1. ¿Achkë nutzʼët Jehová chkij rusamajelaʼ?

¡RÖJ kan jaʼäl nqanaʼ rma qataman chë «Jehová kan kiʼ rukʼuʼx rubʼanon rkʼë rutinamit»! (Sal. 149:4). Ryä nutzʼët ri utziläj taq naʼoj ye kʼo qkʼë, ri achkë nqkowin nqaʼän chqä nuyaʼ qʼij chqë rchë nq-ok rachiʼil. We xtqatäj qaqʼij rchë ma nqaqʼäj ta rutzij, ryä majun bʼëy xtqryaʼ ta qa (Juan 6:44).

2. ¿Achkë rma kʼayewal nuʼän chkiwäch jojun qachʼalal nkinaʼ chë Jehová yerajoʼ?

² Rkʼë jbʼaʼ kʼo jun nbʼin: «Rïn ntaman chë Jehová nrajoʼ rutinamit, ye kʼa, ¿achkë rubʼanik ntamaj chë kan yirajoʼ rïn?». ¿Achkë rma ye kʼo jojun qachʼalal ri rkʼë jbʼaʼ nkiʼän qa ri kʼutunïk riʼ chkiwäch? Tqatzʼetaʼ ri nuʼij ya Roxana, * ri kan kʼïy kʼayewal xqʼaxaj taq kʼa akʼal na. Ryä nuʼij: «Taq xiqasäx pa yaʼ chqä xinok precursora kan kiʼ nkʼuʼx xinbʼän. Ye kʼa 15 junaʼ chrij riʼ, xnatäj pä chik jmul chwä jontir ri xinqʼaxaj ojer. Riʼ xuʼän chë xinquʼ chë Jehová ma kiʼ ta chik rukʼuʼx wkʼë chqä chë ma taqäl ta chwij yirajoʼ». Jun precursora ri rubʼiniʼan Yuly, ri kan kʼo chqä kʼayewal xrïl taq kʼa akʼal na, nuʼij: «Xinjäch wiʼ pa ruqʼaʼ Jehová rma xinwajoʼ chë ryä kiʼ rukʼuʼx nuʼän, ye kʼa nyaʼon wä chwäch wan chë ryä majun bʼëy xkirajoʼ ta».

3. ¿Achkë kʼutunïk xkeqaqʼalajsaj chpan re tjonïk reʼ?

³ Achiʼel wä xkinaʼ re kaʼiʼ qachʼalal reʼ, röj chqä rkʼë jbʼaʼ kan rkʼë ronojel qan nqajoʼ Jehová, ye kʼa kʼayewal nuʼän chqawäch nqanaʼ chë ryä nqrajoʼ. Chpan re tjonïk reʼ xkeqaqʼalajsaj re kaʼiʼ kʼutunïk reʼ: ¿achkë rma kʼo chë nqayaʼ chwäch qan chë ryä kantzij nqrajoʼ? y ¿achkë xtqtoʼö taq xtqanaʼ chë Jehová ma nqrajoʼ ta?

4. ¿Achkë rma nqaʼij chë xa kʼayewal nukʼäm pä pa qawiʼ ri nqanaʼ chë Jehová ma kan ta nqrajoʼ?

⁴ We qayaʼon chwäch qan chë Jehová nqrajoʼ, riʼ xtuʼän chë xtqayaʼ che rä ri más ütz kʼo qkʼë tapeʼ kan kʼo kʼayewal najin nqaqʼaxaj chpan qakʼaslemal. Ye kʼa ri nqanaʼ chë ma kan ta nqrajoʼ, xa xtuʼän chë xtkʼis qachqʼaʼ (Prov. 24:10). Chqä we xa npë bʼis pa qan chqä nqaquʼ chë Jehová ma nqrajoʼ ta chik, ma xtqkowin ta xtqatoʼ qiʼ taq Satanás xtyaʼ kʼayewal pa qawiʼ (Efes. 6:16).

5. ¿Achkë xbʼanatäj kikʼë jojun qachʼalal ri xkinaʼ chë Jehová ma kan ta yerajoʼ chik?

⁵ Ye kʼo jojun qachʼalal ri nkinaʼ chë Jehová ma kan ta yerajoʼ chik. Rma riʼ, ri kikʼuqbʼäl kʼuʼx xa najin nkʼis qa. Jun ukʼwäy bʼey, ri rubʼiniʼan James, nuʼij: «Tapeʼ yïn kʼo wä pa Betel chqä kiʼ wä nkʼuʼx ntzjoj le Biblia rkʼë jun congregación ri jun wä chik chʼaʼäl ntzjon, nkʼutuj wä qa chi nwäch we Jehová kantzij ütz nutzʼët ri najin nbʼän. Kʼo jojun mul xinnaʼ chë Jehová achiʼel ta ma yirukʼoxaj ta chik taq yichʼö rkʼë». Ya Eva, ri ruksan chqä rukʼaslemal chbʼanik rusamaj Dios, nuʼij: «Xqʼax chi nwäch chë ri naquʼ chë Jehová ma kan ta yatrajoʼ, xa kʼayewal nukʼäm pä pan awiʼ, rma ma kan ta xtuʼij chik riʼ awan xtayaʼ ruqʼij. Reʼ xtuʼän chë ma xtawajoʼ ta chik xtaʼän rusamaj Dios chqä ma kiʼ ta chik akʼuʼx xtaʼän taq xtayaʼ ruqʼij». Michael, jun precursor regular chqä ukʼwäy bʼey, nuʼij: «We ma nanaʼ ta chë Dios kan nchʼpü pä chawij, riʼ xtuʼän chë xa eqal eqal xtayaʼ qa».

6. Taq nqanaʼ chë Jehová ma nqrajoʼ ta, ¿achkë kʼo chë nqaʼän?

⁶ Ri nkiʼij re qachʼalal reʼ nkikʼüt chqawäch chë kʼo chë nqachajij qiʼ chwäch ri naʼoj chë Jehová ma nqrajoʼ ta. Rma riʼ, ¿achkë xtqtoʼö taq xtpë ri itzel naʼoj riʼ pa qajolon? Kan chanin tqesaj äl pa qajolon. Tqaʼij che rä Jehová chë tyaʼ ri uxlanen chqë ri kʼo rkʼë ryä chqä chë tchajij ri qan chqä ri qachʼobʼonik chkiwäch naʼoj ri xa yojkitzʼlaʼ (Sal. 139:23; nota; Filip. 4:6, 7). Chqä ma tqamestaj ta chë ye kʼo chik nkʼaj qachʼalal ri najin chqä nkitäj kiqʼij chkiwäch naʼoj achiʼel riʼ. Yajün jojun utziläj taq rusamajelaʼ Jehová ojer xpë ya riʼ pa kijolon. Tqatzʼetaʼ achkë nqatamaj qa chrij ri xbʼanatäj rkʼë ri apóstol Pablo.

7. ¿Achkë kʼayewal xeruqʼaxaj Pablo?

⁷ We nqanaʼ röj chë rma kan kʼïy samaj yaʼon qa pa qaqʼaʼ ma nqkowin ta chik nqaʼän jontir,  ma qbʼison ta. Ri apóstol Pablo kan ke riʼ chqä xnaʼ. Ryä xuʼij chë ma xa xuʼ ta chrij jun congregación xchʼpü wä ran, xa kan xchʼpü chkij «jontir ri congregaciones» (2 Cor. 11:23-28). We qlon jun itzel yabʼil ri nuʼän chë xa nqbʼison, xtqʼax chqawäch ri xqʼaxaj Pablo. Ryä kan xbʼison rma xrïl jun kʼayewal ri «achiʼel ta jun kʼix» xuʼän pa ruchʼakul, rkʼë jbʼaʼ jun yabʼil (2 Cor. 12:7-10). We nqbʼison rma kʼo akuchï xqsach wä, tnatäj chqë chë Pablo kʼo mul ke riʼ chqä xnaʼ. Ryä xuʼij chë kan majun ta ruqʼij, rma ronojel mul kʼo wä chë xtäj ruqʼij rchë xuʼän ri ütz (Rom. 7:21-24).

8. ¿Achkë xtoʼö Pablo rchë ma xyaʼ ta qa ruyaʼik ruqʼij Jehová tapeʼ kʼïy kʼayewal xqʼaxaj?

⁸ Tapeʼ kan kʼïy kʼayewal xqʼaxaj, yajün ri xqʼaxaj rma kʼo qa mak chrij, Pablo ma xyaʼ ta qa ruyaʼik ruqʼij Jehová. ¿Achkë rma xkowin xuʼän riʼ? Ryä kan rukʼuqbʼan wä rukʼuʼx chrij ri xuʼän Jesús pa qawiʼ. Chqä kan ruyaʼon wä chwäch ran ri xuʼij qa Jesús «chë xa bʼa achkë ri nukʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij, [...] xtrïl ri kʼaslemal ri majun bʼëy nkʼis ta» (Juan 3:16; Rom. 6:23). Achiʼel nqatzʼët, Pablo kan xkʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij ri xuʼän Jesús pa qawiʼ. Ryä kan ruyaʼon wä chwäch ran chë Jehová nuküy kimak ri winäq we nkitzolij kiʼ, tapeʼ kan mamaʼ mak xkiʼän (Sal. 86:5).

9. ¿Achkë nkikʼüt qa chqawäch ri tzij xeruʼij Pablo chpan Gálatas 2:20?

⁹ Pablo ruyaʼon wä chwäch ran chë kan najowäx wä rma Jehová, rma retaman wä chë Jehová xtäq pä rukʼajol rchë xkäm pa ruwiʼ ryä. Tqatzʼetaʼ achkë nqatamaj qa chkij ri utziläj taq tzij ri ye kʼo pa rukʼisbʼäl che rä Gálatas 2:20 (taskʼij ruwäch). Pablo xuʼij: «Ri Rukʼajol Dios [...] janina xirajoʼ chqä xyaʼ rukʼaslemal pa kamïk xa wumä rïn». Pablo ma xquʼ ta chë ma xtajowäx ta rma Dios rma kan kʼïy itzelal xeruʼän. Ryä ma xuʼij ta: «Rïn nqʼax chi nwäch achkë rma Jehová yerajoʼ wachʼalal, ye kʼa rïn majun bʼëy xkirajoʼ ta». Nqʼalajin riʼ rma ryä xuʼij reʼ chkë ri cristianos aj Roma: «Taq kʼa kʼo na wä ri mak chqij, Cristo xkäm qmä röj» (Rom. 5:8). Ri ajowabʼäl nunaʼ Dios chqij majun bʼëy nkʼis ta.

10. ¿Achkë nukʼüt qa chqawäch ri nuʼij Romanos 8:38 chqä 39?

¹⁰ (Taskʼij ruwäch Romanos 8:38, 39). Pablo kan ruyaʼon wä chwäch ran chë Jehová kan kowan nqrajoʼ. Ryä xtzʼibʼaj qa chë majun ta jun xtkowin xtqjachö rkʼë ri rajowabʼäl Dios. Ryä retaman wä chë Jehová kan ma xikʼo ta rukʼuʼx rkʼë ri tinamït Israel, chqä chë kan xjyowaj ruwäch ryä. Rma riʼ, ütz nqaʼij chë Pablo achiʼel ta ya reʼ ri xuʼij: «Si Jehová  xtäq pä Rukʼajol rchë xkäm xa wumä rïn, majun ta rma nbʼij chë ryä ma ta yirajoʼ» (Rom. 8:32).

11. Tapeʼ Pablo kan kʼïy itzelal xeruʼän, achiʼel nuʼij chpan 1 Timoteo 1:12 kʼa 15, ¿achkë rma kan ruyaʼon wä chwäch ran chë xajowäx rma Dios?

¹¹ (Taskʼij ruwäch 1 Timoteo 1:12-15). Kantzij na wä chë Pablo kʼo mul kan xtiʼon ran rma ri xuʼän ojer. Ryä xuʼij chë yë wä ryä «ri más itzel» chkiwäch ri nkʼaj chik ajmakiʼ, y kan kʼo wä rma ri xuʼij riʼ. Taq majanä wä ttok rutzeqelbʼëy Jesús, kan xyaʼ kʼayewal pa kiwiʼ ye kʼïy cristianos chkipan jalajöj tinamït. Ye kʼo jojun xeruyaʼ pacheʼ y jojun chik kan ütz xtzʼët chë xekamsäx (Hech. 26:10, 11). Tqabʼanaʼ che rä chë ojer xtoʼon rchë xekamsäx jun kʼlaj cristianos, y komä xtamaj ruwäch kalkʼwal. ¿Achkë komä xnaʼ? Tapeʼ kan xbʼison rma ronojel ri xuʼän ojer, ryä retaman wä chë ya riʼ kan ma xtkowin ta chik xtjäl. Ryä kan xyaʼ chwäch ran chë Cristo xkäm xa rma ryä y rma riʼ kan ma xxiʼij ta riʼ xtzʼibʼaj reʼ: «Rma ri rutzil Dios ri ma taqäl ta chwij nkʼül, yikowin nbʼän ri najin nbʼän» (1 Cor. 15:3, 10). ¿Achkë nqatamaj qa röj? Chë kʼo chë nqayaʼ chwäch qan chë Cristo xkäm pa qawiʼ chqajujnal, y riʼ xuʼän chë röj nqkowin junan nuʼän qawäch rkʼë Jehová (Hech. 3:19). Ri más ruqʼij chwäch Jehová ya riʼ ri najin yeqaʼän komä chqä ri xkeqaʼän chqawäch apü, ma yë ta ri mak xeqaʼän ojer, tapeʼ yoj wä chik testigos de Jehová o majanä (Is. 1:18).

12. Rkʼë ri nuʼij chpan 1 Juan 3:19 chqä 20, ¿achkë kʼo chë nqaʼän we nqanaʼ röj chë majun nqkʼatzin wä o chë ma taqäl ta chqij nqjowäx?

¹² Rma xa kʼo qa mak chqij, ri qan rkʼë jbʼaʼ nuʼän chqë chë nqanaʼ chë majun nqkʼatzin wä o chë ma taqäl ta chqij nqjowäx (taskʼij ruwäch 1 Juan 3:19, 20). Rma riʼ rkʼë jbʼaʼ xtqaquʼ chë ri rukʼaslemal xyaʼ Jesús pa kamïk ma xtkowin ta xttöj qamak. Taq xtpë ri naʼoj riʼ pa qajolon, ma tqamestaj ta chë «Dios más nüm  chwäch ri qan». Tapeʼ xtqanaʼ chë ri Qatataʼ kʼo chkaj ma nqrajoʼ ta chqä ma nuküy ta qamak, riʼ ma tzij ta; ryä kantzij nqrajoʼ chqä nuküy qamak. Röj kʼo chë nqatäj qaqʼij rchë nqanmaj riʼ. Rchë xtqkowin xtqaʼän riʼ nkʼatzin nqanukʼuj ruwäch ri Ruchʼaʼäl Dios ronojel qʼij, chaq taqïl nqchʼö rkʼë chqä yeqachbʼilaj ri qachʼalal pa congregación. Tqatzʼetaʼ achkë rma kan kowan kejqalen re oxiʼ naʼoj reʼ.

13. ¿Achkë rubʼanik nqrtoʼ ri nqatjoj qiʼ chrij le Biblia? (Tatzʼetaʼ chqä ri recuadro « ¿Achkë rubʼanik yerutoʼon ri Ruchʼaʼäl Dios?»).

¹³ Ri nqatjoj qiʼ chrij le Biblia ronojel qʼij. We xtqaʼän riʼ, xtqatamaj más chrij ri utziläj runaʼoj Jehová chqä xtqrtoʼ rchë xtqʼax chqawäch chë janina nqrajoʼ. We ronojel qʼij nqaquʼ kij ri naʼoj yeqatamaj chpan le Biblia, riʼ xtqrtoʼ rchë kan pa rubʼeyal xtqchʼobʼon, rma xtuʼän chë xkeqesaj äl ri itzel taq chʼobʼonïk pa qajolon chqä ri raynïk pa qan (2 Tim. 3:16). Jun ukʼwäy bʼey, ri rubʼiniʼan Kevin ri nunaʼ wä chë kan majun ruqʼij ta, nuʼij: «Ri xinskʼij ri Salmo 103 chqä xinquʼ kij ri naʼoj ye kʼo chpan, xirutoʼ rchë xinjäl ri rubʼanik yichʼobʼon chqä rchë xqʼax chi nwäch achkë rubʼanik yirutzʼët Jehová». Ya Eva, ri xqatzjoj qa chpan ri peraj 5, nuʼij: «Taq nkʼis jun qʼij, njäm nwäch rchë yichʼobʼon chrij ri achkë qäs kʼo más rejqalen chwäch Jehová. Ya riʼ nuʼän chë nnaʼ uxlanen pa wan chqä nukowirsaj ri nkʼuqbʼäl kʼuʼx».

14. ¿Achkë rubʼanik nqrtoʼ ri nqchʼö rkʼë Jehová?

¹⁴ Ri chaq taqïl nqchʼö rkʼë Jehová (1 Tes. 5:17). Kaʼiʼ winäq yeʼok utziläj taq achiʼil taq chaq taqïl yetzjon chkiwäch chqä nkitzjoj chkiwäch achkë nkinaʼ. Y ya riʼ kʼo chë nqaʼän rkʼë Jehová. Taq nqaʼij che rä achkë nqanaʼ, achkë nqaquʼ chqä achkë nbʼanö chqë chë nchʼpü qakʼuʼx, nqakʼüt chwäch chë qakʼuqbʼan qakʼuʼx chrij chqä chë qataman chë nqrajoʼ (Sal. 94:17-19; 1 Juan 5:14, 15). Ya Yuly, ri xqatzjoj qa chpan ri peraj 2, nuʼij: «Taq yichʼö rkʼë Jehová, ma xa xuʼ ta nbʼij che rä ri achkë xinbʼän jun qʼij. Rïn kan nbʼij che rä achkë qäs kʼo pa wan chqä achkë qäs nnaʼ. Pa rukʼexel ntzʼët Jehová achiʼel ta jun patrón pa kiwiʼ ye kʼïy winäq, eqal eqal ntzʼeton achiʼel ta jun tataʼaj ri kan yerajoʼ ralkʼwal». (Tatzʼetaʼ ri recuadro « ¿Askʼin chik ruwäch?»).

15. ¿Achkë rubʼanik nukʼüt Jehová chë chqajujnal röj nchʼpü pä chqij?

¹⁵ Ri yeqachbʼilaj ri qachʼalal. Ryeʼ ye achiʼel ta jun spanïk ruyaʼon pä Jehová chqë (Sant. 1:17). Ri utziläj Qatataʼ kʼo chkaj nukʼüt chqawäch chë chqajujnal nchʼpü pä chqij, rma yeruyaʼon pä ri qachʼalal pa congregación ri nkikʼüt chqawäch chë yojkajoʼ (Prov. 17:17). Chpan ri wuj chkë ri Colosenses, Pablo xerunataj jojun cristianos ri xetoʼö rchë chqä xuʼij  chë ri cristianos riʼ kan janina xkikʼuqbʼaʼ rukʼuʼx (Col. 4:10, 11). Jesús chqä xkʼatzin xtoʼöx kimä rachiʼil, achiʼel ri ángeles chqä ri rutzeqelbʼëy. Y ryä kan xtyoxij ri toʼïk xyaʼöx che rä (Luc. 22:28, 43).

16. ¿Achkë rubʼanik yojkitoʼ ri qachʼalal rchë nqjelun rkʼë Jehová?

¹⁶ Taq nkʼatzin qatoʼik, ¿nqakanuj ri toʼïk riʼ kikʼë ri qachʼalal pa congregación chqä nqakʼän ri toʼïk nkitzüj chqë? Ri nqatzjoj che rä jun qachʼalal ri kʼuqül chik rukʼuʼx pa ruchʼaʼäl Dios jun ri nbʼanö chqë chë nchʼpü qakʼuʼx, ma ntel ta chë tzij chë ma kuw ta ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx. Pa rukʼexel riʼ, we nqaʼän riʼ, xa kan janina xtqrtoʼ. Tqaquʼ rij ri xuʼij James, ri xqatzjoj qa chpan ri peraj 5. Ryä nuʼij: «Rïn kan janina yirutoʼon ri yenwachbʼilaj qachʼalal ri kʼuqül chik kikʼuʼx pa ruchʼaʼäl Dios. Taq nnaʼ rïn chë Jehová ma kan ta yirajoʼ chik, ri utziläj taq wachiʼil riʼ ma nikʼo ta kikʼuʼx yinkikʼoxaj chqä nkiʼij chwä chë janina yinkajoʼ. Rkʼë ri kinaʼoj nkiʼän wkʼë, rïn ntzʼët chë Jehová janina yirajoʼ chqä chë kan nchʼpü pä chwij». Achiʼel nqatzʼët, ¡kan janina ruqʼij chë yejeʼ utziläj qachiʼil pa congregación!

17, 18. ¿Achkë kʼo chë nqanmaj rutzij, y achkë rma?

¹⁷ Satanás nrajoʼ chë nqkanaj qa chqä ma nqaʼän ta chik ri ütz. Ryä nrajoʼ chë röj nqaquʼ chë Jehová ma nqrajoʼ ta chqä chë ma taqäl ta chqij chë nqrköl. Ye kʼa achiʼel wä qatzʼeton pä, ri nuʼij Satanás chöj ma tzij ta.

¹⁸ Jehová janina nqrajoʼ chqä kan chqajujnal nqrloqʼoqʼej. We nqanmaj rutzij, ryä ronojel mul xtqrajoʼ kan achiʼel xuʼän rkʼë Jesús (Juan 15:10). Rma riʼ, ma tqayaʼ ta qʼij chë ri qan o Satanás nkiʼän chqë chë nqaquʼ chë Jehová ma nqrajoʼ ta chik. Pa rukʼexel riʼ, xa tqanmaj ri nuʼij Jehová chqë rma ryä ruyon utziläj taq naʼoj ri kʼo qkʼë nutzʼët chqij. Tqayaʼ chwäch qan chë ryä «kan kiʼ rukʼuʼx rubʼanon rkʼë rutinamit», yajün awkʼë rït.