Winston, tatzjoj pä chqë ajän xachäp rukanuxik ri ruchʼaʼäl Dios.

Xikʼïy pa tinamït Queensland (Australia), ri nu-familia majun wä ki-religión. Rma yoj kʼo wä pa jun granja ri kʼa näj kʼo wä, ma kan ta ye kʼïy winäq xintamaj kiwäch. Taq 12 wä nujunaʼ, xinkanuj ruchʼaʼäl Dios. Xinbʼän wä jun chʼonïk che rä Dios y xinbʼij che rä chë kirutoʼ rchë ntamaj ri kantzij chrij. Xqʼax ri tiempo, xinyaʼ qa ri granja y xinwïl jun nusamaj pa tinamït Adelaida (Australia Meridional). Taq 21 wä nujunaʼ, xibʼebʼiʼaj Sydney, y chriʼ xintamaj ruwäch ya Pam. Ryä xtzjoj chwä chrij ri israelismo británico. Ri religión riʼ nkinmaj wä chë ri británicos ye petenäq rkʼë ri Israel, ri ijatzul ri ye sachnäq wä. Nkiʼij wä chë ri ijatzul riʼ ya riʼ ri lajuj ijatzul rchë ri Israel ri xeʼelesäx äl pa kitinamit pa junaʼ 740 taq majanä tpë Jesús chwäch le Ruwachʼulew. Taq xitzolin chik Adelaida, xintzjoj riʼ che rä jun wachiʼil pa samaj. Ryä ruchapon wä rutjonïk chrij le Biblia kikʼë ri testigos de Jehová. Taq xeqʼax jun kayoxiʼ horas ri najin wä nqtzjon, más chrij ri nkinmaj ri Testigos, xqʼalajin chi nwäch chë Dios najin wä nuyaʼ pä ri xinkʼutuj che rä taq kʼa yïn koʼöl na. Najin wä ntamaj ri kantzij chrij ryä chqä chrij ri Ruqʼatbʼäl tzij. Xinnaʼ chë xinwïl ri bʼeyomäl ri janina ruqʼij (Mat. 13:45, 46).

Pam, taq rït xachäp rukanuxik ri bʼeyomäl ri janina ruqʼij kan kʼa yït koʼöl na chqä, ¿achkë rubʼanik xawïl?

Xikʼïy pa tinamït Coffs Harbour (Nueva Gales del Sur), ri nu-familia kan ye religiosos. Ri nteʼ nataʼ chqä ri watiʼt numamaʼ xeʼok chpan ri religión israelismo británico. Ri nunimal, ri nuxbʼal, ri nuchʼitchʼalal (primos) chqä rïn, xkʼut chqawäch chë Dios más ütz runaʼoj kikʼë ri ijatzul británicos. Ye kʼa  rïn ma kan ta nnmaj wä ri nkiʼij chqä nnaʼ wä chë näj yïn kʼo wä rkʼë Dios. Taq 14 wä nujunaʼ, xibʼä chkipan ye kʼïy iglesias ri akuchï kʼo wä wachoch. Jojun chkë riʼ ya riʼ ri anglicanos, ri bautistas chqä ri adventistas del séptimo día. Ye kʼa ma xinkitoʼ ta rchë xintamaj ruwäch Dios.

Chrij riʼ, nu-familia chqä rïn xqebʼejeʼ Sydney. Chriʼ xintamaj wä ruwäch Winston, ryä xapon wä chriʼ rchë xbʼebʼiʼaj. Achiʼel wä xuʼij qa ryä, rma xqtzjon chkij ri religiones, xchäp rutjonïk chrij le Biblia kikʼë ri Testigos. Chrij riʼ, ri cartas ri xerutäq pä chwä xerutzʼibʼaj pä kʼïy textos bíblicos chpan. Taq xuʼän riʼ, ma kan ta ütz xintzʼët chqä xpë nyowal. Ye kʼa eqal eqal xqʼalajin chi nwäch chë ya riʼ ri kantzij.

Pa junaʼ 1962, xibʼejeʼ pa tinamït Adelaida rchë yijeʼ wä chnaqaj Winston. Ryä xtzjon wä kikʼë jun kʼlaj testigos rchë yijeʼ kikʼë. Ri jun kʼlaj winäq riʼ kibʼiniʼan Thomas chqä Janice Sloman. Ryeʼ xeʼok wä misioneros pa tinamït Papúa Nueva Guinea. Kʼa riʼ wä 18 nujunaʼ taq xinapon kikʼë, y kan jaʼäl kinaʼoj xkiʼän wkʼë chqä janina xinkitoʼ rchë xintamaj ruwäch Jehová. Ke riʼ xinchäp ntjonïk chrij le Biblia y chanin xqʼalajin chi nwäch chë xinwïl ri kantzij. Taq xqkʼleʼ, Winston y rïn janina kiʼ qakʼuʼx xqachäp qasamaj rkʼë Jehová. Kantzij na wä chë ye kʼo kʼayewal qlon pä, ye kʼa ronojel ri qabʼanon pä yojrutoʼon rchë más qaloqʼoqʼen ri bʼeyomäl ri xqïl.

Winston, tatzjoj chqë achkë rubʼanik xichäp pä isamaj rkʼë Jehová.

Taq majanäj ta qkʼleʼ, Jehová xyaʼ pä kʼïy qasamaj (1 Cor. 16:9). Ri qachʼalal Jack Porter, superintendente rchë circuito ri napon wä pa qa-congregación, ya riʼ xkʼutü chqawäch ri samaj ye kʼo chpan rutinamit Jehová. Komä, ri Jack Porter chqä rïn junan yoj kʼo chpan ri comité rchë ri sucursal ri kʼo Australasia. Chpan qa ri qʼij riʼ, ri qachʼalal Jack Porter chqä ri rixjayil, xkiʼij chë ütz nq-ok precursores regulares. Woʼoʼ junaʼ xqjeʼ chpan ri precursorado. Taq 29 wä nujunaʼ, xbʼix chë yinok superintendente rchë circuito chkipan ri islas ri ye kʼo Pacífico sur. Ri territorio riʼ yë wä ri sucursal rchë Fiyi ntzʼetö rchë. Xqapon pa taq islas rchë Kiribati, Nauru, Niue, Samoa, Samoa Norteamericana, Tokelau, Tonga, Tuvalu chqä Vanuatu.

Chkipan qa ri qʼij riʼ, ri winäq ri ye kʼo chkipan jojun islas ri kʼa näj ye kʼo wä, ma kan ta nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chkij ri Testigos. Rma riʼ kʼo wä chë xqachajij qiʼ chqä xqanaʼ na achkë xeqabʼanalaʼ (Mat. 10:16). Ri congregaciones xa ye koköj, y ye kʼo jojun ma yekowin ta wä nkiyaʼ qa ri qawraʼäl. Rma riʼ nqakʼutuj wä chkë jojun winäq pa taq aldeas we ütz nqwär qa chkachoch. Ronojel mul kan jaʼäl kinaʼoj xkiʼän ri winäq qkʼë.

Winston, rït kan nqä chawäch ri samaj chrij ri traducción, ¿achkë rma kan ütz xatzʼët ri samaj riʼ?

Ri qʼij riʼ, ri qachʼalal aj Tonga xa xuʼ wä jojun tratados chqä folletos kʼo kikʼë ri pa chʼaʼäl tongano. Rchë nkiyaʼ tjonïk chrij le Biblia nkiksaj wä ri wuj La verdad que lleva a vida eterna, pa inglés. Rma riʼ, taq xbʼan jun tijobʼäl ri xyaʼöx chkë ri ukʼwäy taq bʼey ri xuʼän kajiʼ semanas, ye oxiʼ chkë ri ukʼwäy taq bʼey ri kitaman wä jbʼaʼ inglés, xkichʼöbʼ chë nkiqʼaxaj ri wuj riʼ pa chʼaʼäl tongano. Ya Pam xqʼaxan pa máquina ri xkiʼän traducir ri qachʼalal riʼ, chrij riʼ, xqatäq pa sucursal rchë Estados Unidos rchë xbʼan pä imprimir. Jun 8 semanas xkʼwaj ri samaj riʼ. Tapeʼ ri traducción ma kan ta ütz xkanaj, xertoʼ wä ye kʼïy winäq ri yetzjon tongano rchë xkitamaj ri kantzij. Ya Pam y rïn ma yoj traductores ta, ye kʼa ri xqaʼän xqrtoʼ rchë xqä chqawäch ri traducción.

Pam, ¿junan komä rubʼanik ri kʼaslemal pa tinamït Australia kikʼë ri islas?

Ma junan ta. Ye kʼo islas ri kan qʼequʼn nkiʼän ri koköj taq üs, kan nbʼukük ri kʼatän, ye kʼo chʼoyiʼ, yabʼil, y kʼo mul, jbʼaʼ ok qaway nqïl. Ye kʼa, taq nqaqa ri qʼij, kan nquxlan chpan ri fale y nqatzuʼ apü ri mar. Ri fale ya  riʼ nbʼix chkë ri jay pa chʼaʼäl samoano ri yebʼan polinesia, ri xa xuʼ xataʼ yetkïl y yaʼon kʼïn pa kiwiʼ. Taq kan setël ri ikʼ, kan yeqatzʼët apü ri palmeras y ri ikʼ kan nqʼalajin chpan ri mar. Ri aqʼaʼ riʼ nuʼän chqë chë nqchʼobʼon chqä nqaʼän chʼonïk rkʼë Dios. Ke riʼ, rchë ma xuʼän ta kaʼiʼ qakʼuʼx, xqchʼobʼon chkij ri ütz ye kʼo chkipan ri islas riʼ.

Kan xeqä chqawäch ri akʼalaʼ ri ye kʼo chkipan ri islas, kan xkiyaʼ qatzeʼen. Taq yekitzʼët wä ri winäq ye säq, kan nkajoʼ nkitamaj kiwäch. Taq yoj kʼo wä chpan ri isla Niue, jun akʼal xchäp wä rij ruqʼaʼ Winston, y xuʼij che rä: «Kan nqä chi nwäch ri asaleʼy». Ri akʼal riʼ majun bʼëy wä rutzʼeton ta jun qʼabʼaj ri janina rusmal y rma riʼ ma retaman ta wä achkë rubʼanik nuʼij che rä.

Ri islas kan ye jaʼäl, ye kʼa kan xtiʼon qan xeqatzʼët ri winäq ye kʼo pa mebʼaʼïl. Ma kan ta ütz kitzʼetik ri yawaʼiʼ nbʼan chqä majun ta más chʼajchʼöj ri yaʼ. Tapeʼ ke riʼ, nqʼalajin chë ri qachʼalal pa congregación jontir ütz rubʼanon chkiwäch y ma nkichʼujirsaj ta kiʼ. Kan kiʼ kikʼuʼx rma ye kʼo naqaj che rä ri ki-familia, nkiyaʼ ruqʼij Dios y kʼo akuchï nkiyaʼ wä ruqʼij. Ri rubʼanik kʼaslemal kikʼwan xqrtoʼ rchë xqatzʼët achkë ri más ruqʼij y xqakʼwaj jun kʼaslemal ri ma kan ta achkë rubʼanik.

Pam, kʼo mul kʼo chë xakanuj rubʼanik rchë xawïl yaʼ y xaʼän away ri akuchï ri ma rukʼulun ta wä chawä, ¿achkë rubʼanik xaʼän riʼ?

Kʼo chë ntyoxij che rä ntataʼ rma ri xerkʼüt chi nwäch, achiʼel ri nbʼöx qʼaqʼ, nbʼän nway pa ruwiʼ chqä ntzüq wiʼ tapeʼ ma kan ta achkë ye kʼo wkʼë. Taq xqbʼä pa jun visita Kiribati, xqkanaj qa pa jun jay ri bʼanon rkʼë bambú, kʼïn ruwiʼ y rukʼaj coral rupan, achiʼel wä ri saqrmäq. Rchë xinbʼän nway, xinbʼän jun jül pa ulew y xinbʼöx qʼaqʼ rkʼë rij coco. Rchë xinwïl yaʼ, xibʼä akuchï kʼo wä jun pozo y xinbʼän fila kikʼë ri ixoqiʼ ri ye kʼo chriʼ. Rchë nkesaj kiyaʼ nkiksaj wä jun cheʼ ri jbʼaʼ ma kaʼiʼ metros raqän, ri xmïl jun kʼan chutzaʼn, achiʼel wä jun cheʼ ri nuksäx rchë yechap kär. Ye kʼa, pa rukʼexel jun anzuelo, xa jun bote ximon äl che rä. Ri achkë napon ru-turno, kʼo chë nukʼäq ri cheʼ y chanin nusloj ruqʼaʼ, ke riʼ ri bote nxuleʼ ruwiʼ y nnuj pä yaʼ chpan. Achiʼel ta ma kʼayewal ta naʼän riʼ. Taq xapon ri nu-turno, kʼïy mul xinkʼäq ri cheʼ, ye kʼa ri bote xa xuʼ xbʼerukajij riʼ pa ruwiʼ ri yaʼ y ma xxuleʼ ta qa chuxeʼ. Jontir ri ixoqiʼ xetzeʼen chwij, taq xetaneʼ qa, kʼo jun ixöq xkʼüt chi nwäch achkë rubʼanik nbʼän che rä. Ri winäq ri ye kʼo chkipan ri islas kan jaʼäl kinaʼoj y ronojel mul xojkitoʼ.

Qataman chë rïx kan iyaʼon iwan chrij ri isamaj pa rutinamit Jehová. Titzjoj chqë jojun ri xiqʼaxaj pä ri kan ma nimestaj ta.

Winston: Kʼo jojun costumbres ri kan xkʼwaj tiempo chqawäch rchë xkʼuluj chqë. Jun tzʼetbʼäl. Taq ri qachʼalal yojkiskʼij wä chkachoch, jontir ri rukïl kiway nkiyaʼ pä chqë. Pa naʼäy, ma qataman ta wä we kʼo chë nqatoʼ qa kichë ryeʼ, rma riʼ xqakʼïs jontir. Taq xqʼax chqawäch ri costumbre, kʼa riʼ xqatoʼ qa kichë ryeʼ. Tapeʼ kʼïy xqsach wä, ri qachʼalal xqʼax chkiwäch achkë rma xqsach. Kan ntel kikʼuʼx taq nqapon wä pa congregación ri fecha rchë visita. Chkipan qa ri junaʼ riʼ, ri Testigos ri kitaman wä kiwäch ri qachʼalal riʼ, xa xuʼ wä röj chqä ri ye kʼo pa ki-congregación.

Ri qa-visitas ri xeqaʼän pa taq congregaciones kan xyaʼ jun utziläj tzʼetbʼäl chkiwäch ri winäq ye kʼo chriʼ. Ye kʼïy wä vecinos nkiʼij chë ri qachʼalal xa xkitzʼük qʼanäj ri ki-religión. Rma riʼ, taq nkitzʼët wä chë jun kʼlaj winäq ri ye petenäq jun chik tinamït yeʼapon kikʼë, nqʼalajin wä chkiwäch chë ri Testigos ye kʼo chwäch jontir Ruwachʼulew, y kan ntel kikʼuʼx nkitzʼët riʼ.

Pam: Jun chkë ri ma nnmestaj ta ya riʼ ri xbʼanatäj Kiribati, ri akuchï kʼo jun koʼöl congregación. Ri qachʼalal Itinikai Matera, ri xa xuʼ wä ryä ri ukʼwäy bʼey chpan ri congregación riʼ, kan ütz rubʼanik nqrkʼül apü. Jun qʼij, xapon qkʼë y rukʼwan wä jun saqmoloʼ pa jun chakäch y xuʼij: «Ya reʼ iwchë rïx». Chpan qa ri qʼij riʼ, ri rusaqmoloʼ jun äkʼ kan mamaʼ ruqʼij  chqawäch röj. Kan xapon pa qan ri xuʼän ri qachʼalal riʼ.

Pam, taq yïx kʼo wä chik pa circuito jun kayoxiʼ junaʼ, rït xaʼän jun tzaqonïk y xkäm ri aneʼy, ¿achkë xatoʼö rchë xaqʼax chwäch ri kʼayewal riʼ?

Pa junaʼ 1973, taq yoj kʼo wä Pacífico sur, xikanaj pa yabʼil. Chrij riʼ xqtzolin Australia, y kajiʼ ikʼ chrij riʼ xinbʼän ri tzaqonïk. Y Winston chqä xtäj poqän rma riʼ. Xqʼax ri tiempo, eqal eqal xqʼax qa jbʼaʼ nbʼis, ye kʼa ma xel ta jontir kʼa taq xqaskʼij ruwäch ri peraj «Preguntas de los lectores» ri kʼo chpan La Atalaya rchë 15 de abril, 2009, ri rubʼiniʼan: «Si una criatura muere en el vientre materno, ¿volverá a la vida en la resurrección?». Chpan ri peraj riʼ nuʼij chë xa xuʼ Jehová tamayon chrij riʼ y ryä ronojel pa ruchojmil yeruʼän. Ryä nknan jontir tiʼowen ri najin nqaqʼaxaj chwäch le Ruwachʼulew komä. Y pa ruqʼaʼ Rukʼajol ryaʼon wä rchë xtchüp ruwäch jontir ri itzelal ryaʼon Satanás (1 Juan 3:8). Ri peraj riʼ chqä xqrtoʼ rchë más xqaloqʼoqʼej ri bʼeyomäl ri ryaʼon Jehová chqë. Xa ta majun qataman chrij ri nutzüj ri Ruqʼatbʼäl Tzij Jehová, achkë ta na rubʼanon ri qakʼaslemal.

Taq xkäm ri qaneʼy, xqtzolin pa precursorado. Kʼo jojun ikʼ xqsamäj pa Betel rchë Australia, y chrij riʼ xqtaq chik pa circuito. Pa junaʼ 1981, taq qakʼwan wä kajiʼ junaʼ ri yoj kʼo chpan ri territorio rchë Nueva Gales del Sur chqä Sydney, xqskʼïx pa sucursal rchë Australia, ya riʼ wä nbʼix che rä ri qʼij riʼ, y kʼa chriʼ na yoj kʼo wä komä.

Winston, komä rït yït kʼo chpan ri comité rchë ri sucursal ri kʼo Australasia, ¿nachʼöbʼ chë ri xaqʼaxaj pä chkipan ri islas del Pacífico sur najin yartoʼ rkʼë ri asamaj komä?

Jaʼ, kʼïy najin yirtoʼ wä. Rubʼanon qa, ri Australia ya riʼ ntzʼetö ri samaj ri nbʼan pa taq islas Samoa y Samoa Norteamericana. Chrij riʼ, ri sucursal rchë Nueva Zelanda xutün riʼ rkʼë ri sucursal rchë Australia. Y komä ri sucursal rchë Australasia ntzʼetö Australia, ri islas Cook, Niue, Nueva Zelanda, Samoa, Samoa Norteamericana, Timor Oriental, Tokelau chqä Tonga. Komä yïn jun chkë ri representante rchë ri sucursal, y janina kiʼ nkʼuʼx chë yinbʼenäq chkipan kʼïy chkë ri tinamït riʼ. Ri yïn samajnäq pä chik kikʼë ri qachʼalal ri ye kʼo chkipan ri islas riʼ, najin yirtoʼ komä rchë yitoʼon kikʼë tapeʼ kʼa pa Betel yïn kʼo wä.

Rchë nkʼïs ri nutzij, xa xuʼ nwajoʼ nbʼij chë rma ri xeqaʼän pä röj rkʼë ya Pam, nqʼalajin chqawäch chë ma xa xuʼ ta ri winäq ri kʼo chik kijunaʼ nkikanuj Dios. Ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ chqä nkajoʼ nkïl ri bʼeyomäl ri janina ruqʼij, tapeʼ ri kichʼalal ma nkajoʼ ta (2 Rey. 5:2, 3; 2 Crón. 34:1-3). Y rma Jehová janina yerajoʼ ri winäq, nrajoʼ chë ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ chqä ri kʼo chik kijunaʼ, yekolotäj.

Qʼaxnäq chik más 50 junaʼ taq ya Pam chqä rïn xqakanuj ruchʼaʼäl Dios. Ma xqachʼöbʼ ta wä akuchï nqrkʼwaj wä ri ruchʼaʼäl Dios. Nqʼalajin kʼa chë ri kantzij chrij ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios achiʼel jun bʼeyomäl ri janina ruqʼij. Y kan qayaʼon chwäch qan chë majun bʼëy xtqayaʼ qa ri bʼeyomäl riʼ.