1, 2. a) ¿Achkë xuʼij Jesús taq Pedro xuʼij che rä chë tjyowaj qa ruwäch? (Tatzʼetaʼ ri achbʼäl kʼo pä pa naʼäy che rä re tzijonem reʼ). b) ¿Achkë rma ke riʼ xuʼij Jesús che rä Pedro?

RI RUTZEQELBʼËY Jesús kan kikʼuqbʼan wä kikʼuʼx chë ryä xtchʼobʼonäj pa ruwiʼ Israel chpan qa ri qʼij riʼ. Rma riʼ kan xsach kikʼuʼx taq Jesús xuʼij chkë chë xa xtrïl tijöj poqonal chqä xtkamsäx kimä ri judíos. Taq ri apóstol Pedro xkʼoxaj riʼ, xuʼij che rä Jesús: «Tajyowaj qa awäch Tat, rït ma xtatqelbʼej ta riʼ». Ye kʼa Jesús xuʼij che rä: «¡Kabʼiyïn ke laʼ, Satanás! Rït xa yït achiʼel jun abʼäj ri nuqʼät waqän rchë yitzaq, rma ma ruchʼobʼonïk ta Dios kʼo awkʼë, xa kichʼobʼonïk winäq» (Mateo 16:21-23, TNM; Hechos 1:6).

² Rkʼë ri xuʼij, Jesús xukʼüt chë ri naʼoj ye kʼo rkʼë Jehová kan ma ye junan ta kikʼë ri naʼoj ye kʼo kikʼë ri winäq ri ye kʼo pa ruqʼaʼ Satanás (1 Juan 5:19). Ri naʼoj xukʼüt Pedro taq xuʼij riʼ che rä Jesús kan junan wä rkʼë ri naʼoj nkikʼüt ri winäq ri xa xuʼ ryeʼ nkajoʼ qa kiʼ. Ye kʼa Jesús retaman wä chë Jehová jun wä chik ruchʼobʼonïk. Chqä chë ri ruraybʼal Dios ya riʼ chë ryä tuyaʼ apü chwäch ran chë  xa jubʼaʼ chik apü xtbʼerilaʼ tijöj poqonal chqä kamïk. Ri tzij xeruʼij Jesús xkikʼüt chë kan nchʼobʼon wä achiʼel Dios, y rma riʼ ma xukʼän ta apü kinaʼoj ri winäq.

3. ¿Achkë rma kan kʼayewal nqchʼobʼon achiʼel Jehová, ye kʼa ma kʼayewal ta nqakʼän apü kinaʼoj ri winäq?

³ ¿Y röj? ¿Nqchʼobʼon achiʼel Dios o xa achiʼel ri winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij? Rma röj yoj rusamajelaʼ chik Dios, kan yeqasmajij ri naʼoj yeruyaʼon pä Jehová chqë. Ye kʼa, ¿achkë komä nqaʼij chrij ri yeqachʼöbʼ? ¿Nqatäj qaqʼij rchë nqatzʼët ronojel achiʼel wä nutzʼët Dios? ¿Achkë rma kʼo mul kʼayewal nuʼän chqawäch nqaʼän riʼ? Nbʼanatäj riʼ rma kan ronojel bʼaʼ winäq kikʼwan ri naʼoj ri ma nqä ta chwäch Dios (Efesios 2:2). Ri naʼoj riʼ nuʼän chkë ri winäq chë xa xuʼ ryeʼ nkajoʼ qa kiʼ y rkʼë jubʼaʼ röj chqä eqal eqal xtqakʼän apü kinaʼoj ri winäq. Kantzij na wä chë kan kʼayewal nuʼän chqawäch nqchʼobʼon achiʼel Jehová, ye kʼa chöj ma kʼayewal ta nqakʼän apü kinaʼoj ri winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij Dios.

4. a) ¿Achkë xtbʼanatäj qkʼë we nqayaʼ qʼij chë qanaʼoj nuʼän achiʼel kinaʼoj ri winäq? b) ¿Achkë rubʼanik xtqrtoʼ re tzijonem reʼ?

⁴ We nqayaʼ qʼij chë ri qanaʼoj nuʼän achiʼel kinaʼoj ri winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij Jehová, riʼ xtuʼän chë xa xuʼ röj xtqachʼöbʼ qa qiʼ chqä xa röj xtqajoʼ xtqchaʼö achkë ri ütz chqä ri ma ütz ta (Marcos 7:21, 22). Rma riʼ janina nkʼatzin nqatamaj nqchʼobʼon achiʼel Jehová y ma achiʼel ta ri winäq. Re tzijonem reʼ xtqrtoʼ rchë xtqaʼän riʼ. Chqä xtqatzʼët chë we nqchʼobʼon achiʼel Dios, pa rukʼexel nqxmeʼ o kan majun chik xtkowin ta xtqaʼän, xa ruyon utzil xkeqïl. Xtqatzʼët chqä achkë rubʼanik ma nqayaʼ ta qʼij chë qanaʼoj xtuʼän achiʼel kinaʼoj ri winäq. Chpan ri jun chik tzijonem xtqatzʼët achkë rubʼanik nqakʼüt ruchʼobʼonïk Dios rkʼë ri yeqaʼän pa qakʼaslemal.

5. ¿Achkë rma ye kʼo jojun winäq ma nkajoʼ ta nbʼix chkë achkë kʼo chë nkiʼän?

⁵ Ye kʼo winäq nkiʼij: «Ma nwajoʼ ta nbʼix chwä achkë kʼo chë nbʼän». Rkʼë jubʼaʼ, ri winäq riʼ nkajoʼ chë kan yë ryeʼ ri yechʼobʼö achkë xtkiʼän pa kikʼaslemal, y riʼ ma itzel ta. Ryeʼ ma nkajoʼ ta chë jun winäq nsmajin kikʼaslemal chqä chë nbʼan chkë achiʼel ta ye junan kikʼë ri nikʼaj chik winäq * (tatzʼetaʼ ri nota).

6. a) ¿Achkë nuyaʼ qʼij Jehová chqë rchë nqaʼän? b) Taq kʼo chë nqachaʼ achkë ri ütz o ri ma ütz ta, ¿achkë nrajoʼ Jehová chë nqaʼän?

⁶ Kan ütz nqʼax chqawäch chë we nqakʼän apü ruchʼobʼonïk Jehová, ma ntel ta chë tzij chë kan ma xtqkowin ta chik xtqaʼän achkë nqajoʼ. Le Biblia nuʼij chë Jehová nuyaʼ qʼij chqë rchë nqachaʼ achkë qanaʼoj nqajoʼ nqaʼän, chqä rchë nqachaʼ ri nqä chqawäch nqaʼän (2 Corintios 3:17). Ke riʼ qabʼanik xuʼän qa. Ye kʼa ri ma ütz ta nqaʼän ya riʼ nqakʼüt chë achiʼel ta majun achkë nqʼatö tzij pa qawiʼ (taskʼij ruwäch 1 Pedro 2:16). Taq kʼo chë nqachaʼ achkë ri ütz o ri ma ütz ta, Jehová nrajoʼ chë ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia yeʼukʼwan qakʼaslemal. ¿Ntel chë tzij riʼ chë kan majun ta chik xtqkowin xtqaʼän? o ¿ronojel riʼ xa utzil xtukʼän pä pa qawiʼ?

7, 8. ¿Achkë rma nqaʼij chë ri nqchʼobʼon achiʼel Jehová ma ntel ta chë tzij chë kan ma xtqkowin ta chik xtqaʼän ri nqajoʼ? Tayaʼ jun tzʼetbʼäl.

⁷ Tqayaʼ jun tzʼetbʼäl. Ri teʼej tataʼaj yekikʼüt utziläj taq naʼoj chkiwäch ri kalkʼwal rma nkajoʼ chë ryeʼ yeʼok ajsamajelaʼ taq winäq, ma yeʼeleqʼan ta chqä njeʼ joyowanïk kikʼë.  ¿Ntel chë tzij riʼ chë ri teʼej tataʼaj kan ma nkiyaʼ ta chik qʼij chkë ri kalkʼwal nkiʼän ri nkajoʼ? Manä. Ryeʼ nkiʼän riʼ rma nkajoʼ chë ri kalkʼwal ütz yebʼä pa kikʼaslemal. Taq ri akʼalaʼ xkekʼïy chqä xtkiyaʼ qa ri kachoch, pa kiqʼaʼ xtjeʼ wä nkichaʼ achkë rubʼanik kʼaslemal xtkikʼwaj. We xtkismajij ri utziläj taq naʼoj xkʼut chkiwäch, xtkichaʼ xtkiʼän ri ütz, y riʼ xkerutoʼ rchë ma xtkïl ta kʼïy kʼayewal ri xa xtuyaʼ bʼis pa kan.

⁸ Ke riʼ chqä nuʼän Jehová. Rma ryä jun utziläj tataʼaj, nrajoʼ chë ri ralkʼwal ütz yebʼä pa kikʼaslemal (Isaías 48:17, 18). Rma riʼ, nuyaʼ kʼïy naʼoj chqë chrij ri rubʼanik nqakʼwaj qakʼaslemal chqä rubʼanik nqakʼwaj qiʼ kikʼë ri winäq. Jehová nrajoʼ chë nqchʼobʼon achiʼel ryä chqä yeqasmajij ri naʼoj yeruyaʼon pä chqë. Reʼ ma ntel ta chë tzij chë kan ma nuyaʼ ta chik qʼij chqë rchë nqaʼän ri nqajoʼ. Pa rukʼexel riʼ, we nqanmaj tzij, xtq-ok aj naʼoj taq winäq chqä yë ri ütz xtqachaʼ xtqaʼän (Salmo 92:5; Proverbios 2:1-5; Isaías 55:9). Riʼ xtuʼän chë xtqanaʼ kiʼkʼuxlal chqä kʼa xtuyaʼ na qʼij chqë rchë xtqaʼän ri nqä chqawäch (Salmo 1:2, 3). Kantzij na wä chë we xtqchʼobʼon achiʼel Jehová, ruyon utzil xkeqïl.

9, 10. ¿Achkë rma nqaʼij chë ri ruchʼobʼonïk Dios ma njunmatäj ta rkʼë ri kichʼobʼonïk ri winäq?

⁹ Nqajoʼ chqä nqakʼän runaʼoj Dios rma ruchʼobʼonïk ryä ma njunmatäj ta rkʼë ri kichʼobʼonïk ri winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij. Ri winäq riʼ yekiyaʼ jalajöj taq naʼoj rchë njeʼ kiʼkʼuxlal pa a-familia, rchë más ütz yabʼä pa asamaj o xa bʼa achkë chik na jun. Ye kʼa ronojel ri naʼoj riʼ xa yerqʼäj ri naʼoj yeruyaʼon pä Jehová. Jojun tzʼetbʼäl. Ryeʼ nkiʼij chë más ütz nanimirsaj awiʼ chqä chë majun rubʼanon ta we yeʼaʼän tzʼil taq bʼanobʼäl. Kʼo mul, nkiʼij chkë ri yekʼulan taq winäq chë tkijachaʼ kiʼ tapeʼ ma kan ta achkë kʼayewal yebʼanatäj, ke riʼ más kiʼ kikʼuʼx xtkinaʼ. Rma riʼ, ¿kantzij komä chë yojkitoʼ más ri naʼoj yekiyaʼ ri winäq chwäch ri naʼoj yeqïl chpan le Biblia?

¹⁰ Jesús xuʼij chë kinaʼoj ri winäq xttzʼetetäj rma ri kibʼanobʼal (Mateo 11:19). Tapeʼ ri winäq komä kibʼanon ri computadoras, ri celulares, ri Internet o xa bʼa achkë chik na jun, ma yekowin ta nkesaj ri kʼayewal ri yeyaʼö janina tijöj poqonal, achiʼel ri chʼaʼoj, ri itzelal ri kʼo pa kan ri winäq o ri nikʼaj ri nbʼanö chkë ri winäq chë ma kiʼ ta kikʼuʼx. Chqä nkiyaʼ qʼij chkë ri winäq yekiʼän tzʼil taq bʼanobʼäl. Ye kʼïy winäq kibʼin chë ronojel riʼ xa más rubʼanon chë nkijäch kiʼ ri familias, xa más yabʼil chqä nikʼaj chik kʼayewal rukʼamon pä. Ye kʼa, ¿achkë nqaʼij chkij ri naʼoj yeruyaʼon pä Jehová? Ri nkitäj kiqʼij rchë yekismajij ri naʼoj riʼ más kiʼ kikʼuʼx pa ki-familia, ma yekïl ta yabʼil nkikʼän pä ri tzʼil taq bʼanobʼäl chqä kan junan rubʼanon kiwäch kikʼë ri kichʼalal chwäch le Ruwachʼulew (Isaías 2:4; Hechos 10:34, 35; 1 Corintios 6:9-11). Nqʼalajin kʼa chë ruchʼobʼonïk Dios más nüm ruqʼij chwäch ri kichʼobʼonïk ri winäq.

11. ¿Achoq che rä xuyaʼ wä qʼij Moisés rchë xukʼwaj rubʼey, chqä achkë utzil xukʼän pä pa ruwiʼ?

¹¹ Ri rusamajelaʼ Dios ri xejeʼ ojer qa xqʼax chkiwäch chë ri ruchʼobʼonïk Dios kan ma njunmatäj ta rkʼë ri kichʼobʼonïk ri winäq. Tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj rkʼë Moisés. Tapeʼ xkʼut chwäch ronojel ri naʼoj kʼo kikʼë ri egipcios chpan qa ri qʼij riʼ, ryä xqʼax chwäch chë ri naʼoj ri más ruqʼij ya riʼ ri npë rkʼë Jehová (Hechos 7:22; Salmo 90:12). Rma riʼ xukʼutuj reʼ che rä Jehová: «Tayaʼ qʼij chwä rchë nqʼax chi nwäch ri apixaʼ» (Éxodo 33:13). Rma xuyaʼ qʼij chë yë Jehová xukʼwan rubʼey, ryä xuʼän jun nimaläj samaj rchë nbʼetzʼaqät ri ruraybʼal Jehová. Chqä le Biblia nuʼij chë  Moisés xok jun achï ri kan nüm ri rukʼuqbʼäl kʼuʼx (Hebreos 11:24-27).

12. Taq Pablo kʼo chë xuchaʼ ri achkë xuʼän, ¿achoq che rä xuyaʼ wä qʼij rchë xukʼwan rubʼey?

¹² Ri apóstol Pablo xok jun achï ri kan kʼäs rujolon chqä janina retamabʼal. Ryä ntzjon wä kaʼiʼ chʼaʼäl (Hechos 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3). Tapeʼ ke riʼ, rkʼë ronojel ri xuʼän xukʼüt chë yë ri Ruchʼaʼäl Dios xukʼwan rubʼey y ma yë ta ri kinaʼoj ri winäq (taskʼij ruwäch Hechos 17:2; 1 Corintios 2:6, 7, 13). Rma xuʼän riʼ, kan ütz xuʼän chwäch ri samaj chrij rutzjoxik Ruchʼaʼäl Dios chqä ruyoʼen wä chë xtyaʼöx che rä ri kʼaslemal ma nkʼis ta (2 Timoteo 4:8).

13. ¿Nqrchaqtiʼij Jehová rchë nqakʼän apü runaʼoj? Taqʼalajsaj.

¹³ Kantzij na wä chë ri ruchʼobʼonïk Jehová kan ma njunmatäj ta kikʼë ri kichʼobʼonïk ri winäq. We xtqaʼän ri nuʼij ryä xtqanaʼ kiʼkʼuxlal chqä ütz xtqbʼä pa qakʼaslemal. Ye kʼa Jehová ma nqrchaqtiʼij ta rchë nqchʼobʼon achiʼel ryä. Nixta «ri utziläj samajel ri kan kʼo runaʼoj» nixta ri ukʼwäy taq bʼey pa taq congregaciones yojkichaqtiʼij rchë nqaʼän riʼ (Mateo 24:45, TNM; 2 Corintios 1:24). Chë qajujnal röj kʼo chë nqatäj qaqʼij rchë nqakʼän apü runaʼoj Jehová. ¿Achkë rubʼanik xtqaʼän riʼ?

14, 15. a) Rchë nqchʼobʼon achiʼel Jehová, ¿achoq chrij kʼo chë nqchʼobʼon wä? b) Achiʼel nuʼij chpan Romanos 12:2, ¿achkë rma nkʼatzin chë ma nqayaʼ ta qʼij chë yeʼok pa qajolon ri naʼoj kʼo kikʼë ri winäq? Tayaʼ jun tzʼetbʼäl.

¹⁴ Romanos 12:2 nuʼij chqë: «Y ma tikʼän ta chik apü inaʼoj chkij ri winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij Dios, pa rukʼexel riʼ, xa tichapaʼ rujalik ri ichʼobʼonïk, rchë nqʼalajin chiwäch chë kan ütz, kan chöj chqä kan tzʼaqät ri ruraybʼal Dios». Reʼ ntel chë tzij chë nqkowin nqchʼobʼon achiʼel Jehová tapeʼ taq majanä tqatamaj ruwäch kan jalajöj wä kinaʼoj ri winäq ye kʼo qkʼë. Kantzij na wä chë ri naʼoj xqakʼän qa chkij ri qateʼ qatataʼ o ri rubʼanik xqkʼiytisäx pä nkiʼän chë kʼo mul kʼayewal nuʼän chqawäch nqajäl qanaʼoj. Tapeʼ ke riʼ ri qachʼobʼonïk nqkowin na nqajäl, ye kʼa nkʼatzin nqatzʼët achkë nqayaʼ chpan. We xtqchʼobʼon chrij ri nrajoʼ Jehová, xtqatzʼët chë más ütz ri chʼobʼonïk riʼ chqä xtqrtoʼ rchë ma kan ta kʼayewal chik xtuʼän chqawäch xtqchʼobʼon achiʼel ryä.

¹⁵ We nqajoʼ nqajäl qachʼobʼonïk, nkʼatzin chë ma nqayaʼ ta qʼij chë ronojel ri naʼoj ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij Dios yeʼok pa qajolon. Y riʼ janina ruqʼij. Rchë nqʼax chqawäch riʼ, tqayaʼ jun tzʼetbʼäl. Tqabʼanaʼ che rä chë jun winäq nrajoʼ nuchajij riʼ rchë ma kan ta nyawäj, y rma riʼ xuyaʼ chwäch ran chë xa xuʼ ichaj, verduras chqä frutas xttäj. Ye kʼa, ¿kʼo komä xtkʼatzin xtuʼän riʼ we xa yerutäj chqä rukïl wäy ri xa ye qʼinäq, ye chʼäm o ye pus chik? Manä. Ke riʼ chqä nbʼanatäj rkʼë ri qachʼobʼonïk. Majun xtkʼatzin wä nqayaʼ ronojel runaʼoj Dios chpan we xa nqayaʼ chqä kinaʼoj ri winäq chpan.

16. ¿Achoq chwäch kʼo chë nqachajij qiʼ?

¹⁶ Rma yoj kʼo chkikojöl winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij Jehová, kʼïy mul kʼayewal nuʼän chqawäch ma nqakʼän ta apü kinaʼoj (1 Corintios 5:9, 10). Ronojel mul yeqakʼoxaj naʼoj ri ma ye tzij ta o xa yetzʼukun. Achiʼel taq nq-el chutzjoxik le Biblia kʼo chë nqakʼoxaj kʼïy chkë ri naʼoj riʼ. Tapeʼ ke riʼ ütz chë ma nqayaʼ ta qʼij chë ri naʼoj riʼ yeʼok pa qajolon. Achiʼel Jesús, röj chqä chaninäq tqesaj äl pa qajolon ri naʼoj yeruyaʼ Satanás. Tqatzʼetaʼ chik jojun rubʼanik rchë nqachajij qiʼ chkiwäch ri naʼoj kʼo kikʼë ri winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij Jehová (taskʼij ruwäch Proverbios 4:23 * chpan ri nota).

17. ¿Achkë chqä ütz nqaʼän rchë nqachajij qiʼ chkiwäch ri naʼoj yekikʼüt ri winäq?

 ¹⁷ Jun chik rubʼanik rchë nqachajij qachʼobʼonïk ya riʼ ri ütz ütz yeqachaʼ ri qachiʼil. Le Biblia nuʼij chë we nqjeʼ kikʼë winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij Jehová, xa xtqakʼän apü kinaʼoj (Proverbios 13:20; 1 Corintios 15:12, 32, 33). Chqä nkʼatzin nqachaʼ achoq chrij nqkʼastan wä. Ye kʼo kʼastanen ri nkikʼüt chë ri winäq xa kikʼë ri chköp xepë wä, o xa ruyon itzelal o tzʼil taq bʼanobʼäl yekikʼüt. We xa chkij riʼ xtqkʼastan wä, pa rukʼexel xtqachajij ri qachʼobʼonïk, xa más xkeqayaʼ pa qajolon naʼoj ri yekiqʼäj rupixaʼ Dios (2 Corintios 10:5).

18, 19. a) ¿Achkë nikʼaj chik naʼoj ri yekiyaʼ ri winäq nkʼatzin nqachajij qiʼ chkiwäch? b) ¿Achkë kʼutunïk ütz nqaʼän qa chqawäch, chqä achkë rma?

¹⁸ Kʼïy mul, ri winäq kibʼanon chë ri itzel taq naʼoj achiʼel ta ütz yeqʼalajin. Y nkʼatzin nqachajij qiʼ chkiwäch ri naʼoj riʼ. Keqatzʼetaʼ jojun tzʼetbʼäl. Jun noticia rkʼë jubʼaʼ bʼanon pä rchë chë nnimirsaj ruqʼij jun partido político. O rkʼë jubʼaʼ, jun kʼastanen ri nutzjoj rukʼaslemal jun winäq nuʼij chë más kiʼ qakʼuʼx xtqanaʼ we xtjeʼ jun qasamaj más ütz, xtjeʼ más qarajil o achkë chik na jun. Ye kʼo chqä libros o películas ri nkikʼüt chë röj o qa-familia ya riʼ ri más kiqʼij. Ye kʼa ri naʼoj riʼ xa nuqʼäj ri pixaʼ kʼo chpan le Biblia ri nuʼij chë nkʼatzin nqayaʼ qajowabʼäl chrij Jehová pa naʼäy rchë ke riʼ xtqanaʼ kiʼkʼuxlal röj chqä qa-familia (Mateo 22:36-39). Y kʼïy chkë ri kʼastanen bʼanon pä chkë ri akʼalaʼ, tapeʼ kʼïy mul nqʼalajin chë achiʼel ta majun itzel taq naʼoj kikʼamon pä, rkʼë jubʼaʼ eqal eqal yekiyaʼ pa kijolon ri akʼalaʼ naʼoj ri xa yekiqʼäj rupixaʼ Jehová.

¹⁹ Reʼ ma ntel ta chë tzij chë kan ma ütz ta nqkʼastan. Ye kʼa taq nqaʼän riʼ ütz nqakʼutuj qa reʼ chqawäch: «¿Yikowin yentzʼët ri itzel taq naʼoj tapeʼ achiʼel ta ütz yeqʼalajin? ¿Yenchajij ri walkʼwal chwäch ri yekitzʼët pa televisión o ri wuj yekiskʼij? ¿Nchajij wiʼ rïn chqä? ¿Yentoʼ ri walkʼwal rchë nkikʼän apü kinaʼoj chrij Dios rchë ke riʼ ma nkikʼän ta apü kinaʼoj ri winäq?». We nqatamaj nqatzʼët achkë naʼoj xa nkiqʼäj rupixaʼ Dios, más junan xtuʼän qachʼobʼonïk rkʼë Jehová. Y riʼ xtuʼän chë ma xtqakʼän ta apü kinaʼoj ri winäq.

20. ¿Achkë xtbʼanö chë xtqakʼän apü jun naʼoj?

²⁰ Ma tqamestaj chë xa xuʼ kaʼiʼ rubʼanik naʼoj nqkowin nqakʼän: runaʼoj Jehová o kinaʼoj ri winäq ri ye kʼo pa ruqʼaʼ Satanás. Ri naʼoj ri más xtqayaʼ ruqʼij ya riʼ ri xtqakʼän apü. We xa kinaʼoj ri winäq xtqakʼän, ri qachʼobʼonïk chqä ri qabʼanobʼal xa xtkiqʼäj rupixaʼ Jehová. Rma riʼ janina ruqʼij chë nqachajij qiʼ rkʼë ronojel ri yeqatzʼët, ri yeqaskʼij, ri yeqakʼoxaj chqä ri yeqachʼöbʼ.

21. ¿Achkë xtqatzʼët chpan ri jun chik tzijonem?

²¹ Achiʼel xqatzʼët yän qa, rchë chë ri qachʼobʼonïk nuʼän achiʼel rchë Dios, ma xa xuʼ ta nkʼatzin ma nqakʼän ta apü kinaʼoj ri winäq. Nkʼatzin chqä nqchʼobʼon chrij ri naʼoj yeruyaʼ Jehová chqë, ke riʼ xtqkowin xtqchʼobʼon achiʼel ryä. Chpan ri jun chik tzijonem xtqatzʼët achkë rubʼanik xtqaʼän riʼ.