1. ¿Achkë ruyaʼon qʼij Jehová chkë rusamajelaʼ?

JEHOVÁ janina nqrajoʼ, rma riʼ ruyaʼon qʼij chqë rchë nqjeʼ pa rutinamit. Tapeʼ jalajöj samaj yeqaʼän, jontir röj kʼo qaqʼij chwäch y jontir röj nkʼatzin kitoʼik ri nkʼaj chik chqë. Ri apóstol Pablo nqrtoʼ rchë nqʼax pa qajolon re utziläj naʼoj reʼ. ¿Achkë rubʼanik nuʼän riʼ?

2. Achiʼel nuʼij chpan Efesios 4:16, ¿achkë rma nkʼatzin nqaloqʼoqʼej qiʼ chpan ri congregación chqä nqatolaʼ qiʼ chqawäch?

² Achiʼel nukʼüt ri texto rchë re tjonïk reʼ, Pablo xuʼij chë ma ütz ta nqaquʼ reʼ chrij jun qachʼalal pa congregación «Ma yakʼatzin ta chwä» (1 Cor. 12:21). Rchë ma njeʼ ta chʼaʼoj chqakojöl chpan ri congregación, nkʼatzin nqaloqʼoqʼej qiʼ chqä nqatolaʼ qiʼ chqawäch (taskʼij ruwäch Efesios 4:16). Taq junan rubʼanon qawäch chpan ri congregación, ri congregación nkowïr chqä ri qachʼalal nkinaʼ chë yejowäx.

3. ¿Achkë xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ?

³ ¿Achkë rubʼanik nqakʼüt chkiwäch ri qachʼalal chë kʼo kejqalen chqawäch? Chpan re tjonïk reʼ xtqatzʼët oxiʼ rubʼanik. Naʼäy, xtqatzʼët achkë rubʼanik ri ukʼwäy taq bʼey ma nkiqasaj ta kiqʼij ri nkʼaj chik ukʼwäy taq bʼey. Rukaʼn, xtqatzʼët achkë rubʼanik nqakʼüt jontir ri yoj kʼo pa congregación chë yeqaloqʼoqʼej ri qachʼalal ri ma ye kʼlan ta. Y rox, xtqatzʼët achkë rubʼanik nqakʼüt chë yeqaloqʼoqʼej ri qachʼalal ri ma kan ta yetzjon ri qachʼaʼäl röj.

4. ¿Achkë naʼoj xyaʼ qa Pablo ri nqïl chpan Romanos 12:10 ri kʼo chë nkismajij ri ukʼwäy taq bʼey?

⁴ Jontir ri ukʼwäy taq bʼey yechaʼöx rma ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Jehová, ye kʼa ma jontir ta junan samaj yekowin nkiʼän (1 Cor. 12:17, 18). Rkʼë jbʼaʼ ye kʼo jojun majanäj ta keʼok ukʼwäy bʼey y rma riʼ ma kan ta kitaman achkë rubʼanik nbʼan che rä ri samaj riʼ. O rkʼë jbʼaʼ, rma kijunaʼ o rma kʼo jun yabʼil kilon ma kan ta kʼïy chik yekowin nkiʼän. Ye kʼa jun ukʼwäy bʼey kʼo ta chë majun bʼëy nuquʼ chrij jun rachiʼil «Ma yakʼatzin ta chwä». Pa rukʼexel riʼ, jontir kʼo chë nkismajij ri naʼoj xyaʼ qa Pablo chpan Romanos 12:10 (taskʼij ruwäch).

5. ¿Achkë rubʼanik nkikʼüt ri ukʼwäy taq bʼey chë ma nkiqasaj ta kiqʼij ri kichiʼil, y achkë rma kan kowan nkʼatzin chë nkiʼän riʼ?

⁵ Ri ukʼwäy taq bʼey nkikʼüt chë ma nkiqasaj ta kiqʼij ri kichiʼil we nkiyaʼ kixkïn chkë. Reʼ janina nkʼatzin taq nkimöl kiʼ rchë yekitzjoj jojun ri kan kʼo kejqalen chpan ri congregación. ¿Achkë rma? Tqatzʼetaʼ ri xbʼix chpan La Atalaya rchë 1 de octubre rchë ri junaʼ 1988, chriʼ nuʼij: «Ri ukʼwäy taq bʼey nqʼax chkiwäch chë Cristo nkowin nuksaj ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Dios rchë nuksaj xa bʼa achkë ukʼwäy bʼey kʼo chkikojöl. Ri ukʼwäy bʼey riʼ rkʼë jbʼaʼ nuyaʼ apü jun naʼoj ri alenäq chpan le Biblia ri xkerutoʼ rchë nkisöl jun kʼayewal o rchë nkichʼöbʼ achkë nkʼatzin nbʼan pa congregación (Hech. 15:6-15). Ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Dios yerutoʼ jontir ri ukʼwäy taq bʼey pa congregación y ma xa xuʼ ta jun».

6. a) ¿Achkë xketoʼö ri ukʼwäy taq bʼey rchë junan xtuʼän kiwäch taq nkiʼän kimoloj? b) ¿Achkë utzil nrïl ri congregación taq ri ukʼwäy taq bʼey nkiʼän riʼ?

⁶ Jun ukʼwäy bʼey nukʼüt chë ma nuqasaj ta kiqʼij ri rachiʼil we ma ronojel ta mul yë ryä ntzjon apü naʼäy chkipan ri moloj yekiʼän. Chqä ma xa xuʼ ta ryä xtrajoʼ xtzjon apü, nixta xtquʼ chë ronojel ri nuʼij apü ya riʼ ri más ütz. Pa rukʼexel nuʼän riʼ, ryä kʼo chë nukʼüt rkʼë ri rubʼanik nuʼij apü ri nuquʼ chë nuqasaj riʼ chqä xtyaʼ ruxkïn chkë ri nkʼaj chik. Y ri más rejqalen ri kʼo chë nuʼän, ya riʼ nuyaʼ qʼij chë yenukʼüx ri naʼoj ri ye kʼo chpan le Biblia chqä chë  yesmajïx ri naʼoj ri yeruyaʼ pä «ri utziläj samajel ri kan kʼo runaʼoj» (Mat. 24:45-47). Taq ri ukʼwäy taq bʼey nkikʼüt chë nkajoʼ kiʼ chqä ma nkiqasaj ta kiqʼij, ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Dios xtjeʼ pa kiwiʼ chqä xkerutoʼ rchë ri xtkichʼöbʼ xtkiʼän kan xtkowirsaj ri congregación (Sant. 3:17, 18).

7. ¿Achkë xuʼij Jesús chrij ri ma yakʼleʼ ta?

⁷ Chkipan ri congregaciones, ma xa xuʼ ta ye kʼo qachʼalal ye kʼlan o ri ye kʼo kalkʼwal, ye kʼo chqä ri qachʼalal ri ma ye kʼlan ta. ¿Achkë rubʼanik kʼo ta chë yeqatzʼët ri qachʼalal ri ma ye kʼlan ta? Tqatzʼetaʼ achkë xuʼij Jesús chrij ri ma yakʼleʼ ta. Taq ryä xjeʼ chwäch le Ruwachʼulew, ryä ma xkʼleʼ ta chqä xksaj rukʼaslemal chbʼanik rusamaj Jehová. Majun bʼëy xuʼij ta chë ri cristianos kʼo chë yekʼleʼ o kʼo chë ma yekʼleʼ ta. Ye kʼa xuʼij chë jojun cristianos kan xtkiyaʼ chwäch kan ma yekʼleʼ ta (Mat. 19:11, 12). Ryä ma xqasaj ta kiqʼij ri ma ye kʼlan ta, chqä ma xquʼ ta chë ri winäq riʼ majun ta kiqʼij o chë kʼo jun ri kan kʼo rejqalen ri ma kilon ta chpan kikʼaslemal.

8. Achiʼel xuʼij Pablo chpan 1 Corintios 7:7 kʼa 9, ¿achkë kʼo ta chë xkiquʼ rij ri cristianos rchë ri naʼäy siglo?

⁸ Achiʼel Jesús, ri apóstol Pablo ma kʼlan ta taq xyaʼ ruqʼij Dios. Ryä majun bʼëy xkʼüt ta chë ma ütz ta yakʼleʼ, rma retaman wä chë chkijujnal ri winäq kʼo chë yechʼobʼö we yekʼleʼ o manä. Tapeʼ ke riʼ, ryä xuʼij chkë ri qachʼalal ri ma ye kʼlan ta chë tkiquʼ rij we ütz nuʼän chkiwäch ma yekʼleʼ ta rchë nkiyaʼ ruqʼij Jehová (taskʼij ruwäch 1 Corintios 7:7-9). Pablo majun bʼey xqasaj ta kiqʼij ri ma ye kʼlan ta. Pa rukʼexel xuʼän riʼ, ryä xchaʼ Timoteo, jun kʼajol ri ma kʼlan ta wä, rchë xeruʼän nimaläj taq samaj pa congregación (Filip. 2:19-22). * Rma riʼ, ma ütz ta nqaquʼ chë jun qachʼalal ütz o ma ütz ta xtuʼän che rä jun samaj xa rma kʼlan o rma ma kʼlan ta (1 Cor. 7:32-35, 38).

9. ¿Achkë ütz nqaʼij chrij ri yakʼleʼ chqä chrij ri ma yakʼleʼ ta?

⁹ Jesús chqä Pablo majun bʼey xkikʼüt ta chë kan kʼo chë yakʼleʼ o kʼo chë ma yakʼleʼ ta. Rma riʼ, ¿achkë ütz nqaʼij chrij ri yakʼleʼ chqä chrij ri ma yakʼleʼ ta? Ri wuj La Atalaya rchë 1 de octubre, 2012, xuʼij reʼ chrij riʼ: «Xa bʼa achkë na kʼa qabʼanon, yoj kʼlan o ma yoj kʼlan ta, kan ütz nqaʼij che riʼ jun spanïk ri nuyaʼ pä Dios chqë. [...] Jehová ma nquʼ ta chë ri winäq ri ma ye kʼlan ta kʼo chë nkinaʼ kʼixbʼäl o bʼis xa rma majun ta kikʼlaj». Nqʼalajin kʼa chë kʼo chë  ma nqaqasaj ta kiqʼij ri qachʼalal ri ma ye kʼlan ta ri ye kʼo pa congregación.

10. ¿Achkë rubʼanik nqakʼüt chë ma nqaqasaj ta kiqʼij ri qachʼalal ri ma ye kʼlan ta?

¹⁰ ¿Achkë rubʼanik nqakʼüt chë nqayaʼ rejqalen ri nkinaʼ chqä ri najin nkiqʼaxaj pa kikʼaslemal ri qachʼalal ri ma ye kʼlan ta? Kʼo chë ma nqamestaj ta chë jojun qachʼalal kan kiyaʼon chwäch kan chë ma yekʼleʼ ta. Ye kʼo chik jojun, tapeʼ nkajoʼ yekʼleʼ, ma kilon ta na achoq rkʼë ütz yekʼleʼ wä. Ye kʼo chik jojun kamnäq kikʼlaj. Xa bʼa achkë na kʼa najin nkiqʼaxaj pa kikʼaslemal, röj kʼo chë ma nqakʼutuj ta chkë achkë rma ma ye kʼlan ta. Chqä ma ütz ta nqaʼij chkë rchë xkeqatoʼ rchë nkïl jun kikʼlaj. Kantzij na wä chë rkʼë jbʼaʼ ye kʼo jojun ri xtkikʼutuj kitoʼik chqë. Ye kʼa we ma nkiʼän ta riʼ, tqaquʼ rij achkë rkʼë jbʼaʼ xtkinaʼ we röj nqatzüj qiʼ rchë nqakanuj jun kikʼlaj (1 Tes. 4:11; 1 Tim. 5:13). Tqatzʼetaʼ achkë kibʼin jojun chkë ri qachʼalal ri ma ye kʼlan ta.

11, 12. Tapeʼ ma nqajoʼ ta, ¿achkë rkʼë jbʼaʼ nqaʼän ri xa nuyaʼ bʼis pa kan ri qachʼalal ri ma ye kʼlan ta?

¹¹ Jun ukʼwäy bʼey rchë circuito ri ma kʼlan ta chqä ri kan ütz najin nuʼän che rä rusamaj, nutzʼët chë ri ma kʼlan ta kan kʼïy utzil nukʼäm pä pa ruwiʼ. Ye kʼa nuʼij chë kʼïy mul kan nbʼison rma ye kʼo jojun qachʼalal nkikʼutuj che rä achkë rma ma kʼlan ta, tapeʼ ma rkʼë ta itzel kan nkikʼutuj wä riʼ. Jun chik qachʼalal achï ri ma kʼlan ta ri najin nsamäj chpan jun sucursal nuʼij: «Kʼo mul nnaʼ chë ye kʼo jojun qachʼalal achiʼel ta xa nkijyowaj kiwäch ri ma ye kʼlan ta. Chkiwäch ryeʼ, ri ma yït kʼlan ta achiʼel ta xa jun kʼayewal y ma jun spanïk ta».

¹² Jun qachʼalal ixöq ri ma kʼlan ta ri najin nsamäj pa Betel nuʼij: «Chkiwäch jojun qachʼalal, achiʼel ta kan jontir ri ma ye kʼlan ta nkajoʼ yekʼleʼ, o chë taq ye kʼo kikʼë nkʼaj chik, kan najin chqä nkikanuj kikʼlaj. Kʼo jun qʼij taq xitaq chbʼanik jun samaj pa jun chik tinamït, xinapon taq kʼo wä moloj chkiwäch ri qachʼalal. Ri qachʼalal ixöq ri achoq rkʼë xikanaj wä qa ri qʼij riʼ xuʼij chwä chë chpan ri ru-congregación ye kʼo wä ye kaʼiʼ qachʼalal kʼojolaʼ ri junan wä nujunaʼ kikʼë. Tapeʼ xuʼij chwä chë ma najin ta nukanuj nkʼlaj, kan xa xuʼ xq-ok apü chpan ri jay ri akuchï nbʼan wä moloj, xchäp chë nqʼaʼ y xirukʼwaj kʼa akuchï ye kʼo wä ri kaʼiʼ qachʼalal kʼojolaʼ rchë ntamaj kiwäch. ¡Ri kaʼiʼ kʼojolaʼ chqä rïn kan xqkʼïx rma ri xbʼanatäj!».

13. ¿Achkë xtoʼö jun qachʼalal ixöq ri ma kʼlan ta?

¹³ Jun chik qachʼalal ixöq ri nsamäj pa Betel nuʼij: «Ntaman kiwäch jojun precursores ri ma ye kʼlan ta tapeʼ kʼo chik kijunaʼ. Ryeʼ kan pa rubʼeyal nkiʼän che rä kisamaj chqä ma xa xuʼ ta ryeʼ nkiquʼ qa kij, kan kiyaʼon kan chrij ri kisamaj chqä kan rkʼë kiʼkʼuxlal nkiʼän wä riʼ, y janina yetoʼon chpan ri congregación. Ryeʼ ma nkinaʼ ta kiʼ o ma nkinaʼ ta chë kan majun ta kiqʼij xa rma ma ye kʼlan ta o xa rma majun ta kalkʼwal». Kantzij na wä chë kan jaʼäl nanaʼ yajeʼ chkikojöl ri qachʼalal taq ma nkiqasaj ta aqʼij chqä taq yatkiloqʼoqʼej, taq ma nanaʼ ta chë nkijyowaj awäch o itzel nkinaʼ chawä xa rma ma yït kʼlan ta chqä taq ma nkiʼän ta chawä chë achiʼel ta majun ta aqʼij o kan nqʼax chik ruwiʼ ri aqʼij nkiyaʼ. Chpan jun congregación achiʼel riʼ, jontir nkinaʼ chë yejowäx.

14. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë ma nqaqasaj ta kiqʼij ri qachʼalal ri ma ye kʼlan ta?

¹⁴ Ri qachʼalal ri ma ye kʼlan ta kan jaʼäl nkinaʼ taq röj yeqaloqʼoqʼej rma ri utziläj taq naʼoj kʼo kikʼë chqä taq ma itzel ta nqtzjon chkij xa rma ma ye kʼlan ta. Rma riʼ, ma tqajyowaj ta kiwäch xa rma ma ye kʼlan ta. Pa rukʼexel nqaʼän riʼ, xa keqaloqʼoqʼej rma kitjon kiqʼij chuyaʼik ruqʼij Jehová. We xtqaʼän riʼ, majun bʼëy xtkinaʼ ryeʼ chë xa achiʼel ta najin nqaʼij chkë «Ma yakʼatzin ta chwä» (1 Cor. 12:21). Ke riʼ xtkitzʼët chë yeqaloqʼoqʼej chqä chë kan kiʼ qakʼuʼx rma ye kʼo qkʼë chpan ri congregación.

15. ¿Achkë kibʼanon jojun qachʼalal rma nkajoʼ nkiʼän más chpan rusamaj Jehová?

¹⁵ Chkipan ri junaʼ ye qʼaxnäq pä, ye kʼïy publicadores kiyaʼon chkiwäch nkitamaj jun kʼakʼakʼ chʼaʼäl rchë yekowin nkitzjoj más le Biblia. Reʼ rkʼë jbʼaʼ rubʼanon chë kʼo kijalon chpan kikʼaslemal. Ri qachʼalal riʼ kiyaʼon qa ki-congregación rchë yebʼä jukʼan chik ri akuchï yetzjon chik jun chʼaʼäl chqä ri akuchï nkʼatzin más toʼïk chrij rutzjoxik le Biblia (Hech. 16:9). Ryeʼ kan kiyonïl nkichʼöbʼ nkiʼän riʼ. Tapeʼ kan pa junaʼ nukʼwaj chkiwäch yetzjon chik jun chʼaʼäl, ri qachʼalal riʼ kan kʼïy toʼïk nkiyaʼ pa congregación. Rma kʼo utziläj taq naʼoj kikʼë chqä kʼo kitamabʼal, ryeʼ kan nkikowirsaj ri congregación. Rma riʼ kan janina yeqaloqʼoqʼej.

16. ¿Achkë kʼo chë nkitzʼët ri ukʼwäy taq bʼey taq nkichʼöbʼ we jun qachʼalal ütz ntok ukʼwäy bʼey o toʼonel?

¹⁶ Tqabʼanaʼ che rä chë jun qachʼalal achï ma kan ta nkowin ntzjon ri chʼaʼäl ri nuksäx pa congregación, ¿ütz komä chë xa rma riʼ ri ukʼwäy taq bʼey nkichʼöbʼ chë ma nkowin ta ntok ukʼwäy bʼey o toʼonel? Manä. Ri ukʼwäy taq bʼey kʼo chë nkitzʼët we ri qachʼalal riʼ najin nusmajij ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia ri nkʼutüx chkij ri ukʼwäy taq bʼey o toʼonelaʼ. Y ma chrij ta we nkowin ntzjon o ma nkowin ta ntzjon jun chʼaʼäl (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9).

17. ¿Achkë kʼo chë nkitzʼët ri familias ri yebʼä jukʼan chik tinamït?

¹⁷ Rma ri kʼayewal ri najin nkïl chpan ri kitinamit, ye kʼo familias ye bʼenäq jun chik tinamït rchë nkiköl kiʼ chkiwäch ri kʼayewal riʼ o rchë nkibʼekanuj kisamaj. Ye kʼa rkʼë jbʼaʼ ri tinamït ri akuchï xkebʼä wä, ri winäq yetzjon chik jun chʼaʼäl. Riʼ xtuʼän chë ri akʼalaʼ xkebʼä pa jun tijobʼäl ri akuchï yetzjon wä ri chʼaʼäl riʼ chqä ri teʼej tataʼaj kʼo chë xtkitamaj ri chʼaʼäl riʼ rchë xtkïl kisamaj. Ye kʼa tqabʼanaʼ che rä chë chpan ri tinamït ri akuchï ye kʼo wä, kʼo jun congregación o jun grupo ri yetzjon ri kichʼaʼäl ryeʼ. ¿Achkë congregación kʼo chë xkebʼä wä? ¿Chpan ri congregación ri yetzjon ri kichʼaʼäl ryeʼ o chpan jun congregación ri yetzjon ri jun chik chʼaʼäl?

18. Rkʼë ri nuʼij Gálatas 6:5, ¿achkë rubʼanik nqakʼüt chë kiʼ qakʼuʼx rkʼë ri xtuʼän ri ukʼwayon bʼey chpan jun familia?

¹⁸ Ri ukʼwayon bʼey chpan jun familia ya riʼ kʼo chë ntzʼetö achkë congregación xkebʼä wä. Ye kʼa naʼäy, ryä kʼo chë nutzʼët achkë más ütz chkë ru-familia (taskʼij ruwäch Gálatas 6:5). Röj kʼo chë ma itzel ta nqtzjon chrij ri ukʼwayon bʼey chpan jun familia rma ri xtchʼöbʼ xtuʼän, rma pa ruqʼaʼ ryä yaʼon wä qa nuʼän riʼ. Xa bʼa achkë na kʼa xtchʼöbʼ xtuʼän, röj kan kiʼ qakʼuʼx tqabʼanaʼ rkʼë chqä kan ütz rukʼulik tqabʼanaʼ che rä ru-familia chpan qa-congregación (Rom. 15:7).

19. ¿Achkë kʼo chë nuʼän jun qachʼalal ri ukʼwayon bʼey chpan jun familia we ri ralkʼwal ma kan ta nqʼax chkiwäch ri chʼaʼäl nuksäx pa congregación?

¹⁹ Rkʼë jbʼaʼ ye kʼo jojun familias ri ye kʼo chpan jun congregación ri yetzjon ri kichʼaʼäl ri teʼej tataʼaj. Ye kʼa we ri akʼalaʼ yebʼä pa jun tijobʼäl  ri yetzjon chik jun chʼaʼäl, rkʼë jbʼaʼ ma kan ta yekowin yetzjon kichʼaʼäl ri kiteʼ kitataʼ. Rma riʼ, rkʼë jbʼaʼ kʼayewal nuʼän chkiwäch nqʼax pa kijolon ri ntzjöx pa taq moloj o chqä ma xtkʼuqeʼ ta pä kikʼuʼx pa ruchʼaʼäl Dios. Taq nbʼanatäj riʼ, ri ukʼwayon bʼey chpan jun familia kʼo chë nchʼö rkʼë Jehová chqä nuchʼöbʼ rij achkë rubʼanik xkerutoʼ ri ralkʼwal rchë yejelun más rkʼë Jehová chqä rkʼë rutinamit. Ri teʼej tataʼaj kʼo kaʼiʼ rubʼanik yekitoʼ ri kalkʼwal. Jun, ya riʼ yekitjoj ri kalkʼwal rchë ütz ütz yetzjon ri kichʼaʼäl ryeʼ, o ri jun chik, rkʼë jbʼaʼ nkichʼöbʼ yeqʼax chik pa jun congregación ri akuchï ri akʼalaʼ nqʼax pa kijolon ri nbʼix. Xa bʼa achkë na kʼa xtkichʼöbʼ xtkiʼän, ri congregación akuchï xkebʼä wä kʼo chë nukʼüt chwäch ri familia riʼ chë kʼo kejqalen chpan ri congregación chqä chë janina yeloqʼoqʼëx.

20. ¿Achkë rubʼanik nqakʼüt chë ma nqaqasaj ta kiqʼij ri qachʼalal ri najin nkitamaj jun chik chʼaʼäl?

²⁰ Rma jontir ri xqatzʼët yän qa, chkipan ye kʼïy congregaciones ye kʼo qachʼalal ri najin nkitäj kiqʼij rchë nkitamaj jun chik chʼaʼäl. Rkʼë jbʼaʼ kʼayewal nuʼän chkiwäch yetzjon ri chʼaʼäl riʼ, ye kʼa xtqatzʼët kajowabʼäl chrij Jehová chqä chë kan nkirayij nkiyaʼ ruqʼij we ma chrij ta ri rubʼanik yetzjon nqayaʼ wä qan. Riʼ xtuʼän chë xtqayaʼ kejqalen chpan ri congregación chqä xkeqaloqʼoqʼej. Chqä ma xtqachʼöbʼ ta chë ma yekʼatzin ta xa rma ma kan ta yekowin yetzjon ri qachʼaʼäl.

21, 22. ¿Achkë rma janina nqtyoxin che rä Jehová?

²¹ Kan nqtyoxin che rä Jehová rma ruyaʼon qʼij chqë rchë yoj kʼo chpan rutinamit. Ryä ma nutzʼët ta we yoj achiʼaʼ o ixoqiʼ, we yoj kʼlan o ma yoj kʼlan ta, we yoj qʼopojiʼ kʼojolaʼ o kʼo chik qajunaʼ, o we ütz nqtzjon o ma ütz ta nqtzjon jun chʼaʼäl. Jontir röj kan kʼo qaqʼij chwäch Jehová chqä chkiwäch ri qachʼalal (Rom. 12:4, 5; Col. 3:10, 11).

²² Kantzij na wä chë kan ütz taq naʼoj xqesaj qa chrij ri tzʼetbʼäl xyaʼ qa ri apóstol Pablo ri ntzjon chrij ri chʼakulaj. We xkeqasmajij ri naʼoj ri xeqatzʼët qa, xtqakanuj rubʼanik rchë xtqakʼüt chë nqaloqʼoqʼej ri qasamaj yaʼon pa congregación chqä ri samaj yaʼon chkë ri nkʼaj chik chpan rutinamit Jehová.