TJONÏK 14
¿Tzʼaqät najin nqaʼän che rä ri samaj ryaʼon qa Dios pa qawiʼ?
«Ma tayaʼ ta qa rutzjoxik ri utziläj taq rutzjol chrij ri Ruchʼaʼäl Dios chqä tzʼaqät tabʼanaʼ che rä» (2 TIM. 4:5, nota).
BʼIX 57 Predicamos a toda clase de personas
RI XTQATZʼËT QA *
Taq Jesús xkʼasöx yän rma Dios, xerumöl ri rutzeqelbʼëy chqä xuʼij reʼ chkë: «Jäx kʼa, y tibʼanaʼ chë ri winäq [...] yeʼok nutzeqelbʼëy». (Tatzʼetaʼ ri peraj 1).
1. ¿Achkë nqajoʼ nqaʼän jontir röj ri rusamajelaʼ Dios, y achkë rma? (Tatzʼetaʼ ri achbʼäl ri kʼo pä chwäch re revista reʼ).
JESUCRISTO xuʼij qa chkë ri rutzeqelbʼëy chë tkibʼanaʼ reʼ: «Jäx kʼa chwäch ronojel le Ruwachʼulew, y keʼitjoj ri winäq rchë yeʼok nutzeqelbʼëy» (Mat. 28:19). Jontir röj, ri rusamajelaʼ Dios, nqajoʼ nqatamaj achkë kʼo chë nqaʼän rchë kan tzʼaqät nqaʼän che rä ri samaj riʼ (2 Tim. 4:5). Chqawäch röj, ya riʼ ri samaj más ruqʼij chqä ri nkʼatzin chë nbʼan yän. Ye kʼa, tapeʼ nqajoʼ nqayaʼ más qa-tiempo chubʼanik ri samaj riʼ, kʼïy mul ma nqkowin ta kimä ri kʼayewal.
2. ¿Achkë yebʼanö chë rkʼë jbʼaʼ kʼayewal nuʼän chqawäch nqaʼän ri samaj ryaʼon qa Dios pa qawiʼ?
2 Kantzij na wä chë kʼo chik más nkʼatzin yeqaʼän ri najowatäj nqayaʼ qa-tiempo chqä qachqʼaʼ chkij. Rkʼë jbʼaʼ kʼo chë nqsamäj kʼïy horas pa jun qʼij rchë nqayaʼ ri nkʼatzin chkë ri qa-familia. O rkʼë jbʼaʼ najin nqqʼax chkiwäch nkʼaj chik kʼayewal pa qa-familia o chwäch jun yabʼil, jun nimaläj bʼis o ri kʼayewal nuyaʼ ri rijxïk. ¿Achkë komä rubʼanik kuw nqapabʼaʼ qiʼ chkiwäch ri kʼayewal riʼ chqä kan tzʼaqät xtqaʼän che rä ri qasamaj ryaʼon qa Dios?
3. ¿Achkë nkikʼüt chqawäch ri rutzij Jesús yeqïl chpan Mateo 13:23?
3 Ma tqbʼison ta we ri najin nqaqʼaxaj pa qakʼaslemal nkiʼän chë ma kan ta nqkowin nqayaʼ ronojel ri qa-tiempo rchë nqatzjoj le Biblia. Ma tqamestaj chë Jesús xuʼij qa chë ma jontir ta junan xtqkowin xtqayaʼ pa rusamaj Jehová (taskʼij ruwäch Mateo 13:23 *). Chqä ütz nqayaʼ pa qajolon chë Jehová janina nuloqʼoqʼej ronojel ri nqaʼän we rkʼë ronojel qan nqaʼän wä (Heb. 6:10-12). Ye kʼa, ¿achkë ütz nqaʼän we nqanaʼ chë nqkowin nqaʼän más pa rusamaj Jehová? Chpan re tjonïk reʼ xtqatzʼët achkë ütz nqaʼän rchë nqayaʼ pa naʼäy ri samaj riʼ, achkë rubʼanik nqakʼwaj jun kʼaslemal ri ma kan ta achkë rubʼanik chqä achkë ütz nqaʼän rchë más ütz rubʼanik xtqaʼän che rä rutzjoxik le Biblia chqä kitjoxik ri winäq. Ye kʼa naʼäy tqatzʼetaʼ achkë ntel chë tzij tzʼaqät nqaʼän che rä ri qasamaj.
4. ¿Achkë ntel chë tzij tzʼaqät nqaʼän che rä ri qasamaj?
4 Ri tzʼaqät nqaʼän che rä ri qasamaj ntel chë tzij nqaʼän ronojel ri kʼo pa qaqʼaʼ rchë nqatzjoj le Biblia chqä yeqatjoj ri winäq. Ye kʼa Jehová ma xa xuʼ ta nutzʼët jaruʼ tiempo nqayaʼ chrij rusamaj, ryä chqä nutzʼët achkë rma nqaʼän riʼ. We yë ri ajowabʼäl ri nqanaʼ chrij ryä chqä chkij ri winäq yebʼanö chqë rchë nqaʼän ri samaj riʼ, kantzij na wä chë kan rkʼë ronojel qan xtqaʼän wä * (Mar. 12:30, 31; Col. 3:23). Riʼ xtuʼän chqë chë ma xtqakʼewaj ta xtqayaʼ jontir qachqʼaʼ chubʼanik ri samaj riʼ. We nqatzʼët ri rutzjoxik le Biblia achiʼel jun mamaʼ spanïk, xtqatäj qaqʼij rchë xa bʼa achkë winäq xtqatzjoj ri utziläj taq rutzjol chkë.
5, 6. Taʼij rkʼë jun tzʼetbʼäl achkë rubʼanik nqayaʼ pa naʼäy ri samaj yaʼon qa pa qawiʼ tapeʼ ma kan ta jamäl qawäch.
5 Tqabʼanaʼ che rä chë jun kʼajol janina nqä chwäch nukʼwaj chʼichʼ, y rma riʼ nukʼwaj taq ütz nuʼän chwäch. Nqʼax ri tiempo, nyaʼöx jun rusamaj chrij riʼ, ye kʼa xa xuʼ pa taq sábados chqä domingos. Y rma ma kan ta kʼïy rajäl ruqʼij, kʼo chë nsamäj rkʼë jun albañil chkojöl qʼij. Tapeʼ nsamäj woʼoʼ qʼij chuyakik jay, ryä más wä nqä chwäch nukʼwaj chʼichʼ. Ryä nrajoʼ más ütz rukʼwaxik nuʼän che rä ri chʼichʼ chqä nrajoʼ nuyaʼ ran chrij ri samaj riʼ. Rma riʼ, ryä nuʼän riʼ xa bʼa achkë tiempo jamäl chwäch.
6 Rkʼë jbʼaʼ ke riʼ chqä nbʼanatäj qkʼë röj. Rkʼë jbʼaʼ ma kan ta nqkowin nqayaʼ jontir ri tiempo ri nqajoʼ rchë nqatzjoj le Biblia. Ye kʼa kan ya riʼ nurayij qan nqaʼän. Ronojel mul más nqatäj qaqʼij rchë ri Ruchʼaʼäl Dios napon pa kan ri winäq. Ye kʼa, rma kʼïy kʼo chë nqaʼän, rkʼë jbʼaʼ kʼo mul nqakʼutuj qa reʼ chqawäch: «¿Achkë ütz nbʼän rchë nyaʼ pa naʼäy ri samaj ryaʼon qa Jehová chwä?».
¿ACHKË RUBʼANIK NQAYAʼ PA NAʼÄY RI SAMAJ RYAʼON QA JEHOVÁ PA QAWIʼ?
7, 8. ¿Achkë rubʼanik nqakʼän qanaʼoj chrij Jesús taq nqaʼän ri samaj ryaʼon qa Dios pa qawiʼ?
7 Jesús xyaʼ qa jun utziläj tzʼetbʼäl chqawäch chrij ri rubʼanik kʼo chë nqatzʼët ri samaj yaʼon qa pa qawiʼ. Chwäch ryä, ri más wä kʼo ruqʼij ya riʼ ri nutzjoj Ruqʼatbʼäl Tzij Dios chkë ri winäq (Juan 4:34, 35). Ryä kan kʼïy wä bʼey xuʼän rchë xtzjoj Ruchʼaʼäl Dios. Xa bʼa akuchï ye kʼo wä ri winäq, chkachoch o pa bʼey, ryä xtzjoj ri kantzij chkë ronojel. Ke riʼ xkʼüt chë ri samaj ryaʼon pä Dios che rä ya riʼ wä ri más rejqalen pa rukʼaslemal.
8 Röj chqä ütz nqakʼän qanaʼoj chrij Jesús. Nqaʼän riʼ taq nqatzjoj le Biblia chkë ri winäq ronojel mul chqä xa bʼa akuchï yoj kʼo wä. Y rma kan nqarayij nqaʼän ri samaj riʼ, ma nqayaʼ ta más ruqʼij ri nqä chqawäch röj (Mar. 6:31-34; 1 Ped. 2:21). Ye kʼo qachʼalal ütz nuʼän chkiwäch yeʼok precursores especiales, regulares o auxiliares. Jojun chik, ye bʼenäq jun chik tinamït ri akuchï nkʼatzin más toʼïk chrij rutzjoxik le Biblia o xkitamaj jun chik chʼaʼäl. Tapeʼ ke riʼ, kʼïy chë ri samaj ri nbʼan chrij rutzjoxik le Biblia nkiʼän ri qachʼalal publicadores. Ryeʼ chqä nkitäj kiqʼij rchë nkiʼän ri yekowin. Xa bʼa achkë na kʼa ri samaj najin nqaʼän, Jehová ma nukʼutuj ta más chqë ri ma nqkowin ta nqaʼän. Ryä nrajoʼ chë rkʼë kiʼkʼuxlal nqatzjoj chkë ri winäq «ri utziläj taq rutzjol ri ye petenäq rkʼë ri Dios ri kʼo kiʼkʼuxlal rkʼë» (1 Tim. 1:11; Deut. 30:11).
9. a) ¿Achkë rubʼanik xkʼüt Pablo chë chwäch ryä más ruqʼij ri rutzjoxik le Biblia tapeʼ kʼo chë xsamäj? b) ¿Achkë nukʼüt Hechos 28:16, 30 chqä 31 chrij ri rubʼanik xtzʼët Pablo ri samaj yaʼon qa che rä?
9 Ri apóstol Pablo chqä xyaʼ qa jun utziläj tzʼetbʼäl chqawäch. Taq kʼo wä pa tinamït Corinto, pa rukaʼn mul taq najin wä yerchʼaʼej ri congregaciones, ryä kʼo wä chë xsamäj. Rma ma kʼïy ta chik rurajil kʼo, ryä kʼo chë xeruʼän koköj taq jay rkʼë tzyäq. Tapeʼ ke riʼ, ryä ma xchʼöbʼ ta chë ri samaj riʼ más ruqʼij chwäch ri rutzjoxik Ruchʼaʼäl Dios. Ryä xuʼän riʼ rchë xuchʼäk rway chqä chë ri cristianos aj Corinto ma nkitöj ta rajäl ruqʼij rma nutzjoj Ruchʼaʼäl Dios (2 Cor. 11:7). Tapeʼ kʼo chë xsamäj, ryä ronojel mul xyaʼ pa naʼäy ri rusamaj Jehová, y rma riʼ, ronojel sábados xtzjoj wä le Biblia chkë ri winäq. Ye kʼa taq más ütz xuʼän pä ronojel chwäch, ryä xkowin xyaʼ más ran chrij rusamaj Jehová. Le Biblia nuʼij chë Pablo xyaʼ ronojel ran chrij rutzjoxik Ruchʼaʼäl Dios rchë xkʼüt chkiwäch ri judíos chë Jesús ya riʼ ri Cristo (Hech. 18:3-5; 2 Cor. 11:9). Y taq xjeʼ wä kaʼiʼ junaʼ pacheʼ chlaʼ Roma, ryä xtzjoj Ruchʼaʼäl Dios chkë ri winäq ri yebʼechʼaʼen rchë chqä xerutzʼibʼaj cartas (taskʼij ruwäch Hechos 28:16, 30, 31). Ryaʼon wä chwäch ran chë majun ta xtqʼatö rchë chë nuyaʼ ruqʼij Dios. Rma riʼ xtzʼibʼaj: «Rma [...] xyaʼöx re samaj reʼ pa qaqʼaʼ, rma riʼ ma nqkos ta» (2 Cor. 4:1). Achiʼel Pablo, röj chqä nqkowin nqayaʼ pa naʼäy ri samaj ryaʼon Dios pa qawiʼ tapeʼ kʼo chë nqsamäj.
Kʼo jalajöj rubʼanik rchë kan tzʼaqät nqaʼän che rä ri samaj ryaʼon qa Jehová pa qawiʼ. (Tatzʼetaʼ ri peraj 10 chqä 11).
10, 11. ¿Nqkowin komä tzʼaqät nqaʼän che rä ri samaj ryaʼon qa Jehová pa qawiʼ tapeʼ kʼo yabʼil qlon? Taqʼalajsaj.
10 ¿Achkë ütz nqaʼän we rma ya xbʼä qajunaʼ o rma jun yabʼil ma kan ta nqkowin chik nqbʼä chiʼ taq jay rchë nqatzjoj le Biblia? We ke riʼ, kʼo nkʼaj chik rubʼanik rchë nqaʼän riʼ. Ri cristianos rchë ri naʼäy siglo xkitzjoj wä ri Ruchʼaʼäl Dios xa bʼa akuchï ye kʼo wä ri winäq: chiʼ taq jay, pa taq kʼaybʼäl o xa bʼa akuchï na chik jun (Hech. 17:17; 20:20). Y we ma nqaköchʼ ta yalöj nqbʼiyïn, rkʼë jbʼaʼ ütz nqtzʼuyeʼ akuchï yeqʼax wä ye kʼïy winäq rchë ke riʼ nqatzjoj äl le Biblia chkë. Chqä ütz nqatzjoj le Biblia pa teléfono, yeqaʼän cartas o nqtzjon kikʼë ri winäq xa bʼa akuchï yoj kʼo wä. Ye kʼïy qachʼalal janina kiʼkʼuxlal nkinaʼ rma yekowin nkitzjoj le Biblia chkë ri winäq tapeʼ ma yekowin ta yeʼel chiʼ taq jay rchë nkiʼän riʼ.
11 Nqʼalajin kʼa chë nqkowin kan tzʼaqät nqaʼän che rä ri samaj ryaʼon qa Jehová pa qawiʼ tapeʼ kʼo yabʼil qlon. Tqatzʼetaʼ chik jmul ri xbʼanatäj rkʼë Pablo. Ryä xuʼij: «Xa bʼa achkë yikowin nbʼän rma ri nyaʼö pä wuchqʼaʼ» (Filipenses 4:13). Ri uchqʼaʼ riʼ kan xkʼatzin che rä rma taq bʼenäq wä chkitzʼetik ri congregaciones, ryä xrïl jun yabʼil. Rma riʼ xuʼij reʼ chkë ri cristianos aj Galacia: «Rma xinwïl jun yabʼil xintzjoj ri Ruchʼaʼäl Dios chiwä rïx ri naʼäy mul» (Gálatas 4:13). Achiʼel Pablo, röj chqä rkʼë jbʼaʼ rma nqïl jun yabʼil, nqkowin nqatzjoj ri Ruchʼaʼäl Dios chkë ri doctores, ri enfermeros o nkʼaj chik winäq ri yetzʼetö ri yabʼil. Kʼïy chkë ri winäq riʼ ma yeqïl ta chkachoch taq nqbʼä chutzjoxik le Biblia chiʼ taq jay.
¿ACHKË ÜTZ NQAʼÄN RCHË NQAKʼWAJ JUN KʼASLEMAL RI MA KAN TA ACHKË RUBʼANIK?
12. ¿Achkë ntel chë tzij ma nqakʼwaj ta jun bʼeyomaläj kʼaslemal?
12 Chpan Mateo 6:22, Jesús xksaj jun kʼambʼäl tzij rchë xkʼüt chkiwäch ri rutzeqelbʼëy chë ma tkikʼwaj ta jun bʼeyomaläj kʼaslemal. Reʼ ntel chë tzij chë ma tqayaʼ ta qʼij chë kʼo ta jun nbʼanö chë ma nqayaʼ ta chik qan chrij ri qasamaj ryaʼon qa Dios. Kan yë Jesús xkʼutü qa riʼ, rma ryä xyaʼ ran chrij rusamaj Jehová chqä xkʼüt chkiwäch ri rutzeqelbʼëy chë tkiyaʼ kan chrij ri samaj riʼ chqä chrij ri Ruqʼatbʼäl Tzij. Xtqakʼüt chë qakʼamon qanaʼoj chrij Jesús we qayaʼon pa naʼäy ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios chqä ri ruchojmilal (Mat. 6:33).
13. ¿Achkë xtqtoʼö rchë xtqayaʼ más qan chrij ri qasamaj ryaʼon Jehová?
13 Jun rubʼanik rchë nqayaʼ qan chrij ri qasamaj ryaʼon Jehová ya riʼ ma nqayaʼ ta más tiempo chkij ri ma kan ta más kiqʼij. Ke riʼ xtqkowin xkeqatoʼ más winäq rchë nkitamaj ruwäch Jehová chqä rchë njeʼ jun kachbʼilanïk rkʼë. * Rchë nqaʼän riʼ, rkʼë jbʼaʼ ütz nqaqasaj jbʼaʼ ri tiempo rchë qasamaj, ke riʼ xtqkowin xtq-el más tiempo chutzjoxik le Biblia chkojöl qʼij. Chqä rkʼë jbʼaʼ ütz nqaqasaj ri tiempo chkij ri kʼastanen yeqaʼän.
14. ¿Achkë kʼo chë xkiʼän jun kʼlaj winäq rchë xkiyaʼ más tiempo chrij rutzjoxik le Biblia?
14 Tqatzʼetaʼ achkë xuʼän jun ukʼwäy bʼey pa congregación, ri rubʼiniʼan Elías, chqä ri rixjayil. Ryä nuʼij: «Ma ütz ta wä nuʼän chqawäch nqachäp ri precursorado ri qʼij qa riʼ, ye kʼa xqakanuj rubʼanik rchë xqayaʼ más qa-tiempo chrij rutzjoxik le Biblia. Rchë xqaʼän riʼ, kʼo jojun xeqajäl pa qakʼaslemal ri xojkitoʼ rchë xqayaʼ más qan chrij kitoʼik ri winäq. Jojun tzʼetbʼäl. Ma xqasäch ta chik päq chrij ri ma kan ta yekʼatzin; xqaqasaj ri tiempo chrij ri kʼastanen rma xqatzʼët chë kʼïy qa-tiempo nkesaj, chqä xqakʼutuj pa qasamaj we ütz nqajäl ri horas rchë nqsamäj. Rma xqaʼän riʼ, ütz xuʼän chqawäch xq-el chutzjoxik le Biblia taq nqä qa qʼij, chqä kaʼiʼ mul pa jun ikʼ nq-el wä chkojöl qʼij. Riʼ xuʼän chë xqkowin xeqayaʼ más tjonïk chrij le Biblia. Kantzij na wä chë kan xyaʼ kiʼkʼuxlal ronojel riʼ chqë».
¿ACHKË ÜTZ NQAʼÄN RCHË NQ-OK UTZILÄJ TAQ TIJONELAʼ?
Más ütz rubʼanik xtqaʼän che rä rutzjoxik le Biblia we xkeqasmajij ri naʼoj yeyaʼöx chqë chpan ri moloj Vida y Ministerio. (Tatzʼetaʼ ri peraj 15 chqä 16). *
15, 16. Achiʼel nuʼij chpan 1 Timoteo 4:13 chqä 15, ¿achkë ütz nqaʼän rchë nq-ok utziläj taq tijonelaʼ? (Tatzʼetaʼ chqä ri recuadro « Naʼoj ri xkojkitoʼ rchë kan tzʼaqät xtqaʼän che rä ri samaj ryaʼon qa Jehová pa qawiʼ»).
15 Jun chik rubʼanik rchë tzʼaqät nqaʼän che rä ri qasamaj ryaʼon qa Jehová ya riʼ taq nqatäj qaqʼij rchë nq-ok utziläj taq tijonelaʼ. Ye kʼïy ixoqiʼ chqä achiʼaʼ ri yesamäj chaq taqïl nyaʼöx kitjoxik rchë njeʼ más kitamabʼal chqä rchë más ütz nkiʼän che rä ri kisamaj. Ke riʼ chqä röj, kʼo chë chaq taqïl nqatjoj qiʼ rchë nq-ok utziläj taq tijonelaʼ (Prov. 1:5; taskʼij ruwäch 1 Timoteo 4:13, 15).
16 Xtqkowin xtqaʼän riʼ we xkeqasmajij ri naʼoj yeyaʼöx chqë ronojel semanas chpan ri moloj Vida y Ministerio. Chpan ri moloj riʼ nyaʼöx utziläj qatoʼik ri yojkitoʼ rchë más ütz rubʼanik nqaʼän che rä rutzjoxik le Biblia. Ütz chë taq ri presidente rchë ri moloj nuyaʼ pixaʼ chkë ri xeqʼaxan jun asignación, röj tqatzʼetaʼ achkë rubʼanik yojkitoʼ ri naʼoj riʼ rchë más ütz xtqaʼän che rä qasamaj. Chrij riʼ, keqasmajij ri naʼoj riʼ taq xtqtzjon rkʼë jun winäq chrij le Biblia. Jun chik ütz nqaʼän ya riʼ nqaʼij che rä ri ukʼwäy bʼey pa qa-grupo chë tqrtoʼ o ttel qkʼë chutzjoxik le Biblia. Chqä ütz nqakʼutuj qatoʼik chkë ri publicadores ri pa junaʼ kitzjon pä le Biblia, che rä jun precursor o che rä ri ukʼwäy bʼey rchë circuito. Ronojel reʼ xtqrtoʼ rchë más ütz kiksaxik xtqayaʼ ri samajbʼäl rchë nyaʼöx tjonïk. We xtqaʼän riʼ, más xtqä chqawäch xtqatzjoj le Biblia chkë ri winäq chqä xtqayaʼ kitjoxik.
17. ¿Achkë xtqanaʼ we kan tzʼaqät xtqaʼän che rä ri qasamaj ryaʼon qa Jehová?
17 Janina ruqʼij chqawäch röj chë Jehová nuyaʼ qʼij chqë rchë nqtoʼon rkʼë chpan rusamaj (1 Cor. 3:9). Taq yë ri kʼo más rejqalen nqayaʼ pa naʼäy chqä nqayaʼ qan chrij ri samaj yaʼon qa chqë, kan rkʼë kiʼkʼuxlal xtqayaʼ ruqʼij Jehová (Filip. 1:10; Sal. 100:2). Röj, ri rusamajelaʼ Dios, kʼo chwäch qan chë Dios xtyaʼ ri uchqʼaʼ ri nkʼatzin chqë rchë xtqaʼän rusamaj tapeʼ ye kʼo kʼayewal qlon (2 Cor. 4:1, 7; 6:4). We kan rkʼë ronojel qan xtqayaʼ ruqʼij Jehová, janina kiʼkʼuxlal xtqanaʼ, tapeʼ kʼïy o jbʼaʼ horas xtqkowin xtqatzjoj le Biblia (Gál. 6:4). Taq kan tzʼaqät nqaʼän che rä qasamaj ryaʼon qa Jehová, nqakʼüt ri qajowabʼäl chrij ryä chqä chkij ri winäq. ¿Achkë xtkʼän pä reʼ pa qawiʼ? Le Biblia nuʼij: «We xtaʼän reʼ, xtaköl awiʼ rït chqä xkeʼaköl ri xtkiyaʼ kixkïn chawä» (1 Tim. 4:16).
BʼIX 58 Voy a buscar a los amigos de la paz
^ pàrr. 5 Jehová nuʼij chqë chë tqatzjoj ri Ruchʼaʼäl chkë ri winäq chqä keqatoʼ rchë yeʼok ri rusamajelaʼ. Ye kʼa, ¿achkë rubʼanik kan tzʼaqät nqaʼän che rä ri samaj riʼ tapeʼ ye kʼo kʼayewal najin yeqaqʼaxaj? Chpan re tjonïk reʼ xtqaqʼalajsaj ri kʼutunïk riʼ chqä xtqatzʼët achkë rubʼanik xtq-ok utziläj taq tijonelaʼ. Y xtqatamaj achkë rubʼanik más kiʼkʼuxlal xtqanaʼ taq xtq-el chutzjoxik le Biblia.
^ pàrr. 3 Mateo 13:23: «Ye kʼa ri xtik chwäch ri utziläj ulew, nukʼambʼej tzij chrij ri nkʼoxan ri Ruchʼaʼäl Dios, nqʼax chwäch ri ntamaj chqä jaʼäl nwachin, reʼ xtyaʼ 100 mul más ruwäch, ri jun chik 60 y ri jun chik 30».
^ pàrr. 4 RUQʼALAJSAXIK JUN NAʼOJ: Nqakʼüt chë najin nqaʼän ri samaj ryaʼon qa Dios pa qawiʼ taq nqakanuj rubʼanik rchë nqatzjoj chqä yeqatjoj ri winäq chrij le Biblia, taq nqtoʼon rkʼë kiyakik chqä kichojmirsaxik ri jay ri yeqaksaj rchë nqayaʼ ruqʼij Dios chqä taq yeqatoʼ ri qachʼalal ri xkiqʼaxaj jun mamaʼ slonel, jun qʼeqäl jöbʼ o achkë na chik jun (Hech. 11:29; 2 Cor. 5:18, 19).
^ pàrr. 13 Tatzʼetaʼ ri wuquʼ naʼoj kʼo chpan ri recuadro «¿Achike nabʼän richin man nayaʼ ta más samaj chawij?», chpan ri wuj Ri Nyaʼon Rutzijol rchë julio, 2016, ruxaq 12.
^ pàrr. 63 KIQʼALAJSAXIK RI ACHBʼÄL: Chpan ri moloj nbʼan chkojöl qʼij, jun qachʼalal ixöq najin nyaʼ jun tzʼetbʼäl chrij ri rubʼanik naʼän ri rukaʼn visita. Chrij riʼ, nutzʼibʼaj chpan rwuj Maestros ri pixaʼ najin nyaʼöx che rä rma ri presidente rchë ri moloj. Y taq xel chutzjoxik le Biblia, xusmajij ri naʼoj xyaʼöx che rä pa moloj.
