Jehová xuʼij chkë ri israelitas chë kʼo wä chë yeʼok loqʼoläj. Rchë yekowin nkiʼän riʼ ryä xyaʼ re pixaʼ reʼ chkë: «Ma kabʼä ta chkikojöl ri awinaq rchë natzʼük tzij chkij ri nkʼaj chik. Ma taʼän ta jun ri xa nuʼän chë nkamsäx jun awinaq. Rïn yïn Jehová» (Lev. 19:2, 16).

Ri tzij «ma taʼän ta jun ri xa nuʼän chë nkamsäx jun awinaq», pa chʼaʼäl hebreo ke reʼ rubʼanik bʼanon che rä: «Ma kapaʼeʼ ta chrij rukikʼel jun awinaq». Ye kʼa, ¿achkë ntel chë tzij reʼ? Jun wuj judío ri ntzjon chrij ri wuj Levítico nuʼij reʼ: «Re peraj reʼ rchë ri versículo 16 kʼayewal nuʼän naʼij achkë ntel chë tzij, rma kʼayewal nuʼän natamaj achkë nrajoʼ nuʼij re tzij reʼ pa chʼaʼäl hebreo ri ke reʼ ntel chë tzij: ‹Ma kapaʼeʼ ta chnaqaj o ma kajeʼ ta chnaqaj›».

Ye kʼo jojun ri kinukʼun kij re tzij reʼ nkiquʼ chë re tzij reʼ kikʼwan kiʼ rkʼë ri nuʼij chpan ri versículo 15, ri nuʼij: «Pa rubʼeyal kaqʼatö tzij. Ma tatzʼlaʼ ta jun winäq xa rma majun achkë kʼo rkʼë nixta tatoʼ ruwiʼ jun winäq xa rma kʼo rurajil. Pa ruchojmil kaqʼatö tzij pa kiwiʼ ri awinaq» (Lev. 19:15). We ri nkiʼij ri winäq riʼ kantzij, ri pixaʼ ri kʼo chpan ri versículo 16 ri nuʼij chë ma tqaʼän ta jun ri xa nuʼän chë nkamsäx jun winäq rkʼë jbʼaʼ ntel chë tzij chë ri israelitas kʼo wä chë kan pa rubʼeyal nkiʼän taq nkiqʼät tzij pa ruwiʼ jun winäq, taq yekʼayin chqä chpan ki-familia. Chqä kʼo wä chë ma yekitzʼlaʼ ta ri nkʼaj chik xa xuʼ rchë kʼo nkichʼäk qa. Kantzij na wä chë jontir riʼ kʼo chë ma yeqaʼän ta, ye kʼa kʼo chik jun más ütz ruqʼalajsaxik re peraj reʼ rchë ri versículo 16.

Tqatzʼetaʼ achkë nuʼij chpan ri naʼäy peraj rchë re versículo reʼ. Dios xuʼij chkë ri israelitas chë ma tkitzʼük ta tzij chkij ri nkʼaj chik. Kantzij na wä chë jun mololen tzij rkʼë jbʼaʼ nukʼäm pä kʼayewal pa ruwiʼ jun winäq, ye kʼa taq jun winäq nutzʼük tzij chrij jun chik, kan más na chik itzel ri nuʼän (Prov. 10:19; Ecl. 10:12-14; 1 Tim. 5:11-15; Sant. 3:6). ¿Achkë rma? Rma kan ronojel bʼaʼ mul jun winäq nuʼän riʼ rchë itzel ntzʼet rachiʼil kimä ri nkʼaj chik. Chqä ri winäq riʼ xtuʼän riʼ tapeʼ kan xtxiʼin rij rukʼaslemal rachiʼil. Ya ri xbʼanatäj rkʼë Nabot. Ye kʼo jojun winäq xkitzʼük tzij chrij, ya riʼ xuʼän chë xkʼaq abʼäj chrij rchë xkamsäx tapeʼ majun ta rumak xuʼän (1 Rey. 21:8-13). Rma riʼ, achiʼel nuʼij chpan ri rukaʼn peraj rchë Levítico 19:16, jun winäq ri nutzʼük tzij chrij jun chik rkʼë jbʼaʼ nuʼän jun ri xa nuʼän chë nkamsäx jun ruwinaq.

Chqä rkʼë jbʼaʼ jun winäq nutzʼük tzij chrij jun chik rma itzel nunaʼ che rä. Chpan 1 Juan 3:15 nuʼij reʼ: «Xa bʼa achkë winäq ri itzel nunaʼ che rä ruchʼalal xa junan rkʼë jun ri nkamsan, y rïx itaman chë ri yekamsan ma xtkïl ta ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta». Taq Jehová xyaʼ yän ri pixaʼ ri kʼo chpan Levítico 19:16, ryä xuʼij reʼ: «Ma itzel ta tnaʼ awan che rä jun awachʼalal» (Lev. 19:17).

Achiʼel nqatzʼët, ri pixaʼ kʼo chpan Levítico 19:16 nuyaʼ qa jun naʼoj ri kan kʼo rejqalen chkë ri cristianos. Röj kʼo chë yeqesaj äl ri itzel taq chʼobʼonïk pa qajolon chqä majun bʼëy tqatzʼük ta tzij chrij jun chik. We nqaʼän jun ri xa nuʼän chë nkamsäx jun winäq, ntel chë tzij, we nqatzʼük tzij chrij jun winäq xa rma ma nukʼän ta qan o rma itzel nqanaʼ che rä rma ri rlon o rma ri kʼo rkʼë, riʼ rkʼë jbʼaʼ xtkʼüt chë kan itzel nunaʼ qan che rä. Y jun cristiano kʼo ta chë ma ta itzel nunaʼ ran che rä xa bʼa achkë winäq (Mat. 12:36, 37).