1. ¿Achkë nanaʼ rït taq naquʼ rij ri rajowabʼäl Dios?

RI APÓSTOL Juan xtzʼibʼaj oxiʼ tzij ri ma kʼayewal ta naʼij, ye kʼa kan janina kejqalen, ryä xuʼij: «Dios kan ajowabʼäl» (1 Juan 4:8). Dios, ri achoq rkʼë ntzʼuktäj wä pä ri kʼaslemal, rkʼë chqä ryä ntzʼuktäj wä pä ri ajowabʼäl. Jehová janina nqrajoʼ, y ri ajowabʼäl riʼ nuʼän chë röj ma nqaxiʼij ta qiʼ chqä nqanaʼ kiʼkʼuxlal pa qakʼaslemal.

2. a) Rkʼë ri nuʼij Mateo 22:37 kʼa 40, ¿achkë riʼ ri kaʼiʼ pixaʼ ri más kejqalen kʼo? b) ¿Achkë rma rkʼë jbʼaʼ más kʼayewal nuʼän chqawäch nqasmajij ri rukaʼn pixaʼ?

² Röj, ri kantzij taq cristianos, ma nqkowin ta nqachaʼ we xtqakʼüt ajowabʼäl o manä, rma ri nakʼüt ajowabʼäl kan jun pixaʼ ruyaʼon qa Dios (taskʼij ruwäch Mateo 22:37-40). Taq más nqatamaj ruwäch Jehová, riʼ xtuʼän chë ma kan ta kʼayewal xtuʼän chqawäch nqasmajij ri naʼäy pixaʼ, rma ryä majun mak ta chrij chqä ronojel mul nukʼüt chë nqrajoʼ chqä chë nchʼpü pä chqij. Ye kʼa, rkʼë jbʼaʼ más kʼayewal nuʼän chqawäch nqasmajij ri rukaʼn pixaʼ. ¿Achkë rma? Rma ri qachʼalal xa ye ajmakiʼ y kʼo mul rkʼë jbʼaʼ kʼo xtkiʼän o xtkiʼij ri xa xtkisök qan. Jehová retaman riʼ, rma riʼ xuʼän chë jojun ri xetzʼibʼan rchë le Biblia xkitzjoj achkë rubʼanik chqä achkë rma kʼo chë nqakʼüt ajowabʼäl chqawäch. Jun chkë riʼ ya riʼ Juan (1 Juan 3:11, 12).

3. ¿Achkë naʼoj kan xyaʼöx kowan rejqalen rma Juan?

³ Chkipan ri wuj ri xerutzʼibʼaj qa, Juan xuʼij chë kan janina rejqalen chë ri cristianos nkikʼüt ajowabʼäl. Nqʼalajin riʼ rma chpan ri Evangelio ri xtzʼibʼaj, yë ryä ri más kʼïy mul xtzjoj ri  ajowabʼäl chkiwäch ri oxiʼ Evangelios tapeʼ yeqatün. Ryä kʼo wä jun 100 rujunaʼ taq rkʼë rutoʼik ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Dios xtzʼibʼaj ru-Evangelio chqä ri oxiʼ ru-cartas. Ri xtzʼibʼaj qa Juan nukʼüt chë jontir ri nuʼän jun cristiano kʼo ta chë nuʼän rma ajowabʼäl (1 Juan 4:10, 11). Ri naʼoj riʼ, yajün Juan kan kʼayewal xuʼän chwäch xsmajij.

4. Taʼij ajän riʼ taq Juan ma xkʼüt ta ajowabʼäl.

⁴ Taq kʼa kʼajol na, Juan ma ronojel ta mul xkʼüt ajowabʼäl. Jun tzʼetbʼäl chrij riʼ ya riʼ ri xbʼanatäj taq Jesús chqä ri rutzeqelbʼëy ye bʼenäq wä Jerusalén, ye kʼa kʼo chë xeqʼax Samaria. Taq ye kʼo wä chpan jun tinamït rchë Samaria, ri winäq ma ütz ta kikʼulik xkiʼän apü. ¿Achkë runaʼoj xkʼüt Juan? Ryä kʼo ta xrajoʼ chë xkʼaq ta pä qʼaqʼ chkaj rchë nchup kiwäch ri winäq riʼ (Luc. 9:52-56). Jun chik qʼij, ryä kan ma xquʼ ta kij ri nkʼaj chik apóstoles. Ryä chqä Santiago, ri ruchʼalal, achiʼel ta yë ryeʼ xebʼin che rä kiteʼ chë tkʼutuj che rä Jesús chë, taq xtqʼät tzij, tyaʼ qʼij chkë chë chuxkïn ryä xkebʼetzʼyeʼ wä. Taq ri nkʼaj chik xkitamaj riʼ, kan xkatäj kiyowal (Mat. 20:20, 21, 24). Tapeʼ Juan kan kʼo akuchï xsach wä, kan kowan xajowäx rma Jesús (Juan 21:7).

5. ¿Achkë xtqanukʼuj chpan re tjonïk reʼ?

⁵ Chpan re tjonïk reʼ xtqanukʼuj rij ri tzʼetbʼäl xyaʼ qa Juan chqawäch chqä jojun ri xtzʼibʼaj qa chrij ri ajowabʼäl. Xtqatamaj chqä achkë rubʼanik nqakʼüt chë yeqajoʼ ri qachʼalal. Chqä xtqatzʼët jun ri kan kʼo rejqalen ri ütz nkiʼän ri ye ukʼwayon bʼey chpan jun jay rchë nkikʼüt chwäch ki-familia chë janina yekajoʼ.

6. ¿Achkë rubʼanik rukʼutun Jehová chqawäch chë janina nqrajoʼ?

⁶ We jun winäq nrajoʼ jun chik winäq, ma xa xuʼ ta xtqʼalajin kikʼë ri tzij yeruʼij che rä. Ri winäq riʼ kʼo chë nukʼüt rkʼë rubʼanobʼal chë kantzij najowan (tajnamaj rkʼë Santiago 2:17, 26). Jun tzʼetbʼäl chrij riʼ ya riʼ Jehová, ri janina nqrajoʼ (1 Juan 4:19). Chpan le Biblia yeqïl jaʼäl taq tzij ri akuchï ryä nuʼij chqë chë janina nqrajoʼ (Sal. 25:10; Rom. 8:38, 39). Ye kʼa röj qataman chë ryä ma xa xuʼ ta nuʼij chë nqrajoʼ, xa kan nukʼüt rkʼë ri yeruʼän. Juan xtzʼibʼaj reʼ: «Y rkʼë reʼ nukʼüt rajowabʼäl Dios chqawäch: Dios xtäq pä ri Rukʼajol chwäch le Ruwachʼulew rchë xtqïl qakʼaslemal rma ryä» (1 Juan 4:9). Jehová xyaʼ qʼij chë Rukʼajol, ri kan janina nrajoʼ, xtäj poqän chqä xkäm xa qmä röj (Juan 3:16). Riʼ nuʼän chë kan nqanmaj chë ryä janina nqrajoʼ.

7. ¿Achkë rubʼanik xkʼüt Jesús chë janina nqrajoʼ?

⁷ ¿Y achkë ütz nqaʼij chrij Jesús? Ryä xuʼij chkë rutzeqelbʼëy chë janina yerajoʼ (Juan 13:1; 15:15). Ye kʼa ri ajowabʼäl ri xnaʼ chkij ryeʼ  chqä nunaʼ chqij röj, ma xa xuʼ ta xqʼalajin rkʼë ri xuʼij, xa kan xqʼalajin chqä rkʼë ri xuʼän. Ryä xuʼij: «Majun ta jun ri kʼo más ajowabʼäl rkʼë ke chwäch ri nuyaʼ rukʼaslemal pa kiwiʼ ri rachiʼil» (Juan 15:13). Taq nqaquʼ rij ri kibʼanon Jehová chqä Jesús pa qawiʼ, ¿achkë kʼo ta chë nqaʼän röj?

8. Achiʼel nuʼij chpan 1 Juan 3:18, ¿achkë kʼo chë nqaʼän röj?

⁸ Röj nqakʼüt chë yeqajoʼ Jehová chqä Jesús taq nqanmaj kitzij (Juan 14:15; 1 Juan 5:3). Jesús chqä xuʼij qa chë tqajowalaʼ qiʼ chqawäch (Juan 13:34, 35). Ri ajowabʼäl riʼ, ri kʼo chë nqakʼüt chkiwäch ri qachʼalal, kʼo chë nqʼalajin chqij ma xa xuʼ ta rkʼë ri yeqaʼij, xa kan rkʼë chqä ri yeqaʼän (taskʼij ruwäch 1 Juan 3:18). Ye kʼa, ¿achkë jojun rubʼanik nqakʼüt ri ajowabʼäl riʼ?

9. ¿Achkë xuʼän Juan rma janina xerajoʼ ri nkʼaj chik?

⁹ Juan xkowin ta xkanaj qa rkʼë ri rutataʼ chqä xchʼäk ta kʼïy päq rkʼë kikʼayixik kär. Ye kʼa, pa rukʼexel xuʼän riʼ, ryä xa kan xksaj rukʼaslemal rchë xerutoʼ ri winäq rchë xkitamaj ri kantzij chrij Jehová chqä Jesús. Kantzij na wä chë chpan ri rukʼaslemal kan kʼïy kʼayewal xqʼaxaj. Xkiyaʼ kʼayewal pa ruwiʼ xa rma xyaʼ ruqʼij Dios y taq ya riʼj wä chik kowan, xesäx äl chpan rutinamit (Hech. 3:1; 4:1-3; 5:18; Apoc. 1:9). Y tapeʼ yaʼon wä pacheʼ xa rma xtzjoj chrij Jesús chkë ri winäq, ryä xkʼüt chë nuquʼ wä kij ri nkʼaj chik. Jun tzʼetbʼäl. Taq kʼo wä pa isla ri rubʼiniʼan Patmos, xtzʼibʼaj ri visión ri xkʼutmär chwäch chqä xtäq äl ri wuj riʼ chkë ri congregaciones rchë chë ryeʼ nkitamaj «ri kʼo chë xkebʼanatäj chkiwäch apü» (Apoc. 1:1). Chrij riʼ, rkʼë jbʼaʼ taq xesäx äl chpan ri isla riʼ, xtzʼibʼaj ri xuʼän Jesús pa rukʼaslemal. Chqä xtzʼibʼaj oxiʼ cartas ri xtäq äl chkë ri cristianos rchë xkʼuqbʼaʼ äl kikʼuʼx. ¿Achkë komä rubʼanik nqakʼüt röj chë najin nqakʼän qanaʼoj chrij Juan?

10. ¿Achkë rubʼanik nqakʼüt chë yeqajoʼ ri winäq?

¹⁰ Rkʼë ri xkeqaʼän chpan ri qakʼaslemal xtqʼalajin chqij we kantzij yeqajoʼ ri nkʼaj chik o manä. Satanás chqä ri ruwinaq nkajoʼ chë röj tqaksaj jontir ri qa-tiempo chqä qachqʼaʼ rchë nqbʼeyomär o rchë ntamäx qawäch kimä ri nkʼaj chik. Ye kʼa chwäch jontir le Ruwachʼulew ye kʼo cristianos ri nkiksaj jontir ri tiempo ri yekowin rchë nkitzjoj ri utziläj taq rutzjol chqä rchë yekitoʼ ri winäq rchë yejelun rkʼë Jehová. Ye kʼo jojun kan nkiksaj kikʼaslemal rchë nkiʼän riʼ.

11. ¿Achkë rubʼanik nkikʼüt ye kʼïy cristianos chë janina nkajoʼ Jehová chqä janina yekajoʼ ri qachʼalal?

¹¹ Ye kʼïy qachʼalal kʼo chë kʼïy horas yesamäj rchë nkïl ri nkʼatzin chkë ryeʼ chqä ri nkʼatzin chkë ri ki-familia. Tapeʼ ke riʼ, nkiʼän jontir ri kʼo pa kiqʼaʼ rchë yetoʼon rkʼë rutinamit Dios. Jojun tzʼetbʼäl. Jojun chkë ryeʼ yetoʼon taq nbʼanatäj jun kʼayewal pa jun tinamït y nkʼatzin kitoʼik ri qachʼalal. Ye kʼo chik jojun yetoʼon chkiyakik jay rchë nyaʼöx ruqʼij Dios chkipan. Y jontir röj ütz nqayaʼ äl qakchaj rchë ma ntaneʼ ta ri samaj chrij rutzjoxik le Biblia chwäch ronojel le Ruwachʼulew. Ye kʼïy cristianos ke riʼ rubʼanik nkikʼüt chwäch Dios chqä chkiwäch ri winäq chë yekajoʼ. Y ronojel semanas nqakʼüt chkiwäch ri qachʼalal chë yeqajoʼ taq nqbʼä pa qamoloj tapeʼ yoj kosnäq, chqä taq yeqayaʼ qa-comentarios tapeʼ nqaxiʼij qiʼ yeqayaʼ apü. Y taq ya nchapatäj o nkʼis ri qamoloj, nqakʼüt chqä chkiwäch ri qachʼalal chë yeqajoʼ taq nqatäj qaqʼij rchë nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx tapeʼ röj chqä kʼo kʼayewal najin yeqaqʼaxaj (Heb. 10:24, 25). ¡Janina nqatyoxij jontir ri nkiʼän ri qachʼalal!

12. ¿Achkë chik jun rubʼanik xkʼüt Juan chë kantzij yerajoʼ ri nkʼaj chik cristianos?

¹² Juan ma xa xuʼ ta xkʼüt chkiwäch ri nkʼaj chik cristianos chë janina yerajoʼ taq xuʼij chkë chë ütz ri najin nkiʼän, xa kan xkʼüt chqä  chë yerajoʼ taq xerupixabʼaj. Jun tzʼetbʼäl. Chkipan ri cartas ri xerutzʼibʼaj, xuʼij chkë ri cristianos chë kiʼ rukʼuʼx rubʼanon kikʼë rma kuw ri kikʼuqbʼäl kʼuʼx chqä rma ri ütz ri najin wä nkiʼän. Ye kʼa xyaʼ chqä rubʼixik chkë chë tkichajij kiʼ chwäch ri mak (1 Juan 1:8-2:1, 13, 14). Achiʼel xuʼän Juan, röj chqä ütz nqaʼij chkë ri qachʼalal chë ütz ri najin nkiʼän. Ye kʼa we nqatzʼët chë jun qachʼalal xa najin npë jun itzel naʼoj rkʼë o chë najin nuchäp rubʼanik jun bʼanobʼäl ri ma kan ta ütz, xtqakʼüt chwäch chë nqajoʼ we xtqakanuj rubʼanik rchë xtqaʼij che rä ri nkʼatzin nukʼoxaj. Kantzij na wä chë kʼo mul kʼayewal naʼän riʼ, ye kʼa le Biblia nuʼij chë ri kantzij taq achiʼil nkitolaʼ kiʼ chkiwäch taq kʼo jun chkë ryeʼ kʼo jun ma ütz ta najin nuʼän (Prov. 27:17). 

13. ¿Achkë kʼo chë ma nqaʼän ta?

¹³ Chqä nqakʼüt chkiwäch ri qachʼalal chë yeqajoʼ taq ma yeqaʼän ta jojun bʼanobʼäl. Jun chkë riʼ ya riʼ taq ma chanin ta npë qayowal rma ri yekiʼij ri nkʼaj chik. Tqaquʼ ri xbʼanatäj taq jbʼaʼ nrajoʼ rchë nkäm Jesús. Ryä xuʼij chkë ri rutzeqelbʼëy chë rchë nkïl ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta kʼo chë nkitäj ruchʼakul chqä nkiqüm rukikʼel (Juan 6:53-57). Ye kʼïy achiʼel ta kan achkë na xkikʼoxaj, rma riʼ xebʼä äl. Ye kʼa ri kantzij rachiʼil, yajün Juan, ma xebʼä ta äl, xa kan xkitzeqelbʼej na. Ryeʼ ma xqʼax ta chkiwäch achkë xrajoʼ xuʼij Jesús kikʼë ri tzij riʼ, y rkʼë jbʼaʼ kan xsach kikʼuʼx. Ye kʼa ma xpë ta kiyowal che rä chqä ma xkiʼij ta chë Jesús xa sachnäq wä rkʼë ri xuʼij. Pa rukʼexel riʼ, ryeʼ kan xkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chrij rma kitaman chë ronojel mul kantzij ntzjon (Juan 6:60, 66-69). Rma riʼ, kan janina rejqalen chë röj ma chanin ta npë qayowal rma ri yekiʼij ri qachʼalal. Pa rukʼexel riʼ, xa kan tqayaʼ qʼij chkë ryeʼ chë nkiqʼalajsaj achkë xkajoʼ xkiʼij (Prov. 18:13; Ecl. 7:9).

14. ¿Achkë rma kʼo chë ma itzel ta nqanaʼ chkë ri qachʼalal?

¹⁴ Juan chqä xyaʼ rubʼixik chqë chë kʼo chë ma yeqatzelaj ta ri qachʼalal. We ma xtqasmajij ta ri pixaʼ riʼ, rkʼë jbʼaʼ xa xtqqä pa ruqʼaʼ Satanás (1 Juan 2:11; 3:15). Ya riʼ xbʼanatäj kikʼë jojun cristianos taq jbʼaʼ ma nkʼis ri naʼäy siglo. Satanás kan xtäj ruqʼij chë ri rusamajelaʼ Dios nkitzelaj kiʼ chqä nkijäch kiʼ. Taq Juan xerutzʼibʼaj ri cartas, chpan ri congregación ye kʼo wä chik jojun ri najin wä nkikʼüt runaʼoj Satanás. Jun chkë riʼ ya riʼ Diótrefes, ri najin wä nuʼän chë ri cristianos ma junan ta chik kiwäch nkiʼän pa congregación. Ryä ma nuyaʼ ta  wä kiqʼij ri ukʼwäy taq bʼey ri yetaqon wä rma ri molaj ukʼwäy bʼey. Ryä kan itzel wä runaʼoj, rma kan xrajoʼ xeresaj äl pa congregación ri cristianos ri ütz wä kinaʼoj nkiʼän kikʼë ri nkʼaj chik ye kʼa ryä ma ütz ta wä yerutzʼët (3 Juan 9, 10). Chkipan ri qʼij ri yoj kʼo komä, Satanás kʼa najin na nutäj ruqʼij rchë chë chpan rutinamit Jehová ma junan ta nuʼän qawäch. Majun bʼëy tqayaʼ qʼij chë ma junan ta chik nuʼän qawäch pa congregación xa rma itzel nqanaʼ che rä jun chik.

15. ¿Achkë kʼo chë ma nkimestaj ta ri qachʼalal ri ye ukʼwayon bʼey pa kachoch?

¹⁵ Jun rubʼanik chë jun qachʼalal ri ukʼwayon bʼey pa jun jay nukʼüt chë yerajoʼ ri ru-familia ya riʼ taq nuyaʼ achkë nkʼatzin chkë rchë ütz kiwäch yejeʼ (1 Tim. 5:8). Ye kʼa majun bʼëy kʼo chë numestaj chë ri más ruqʼij ya riʼ nutoʼ ri ru-familia rchë más junan nuʼän kiwäch rkʼë Jehová (Mat. 5:3). Tqatzʼetaʼ ri tzʼetbʼäl xyaʼ qa Jesús. Chpan ri Evangelio rchë Juan, nqatzʼët chë taq Jesús tzeqebʼan wä chwäch ri cheʼ, ryä kʼa najin na wä nuquʼ rij ri ru-familia. Juan chqä María, ri ruteʼ Jesús, ye kʼo wä chriʼ rkʼë Jesús. Y tapeʼ Jesús kan najin wä nutäj poqän, ryä xuʼij na qa che rä Juan chë tchajij ri ruteʼ (Juan 19:26, 27). María ye kʼo wä chik nkʼaj ral ri xtkiyaʼ wä ri achkë nkʼatzin che rä, ye kʼa majun ta jun chkë ryeʼ oknäq rutzeqelbʼëy Jesús. Rma riʼ ryä xkanuj qa jun ri xttoʼö rchë María chqä xtkʼuqbʼaʼ rukʼuʼx rchë ma xtyaʼ ta qa ruyaʼik ruqʼij Jehová.

16. ¿Achkë samaj yaʼon wä pa ruqʼaʼ Juan?

¹⁶ Juan kan kʼïy wä rusamaj yaʼon chpan rutinamit Jehová. Y rma xok wä jun apóstol, ryä kʼo wä chë xkʼwaj bʼey chpan ri samaj chrij ri rutzjoxik ri ruchʼaʼäl Dios. Y rkʼë jbʼaʼ, ryä kʼlan wä. We ke riʼ, ryä kʼo chë xtzʼët achkë rubʼanik xyaʼ ri achkë nkʼatzin che rä ru-familia, ye kʼa kʼo chqä chë xerutoʼ rchë junan xuʼän kiwäch rkʼë Jehová (1 Cor. 9:5). ¿Achkë nkitamaj qa chrij Juan ri qachʼalal ri ye ukʼwayon bʼey pa kachoch?

17. ¿Achkë rubʼanik nukʼüt jun qachʼalal ri ukʼwayon bʼey chpan jun jay chë yerajoʼ ri ru-familia?

¹⁷ Ri qachʼalal ri ye ukʼwayon bʼey pa jun jay rkʼë jbʼaʼ kʼo chqä jalajöj samaj pa kiwiʼ ri kan kʼo kejqalen. Chpan ri kisamaj, ryeʼ kʼo chë nkikʼüt chë kan ütz yesamäj rchë ke riʼ ri nkʼaj chik ma itzel ta xketzjon chrij Jehová (Efes. 6:5, 6; Tito 2:9, 10). Y rkʼë jbʼaʼ kʼo chqä kisamaj yaʼon pa congregación, achiʼel ri yeʼok  ukʼwäy bʼey chqä nkikʼwaj bʼey chpan ri samaj chrij rutzjoxik le Biblia. Ye kʼa ryeʼ nkʼatzin chqä chaq taqïl nkitjoj kiʼ chrij le Biblia rkʼë kixjayil chqä kalkʼwal. We xtkiʼän riʼ, ma xa xuʼ ta xtkiyaʼ achkë nkʼatzin chkë ri ki-familia, xa kan xkekitoʼ chqä rchë kiʼ kikʼuʼx xtkiʼän chqä rchë más junan xtuʼän kiwäch rkʼë Jehová. Riʼ xtuʼän chë ri ki-familia kan janina xketyoxin chkë (Efes. 5:28, 29; 6:4).

18. ¿Achkë wä ruyaʼon chwäch ran Juan?

¹⁸ Juan kan kʼïy junaʼ xkʼaseʼ y kan kʼïy xqʼaxaj pa rukʼaslemal. Ryä xqʼaxaj jalajöj kiwäch kʼayewal ri rkʼë jbʼaʼ xkiʼän ta chë xkʼis ta qa ri rukʼuqbʼäl kʼuʼx, ye kʼa ronojel mul xtäj ruqʼij rchë xerusmajij ri pixaʼ xeruyaʼ qa Jesús, achiʼel ri pixaʼ ri nuʼij chë keqajoʼ ri qachʼalal. Riʼ xuʼän chë Juan kan xyaʼ chwäch ran chë kan najowäx wä rma Jehová chqä Jesús, chqä chë ryeʼ kan xtkitoʼ wä rchë xtkowin xtqʼax chwäch xa bʼa achkë kʼayewal (Juan 14:15-17; 15:10; 1 Juan 4:16). Satanás chqä ri ruwinaq kan ma xekowin ta xkiʼän chë Juan ma ta xkʼüt kikʼë ri rutzij chqä ri rubʼanobʼal chë kan kowan wä yerajoʼ ri nkʼaj chik cristianos.

19. ¿Achkë nuʼij 1 Juan 4:7 chë tqabʼanaʼ, y achkë rma?

¹⁹ Röj chqä, achiʼel wä pa ruqʼij qa Juan, yoj kʼo chkikojöl winäq ri ye kʼo pa ruqʼaʼ Satanás, ri ruyon nkitzelaj kiʼ (1 Juan 3:1, 10). Ryä kʼo ta nrajoʼ chë röj ma ta yeqajoʼ chik ri qachʼalal, ye kʼa xa xuʼ xtbʼanatäj riʼ we röj xtqayaʼ qʼij che rä. Rma riʼ, tqayaʼ chwäch qan yeqajoʼ ri qachʼalal. Ye kʼa ma xa xuʼ ta tqaʼij chkë chë yeqajoʼ, xa kan tqakʼutuʼ chkiwäch kikʼë ri qabʼanobʼal. Xa xuʼ ke riʼ, kan xtqanaʼ kiʼkʼuxlal pa qakʼaslemal rma xtqjeʼ chpan ri ru-familia Jehová (taskʼij ruwäch 1 Juan 4:7).