Yaqʼax chupam ri rupam

Yaqʼax rikʼin ri rucholajem

TJONÏK 18

Tqatjaʼ qaqʼij rchë nqabʼeqʼiʼ ri tzjun chqë

Tqatjaʼ qaqʼij rchë nqabʼeqʼiʼ ri tzjun chqë

«Xinkʼïs ri kʼaqöj anin» (2 TIM. 4:7).

B’IX 129 Servimos con aguante

RI XTQATZʼËT QA *

1. ¿Achkë kʼo chë nqaʼän jontir röj ri cristianos?

XA TA nkʼutüx chqë we nqajoʼ nqakʼäq anin chpan jun kʼaqöj anin ri qataman chë kan kʼayewal, rkʼë jbʼaʼ xtqaʼij manä. Y más we xa qlon jun yabʼil o xa yoj kosnäq. Ye kʼa ri apóstol Pablo xuʼij chë jontir röj ri cristianos, achiʼel xa ta najin nqakʼäq anin chpan jun kʼaqöj anin (Heb. 12:1). Y xa bʼa achkë na kʼa qajunaʼ chqä kʼo o majun qachqʼaʼ, jontir röj kʼo chë yeqaköchʼ ri kʼayewal kʼa pa rukʼisbʼäl rchë nqakʼül ri rutzujun Jehová chqë (Mat. 24:13).

2. Achiʼel nuʼij 2 Timoteo 4:7 chqä 8, ¿achkë rma Pablo kan ma xuxiʼij ta riʼ xtzjon?

2 Pablo kan ma xuxiʼij ta riʼ xtzjon, rma ri rubʼanik xkʼwaj rukʼaslemal xkʼüt chë kan achiʼel ta xkʼïs ri kʼaqöj anin riʼ (taskʼij ruwäch 2 Timoteo 4:7, 8 *). Ye kʼa, ¿achkë xrajoʼ xuʼij taq xtzjon chrij ri kʼaqöj anin?

¿ACHKË CHË KʼAQÖJ ANIN XTZJOJ PABLO?

3. ¿Achkë chë kʼaqöj anin xtzjoj Pablo?

3 Rchë chë yerukʼüt qa utziläj taq naʼoj, Pablo kʼo mul xeruksaj tzʼetbʼäl ri xerukʼän apü chkij ri atzʼanen ri xebʼan ojer pa Grecia (1 Cor. 9:25-27; 2 Tim. 2:5). Kʼïy mul, xjnamaj ri rukʼaslemal jun cristiano rkʼë jun kʼaqöj anin (1 Cor. 9:24; Gál. 2:2; Filip. 2:16). Jun winäq nuchäp ri kʼaqöj anin riʼ taq nujäch riʼ pa ruqʼaʼ Jehová chqä nqasäx pa yaʼ (1 Ped. 3:21). Y nukʼïs ri kʼaqöj anin riʼ taq Jehová xtyaʼ ri rukʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta (Mat. 25:31-34, 46; 2 Tim. 4:8).

4. ¿Achkë xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ?

4 Ri rukʼaslemal jun cristiano kan kʼïy njunmatäj wä rkʼë jun atzʼanen rchë kʼaqöj anin ri akuchï ri winäq kʼo chë nüm bʼey nkiʼän. Tqatzʼetaʼ oxiʼ chkë riʼ. Naʼäy, kʼo chë nqbʼä chpan ri bʼey nbʼix chqë. Rukaʼn, kʼo chë nqayaʼ qan chrij ri akuchï nbʼekʼïs wä ri kʼaqöj anin. Y rox, kʼo chë ma nqkanaj ta qa pa bʼey tapeʼ kʼo kʼayewal yeqïl.

TQAKʼWAJ RI BʼEY RI BʼIN CHQË

Jontir röj kʼo chë nqbʼä chpan ri bʼey ruyaʼon qa Jehová chqawäch. (Tatzʼetaʼ ri peraj 5 kʼa 7). *

5. ¿Achkë bʼey kʼo chë nqakʼwaj, y achkë rma?

5 Chpan jun atzʼanen rchë kʼaqöj anin, ye kʼo winäq ri yebʼin achkë bʼey kʼo chë nukʼwäx. We jun winäq nrajoʼ nchʼakon, kʼo chë nbʼä chpan ri bʼey ri nbʼix che rä. Achiʼel nbʼanatäj chpan ri atzʼanen riʼ, we röj nqajoʼ nqachʼäk ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta, kʼo chë nqbʼä chpan ri bʼey nukʼüt Jehová chqawäch, ntel chë tzij, nqakʼwaj ri kʼaslemal ri kʼo chë nukʼwaj jun cristiano (Hech. 20:24; 1 Ped. 2:21). Ye kʼa Satanás chqä ri rachiʼil nkajoʼ chë röj, ri rusamajelaʼ Dios, xa jun chik bʼey nqakʼwaj chqä nkajoʼ chë xa kikʼë ryeʼ «nqakʼäq wä anin» (1 Ped. 4:4). Ryeʼ yetzeʼen chrij ri rubʼanik kʼaslemal qakʼwan chqä nkiʼij chë ri rubʼanik kʼaslemal kikʼwan ryeʼ más ütz rma nuyaʼ qʼij chkë rchë nkiʼän ri nkajoʼ. Ye kʼa xa ye sachnäq (2 Ped. 2:19).

6. ¿Achkë nqatamaj qa chrij ri xbʼanatäj rkʼë Brian?

6 We jun winäq nbʼä chpan ri bʼey ri kikʼwan ri winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij Dios, xtzʼët chë, pa rukʼexel nrïl kiʼkʼuxlal, xa xtxmeʼ pa ruqʼaʼ Satanás chqä pa kiqʼaʼ ri raynïk ye kʼo pa ran (Rom. 6:16). Tqatzʼetaʼ achkë xbʼanatäj rkʼë jun qachʼalal ri rubʼiniʼan Brian. Taq kʼa akʼal na, ri ruteʼ rutataʼ xkikʼüt chwäch achkë rubʼanik nukʼwaj jun kʼaslemal ri nqä chwäch Jehová. Ye kʼa taq xkʼïy qʼanäj, xkʼutuj qa chwäch we kantzij xtnaʼ kiʼkʼuxlal rkʼë ri rubʼanik kʼaslemal rukʼwan. Riʼ xuʼän chë xa xkʼän apü ri rubʼanik kikʼaslemal ri winäq ri nkiʼän ri nqä chwäch Satanás. Brian nuʼij: «Ma xinquʼ ta rïn chë ri kʼaslemal ri kowan xinrayij xa xuʼän chwä chë xiqä chkipan itzel taq bʼanobʼäl». Brian xchäp rutjik yaʼ, rutjik drogas chqä xchäp kibʼanik tzʼil taq bʼanobʼäl. Ryä nuʼij: «Taq xeqʼax ri junaʼ xinchäp kitjik drogas ri kan más nkitzʼlaʼ achʼakul, y achiʼel ta kan xixmeʼ pa kiqʼaʼ. Y rchë chë xinwïl päq rchë xinlöqʼ ri drogas, xinchäp chqä kikʼayixik». Jun tiempo chrij riʼ, Brian xyaʼ chwäch ran nusmajij ri rupixaʼ Jehová. Eqal eqal xjäl rubʼanik ri rukʼaslemal chqä xqasäx pa yaʼ pa junaʼ 2001. Komä, ryä jun rusamajel Dios chqä kan rlon kiʼkʼuxlal. *

7. Achiʼel nuʼij Mateo 7:13 chqä 14, ¿achkë kaʼiʼ bʼey kʼo chqawäch?

7 Janina ruqʼij chë yë ri ütz bʼey nqachaʼ. Satanás nrajoʼ chë ma tqbʼä ta chik chpan ri koʼöl ruwäch bʼey ri nqrkʼwaj chpan ri kʼaslemal. Pa rukʼexel riʼ, ryä nrajoʼ chë nqbʼä chpan ri bʼey ri kan mamaʼ ruwäch ri akuchï kan konojel bʼaʼ ri winäq ye bʼenäq. Ri bʼey riʼ ma kan ta kʼayewal yabʼä chpan, ye kʼa xa pa kamïk nqrkʼwaj wä (taskʼij ruwäch Mateo 7:13, 14 *). We ma nqajoʼ ta chë kʼo jun nqesan äl chpan ri ütz bʼey, kʼo chë nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij Jehová chqä nqasmajij ri nuʼij chqë.

YE RI QABʼEY TQATZʼETAʼ

Ye ri qabʼey tqatzʼetaʼ chqä ma keqatzäq ta ri nkʼaj chik. (Tatzʼetaʼ ri peraj 8 kʼa 12). *

8. ¿Achkë nkiʼän ri ajkʼaqöj anin taq yetzaq?

8 Ri winäq ri yekʼaqö anin chpan jun atzʼanen ronojel mul yë ri kibʼey nkitzuʼ rchë ma yetzaq ta. Tapeʼ ke riʼ, rkʼë jbʼaʼ yetzaq rma jun jül o rkʼë jbʼaʼ jun chik winäq nbʼanö chkë chë yetzaq. Ye kʼa we nbʼanatäj riʼ, ryeʼ chanin yekatäj qʼanäj chqä nkikʼäq chik jmul anin. Ryeʼ nkiʼän riʼ rma ma chrij ta ri xbʼanö chkë chë xetzaq nkiyaʼ wä kan, xa nkiyaʼ kan chrij ri akuchï nbʼekʼis wä ri bʼey chqä chrij ri achkë xtyaʼöx chkë we xkechʼakon.

9. ¿Achkë kʼo ta chë nqaʼän we nqtzaq qa?

9 Ke riʼ chqä nbʼanatäj chpan qakʼaslemal röj ri cristianos. Kʼïy mul rkʼë jbʼaʼ xtqtzaq rma kʼo jun ma pa rubʼeyal ta nqaʼän o nqaʼij, o rma jun qachʼalal kʼo jun xuʼän ri ma xqä ta chqawäch. Ye kʼa ütz ma nqamestaj ta chë xa jontir röj yoj ajmakiʼ chqä chë jontir najin nqatäj qaqʼij rchë nqbʼä chpan ri koʼöl ruwäch bʼey ri nqrkʼwaj chpan ri kʼaslemal. Rma riʼ kʼïy mul kʼo kʼayewal xtbʼanatäj chqakojöl. Pablo xuʼij chë kʼo mul kan kʼo rma ri nqchʼojin chrij jun qachʼalal (Col. 3:13). Ye kʼa ma tqayaʼ ta qan chrij ri xbʼanö chqë chë xqtzaq, xa tqayaʼ qan chrij ri utzil qayoʼen apü. We nqtzaq, chanin qkatäj qʼanäj chqä tqachapaʼ chik jmul qabʼey. Ma qkanaj ta qa pa ulew xa rma xpë qayowal, rma we xtqaʼän riʼ ma xtqabʼewilaʼ ta ri utzil qayoʼen apü. Chqä we xa ke riʼ qanaʼoj xtqaʼän, rkʼë jbʼaʼ xa xkeqaqʼät ri nkʼaj chik ri ye bʼenäq chqä chpan ri bʼey ri nqrkʼwaj chpan ri kʼaslemal.

10. ¿Achkë nkʼatzin nqaʼän rchë ma yeqaqʼät ta ri qachʼalal?

10 We ma nqajoʼ ta yeqaqʼät ri qachʼalal ri ye bʼenäq chqä chpan ri koʼöl ruwäch bʼey, ma tqatäj ta qaqʼij chkë chë tkibʼanaʼ ronojel achiʼel wä nqajoʼ röj (Rom. 14:13, 19-21; 1 Cor. 8:9, 13). Reʼ kan ma junan ta wä rkʼë ri nbʼanatäj chpan jun atzʼanen rchë kʼaqöj anin, rma jontir ri winäq chpan ri atzʼanen riʼ nkajoʼ yeʼapon naʼäy rchë yechʼakon. Riʼ nuʼän chë ma nkiquʼ ta kij ri nkʼaj chik. Rma riʼ, rkʼë jbʼaʼ yekinüm qa ri nkʼaj chik rchë yeqʼax äl chkiwäch. Ye kʼa röj ma najin ta nqatäj qaqʼij rchë röj naʼäy nqapon chkiwäch ri qachʼalal (Gál. 5:26; 6:4). Röj xa yeqatoʼ jontir ri nqkowin rchë junan nqapon apü kikʼë pa rukʼisbʼäl rchë ri bʼey y ke riʼ junan xtqïl ri qakʼaslemal. Rma riʼ nqatäj qaqʼij rchë nqasmajij ri pixaʼ xuʼij qa Pablo ri nuʼij chë ma xa xuʼ ta tqabʼanaʼ ri nkʼatzin chqë röj, xa tqabʼanaʼ chqä «ri nkʼatzin chkë ri nkʼaj chik» (Filip. 2:4).

11. ¿Achoq chrij nkiyaʼ wä kan ri ajkʼaqöj anin, y achkë rma?

11 Ri ajkʼaqöj anin ma xa xuʼ ta ri kibʼey nkitzʼët, xa nkiyaʼ chqä kan chrij ri akuchï nbʼekʼis wä ri kʼaqöj anin. Y tapeʼ ma nkitzʼët ta akuchï nbʼekʼis wä, ryeʼ nkiyaʼ pa kijolon chë xkechʼakon. Riʼ nuʼän chë ma xkekanaj ta qa pa bʼey.

12. ¿Achkë nutzüj Jehová chqë rma janina nqrajoʼ?

12 Jehová janina nqrajoʼ. Rma riʼ, ryä nutzüj ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta chkë ri winäq ri xtkikʼïs ri kʼaqöj anin yaʼon chkiwäch ri cristianos. Jojun chkë ri winäq riʼ xtkïl kikʼaslemal chlaʼ chkaj, ye kʼa ri nkʼaj chik chwäch ri Kotzʼijaläj Ulew. Le Biblia nukʼüt chqawäch achkë xtqakʼül apü we xtqakʼïs ri kʼaqöj anin riʼ. Riʼ nqrtoʼ rchë nqaquʼ apü achkë rubʼanik xtuʼän qakʼaslemal chqawäch apü. Ri xtqayaʼ qan chrij ronojel riʼ, xtqrtoʼ rchë xtqayaʼ chqawäch yeqaköchʼ xa bʼa achkë kʼayewal.

MA QKANAJ TA QA TAPEʼ KʼO KʼAYEWAL YEQÏL

Tapeʼ kʼo kʼayewal yeqaqʼaxaj, röj nqatäj qaqʼij rchë nqakʼïs ri kʼaqöj anin ri xtzjoj qa Pablo. (Tatzʼetaʼ ri peraj 13 kʼa 20). *

13. ¿Achkë toʼïk kʼo qkʼë röj ri majun ta wä kikʼë ri ajkʼaqöj anin?

13 Ojer qa, chpan ri tinamït Grecia, ri ajkʼaqöj anin kʼo wä chë nkiköchʼ jalajöj kʼayewal, achiʼel kosïk chqä tyowen. Ye kʼa ri winäq riʼ xa xuʼ wä rkʼë ri kichqʼaʼ chqä ri rubʼanik xkitjoj kiʼ xkitoʼ wä kiʼ. Achiʼel wä ri winäq riʼ, röj chqä nqtjöx rchë nqakʼwaj jun kʼaslemal ri nqä chwäch Jehová. Ye kʼa röj kʼo más qatoʼik chkiwäch ri winäq riʼ. Röj nqïl qachqʼaʼ rkʼë Jehová, ri majun bʼëy nkʼis ta ri uchqʼaʼ rkʼë. We nqatoʼ qiʼ rkʼë, ryä nuʼij chqë chë xtqrtjoj chqä chë xtyaʼ qachqʼaʼ (1 Ped. 5:10).

14. ¿Achkë rubʼanik nqrtoʼ rchë nqqʼax chkiwäch ri kʼayewal ri nuʼij chpan 2 Corintios 12:9 chqä 10?

14 Ri apóstol Pablo kan xeruqʼaxaj kʼïy kʼayewal. Ryä kʼo chë xköchʼ taq xyoqʼ chqä taq xyaʼöx kʼayewal pa ruwiʼ rma xtzjoj ruchʼaʼäl Dios. Kʼo mul, ryä xnaʼ chë chöj majun ta chik ruchqʼaʼ, chqä kʼo wä chë xköchʼ jun kʼayewal ri xnaʼ ryä achiʼel ta jun kʼïx ri kʼo pa ruchʼakul (2 Cor. 12:7). Ye kʼa ryä ma xyaʼ ta qʼij chë ya riʼ ta xqasan qa rchë, xa xkʼüt chë kan rukʼuqbʼan rukʼuʼx chrij Jehová (taskʼij ruwäch 2 Corintios 12:9, 10 *). Rma riʼ, Jehová ronojel mul xtoʼ pä.

15. ¿Achkë xtqanaʼ we xtqakʼän qanaʼoj chrij Pablo?

15 Achiʼel wä xbʼanatäj rkʼë ri apóstol Pablo, rkʼë jbʼaʼ röj chqä najin nqyoqʼ o najin nyaʼöx kʼayewal pa qawiʼ xa rma nqayaʼ ruqʼij Dios. Chqä rkʼë jbʼaʼ kʼo chë nqaköchʼ ri kʼayewal nuyaʼ qa ri kosïk o jun yabʼil. Ye kʼa we xtqakʼän qanaʼoj chrij Pablo, xtqatzʼët chë ronojel ri kʼayewal riʼ xa xtkiʼän chë xtqanaʼ rutoʼik Jehová chqä rajowabʼäl.

16. ¿Achkë ütz nqaʼän tapeʼ yoj kʼo chpan jun yabʼil?

16 ¿Y achkë nbʼanatäj kikʼë ri ma yekowin ta yekatäj rma jun yabʼil, ri ye kʼo pa silla de ruedas, ri majun ta ruchqʼaʼ kaqän o ri ma kan ta yekowin yetzuʼun? ¿Yekowin komä ryeʼ nkiyaʼ ruqʼij Jehová kikʼë ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ chqä kikʼë ri majun yabʼil ta kilon? Jaʼ, yekowin. Ye kʼïy qachʼalal ri kʼo chik kijunaʼ o ri ye kʼo chpan jun yabʼil kitjon kiqʼij ye bʼenäq chpan ri koʼöl ruwäch bʼey. Ye kʼa ryeʼ ma rkʼë ta kichqʼaʼ nkiʼän wä riʼ, xa rkʼë ri uchqʼaʼ nyaʼöx pä chkë rma Jehová. Ryeʼ yekikʼoxaj ri moloj pa teléfono o yekitzʼët ri moloj pa Internet. Chqä yetoʼon rkʼë ri samaj chrij ri rutzjoxik le Biblia taq nkitzjoj le Biblia chkë ri kichʼalal, chkë ri doctores chqä chkë ri enfermeras.

17. ¿Achkë nunaʼ Jehová chkij ri bʼenäq chik kijunaʼ chqä chkij ri kilon jun yabʼil?

17 Ma tqayaʼ ta qʼij chë ri qajunaʼ o jun yabʼil nbʼanö chqë chë nqbʼison chqä chë nqaquʼ chë ma xtqkowin ta chik xtqbʼä chpan ri bʼey ri nqrkʼwaj chpan ri kʼaslemal. Jehová janina nqrajoʼ rma qakʼuqbʼan qakʼuʼx chrij chqä rma ri samaj ri qabʼanon pä chpan ri rutinamit. Taq nqqʼax chkipan kʼayewal achiʼel riʼ, ya riʼ taq más nkʼatzin rutoʼik chqë, y ryä majun bʼëy xtqryaʼ ta qa (Sal. 9:10). Ryä nuʼij chqë chë xa más xtjelun pä qkʼë. Jun qachʼalal ixöq ri chaq taqïl nyawäj, nuʼij: «Rma chaq taqïl yiyawäj, ma kan ta yikowin chik yitzjon kikʼë ri nkʼaj chik chrij Jehová. Ye kʼa ntaman chë, tapeʼ ma kan ta kʼïy nbʼän, Jehová kan kiʼ rukʼuʼx wkʼë. Riʼ nuʼän chë rïn chqä kiʼ nkʼuʼx nbʼän». Taq röj xtqanaʼ chë xa najin nkʼis qachqʼaʼ rma ri bʼis, tnatäj chqë chë Jehová kʼo qkʼë. Tqaquʼ rij ri xuʼän Pablo chqä ri tzij ri xeruʼij qa: «Kan jaʼäl nnaʼ taq majun ta wuchqʼaʼ [...]. Rma taq majun ta wuchqʼaʼ, ya riʼ taq janina wuchqʼaʼ kʼo» (2 Cor. 12:10).

18. ¿Achkë kʼayewal najin nkiqʼaxaj jojun chkë ri qachʼalal?

18 Kʼo chik jun kʼayewal najin nkiqʼaxaj nkʼaj chik qachʼalal ri najin chqä ye bʼenäq chpan ri bʼey ri nqekʼwan chpan ri kʼaslemal. Ri qachʼalal riʼ yekiqʼaxaj kʼayewal ri ma yeqʼalajin ta chkiwäch ri nkʼaj chik chqä rkʼë jbʼaʼ ma nqʼax ta chkiwäch, kʼayewal achiʼel jun nimaläj bʼis pa kan o ri kowan nchʼpü kikʼuʼx. ¿Achkë rma kan janina kʼayewal nkiqʼaxaj ri qachʼalal riʼ? Rma taq jun winäq ruqʼajon ruqʼaʼ o kʼo pa silla de ruedas, jontir nkitzʼët achkë najin nuqʼaxaj chqä rkʼë jbʼaʼ nkiyaʼ rutoʼik. Ye kʼa ri tijöj poqonal ri nuqʼaxaj jun winäq ri kʼo jun nimaläj bʼis pa ran o kowan nchʼpü rukʼuʼx ma kan ta nqʼalajin. Tapeʼ ke riʼ, ri tyowen ri nkinaʼ ri winäq riʼ kan achiʼel ri tyowen nunaʼ jun ri ruqʼajon ruqʼaʼ, ye kʼa ri nkʼaj chik rkʼë jbʼaʼ ma kan ta nqʼax chkiwäch chë nkʼatzin kitoʼik o nkʼatzin nkʼut ajowabʼäl chkiwäch.

19. ¿Achkë nqatamaj qa chrij ri tzʼetbʼäl xyaʼ qa Mefibóset?

19 Rkʼë jbʼaʼ ri najin nqaqʼaxaj pa qakʼaslemal nuʼän chqë chë ma nqkowin ta nqaʼän jontir ri nqajoʼ pa rusamaj Jehová o rkʼë jbʼaʼ nqanaʼ chë ri nkʼaj chik ma nqʼax ta chkiwäch ri najin nqaqʼaxaj. We najin nqqʼax chpan ronojel riʼ, ri xbʼanatäj rkʼë Mefibóset kantzij na wä chë xtqrtoʼ (2 Sam. 4:4). Ryä, tapeʼ rlon wä jun yabʼil, kʼo chë xköchʼ chë David, ri qʼatöy tzij, itzel xtzjon chrij chqä ma pa rubʼeyal ta xuʼän rkʼë. Tapeʼ ma yë ta Mefibóset xkanun qa ronojel riʼ chrij, ryä ma xyaʼ ta qʼij chë ri kʼayewal riʼ xkiʼän ta che rä chë xbʼison. Pa rukʼexel riʼ, ryä kan xloqʼoqʼej ronojel ri ütz ri kʼo wä rkʼë. Chqä xtyoxij wä ronojel ri utzil xuʼän David pa ruwiʼ (2 Sam. 9:6-10). Rma riʼ, taq David ma pa rubʼeyal ta xuʼän rkʼë, Mefibóset ma xkʼöl ta qa itzel pa ran chrij. Ryä chqä ma xqʼabʼaj ta chrij Jehová ronojel ri xuʼän David. Ryä xa xyaʼ ran chrij ri rubʼanik nutoʼ ri qʼatöy tzij ri chaʼon wä rma Jehová (2 Sam. 16:1-4; 19:24-30). Rma riʼ, Jehová xyaʼ qʼij chë ri utziläj tzʼetbʼäl xyaʼ qa Mefibóset xyaʼöx qa chpan ri Ruchʼaʼäl, rchë ke riʼ röj kʼo nqatamaj qa chrij (Rom. 15:4).

20. ¿Achkë nbʼanatäj kikʼë ye kʼïy qachʼalal ri kowan nchʼpü kikʼuʼx, ye kʼa achkë ütz nkiyaʼ chwäch kan?

20 Rma kowan nchʼpü kikʼuʼx, ye kʼïy qachʼalal ma kan ta jaʼäl nkinaʼ yejeʼ kikʼë ri nkʼaj chik winäq. Rkʼë jbʼaʼ kan kʼayewal nuʼän chkiwäch yejeʼ chkikojöl ye kʼïy winäq, tapeʼ ke riʼ ronojel mul yebʼä pa qamoloj chqä pa qanimamoloj. Ryeʼ kan kʼayewal nuʼän chkiwäch yetzjon kikʼë ri nkʼaj chik winäq, tapeʼ ke riʼ yeʼel chutzjoxik le Biblia. We ya riʼ najin nbʼanatäj qkʼë röj, tnatäj chqë chë ma xa xuʼ ta röj nbʼanatäj riʼ qkʼë. Ye kʼïy qachʼalal najin chqä yeqʼax chpan ri kʼayewal riʼ. Ye kʼa ma tqamestaj ta chë Jehová kan jaʼäl nutzʼët taq rkʼë ronojel qan nqaʼän rusamaj. Y nqatzʼët chë ruyaʼon pä utzil pa qawiʼ chqä ruyaʼon pä qachqʼaʼ rma ma yoj kanajnäq ta qa * (Filip. 4:6, 7; 1 Ped. 5:7). We nqaʼän ri nrajoʼ Jehová tapeʼ ya xbʼä qajunaʼ, yoj kʼo chpan jun yabʼil o kʼo jun nimaläj bʼis pa qan, tqayaʼ chwäch qan chë ronojel ri nqaʼän kan nuyaʼ kiʼkʼuxlal pa ran Jehová.

21. ¿Achkë xtqkowin xtqaʼän jontir röj rkʼë rutoʼik Jehová?

21 Achiʼel xqatzʼët pä, jun atzʼanen rchë kʼaqöj anin ma kan ta junan rkʼë ri kʼaqöj anin xtzjoj Pablo. Chpan ri atzʼanen rchë kʼaqöj anin ri yebʼan wä ojer, xa xuʼ wä jun winäq nchʼakon. Ye kʼa chpan ri kʼaqöj anin ri yaʼon chkiwäch ri cristianos, xkechʼakon jontir ri ma xtkiyaʼ ta qa Jehová, rma xtyaʼöx kikʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta (Juan 3:16). Chpan ri atzʼanen rchë kʼaqöj anin, jontir ri yekʼaqö anin kʼo wä chë majun ta kiyabʼil, rma we xa ke riʼ, rkʼë jbʼaʼ ma xkechʼakon ta. Ye kʼa röj, tapeʼ ya xbʼä qajunaʼ, kʼo jun yabʼil qlon o xa bʼa achkë na chik jun kʼayewal najin nqaqʼaxaj, ma yoj kanajnäq ta qa (2 Cor. 4:16). Kantzij na wä chë xa xuʼ rkʼë rutoʼik Jehová, jontir röj xtqkowin xtqakʼïs ri kʼaqöj anin ri yaʼon chqawäch.

BʼIX 144 No dejes de mirar allí

^ pàrr. 5 Ye kʼïy rusamajelaʼ Jehová kilon kʼayewal rma ya xbʼä kijunaʼ o rma kilon jun yabʼil ri nkʼïs kichqʼaʼ. Y jontir röj kʼo mul nqanaʼ chë yoj kosnäq. Rma riʼ, xa ta nbʼix chqë chë kʼo chë nqakʼäq anin chpan jun atzʼanen rchë kʼaqöj anin, rkʼë jbʼaʼ ma kan ta xtqä chqawäch. Ye kʼa Pablo xjnamaj rukʼaslemal jun cristiano rkʼë jun kʼaqöj anin. Chpan re tjonïk reʼ, xtqatzʼët achkë xtqtoʼö rchë ma xtqkos ta chqä rchë xtqabʼeqʼiʼ ri kʼaslemal tzjun chqë.

^ pàrr. 2 2 Timoteo 4:7, 8: «Rïn ntjon pä nqʼij chpan ri utziläj chʼaʼoj, xinkʼïs ri kʼaqöj anin, nkʼutun pä chë kʼo nkʼuqbʼäl kʼuʼx. Komä xa xuʼ chik nyoʼen rchë nyaʼöx ri corona rchë ri chojmilal chwä. Ri corona ri xtyaʼöx chwä rma ri Ajaw, ri utziläj qʼatöy tzij, chpan ri qʼij riʼ rma nnman pä rutzij. Ye kʼa ma xa xuʼ ta chwä rïn, ryä xa xtyaʼ chqä chkë jontir ri kan rkʼë ronojel kan kiyoʼen wä ri qʼij ri xtkʼüt pä riʼ».

^ pàrr. 6 Tatzʼetaʼ ri tzijonem «La Biblia les cambió la vida» chpan La Atalaya rchë 1 de enero, 2013.

^ pàrr. 7 Mateo 7:13, 14: «Kixok chpan ri puerta ri koʼöl ruwäch. Rma kan nüm ruwäch ri puerta chqä ri bʼey ri xa pa kamïk nbʼä wä, y kan ye kʼïy yeʼok chpan ri puerta riʼ. Ye kʼa kan koʼöl ruwäch ri puerta chqä ri bʼey ri yarukʼwaj chpan ri kʼaslemal, y kan ye jbʼaʼ ok ri yeʼilö rchë».

^ pàrr. 14 2 Corintios 12:9, 10: «Ye kʼa ryä xuʼij chwä: ‹Ri utzil nyaʼon pa awiʼ kan kʼïy, rma ri wuchqʼaʼ rïn nqʼalajin awkʼë rït taq majun chik awchqʼaʼ ta›. Rma riʼ, kan kiʼ nkʼuʼx taq nkʼis wuchqʼaʼ, rchë ke riʼ ri ruchqʼaʼ ri Cristo xtjeʼ pa nuwiʼ achiʼel ta jun tzyäq ri yiruküch. Rma riʼ, kan jaʼäl nnaʼ taq majun ta wuchqʼaʼ, taq yiyoqʼ, taq majun wkʼë ri yekʼatzin chwä chqä taq nyaʼöx kʼayewal pa nuwiʼ xa rma ri Cristo. Rma taq majun ta wuchqʼaʼ, ya riʼ taq janina wuchqʼaʼ kʼo».

^ pàrr. 20 Ri programa rchë mayo, 2019, rchë JW Broadcasting® nuyaʼ utziläj taq naʼoj ri yojkitoʼ we kowan nchʼpü qakʼuʼx chqä nukʼüt achkë yetoʼoyon nkʼaj chik qachʼalal. Reʼ xtawïl chpan jw.org® chpan ri peraj BIBLIOTECA > JW BROADCASTING®.

^ pàrr. 66 RUQʼALAJSAXIK RI ACHBʼÄL: Ri qachʼalal achï, tapeʼ ya kʼo chik rujunaʼ, bʼenäq chpan ri ütz bʼey rma ruyaʼon ran chrij ri rutzjoxik le Biblia.

^ pàrr. 68 RUQʼALAJSAXIK RI ACHBʼÄL: Röj rkʼë jbʼaʼ xkeqatzäq ri nkʼaj chik we nqatäj qaqʼij chkij chë tkitjaʼ más yaʼ o we röj nqʼax ruwiʼ yaʼ nqatäj.

^ pàrr. 70 RUQʼALAJSAXIK RI ACHBʼÄL: Jun qachʼalal nukʼüt chë bʼenäq chpan ri bʼey ri nqekʼwan chpan ri kʼaslemal rma najin nutzjoj le Biblia chkë ri yechajin rchë chpan ri hospital.