qkʼë o nkikʼwaj äl jun kiwuj.

6. ¿Achkë kibʼanon jun kʼulaj qachʼalal rchë yekitoʼ ri winäq?

⁶ Jun kʼulaj qachʼalal ri ye kʼo Inglaterra, rma kʼo chik kijunaʼ chqä chaq yeyawäj chik, ma kan ta yekowin chik nkitzjoj le Biblia chiʼ taq jay. Ye kʼa rma chë nkajoʼ yekitoʼ ri winäq, xkichäp rutzjoxik le Biblia chwäch pä kachoch. Rchë riʼ, nkiyaʼ pä kʼïy publicaciones pa ruwiʼ jun mesa. Y taq ri teʼej tataʼaj yebʼekikʼamaʼ kalkʼwal pa jun tijobʼäl ri kʼo naqaj chriʼ, kʼïy chkë ryeʼ yekikʼwaj äl ri wuj Los jóvenes preguntan, volúmen 1 y 2, chqä nikʼaj chik wuj. Jun precursora ri kʼo pa ki-congregación ri qachʼalal riʼ nbʼekʼojeʼ chqä kikʼë rchë nutzjoj le Biblia. Rma chë ri kʼulaj qachʼalal kantzij nkajoʼ yekitoʼ ri winäq chqä chë ri precursora kan ütz runaʼoj nuʼän kikʼë ri winäq, jun tataʼaj xuchäp rutjonïk chrij le Biblia.

7. ¿Achkë rubʼanik yeqatoʼ ri winäq ri kixqanen kiʼ chpan qatinamit?

⁷ Chkipan ri junaʼ yeqʼaxnäq pä, ye kʼïy winäq kixqanen kiʼ pa jalajöj taq tinamït. ¿Achkë rubʼanik yeqatoʼ ri winäq riʼ rchë nkitamaj ruwäch Jehová chqä ruraybʼal? Naʼäy ütz nqatamaj achkë rubʼanik yeqachʼaʼej pa kichʼaʼäl. Ri aplicación JW Language rkʼë jubʼaʼ yojrutoʼ rchë nqaʼän riʼ. Chqä ütz nqatamaj jujun tzij ri nuʼän chë nkajoʼ yojkikʼaxaj. Chrij riʼ, ütz nqakʼüt ri página jw.org, chqä ri videos o publicaciones ri ye kʼo chriʼ ri ye kʼo pa kichʼaʼäl ryeʼ (Deuteronomio 10:19).

8, 9. a) ¿Achkë toʼïk nqïl chpan ri moloj Vida y Ministerio? b) ¿Achkë rubʼanik yekitoʼ kalkʼwal ri teʼej taʼaj rchë nkiʼän comentar pa moloj?

⁸ Jehová chqä ruyaʼon ri moloj Vida y Ministerio rchë chë más ütz nqaʼän che rä rutzjoxik le Biblia. Ri toʼïk nqïl chpan ri moloj riʼ yojrutoʼ rchë ma nqaxiʼij ta qiʼ yeqaʼän revisitas chqä yeqayaʼ tijonïk chrij le Biblia.

⁹ Ri winäq yepë pa Salón del Reino kan ntel kikʼuʼx nkitzʼët chë ri akʼalaʼ yekiyaʼ ki-comentarios.  Rma riʼ, janina ütz chë ri teʼej taʼaj yekitjoj ri kalkʼwal rchë chë ri ki-comentarios kan pa kan ntel pä y ma xa xuʼ ta nkiskʼij ruwäch ri párrafo. Tapeʼ ri akʼalaʼ xa koköj taq comentarios nkiyaʼ, ye kʼa we kan pa kan ntel pa ri nkiʼij, kʼo mul ya riʼ nbʼanö chë ri yeʼapon pa moloj nqʼalajin chkiwäch chë xkïl ri kantzij chrij le Biblia (1 Corintios 14:25).

10. ¿Achkë rubʼanik yerutoʼ ri familias taq nkiyaʼ ruqʼij Dios pa kachoch?

¹⁰ Jun chik rubʼanik rchë nqʼalajin chë achiʼel yoj saqïl chkiwäch ri winäq, ya riʼ taq nqatäj qaqʼij chë junan nuʼän qawäch kikʼë qa-familia chqä pa congregación. Rma riʼ ütz chë ri teʼej taʼaj nkitäj kiqʼij rchë ma nkiyaʼ ta qa ruyaʼik ruqʼij Dios pa kachoch. Ye kʼïy chkë ryeʼ nkitzʼët ri JW Broadcasting chpan ri kimoloj. Ye kʼa janina ruqʼij chë taq nkikʼïs rutzʼetik, nkitzjoj chkiwäch achkë rubʼanik nkismajij ri xkitamaj. Ri teʼej tataʼaj ütz ma nkimestaj ta chë ri akʼalaʼ, rma ma junan ta kijunaʼ, jalajöj kitoʼik nkʼatzin. Rma riʼ ütz yekiksaj naʼoj ri qäs nkʼatzin chkë ri ki-familia (Salmo 148:12, 13).

11-13. ¿Achkë rubʼanik yojtoʼon rchë chë junan nuʼän qawäch pa congregación?

¹¹ Jontir röj, yajün ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ, ütz yojtoʼon rchë junan nuʼän qawäch pa congregación. Ke riʼ yeqatoʼ chqä ri nikʼaj chik qachʼalal rchë yeʼok achiʼel jun saqïl chkiwäch ri winäq. Achiʼel ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ, ütz yekachbʼilaj ri qachʼalal ri kʼo chik kijunaʼ. Ütz nkikʼutuj chkë achkë kibʼanon pä rchë ma kiyaʼon ta qa Jehová. Reʼ ma xa xuʼ ta xtukʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ, chqä xtukʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri qachʼalal ri kʼo chik kijunaʼ. Jun chik rubʼanik ya riʼ ütz yeqakʼül apü ri winäq pa Salón del Reino. Rchë riʼ ütz tzeʼël yojtzuʼun kikʼë, yeqatoʼ rchë nkïl kitzʼibʼäl chqä ütz yeqatoʼ rchë nkitamaj kiwäch ri nikʼaj chik qachʼalal. We xtqaʼän riʼ, ri winäq jaʼäl xtkinaʼ xkekʼojeʼ qkʼë pa qamolojriʼïl.

¹² Ri qachʼalal ri yesan ri grupo rchë ntzjöx le Biblia, ütz chqä yekitoʼ ri qachʼalal ri kʼo chik kijunaʼ. Rchë riʼ ütz yekiyaʼ qa ri territorios chkë ri ma kan ta kʼayewal yesmajïx. Ütz chqä nkiʼij chkë jujun qʼopojiʼ kʼojolaʼ rchë yeʼel kikʼë ri qachʼalal ri kʼo chik kijunaʼ rchë yekitoʼ. Ri qachʼalal ri yesan ri  grupo, ütz chqä nqʼax chkiwäch chë jun qachʼalal, rkʼë jubʼaʼ rma yawaʼ o kʼo chik jun kʼayewal rilon, ma kan ta kʼïy tiempo nuköchʼ rchë nutzjoj le Biblia. We nqʼax chkiwäch riʼ, xkekitoʼ jontir qachʼalal rchë rkʼë kiʼkʼuxlal xtkitzjoj le Biblia (Levítico 19:32).

¹³ Ri israelitas kan jaʼäl xkinaʼ ri junan xkiyaʼ ruqʼij Jehová. Rma riʼ ri xtzʼibʼan jun chkë ri salmos xuʼij: «¡Kan janina ütz y kan jaʼäl chë qonojel qachʼalal qiʼ junan yoj kʼo chqä junan qawäch!» * (taskʼij ruwäch Salmo 133:1, 2 chpan ri nota). Ri salmista xuʼij chë ri junan kiwäch ri israelitas, achiʼel ri aceite xyaʼöx pa ruwiʼ Aarón. Rma ri aceite riʼ kan jubʼül ruxlaʼ chqä kan jaʼäl nanaʼ nayaʼ chawij. Röj chqä komä xkojkowin xkeqatoʼ ri qachʼalal pa congregación we ütz qanaʼoj xtqaʼän kikʼë. Reʼ xkojrutoʼ rchë más junan xtuʼän qawäch kikʼë. Rma riʼ, ¿najin nqatäj qaqʼij rchë más nqatamaj kiwäch ri qachʼalal? (2 Corintios 6:11-13).

14. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë yoj ok achiʼel saqïl chkiwäch ri qa-vecinos?

¹⁴ Xa bʼa akuchï yoj kʼo wä, yojkowin yoj ok achiʼel saqïl chkiwäch ri winäq. We ütz qanaʼoj nqaʼän kikʼë ri qa-vecinos, rkʼë jubʼaʼ xtuʼän chë xtkajoʼ xtkitamaj chrij Jehová. Tqakʼutuj qa chqawäch: «¿Achkë nkiʼij ri vecinos chwij? ¿Nqʼalajin komä chkiwäch chë chʼajchʼöj ri wachoch chqä pa kikʼojlibʼäl ye kʼo wä jontir? ¿Nkanuj rubʼanik rchë yentoʼ ri nikʼaj chik winäq?». Taq xkojtzjon kikʼë ri qachʼalal pa congregación, tqakʼutuj chkë achkë kibʼin ri winäq chkij rma ütz kinaʼoj kibʼanon kikʼë, achiʼel ki-vecinos, kichʼalal, kachiʼil pa samaj o pa tijobʼäl (Efesios 5:9).

15. ¿Achkë rma kʼo chë nkʼojeʼ pa qajolon chë yoj kʼo chik pa rukʼisbʼäl taq qʼij?

¹⁵ We nqajoʼ chë ri winäq nkitzʼët chë röj rusamajelaʼ Jehová, kʼo chë nkʼojeʼ pa qajolon chë yoj kʼo chik pa rukʼisbʼäl taq qʼij. Rma riʼ Jesús kʼïy mul xuʼij chkë rutzeqelbʼëy: ‹Ma kixmestan ta, kan kiniyoʼej apü› (Mateo 24:42; 25:13; 26:41). We xa kʼo pa qajolon chë kʼïy na junaʼ nrajoʼ rchë npë ri nimaläj tijöj poqonal chqä chë ma xtqatzʼët ta chik röj, riʼ xa xtuʼän chë ma xtqatäj ta chik qaqʼij xtqatzjoj Ruchʼaʼäl Dios (Mateo 24:21). Chqä rkʼë jubʼaʼ xtuʼän chë xtqa ruchuqʼaʼ ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx chqä xtqayaʼ qa Jehová.

16, 17. ¿Achkë kʼo chë nqaʼän rchë ma nqayaʼ ta qa rubʼanik ri qasamaj rkʼë Jehová?

¹⁶ Rma chë ri qʼij yoj kʼo komä xa más najin nkʼiyär ri itzelal, kʼo chë nqatäj qaqʼij rchë ma nqayaʼ ta qa rubʼanik ri qasamaj rkʼë Jehová. Dios ya ruchaʼon chik ri qʼij rchë xtchüp ruwäch jontir ri itzelal, rma riʼ ma tikʼo qakʼuʼx rchë nqayoʼej ri qʼij riʼ (Mateo 24:42-44). Rchë nqaʼän riʼ, kʼo chë nqaskʼij ruwäch le Biblia ronojel qʼij chqä ma kojtaneʼ ta chubʼanik ri qachʼonïk rkʼë Dios (1 Pedro 4:7). Chqä tqakʼamaʼ qanaʼoj chkij ri qachʼalal ri kitjon kiqʼij nkiʼän ri nrajoʼ Jehová. Kʼo jun utziläj experiencia nqïl chpan ri tzijonem «Siete décadas aferrado a la falda de un judío», ri xel chpan La Atalaya rchë 15 de abril, 2012, ruxaq 18 kʼa 21.

¹⁷ Tqatjaʼ qaqʼij rchë yojsamäj más pa rutinamit Jehová, tqakanuj rubʼanik rchë yeqatoʼ ri nikʼaj chik chqä keqachbʼilaj ri qachʼalal pa congregación. Ke riʼ xtqanaʼ más kiʼkʼuxlal chqä ma xtqanaʼ ta xtqʼax ri tiempo (Efesios 5:16). Chpan ri 100 junaʼ yeqʼaxnäq pä, ri rusamajelaʼ Jehová kʼïy samaj kibʼanon pä. Ye kʼa komä, ri samaj chrij ri Ajawaren janina kʼiyirnäq, rma riʼ kʼo chë  yojsamäj más. Ke riʼ kan xtqʼalajin chë yoj achiʼel saqïl chkiwäch ri winäq.

18, 19. ¿Achkë rubʼanik yojkitoʼ ri ukʼwäy taq bʼey rchë ma nqayaʼ ta qa ruyaʼik ruqʼij Jehová? Taʼij ri xbʼanatäj rkʼë jun familia.

¹⁸ Tapeʼ xa yoj ajmakiʼ, Jehová yojrutoʼ rchë ma nqayaʼ ta qa ruyaʼik ruqʼij. Rchë riʼ, ryä ruyaʼon rutzil pa kiwiʼ achiʼaʼ ri kikʼwan bʼey pa taq congregaciones. Ri achiʼaʼ riʼ ye achiʼel jun spanïk ruyaʼon pä Dios chqë (taskʼij ruwäch Efesios 4:8, 11, 12). Rma riʼ, taq jun ukʼwäy bʼey yojruchʼaʼej chqachoch, tqayaʼ qaxkïn chkë ri pixaʼ yeruyaʼ, chqä keqasmajij.

¹⁹ Chlaʼ Inglaterra, jun kʼulaj qachʼalal kʼo wä kʼayewal chkiwäch. Rma riʼ xkikʼutuj kitoʼik chkë ri ukʼwäy taq bʼey pa congregación. Ri qachʼalal ixöq nnaʼ wä chë ri rachijil achiʼel ta ma najin ta nutoʼ rchë nkʼuqeʼ más rukʼuʼx pa ruchʼaʼäl Dios. Y ri rachijil nnaʼ wä chë kʼayewal nuʼän chwäch nuyaʼ kitjonïk ru-familia chrij le Biblia. Ri ukʼwäy taq bʼey xkitzjoj chkë chë Jesús xeruchajij chqä xuyaʼ chkë rutzeqelbʼëy ri nkʼatzin chkë. Rma riʼ, xkiʼij che rä ri qachʼalal achï chë tkʼamaʼ runaʼoj chrij Jesús, y che rä rixjayil xkiʼij chë ma tikʼo rukʼuʼx. Chqä xekiyaʼ qa jujun naʼoj chkë chrij ri rubʼanik nkiyaʼ ruqʼij Dios pa kachoch, ke riʼ xkekitoʼ ri kaʼiʼ kalkʼwal (Efesios 5:21-29). Jubʼaʼ tiempo chrij riʼ, ri ukʼwäy taq bʼey xkiʼij che rä ri qachʼalal achï chë ütz najin nuʼän. Chqä xkiʼij che rä chë ttjaʼ ruqʼij chqä tukʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chë ri espíritu santo xtutoʼ rchë ütz xtukʼwaj bʼey pa rachoch. Ri rubʼanik xetoʼöx ri familia riʼ kimä ri ukʼwäy taq bʼey, xuʼän chë xkʼuqeʼ más kikʼuʼx pa ruchʼaʼäl Dios.

20. ¿Achkë utzil nukʼän pä we nqatäj qaqʼij rchë yoj ok achiʼel saqïl chkiwäch ri winäq?

²⁰ Salmo 128:1 nuʼij: «Kiʼ rukʼuʼx ri winäq ri nbʼiyïn chpan rubʼey Jehová chqä nuxiʼij riʼ nuʼän jun itzelal chwäch». Chpan re tzijonem reʼ xeqatzʼët oxiʼ rubʼanik rchë yoj ok achiʼel saqïl chkiwäch ri winäq. Naʼäy, taq yeqatoʼ ri winäq rchë nkiyaʼ ruqʼij Dios. Rukaʼn, taq nqatäj qaqʼij rchë junan nuʼän qawäch pa congregación. Y rox, taq nqakʼüt chë kantzij qanman chë yoj kʼo pa rukʼisbʼäl taq qʼij. We xtqaʼän riʼ, más kiʼ qakʼuʼx xtqanaʼ, ri winäq xtkitzʼët ri utziläj taq bʼanobʼäl yeqaʼän y ye kʼïy xtkiyaʼ ruqʼij rukʼojlen qa-Dios Jehová (Mateo 5:16).