1. ¿Achkë rkʼë jbʼaʼ nqakʼutuj qa chqawäch taq nqaquʼ rij jontir ri rubʼanon qa Jehová?

TAQ nqaquʼ rij jontir ri rubʼanon qa Jehová, rkʼë jbʼaʼ nqanaʼ ri xnaʼ David, ri xuʼij reʼ che rä Jehová: «Taq ntzʼët ri kaj chqä jontir ri abʼanon qa, ri Ikʼ chqä ri chʼumilaʼ ri abʼanon qa, ¿achkë ta kʼa ruqʼij jun winäq ri xa nkäm rchë chë yachʼpü chrij o rchë nachajij ri ralkʼwal jun winäq?» (Sal. 8:3, 4). Achiʼel xnaʼ David, röj chqä rkʼë jbʼaʼ kan ntel qakʼuʼx taq nqaquʼ chë, tapeʼ kan majun qaqʼij ta chkiwäch ri chʼumilaʼ, Jehová kan nchʼpü rukʼuʼx chqij. Y achiʼel xtqatzʼët qa, Jehová ma xa xuʼ ta xchʼpü rukʼuʼx chkij Adán y Eva, xa kan xuʼän chqä chë xeʼok chpan ru-familia.

2. ¿Achkë xrajoʼ Jehová pa kiwiʼ ri naʼäy ralkʼwal ri xejeʼ chwäch le Ruwachʼulew?

² Adán y Eva xeʼok ri naʼäy ralkʼwal Jehová chwäch le Ruwachʼulew, y ryä xok jun utziläj Tataʼaj pa kiwiʼ. Ryä chqä xyaʼ jun utziläj kisamaj. Ryä xuʼij chkë: «Kejeʼ iwalkʼwal, kixkʼiyär, tinujsaj le Ruwachʼulew, tismajij chqä tichajij» (Gén. 1:28). Jehová xrajoʼ chë ryeʼ yejeʼ kalkʼwal chqä chë tkichajij le Ruwachʼulew. Xa ta Adán y Eva xkinmaj ta rutzij Jehová chqä xkiʼän ta ri ruraybʼal, ryeʼ chqä ri kalkʼwal ma ta jun bʼëy xeʼel qa chpan ru-familia Jehová.

3. ¿Achkë rma nqaʼij chë chpan ru-familia Jehová kan xjeʼ kiqʼij Adán y Eva?

³ Jehová xkʼüt chë kan kʼo kiqʼij Adán y Eva chwäch taq xyaʼ qʼij chkë rchë xeʼok chpan ru-familia. Taq David xquʼ rij achkë rubʼanik xbʼan chkë ri winäq, ryä xuʼij reʼ che rä Jehová: «Tapeʼ ma kan ta más ruchqʼaʼ xayaʼ chkiwäch ri ángeles, kan xayaʼ ruqʼij chqä kan jaʼäl xaʼän qa che rä» (Sal. 8:5, nota). Kantzij na wä chë ri winäq ma junan ta kichqʼaʼ kikʼë ri ángeles, chqä ma junan ta ri naʼoj yekowin njeʼ kikʼë o ri yekowin nkiʼän (Sal. 103:20). Tapeʼ ke riʼ, Jehová kan xyaʼ kiqʼij chqä kan jaʼäl xuʼän qa chkë. Taquʼ rij riʼ, taq  Jehová xeruʼän ri naʼäy qateʼ qatataʼ, ryä xyaʼ jun utziläj kʼaslemal chkë.

4. ¿Achkë xbʼanatäj kikʼë Adán y Eva, y achkë xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ?

 ⁴ Rma Adán y Eva ma xenman ta tzij, ryeʼ xeʼel qa chpan ru-familia Jehová. Achiʼel xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ, ri xkiʼän Adán y Eva kan kʼïy kʼayewal xkʼäm pä pa qawiʼ röj, ri yoj kalkʼwal qa. Ye kʼa Jehová ma rujalon ta ri ruchʼobʼon pa kiwiʼ ri winäq. Ryä nrajoʼ chë ri winäq ri xtkinmaj rutzij xkeʼok chik jmul chpan ru-familia. Naʼäy, xtqatzʼët qa achkë rubʼanik rukʼutun Jehová chë kan kʼo qaqʼij chwäch. Chrij riʼ, xtqatzʼët achkë ütz nqaʼän komä rchë nqakʼüt chwäch Jehová chë nqajoʼ nq-ok chpan ru-familia. Pa rukʼisbʼäl, xtqatzʼët achkë utzil xtkïl chwäch le Ruwachʼulew ri winäq ri xkeʼok chpan ru-familia Jehová.

5. ¿Achkë rubʼanik nqakʼüt chwäch Jehová chë nqtyoxin che rä rma kan achiʼel rubʼanik ryä kan ke riʼ qabʼanik xuʼän qa?

⁵ Jehová xkʼüt chë kan kʼo qaqʼij chwäch rma kan achiʼel rubʼanik ryä kan ke riʼ qabʼanik xuʼän qa (Gén. 1:26, 27). Rma riʼ röj nqkowin yeqakʼüt ri utziläj taq naʼoj ye kʼo rkʼë ryä, naʼoj achiʼel ri yajowan, ri najyowaj ruwäch jun winäq, ri ronojel mul yït kʼo rkʼë rchë natoʼ o ri nawajoʼ chë kan pa rubʼeyal nbʼan rkʼë (Sal. 86:15; 145:17). Taq nqatäj qaqʼij rchë yeqakʼüt ri utziläj taq naʼoj riʼ, nqayaʼ ruqʼij Jehová chqä nqakʼüt chwäch chë nqtyoxin che rä (1 Ped. 1:14-16). Taq nqaʼän ri nqä chwäch ri Qatataʼ kʼo chkaj, röj kan kiʼ qakʼuʼx nqaʼän. Y rma kan achiʼel rubʼanik ryä ke riʼ qabʼanik xuʼän qa, röj nqkowin nq-ok ri winäq ri nrajoʼ ryä chë yejeʼ chpan ru-familia.

6. ¿Achkë rubʼanik xkʼüt Jehová chë kan kʼo kiqʼij ri winäq chwäch taq xuʼän le Ruwachʼulew?

⁶ Jehová xuʼän qa jun utziläj qachoch. Taq kʼa kʼïy na tiempo nrajoʼ rchë nuʼän ri naʼäy achï, Jehová xuʼän apü rubʼanik le Ruwachʼulew rchë yejeʼ ri winäq chwäch (Job 38:4-6; Jer. 10:12). Rma ryä kan ütz runaʼoj chqä kowan nspan, kan kʼïy achkë jun xuʼän qa rchë röj kiʼ qakʼuʼx nqaʼän (Sal. 104:14, 15, 24). Y kʼïy mul, ryä kan xjäm ruwäch rchë xquʼ rij jontir ri rubʼanon qa, y xtzʼët chë «jontir kan jaʼäl xuʼän che rä» (Gén. 1:10, 12, 31). Jehová xkʼüt chë kan kʼo kiqʼij ri winäq chwäch rma «pa kiqʼaʼ ryeʼ» xyaʼ wä qa jontir ri xuʼän qa chwäch le Ruwachʼulew (Sal. 8:6). Jehová nrajoʼ chë ri winäq ri xttel ri mak chkij kan kiʼ kikʼuʼx xtkiʼän taq majun bʼëy chik xkekäm ta chqä taq xtkichajij jontir ri xuʼän qa ryä chwäch le Ruwachʼulew. ¿Rukʼulun komä chqë röj nqtyoxin che rä Jehová rma rutzjun ya riʼ chqë?

7. ¿Achkë rubʼanik nukʼüt Josué 24:15 chë röj, ri winäq, yaʼon qʼij chqë rchë nqachaʼ achkë nqaʼän chpan qakʼaslemal?

⁷ Jehová ruyaʼon qʼij chqë rchë yoj nqchaʼö achkë nqajoʼ nqaʼän. Rma re spanïk reʼ, röj nqkowin nqachaʼ achkë nqaʼän chpan qakʼaslemal (taskʼij ruwäch Josué 24:15). Ri utziläj Qatataʼ kʼo chkaj kan jaʼäl nunaʼ taq röj nqachaʼ nqayaʼ ruqʼij (Sal. 84:11; Prov. 27:11). Chpan qakʼaslemal kan kʼo kʼïy ri akuchï röj nqkowin nqakʼüt chë yë ri ütz nqajoʼ nqaʼän. Tqatzʼetaʼ achkë xuʼän Jesús chqä achkë nqatamaj qa chrij.

8. Tayaʼ jun tzʼetbʼäl ri nukʼüt achkë xchaʼ xuʼän Jesús.

⁸ Tapeʼ Jesús xkowin ta xuʼän ri xqä chwäch, ryä xa kan xyaʼ pa naʼäy ri xkʼatzin chkë ri nkʼaj chik, y röj ütz nqakʼän qanaʼoj chrij. Kʼo jun qʼij, Jesús chqä ri rutzeqelbʼëy kowan wä ye kosnäq, rma riʼ xkikanuj jun akuchï ütz yeʼuxlan wä. Ye kʼa ma xekowin ta xkiʼän riʼ, rma kan ye kʼïy winäq xeʼapon akuchï ye kʼo wä ryeʼ rchë nkikʼoxaj ri naʼoj yerukʼüt Jesús. Pa rukʼexel xpë ruyowal chkë, Jesús xa kan xjyowaj kiwäch ri winäq riʼ. Rma riʼ «kan kʼïy naʼoj xkʼüt chkiwäch»  (Mar. 6:30-34). Röj xtqakʼüt chë najin nqakʼän qanaʼoj chrij Jesús we xtqajäm qawäch rchë yeqatoʼ ri nkʼaj chik. Taq röj nqaʼän riʼ, nqayaʼ ruqʼij ri Qatataʼ kʼo chkaj (Mat. 5:14-16). Ya riʼ chik jun rubʼanik nqakʼüt chwäch chë nqajoʼ nq-ok chpan ru-familia.

9. ¿Achkë nimaläj spanïk ruyaʼon qa Jehová chkë ri winäq?

⁹ Jehová xuʼän chë ri winäq ütz yejeʼ kalkʼwal. Ryä chqä pa kiqʼaʼ ri teʼej tataʼaj ruyaʼon wä qa rchë yekitoʼ kalkʼwal rchë nkiyaʼ ruqʼij chqä rchë nkajoʼ rkʼë ronojel kan. We rït ye kʼo awalkʼwal, ¿naloqʼoqʼej ri nimaläj spanïk riʼ? Tapeʼ Jehová ruyaʼon kichqʼaʼ ri ángeles rchë yekiʼän nimaläj taq samaj, ryä ma xeruʼän ta qa rchë yejeʼ kalkʼwal. Taq nkiquʼ rij riʼ, ri teʼej tataʼaj kʼo ta chë janina yetyoxin rma ri nimaläj spanïk yaʼon pä chkë. Ryeʼ yaʼon qa pa kiqʼaʼ rchë yekitjoj ri kalkʼwal «rkʼë ri pixabʼanïk chqä ri naʼoj yeruyaʼ Jehová» (Efes. 6:4; Deut. 6:5-7; Sal. 127:3). Rchë yekowin nkiʼän riʼ, ri rutinamit Jehová ruyaʼon pä kʼïy samajbʼäl chkë ri yeʼelesan pä chpan le Biblia, samajbʼäl achiʼel publicaciones, videos, bʼix chqä tzijonem ri ye kʼo pa qa-sitio pa Internet. Nqʼalajin kʼa chë ri utziläj Qatataʼ kʼo chkaj chqä Jesús kowan yekajoʼ ri akʼalaʼ (Luc. 18:15-17). Jehová kan jaʼäl nunaʼ ran taq nutzʼët chë ri teʼej tataʼaj nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chrij chqä nkitäj kiqʼij rchë ütz kichajixik ri kalkʼwal nkiʼän. Ri teʼej tataʼaj ri nkiʼän riʼ yekitoʼ ri kalkʼwal rchë ryeʼ chqä yekowin yeʼok chpan ru-familia Jehová.

10, 11. Rma Jesús xyaʼ rukʼaslemal pa kamïk, ¿achkë nkowin nuʼän Jehová?

¹⁰ Jehová xyaʼ qʼij chë Rukʼajol, ri más nrajoʼ, xkäm pa qawiʼ rchë röj nqkowin nq-ok chpan ru-familia. Achiʼel xqatzʼët chpan ri  peraj 4, Adán y Eva xeʼelesäx qa chpan ru-familia Jehová, y xkiʼän chë ri kalkʼwal chqä xbʼanatäj ya riʼ kikʼë (Rom. 5:12). Rma Adán y Eva kan yë ryeʼ xechaʼö ma xkinmaj ta rutzij Dios, kan ütz bʼanik xbʼan chkë chë xeʼelesäx qa chpan ru-familia Dios. Ye kʼa, ¿achkë xtbʼanatäj kikʼë ri ye ralkʼwal qa? Rma janina nqrajoʼ, Dios xuʼän ri najowatäj rchë chë ri winäq ri nkinmaj rutzij yeʼok chpan ru-familia. ¿Achkë rubʼanik xuʼän riʼ? Ryä xkowin xuʼän riʼ rma xyaʼ pä Rukʼajol rchë xyaʼ rukʼaslemal pa qawiʼ (Juan 3:16; Rom. 5:19). Rma ri xuʼän Jesús, Dios ütz yeruchaʼ ye 144,000 winäq rchë yeʼok ralkʼwal (Rom. 8:15-17; Apoc. 14:1).

¹¹ ¿Y achkë xtbʼanatäj kikʼë ri pa millón chë winäq ri najin nkiyaʼ ruqʼij Jehová chqä najin nkiʼän ruraybʼal? Ryeʼ kiyoʼen yeʼok chpan ru-familia Jehová taq xkeqʼax chwäch ri rukʼisbʼäl kʼayewal xtyaʼ Satanás pa kiwiʼ taq xtbʼekʼis ri 1,000 junaʼ (Sal. 25:14; Rom. 8:20, 21). Rma ya kiyoʼen chik riʼ, ryeʼ ya nkiʼij chik «Qatataʼ» che rä Jehová (Mat. 6:9). Y ri winäq ri xkekʼasöx pä chwäch ri kʼakʼakʼ Ruwachʼulew xtyaʼöx qʼij chkë rchë nkitamaj achkë nrajoʼ Jehová chë nkiʼän. Chkë ri winäq riʼ, ri xtkajoʼ xtkinmaj rutzij, xkeʼok chqä chpan ru-familia Jehová.

12. ¿Achkë kʼutunïk xtqaqʼalajsaj?

¹² Achiʼel qatzʼeton pä, Jehová kan kʼïy rubʼanik rukʼutun chë kan kʼo kiqʼij ri winäq chwäch. Ryeʼ ye ralkʼwal chik yerutzʼët ri cristianos ri yeruchaʼon rchë yebʼä chkaj. Y ri ye kʼo chpan ri «molaj winäq ri majun ta jun achï nkowin nejlan kichë» ya rubʼin chik chkë chë chwäch ri kʼakʼakʼ Ruwachʼulew, ryeʼ chqä xkeʼok ralkʼwal (Apoc. 7:9). Rma riʼ, ¿achkë ütz nqaʼän komä rchë nqakʼüt chwäch Jehová chë nqajoʼ nq-ok chpan ru-familia?

13. ¿Achkë nkʼatzin nqaʼän we nqajoʼ nq-ok chpan ru-familia Jehová? (Marcos 12:30).

¹³ Tqayaʼ ruqʼij Jehová rkʼë ronojel qan, ke riʼ xtqakʼüt chwäch chë nqajoʼ (taskʼij ruwäch Marcos 12:30). Chkë jontir ri spanïk ruyaʼon pä Jehová chqë, jun chkë ri más rejqalen ya riʼ  chë nqkowin nqayaʼ ruqʼij. Taq nqanmaj rutzij, nqakʼüt chwäch chë kowan nqajoʼ (1 Juan 5:3). Jun chkë ri nrajoʼ ryä chë nqaʼän ya riʼ ri xuʼij qa Jesús chë keqatjoj ri winäq rchë yeʼok rutzeqelbʼëy chqä keqasäx pa yaʼ (Mat. 28:19). Jesús chqä xuʼij qa chqë chë tqajowalaʼ qiʼ chqawäch (Juan 13:35). Jehová xa xuʼ chkë ri winäq ri nkinmaj rutzij xtyaʼ qʼij rchë yeʼok chpan ru-familia (Sal. 15:1, 2).

14. ¿Achkë rubʼanik nqakʼüt chë yeqajoʼ ri nkʼaj chik? (Mateo 9:36-38; Romanos 12:10).

¹⁴ Keqajoʼ ri nkʼaj chik. Ri naʼoj ri más rejqalen kʼo rkʼë Jehová ya riʼ ri najowan (1 Juan 4:8). Ryä kan janina xqrajoʼ tapeʼ röj majanä qataman ta na ruwäch (1 Juan 4:9, 10). Taq yeqajoʼ ri nkʼaj chik, nqakʼüt chë najin nqakʼän qanaʼoj chrij (Efes. 5:1). Jun rubʼanik nqakʼüt chë janina yeqajoʼ ri winäq, ya riʼ taq yeqatoʼ rchë nkitamaj ruwäch Jehová, loman ryä kʼa ruyaʼon na qʼij (taskʼij ruwäch Mateo 9:36-38). Taq röj nqaʼän riʼ, najin yeqatoʼ rchë ryeʼ xkekowin xkeʼok chpan ru-familia Dios chqawäch apü. Taq kʼo jun winäq nqasäx pa yaʼ, röj kʼo chë ronojel mul nqajoʼ chqä majun bʼëy nqaqasaj ta ruqʼij (1 Juan 4:20, 21). Jun tzʼetbʼäl. Röj nqatäj qaqʼij rchë ronojel mul nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij, y taq kʼo jun nuʼän ri ma nqʼax ta pa qajolon achkë rma xuʼän, röj ma nqaquʼ ta chë xuʼän riʼ rma itzel runaʼoj o rma chë xa xuʼ ryä nuquʼ qa riʼ. Pa rukʼexel riʼ, tqaquʼ chqä tqakʼutuʼ chwäch chë ryä kʼo más ruqʼij chqawäch röj (taskʼij ruwäch Romanos 12:10; Filip. 2:3).

15. ¿Achkë riʼ ri nkʼatzin nqajyowaj kiwäch chqä ütz qanaʼoj nqaʼän kikʼë?

¹⁵ Tqajyowaj kiwäch ri winäq chqä ütz qanaʼoj tqabʼanaʼ kikʼë. We nqajoʼ nq-ok chpan ru-familia Jehová chqä majun bʼëy nqajoʼ nq-el qa chpan, röj kʼo chë yeqasmajij ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia. Jun tzʼetbʼäl. Jesús xuʼij qa chë nkʼatzin nqajyowaj kiwäch ri winäq chqä ütz qanaʼoj nqaʼän kikʼë, yajün kikʼë ri itzel nkinaʼ chqë (Luc. 6:32-36). Rkʼë jbʼaʼ kʼo mul kan kʼayewal nqanaʼ nqaʼän riʼ. We ya riʼ nqanaʼ, nkʼatzin nqakʼän qanaʼoj chrij ri rubʼanik xchʼobʼon Jesús chqä chrij ri xeruʼän. Taq nqatäj qaqʼij rchë nqanmaj rutzij Jehová chqä nqaʼän kan achiʼel xuʼän Jesús, nqakʼüt chwäch ri Qatataʼ kʼo chkaj chë nqajoʼ nq-ok chpan ru-familia chqä chë majun bʼëy nqajoʼ nq-el qa chpan.

16. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë ma itzel ta yetzjon chrij ru-familia Jehová?

¹⁶ Qtoʼon rchë ma itzel ta yetzjon chrij ru-familia Jehová. Kʼïy mul chpan jun familia, ri koköj taq akʼalaʼ kan nkiʼän achiʼel nkiʼän ri kinimal. We ri más ye nmaʼq chik nkismajij ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia, xkekitoʼ kichaqʼ rchë ryeʼ chqä nkiʼän ya riʼ. Ye kʼa we xa yë ri ma ütz ta nkiʼän, ri kichaqʼ rkʼë jbʼaʼ ya riʼ chqä xtkiʼän. Chpan ru-familia Jehová ke riʼ chqä jbʼaʼ nbʼanatäj. We jun cristiano nuqʼäj rutzij Jehová rma ntok jun apóstata, rma yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl, o rma ma pa rubʼeyal ta chik nukʼwaj rukʼaslemal, rkʼë jbʼaʼ jojun kan xtkitzeqelbʼej rij. Ri winäq ri yebʼanö riʼ nkiʼän chë ri winäq itzel yetzjon chrij ru-familia Jehová (1 Tes. 4:3-8). Ma tqatzeqelbʼej ta kij ri winäq riʼ, chqä ma tqayaʼ ta qʼij chë kʼo ta jun nbʼanö chqë chë nqayaʼ qa ri utziläj Qatataʼ kʼo chkaj.

17. ¿Achkë kʼo chë ma nqaquʼ ta röj, y achkë rma?

¹⁷ Tqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij Jehová y ma chrij ta ri bʼeyomäl. Jehová nuʼij chqë chë we nqayaʼ ri Ruqʼatbʼäl Tzij ryä naʼäy pa qakʼaslemal y ma nqaqʼäj ta ri utziläj rupixaʼ, xtyaʼ pä ri qaway, qatzyaq chqä qachoch (Sal. 55:22; Mat. 6:33). Rma riʼ, röj ma nqaquʼ ta chë ri bʼeyomäl xtqrchajij o xtuʼän chë kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän. Röj qataman chë xa xuʼ we nqaʼän ri nrajoʼ Jehová xtqanaʼ uxlanen pa qan (Filip. 4:6, 7). Tapeʼ kan kʼo qarajil rchë nqalöqʼ ri nqajoʼ, nkʼatzin nqaquʼ we kʼo qa-tiempo rchë nqaksaj ri nqalöqʼ chqä we nqkowin nqaʼän ri najowatäj rchë ma nuʼän ta itzel. Tqakʼutuj qa reʼ chqawäch: «¿Pa rubʼeyal  komä ntzʼët ri achkë jun kʼo wkʼë, o xa más nyaʼon wan chrij?». Ma tmestäj ta chqë chë Jehová ruyaʼon jun qasamaj chpan ru-familia. Rma riʼ, ma tqayaʼ ta qʼij chë xa chrij ri bʼeyomäl nbʼä wä qan. Röj ma nqajoʼ ta nqaʼän achiʼel xuʼän ri kʼajol pa ruqʼij qa Jesús, ri rma kan más xrajoʼ rubʼeyomal, ma xok ta rutzeqelbʼëy Jesús. Riʼ xuʼän chë ma xrajoʼ ta xyaʼ ruqʼij Jehová chqä chë ma ütz ta xttok chpan ru-familia chqawäch apü (Mar. 10:17-22).

18. ¿Achkë nimaläj utzil xtkïl ri winäq ri xkenman tzij?

¹⁸ Ri winäq ri xkenman tzij xtkïl jun utzil ri majun achoq rkʼë njunmatäj wä: ryeʼ xkekowin xtkajoʼ Jehová chqä xtkiyaʼ ruqʼij xtbʼä qʼij xtbʼä säq. Ri winäq ri xkekanaj qa chwäch le Ruwachʼulew kan jaʼäl xtkinaʼ xtkichajij ri utziläj qachoch rubʼanon qa Dios. Jehová xtksaj Ruqʼatbʼäl Tzij rchë xtuʼän chik jmul jun kotzʼijaläj ulew che rä le Ruwachʼulew. Jesús xtchüp ruwäch jontir ri kʼayewal ri xkiyaʼ qa Adán y Eva chqij taq xeʼel qa chpan ru-familia Jehová. Chqä Jehová kan pa millón winäq xkerukʼasoj pä y xtyaʼ qʼij chkë rchë xkejeʼ chwäch jun kotzʼijaläj ulew ri akuchï majun bʼëy chik xkeyawäj ta o xkekäm ta (Luc. 23:42, 43). Taq jontir ri rusamajelaʼ Jehová ri ye kʼo chwäch le Ruwachʼulew xttel ri mak chkij, kan xtqʼalajin chkij chë nimaläj kiqʼij chqä chë kan jaʼäl xbʼan qa chkë, kan achiʼel xuʼij David (Sal. 8:5).

19. ¿Achkë kʼo chë nnatäj chqë?

¹⁹ We rït yït kʼo chpan ri «molaj winäq ri majun ta jun achï nkowin nejlan kichë», kan ayoʼen apü jun utziläj kʼaslemal. Dios janina yatrajoʼ y nrajoʼ chë yatok chpan ru-familia. Rma riʼ, tabʼanaʼ jontir ri kʼo pan aqʼaʼ rchë naʼän ri nqä chwäch ryä. Ronojel qʼij taquʼ chqä tayaʼ chwäch awan ri rutzjun Jehová chqë. Taloqʼoqʼej rma yaʼon qʼij chawä rchë nayaʼ ruqʼij ri Qatataʼ kʼo chkaj, chqä kan jun nimaläj bʼeyomäl tatzʼetaʼ ri nyaʼöx qʼij chawä rchë xtayaʼ ruqʼij Jehová xtbʼä qʼij xtbʼä säq.