1, 2. a) Achiʼel xuʼij qa Jesús chpan Mateo 28:18 kʼa 20, ¿achkë samaj xyaʼ qa pa kiqʼaʼ ri cristianos? b) ¿Achkë kʼutunïk xkeruqʼalajsaj re tjonïk reʼ?

RI RUTZEQELBʼËY Jesús janina wä kiʼ kikʼuʼx taq xbʼekimoloʼ kiʼ pa ruwiʼ jun juyuʼ. Rma taq Jesús xkʼastäj yän pä, xuʼij chkë chë tbʼekimoloʼ kiʼ chriʼ (Mat. 28:16). Rkʼë jbʼaʼ ya riʼ ri qʼij taq Jesús xkʼüt riʼ chkiwäch más ye quinientos winäq (1 Cor. 15:6). ¿Achkë rma Jesús xuʼän ri moloj riʼ? Rma xyaʼ re jun nimaläj samaj reʼ pa kiqʼaʼ ri rutzeqelbʼëy: «Jäx kʼa chwäch ronojel le Ruwachʼulew, y keʼitjoj ri winäq rchë yeʼok nutzeqelbʼëy» (taskʼij ruwäch Mateo 28:18-20 *).

² Ri winäq ri xekʼoxan ri tzij riʼ, ya riʼ xetikirsan pä ri congregaciones pa naʼäy siglo. Ri samaj ri kʼo wä chë nkiʼän ya riʼ yekitoʼ ri winäq rchë yeʼok rutzeqelbʼëy Jesús. * Komä, pa mil chë congregaciones ye kʼo chwäch jontir Ruwachʼulew y najin yekitoʼ ri winäq rchë yeʼok rutzeqelbʼëy Jesús. Re tjonïk reʼ xkeruqʼalajsaj re kʼutunïk reʼ: ¿Achkë rma janina rejqalen yeqatoʼ ri winäq rchë yeʼok rutzeqelbʼëy Jesús? ¿Achkë samaj rukʼwan rchë nqaʼän riʼ? ¿Jontir komä ri yoj kʼo pa congregación najin nqtoʼon rchë nqaʼän ri samaj riʼ? ¿Achkë rma ütz  chë ma nikʼo ta qakʼuʼx yeqatoʼ ri winäq rchë yeʼok rutzeqelbʼëy Jesús?

3. Achiʼel nuʼij chpan Juan 14:6 chqä 17:3, ¿achkë rma janina rejqalen ri yeqatoʼ ri winäq rchë yeʼok rutzeqelbʼëy Jesús?

³ Ri yeqatoʼ ri winäq rchë yeʼok rutzeqelbʼëy Jesús janina ruqʼij. Rma xa xuʼ ri xketzeqelbʼen Jesús xtjunmatäj kiwäch rkʼë Dios, más ütz xtuʼän kikʼaslemal chqä xtkïl ri kʼaslemal ri ma nkʼis ta chqawäch apü (taskʼij ruwäch Juan 14:6 *; 17:3 *). Kantzij na wä chë Jesús ruyaʼon qa jun nimaläj samaj qa pa qaqʼaʼ, ye kʼa ma qayonïl ta yoj kʼo. Ri apóstol Pablo xuʼij qa chë ryä chqä ri nkʼaj chik cristianos ye toʼonel rkʼë Dios (1 Cor. 3:9). Kan janina kiʼ qakʼuʼx chë Jehová chqä Jesús kiyaʼon ri samaj riʼ pa qaqʼaʼ.

4. ¿Achkë nqatamaj chrij ri xbʼanatäj kikʼë Iván y ya Matilde?

⁴ Ri yeqatoʼ ri winäq rchë yeʼok rutzeqelbʼëy Jesús nuyaʼ kiʼkʼuxlal chqë. Tqatzʼetaʼ ri xkiʼän jun kʼlaj qachʼalal aj Colombia, ri kibʼiniʼan Iván chqä Matilde. Ryeʼ xkitzjoj le Biblia che rä jun kʼajol ri rubʼiniʼan Davier. Ri kʼajol riʼ xuʼij chkë: «Nwajoʼ njäl ri nnaʼoj, ye kʼa ma yikowin ta». Davier xok wä jun boxeador profesional ri nutäj wä drogas chqä nuʼän wä qʼabʼarïk. Y kan kikʼwan chik kiʼ rkʼë ya Érika, ri ru-novia. Iván nuʼij: «Tapeʼ kʼa näj kʼo wä kachoch, xqbʼä chkichʼbʼexik. Rchë xqapon chkachoch, kʼo wä chë xqbʼä kʼïy horas chrij bicicleta pa taq bʼey ri janina chʼabʼäq. Taq ya Érika xtzʼët chë Davier najin nujäl runaʼoj, ryä chqä xchäp rutjonïk chrij le Biblia». Xqʼax ri tiempo, Davier xyaʼ qa rutjik drogas, rutjik yaʼ chqä ri boxeo. Y xkʼleʼ rkʼë ya Érika. Ya Matilde nuʼij: «Taq Davier y ya Érika xeqasäx pa yaʼ, pa 2016, xnatäj pä chqë ri xuʼij Davier pa naʼäy, ‹Nwajoʼ njäl ri nnaʼoj, ye kʼa ma yikowin ta›. Ma xqkowin ta xqaqʼät ri qoqʼej». Re experiencia reʼ nukʼüt chqawäch chë janina kiʼkʼuxlal nuyaʼ pa qan taq nqatoʼ jun winäq rchë ntok rutzeqelbʼëy Jesús.

5. ¿Achkë ri naʼäy nqaʼän rchë yeqatoʼ ri winäq rchë yeʼok rutzeqelbʼëy Jesús?

⁵ Ri naʼäy ri ütz nqaʼän ya riʼ yeqakanuj ri nkajoʼ nkitamaj ruwäch Jehová (Mat. 10:11). Nqakʼüt chë kantzij röj testigos de Jehová we nqtzjon kikʼë xa bʼa achkë winäq yeqïl. Chqä nqakʼüt chë röj kantzij taq cristianos we nqanmaj rutzij Jesús rchë nqabʼetzjoj ri Ruchʼaʼäl Dios.

6. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë chë ri winäq nkajoʼ yojkikʼoxaj taq nqatzjoj le Biblia chkë?

⁶ Ye kʼo jojun winäq ri kan nkajoʼ nkitamaj ri kantzij chrij le Biblia. Ye kʼa ye kʼo chik jojun, ma kan ta nkajoʼ. Rchë riʼ, kʼo chë nqakanuj rubʼanik rchë nqaʼän chkë chë nkajoʼ nkitamaj. Rchë nqkowin nqaʼän riʼ kʼo chë ütz ütz nqatjoj qiʼ. Ütz keqakanuj temas ri nqä chkiwäch ri winäq y tqachʼobʼoʼ achkë rubʼanik nqaʼij apü.

7. a) ¿Achkë komä rubʼanik nqachäp tzij kikʼë ri winäq chrij le Biblia? b) ¿Achkë rma janina rejqalen ri nqayaʼ qaxkïn chkë y ma nqaqasaj ta ruqʼij ri nkiʼij?

⁷ Jun tzʼetbʼäl. Ütz nqaʼij reʼ: «Nwajoʼ ntamaj achkë naquʼ rït chrij reʼ. Komä, xa bʼaʼ akuchï yoj kʼo wä kʼo kʼayewal yeqïl. ¿Kʼo  komä jun qʼatbʼäl tzij ri nkowin nuchüp kiwäch jontir kʼayewal?». Chrij riʼ, tqatzjoj rij Daniel 2:44 y tqaskʼij ruwäch. Ütz chqä nqaʼij reʼ: «Nwajoʼ nbʼän jun kʼutunïk chawä. ¿Achkë komä nqtoʼö rchë chë ri qalkʼwal kan ütz taq naʼoj yejeʼ kikʼë?». Chrij riʼ, ütz nqaskʼij ruwäch Deuteronomio 6:6 chqä 7. Xa bʼa achkë na ri xtqatzjoj, tqachʼobʼoʼ kij ri achoq kikʼë nqtzjon wä. Tqachʼobʼoʼ achkë utzil nukʼän pä pa kiwiʼ ri nkitamaj ri nukʼüt le Biblia. Taq nqtzjon kikʼë, tqayaʼ qaxkïn chkë chqä tqayaʼ rejqalen ri nkiʼij. Ke riʼ, más xtqʼax chqawäch ri nkinaʼ y, rkʼë jbʼaʼ, más xtkajoʼ xkojkikʼoxaj.

8. ¿Achkë rma ütz nqakamluj kichʼbʼexik ri winäq?

⁸ Rchë chë jun winäq nrajoʼ nutjoj riʼ chrij le Biblia, rkʼë jbʼaʼ nkʼatzin nqajäm qawäch chqä nqatäj qaqʼij rchë kʼïy mul nqbʼä chuchʼbʼexik. ¿Achkë rma? Rma taq nbʼeqakanuj chrachoch rkʼë jbʼaʼ ma nqïl ta o ma jamäl ta ruwäch. Chqä rchë ütz nunaʼ ntzjon qkʼë, rkʼë jbʼaʼ kʼo chë kʼïy mul nqapon chrachoch y kʼa riʼ xtrajoʼ xttjoj riʼ chrij le Biblia. Achiʼel jun kotzʼiʼj más chanin nkʼïy we taqïl nqayaʼaj, ke riʼ chqä nuʼän jun winäq. Ri rajowabʼäl chrij Jehová chqä Jesús más chanin xtmär we taqïl xtqtzjon rkʼë chrij ri Ruchʼaʼäl Dios.

9, 10. ¿Achkë rma nqaʼij chë jontir najin nqtoʼon rchë yeqakanuj ri winäq ri nkajoʼ nkitamaj ruwäch Dios?

⁹ Jontir publicadores najin nqtoʼon rchë yeqïl winäq ri nkajoʼ nkitamaj ruwäch Dios. Ri samaj riʼ ütz nqajnamaj rkʼë rukanuxik jun akʼal ri sachnäq. ¿Achkë rubʼanik riʼ? Tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj taq xsach jun akʼal ri kʼa riʼ oxiʼ rujunaʼ. Rchë xkanüx, xetoʼon jun quinientos winäq. Jun 20 horas chrij riʼ, xelitäj ri akʼal pa jun liʼaj juyuʼ ri tkïl awän chwäch. Ri xyilö, jun chkë ri achï ri najin wä nkanun rchë ri  akʼal. Ye kʼa, ri achï riʼ ma xrajoʼ ta chë xa xuʼ che rä ryä xtyoxïx wä, ryä xa xuʼij: «Xqïl rma kitoʼik ye kʼïy winäq».

¹⁰ Ye kʼïy winäq nkinaʼ chë ye sachnäq achiʼel ri akʼal riʼ. Majun nkʼuqbʼan kikʼuʼx, ye kʼa nkajoʼ kitoʼik (Efes. 2:12). Röj, ri testigos de Jehová, más yoj ocho millones ri najin yeqakanuj ri winäq riʼ. Rkʼë jbʼaʼ, röj ma yeqïl ta ri nkajoʼ nkitjoj kiʼ chrij le Biblia, ye kʼa ri nkʼaj chik publicadores yekïl ri winäq riʼ. Rma riʼ, taq jun qachʼalal nrïl jun winäq ri ntok rutzeqelbʼëy Jesús, jontir ntel qakʼuʼx.

11. Tapeʼ komä ma najin ta nqayaʼ jun tjonïk chrij le Biblia, ¿achkë chik más rubʼanik yeqatoʼ ri winäq rchë yeʼok rutzeqelbʼëy Jesús?

¹¹ Rkʼë jbʼaʼ komä ma najin ta nqayaʼ jun tjonïk chrij le Biblia, ye kʼa kʼo chik nkʼaj rubʼanik rchë nqtoʼon kikʼë ri winäq. Jojun tzʼetbʼäl. Taq kʼo jun winäq ri kʼa riʼ naʼäy mul napon pa Salón del Reino, ütz rukʼulik tqabʼanaʼ apü chqä tqatoʼ rchë jaʼäl nunaʼ njeʼ pa moloj. Ke riʼ nqakʼüt chwäch chë ri ajowabʼäl ya riʼ nkʼutü qchë chë kantzij yoj cristianos (Juan 13:34, 35). Jun chik rubʼanik ri nqtoʼon ya riʼ taq nqayaʼ qa-comentarios, tapeʼ xa ye koköj, riʼ nukʼüt chkiwäch ri kʼakʼakʼ achkë rubʼanik nkitzjoj ri najin nkitamaj. Chqä ütz nq-el chutzjoxik le Biblia rkʼë jun kʼakʼakʼ publicador, ke riʼ nqatoʼ rchë pa rubʼeyal nuksaj le Biblia taq ntzjon kikʼë ri winäq. Taq nqaʼän riʼ, najin nqakʼüt chwäch achkë rubʼanik nukʼän runaʼoj chrij Jesús (Luc. 10:25-28).

12. Rchë yeqatoʼ ri winäq rchë yeʼok rutzeqelbʼëy Jesús, ¿najowatäj komä chë kan janina qatamabʼal njeʼ? Tayaʼ jun tzʼetbʼäl.

¹² Ma tqaquʼ ta chë kan janina qatamabʼal najowatäj rchë nqatoʼ jun winäq rchë ntok rutzeqelbʼëy Jesús. Ri ru-experiencia ya Faustina, ri aj Bolivia, nqrtoʼ rchë nqʼax chqawäch riʼ. Taq ryä xtamaj kiwäch ri testigos de Jehová, ma retaman ta wä nuskʼij ruwäch wuj, ye kʼa komä retaman chik jbʼaʼ. Ryä xqasäx yän pa yaʼ y kan nqä chwäch nutzjoj le Biblia chkë ri winäq. Kan ronojel bʼaʼ semana yeruyaʼ woʼoʼ tjonïk chrij le Biblia. Kan jontir bʼaʼ winäq ri najin nuyaʼ kitjonïk, kan kitaman nkiskʼij ruwäch wuj. Tapeʼ ryä ma kan ta nkowin nuskʼij ruwäch wuj achiʼel ri winäq riʼ, ye kʼa, yerutoʼon pä ye waqiʼ winäq rchë ye qajnäq pa yaʼ (Luc. 10:21).

13. Tapeʼ kʼo mul janina yoj kosnäq, ¿achkë utzil yeqïl we nqatäj qaqʼij rchë yeqatoʼ ri winäq rchë yeʼok rutzeqelbʼëy Jesús?

¹³ Ye kʼïy qachʼalal kan kʼïy samaj kʼo chkij y rma riʼ ma kan ta jamäl kiwäch. Tapeʼ ke riʼ, nkijäm kiwäch rchë yekiyaʼ tjonïk chrij le Biblia, y riʼ jun samaj ri nuyaʼ janina kiʼkʼuxlal chkë. Tqatzʼetaʼ ri xuʼän ya Melanie ri kʼo wä rachoch näj che rä ri tinamït Alaska, y xa xuʼ wä ryä Testigo ri kʼo chriʼ. Ryä ruyonïl wä  najin nukʼiytisaj jun ral ri waqxaqiʼ rujunaʼ. Ronojel wä qʼij, ryä nbʼä pa samaj chqä kʼo wä chë ntoʼon rchë nbʼeruchajij ri rutataʼ ri kʼo wä cáncer che rä. Ya Melanie ronojel qʼij nukʼutuj wä che rä Dios chë tyaʼ ruchqʼaʼ rchë nkowin ntel chutzjoxik le Biblia tapeʼ kowan tiw. Ryä kan nurayij wä nrïl jun winäq ri nrajoʼ nutjoj riʼ chrij le Biblia. Chrij riʼ, xrïl ya Sara, jun ixöq ri kan xel rukʼuʼx xtzʼët chë Dios kʼo rubʼiʼ. Xqʼax ri tiempo, ya Sara xrajoʼ jun tjonïk chrij le Biblia, ya Melanie nuʼij: «Pa taq viernes tqaqʼij janina yikos. Tapeʼ ke riʼ, ri wal y rïn nqbʼä wä chuyaʼik rutjonïk ya Sara, ri nqaʼän riʼ janina wä nqrtoʼ. Kan nqä chqawäch yeqakanuj kiqʼalajsaxik ri kʼutunïk ri yeruʼän ya Sara. Y kan xyaʼ kiʼkʼuxlal pa qan taq xqatzʼët chë xjunmatäj ruwäch rkʼë Jehová». Ya Sara xkowin xpabʼaʼ riʼ chkiwäch ri kʼayewal, xyaʼ qa ru-iglesia y xqasäx pa yaʼ.

14. a) ¿Achkë rma ütz nqajnamaj rusamaj jun ajchapöy kär rkʼë ri yeqatoʼ ri winäq rchë yeʼok rutzeqelbʼëy Jesús? b) ¿Achkë naʼoj nuyaʼ qa chqawäch ri tzij xuʼij qa Pablo chpan 2 Timoteo 4:1 chqä 2?

¹⁴ Tapeʼ nqatzʼët chë achiʼel ta majun najowan ta nutjoj riʼ chrij le Biblia, ma tikʼo ta qakʼuʼx. Ma tqamestaj chë Jesús xujnamaj ri samaj riʼ rkʼë rusamaj jun ajchapöy kär. Ri yekanun kär, rkʼë jbʼaʼ kʼïy horas nukʼwaj chkiwäch rchë nkïl jun kär. Kʼïy mul, ri winäq riʼ yesamäj näj taq aqʼaʼ o nmaqʼaʼ yän. Y kʼo mul, kʼo chë näj yebʼä wä pa ruwiʼ ri yaʼ rchë yekïl ri kär (Luc. 5:5). Ke riʼ chqä nkiʼän jojun Testigos, ma nikʼo ta kikʼuʼx yekikanuj ri winäq xa bʼa akuchï ye kʼo wä chqä xa bʼa achkë hora. Ri nkitäj kiqʼij rchë nkiʼän riʼ kʼo utzil nukʼän pä, más yekïl ri winäq ri nkajoʼ nkitamaj chrij  le Biblia. Rkʼë jbʼaʼ pa qa-territorio röj qataman akuchï más yejeʼ wä winäq y achkë hora, ¿achkë rma ma yeqakanuj ta ri hora riʼ? (taskʼij ruwäch 2 Timoteo 4:1, 2).

15. ¿Achkë rma ütz chë ma nikʼo ta qakʼuʼx yeqayaʼ tjonïk chrij le Biblia?

¹⁵ ¿Achkë rma ütz chë ma nikʼo ta qakʼuʼx yeqayaʼ tjonïk chrij le Biblia? Jun rma ya riʼ chë ma xa xuʼ ta nqatoʼ ri winäq rchë nutamaj ri kantzij kʼo chpan le Biblia y nbʼä ran chrij, chqä nkʼatzin nqatoʼ rchë nutamaj ruwäch Jehová y nunimirsaj ri rajowabʼäl chrij. Y ma xa xuʼ ta nqakʼüt chwäch achkë nrajoʼ Jesús chë nkiʼän ri rutzeqelbʼëy, chqä nkʼatzin nqakʼüt chwäch achkë rubʼanik yatok jun kantzij cristiano. Röj kʼo chë nqatoʼ taq najin nutäj ruqʼij rchë yerusmajij ri pixaʼ ye kʼo chpan le Biblia. Ye kʼo jojun tijoxel xa pa jun kayoxiʼ ikʼ nkijäl ri kichʼobʼonïk chqä ri kibʼanobʼal, ye kʼa ye kʼo chik jojun más tiempo nukʼwaj chkiwäch.

16. ¿Achkë nukʼüt chqawäch ri ru-experiencia Raúl?

¹⁶ Ri xbʼanatäj rkʼë jun misionero pa tinamït Perú nukʼüt chqawäch chë janina rejqalen ri ma chanin ta nikʼo qakʼuʼx. Ri misionero riʼ xuʼij: «Jun achï ri rubʼiniʼan Raúl, tapeʼ xkʼïs yän rutjonïk chrij ri kaʼiʼ libros, ma yekʼis ta wä ri kʼayewal pa rukʼaslemal. Xa xuʼ wä chʼaʼoj nkiʼän rkʼë rixjayil, janina wä nyoqʼon y ri ralkʼwal ma nkiyaʼ ta wä ruqʼij. Ye kʼa, rma kan ronojel mul nbʼä pa taq moloj, ma xinyaʼ ta qa kichʼbʼexik. Taq más chik oxiʼ junaʼ ntaman pä ruwäch, Raúl xkowin xujäl rukʼaslemal rchë xqasäx pa yaʼ».

17. ¿Achkë xtqatzʼët chpan ri jun chik tjonïk?

¹⁷ Jesús xuʼij qa: «Jäx kʼa chwäch ronojel le Ruwachʼulew, y keʼitjoj ri winäq rchë yeʼok nutzeqelbʼëy». Rchë nqaʼän riʼ, kʼïy mul kʼo chë nqtzjon kikʼë winäq ri ma junan ta ri qachʼobʼonïk kikʼë, winäq ri majun ta ki-religión o ma nkinmaj ta chë kʼo Dios. Chpan ri jun chik tjonïk xtqatzʼët achkë rubʼanik xtqatzjoj ri Ruchʼaʼäl Dios chkë.