1. ¿Achkë nqajoʼ nqaʼij taq nqaksaj ri tzij «ri kantzij»?

¿KʼO QAKʼOXAN röj chë ri qachʼalal nkiksaj ri tzij «ri kantzij»? Rkʼë jbʼaʼ röj chqä qaksan ri tzij riʼ. Ye kʼa, ¿achkë nqajoʼ nqaʼij taq nqaksaj ri tzij «ri kantzij»? Röj nqaksaj ri tzij riʼ rchë nqtzjon chrij ri yeqanmaj, chrij ri rubʼanik nqayaʼ ruqʼij Dios chqä chrij ri rubʼanik kʼaslemal qakʼwan. Taq nqaʼij chë jun winäq kʼo chpan «ri kantzij», najin nqaʼij chë ri winäq riʼ retaman achkë nukʼüt le Biblia chqä yerusmajij ri naʼoj riʼ. Riʼ nuʼän chë yeruyaʼon qa naʼoj ri yekikʼüt ri religiones ri ma pa rubʼeyal ta nkiyaʼ ruqʼij Dios chqä chë kan kiʼ rukʼuʼx tapeʼ kʼo chkikojöl winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij Dios (Juan 8:32).

2. Achiʼel nuʼij Juan 13:34 chqä 35, ¿achkë nbʼanö chë ye kʼïy nkajoʼ nkitjoj kiʼ chrij le Biblia?

² ¿Achkë xbʼanö chqë chë xqajoʼ xqatjoj qiʼ chrij le Biblia? Rkʼë jbʼaʼ ye ri kinaʼoj ri testigos de Jehová (1 Ped. 2:12). O rkʼë jbʼaʼ xqajoʼ xqaʼän riʼ taq xqatzʼët ri ajowabʼäl kʼo chkikojöl. Ya riʼ qäs xqä chkiwäch ye kʼïy taq xeʼapon naʼäy mul chpan ri jay ri akuchï nkimöl wä kiʼ ri Testigos. Y tapeʼ ma nnatäj ta chik ri naʼoj chkë ri xeyaʼöx chpan ri moloj riʼ, ri ajowabʼäl xkitzʼët kan majun bʼëy nkimestaj ta. Jesús kan xuʼij qa chë ri winäq xtkitamaj achkë riʼ ri ye rutzeqelbʼëy rma ri ajowabʼäl ri xtkikʼüt chkiwäch (taskʼij ruwäch Juan 13:34, 35). Ye kʼa, we nqajoʼ chë kuw nuʼän ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx, kʼo na chik jun ri nkʼatzin nqaʼän.

3. ¿Achkë rkʼë jbʼaʼ nbʼanatäj we qakʼuqbʼan qakʼuʼx chrij Dios xa xuʼ rma nqatzʼët ri ajowabʼäl kʼo chkikojöl ri qachʼalal?

³ Röj ma qakʼuqbʼan ta qakʼuʼx chrij Dios xa xuʼ rma nqatzʼët ri ajowabʼäl kʼo chkikojöl ri rusamajelaʼ. ¿Achkë rma nqaʼij riʼ? Tqabʼanaʼ che rä chë jun qachʼalal, rkʼë jbʼaʼ kan jun ukʼwäy bʼey o jun precursor, nqä pa jun mamaʼ mak, o nqrsök o ntok jun  apóstata y nuʼij chqë chë ri akuchï yoj kʼo wä ma rutinamit ta Dios. ¿Achkë komä xtqaʼän we nbʼanatäj riʼ? ¿Xtqanmaj na rutzij Jehová o xa xtqayaʼ qa? Reʼ nukʼüt chqawäch chë we nqajoʼ kuw nuʼän ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx, kʼo chë ma yë ta ri nkiʼän ri nkʼaj chik nqatzuʼ, xa nkʼatzin nqakowirsaj ri qachbʼilanïk rkʼë Jehová. We xa yë ri nkiʼän ri nkʼaj chik nqatzuʼ, ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx ma xtkowïr ta. Tapeʼ ri nqanaʼ chrij Jehová chqä chrij ri rutinamit nutoʼ ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx, ri kan xtkowirsan rchë ya riʼ ri nqatjoj qiʼ chrij le Biblia, nqʼax pa qajolon ri nqatamaj chqä nqakanuj qanaʼoj rchë nqayaʼ chwäch qan chë ri najin nqatamaj ya riʼ ri kantzij chrij Jehová. Nkʼatzin chë kan röj nqtzʼetö qa chë le Biblia najin nukʼüt ri kantzij chrij Jehová chqawäch (Rom. 12:2).

4. Achiʼel nuʼij Mateo 13:3 kʼa 6 chqä 20 y 21, ¿achkë nbʼanatäj rkʼë kikʼuqbʼäl kʼuʼx jojun winäq taq npë kʼayewal chkij?

⁴ Jesús xuʼij chë ye kʼo wä jojun winäq ri kan «rkʼë kiʼkʼuxlal» xtkinmaj wä ri kantzij, ye kʼa xa xtkʼis wä qa ri kikʼuqbʼäl kʼuʼx taq xkepë kʼayewal chkij (taskʼij ruwäch Mateo 13:3-6, 20, 21). Rkʼë jbʼaʼ ma nqʼax ta chkiwäch chë xtkïl kʼayewal xa rma nkitzeqelbʼej Jesús (Mat. 16:24). O rkʼë jbʼaʼ nkiquʼ chë chöj ma kʼayewal ta yatok jun cristiano o chë xa xuʼ utzil xtkʼäm pä pa kiwiʼ. Ye kʼa, chwäch le Ruwachʼulew komä, majun ta jun ri ma ta jun kʼayewal pa rukʼaslemal. Rkʼë jbʼaʼ kʼo jojun ri yejalatäj chpan ri qakʼaslemal ri nkiʼän chë ma kan ta kiʼ chik qakʼuʼx nqjeʼ (Sal. 6:6; Ecl. 9:11).

5. ¿Achkë rubʼanik nkikʼüt ye kʼïy rusamajelaʼ Jehová chë kan kiyaʼon chwäch kan chë kilon ri kantzij?

⁵ Kan konojel bʼaʼ chkë ri rusamajelaʼ Jehová nkikʼüt chë kan kiyaʼon chwäch kan chë kilon ri kantzij. ¿Achkë rma qataman riʼ? Rma ma nkʼis ta ri kikʼuqbʼäl kʼuʼx taq jun qachʼalal yerusök o nuʼän jun bʼanobʼäl ri kʼo chë ma nkiʼän ta ri cristianos (Sal. 119:165). Ronojel mul ri nkiqʼaxaj kʼayewal, pa rukʼexel nkʼis qa ri kikʼuqbʼäl kʼuʼx, xa más nkowïr (Sant. 1:2-4). ¿Achkë ütz nqaʼän röj rchë chë ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx nuʼän achiʼel ri kikʼuqbʼäl kʼuʼx ri qachʼalal riʼ?

6. ¿Achkë rma kan kuw xuʼän ri kikʼuqbʼäl kʼuʼx ri cristianos pa naʼäy siglo?

⁶ Ri rutzeqelbʼëy Cristo pa naʼäy siglo kan kuw wä xuʼän ri kikʼuqbʼäl kʼuʼx rma xkinukʼuj ri ruchʼaʼäl Dios chqä kitaman wä ronojel ri xkʼüt qa Jesús, ntel chë tzij, ri «kantzij chrij ri utziläj taq rutzjol» (Gál. 2:5). Ri «kantzij chrij ri utziläj taq rutzjol» ya riʼ jontir ri nqanmaj röj ri cristianos. Chkikojöl riʼ kʼo ronojel chrij ri rukʼaslemal xyaʼ Jesús pa kamïk chqä chrij ri rubʼanik xkʼasöx pä chkikojöl ri kamnaqiʼ. Ri apóstol Pablo kan xyaʼ wä chwäch ran chë jontir ri naʼoj riʼ kan ye tzij wä. ¿Achkë rma nqaʼij riʼ? Rma xksaj ri ruchʼaʼäl Dios rchë xkʼüt chkiwäch ri winäq chë «kan xkʼatzin wä chë ri Cristo xtäj poqän chqä chë xkʼasöx pä chkikojöl ri kamnaqiʼ» (Hech. 17:2, 3). Ri naʼäy taq cristianos xekinmaj ri naʼoj riʼ chqä xkikʼutuj che rä Dios chë tyaʼ ri loqʼoläj ruchqʼaʼ pa kiwiʼ rchë yerutoʼ rchë nqʼax más ri ruchʼaʼäl chkiwäch. Xekinukʼuj ri naʼoj ri yekinmaj wä rchë xkitzʼët we kantzij chpan ri ruchʼaʼäl Dios ye alenäq wä pä (Hech. 17:11, 12; Heb. 5:14). Ryeʼ ma xkiyaʼ ta ruqʼij Dios xa xuʼ rma jaʼäl wä xkinaʼ xejeʼ kikʼë ri nkʼaj chik cristianos. Pa rukʼexel riʼ, ryeʼ xkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chrij Dios rma kan xjeʼ «ri tzʼaqät retamabʼal Dios» kikʼë (Col. 1:9, 10).

7. ¿Achkë rubʼanik xtqrtoʼ ri qakʼuqbʼan qakʼuʼx chkij ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia?

⁷ Ri naʼoj ri ye kʼo chpan le Biblia majun bʼëy yejalatäj ta (Sal. 119:160). Jun tzʼetbʼäl. Ri naʼoj riʼ ma yejalatäj ta taq jun qachʼalal nqrsök o nqä chpan jun mamaʼ mak. Chqä ma yejalatäj ta taq najin nqqʼax chkiwäch kʼayewal. Rma riʼ kʼo chë ütz ütz yeqatamaj ri naʼoj ye kʼo  chpan le Biblia chqä nqayaʼ chwäch qan chë ri naʼoj riʼ kantzij ye petenäq rkʼë Dios. We kuw rubʼanon ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx chrij ri nukʼüt le Biblia, röj ma xtkʼis ta ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx chrij Jehová taq xkepë kʼayewal chqawäch. ¿Achkë chik nkʼaj xtqtoʼö rchë kan más xtjeʼ chwäch qan chë qlon chik ri kantzij?

8. Achiʼel nuʼij 2 Timoteo 3:14 chqä 15, ¿achkë xbʼanö che rä Timoteo chë xyaʼ chwäch ran chë rlon ri kantzij?

⁸ Timoteo kan xyaʼ wä chwäch ran chë rlon ri kantzij. ¿Achkë xbʼanö chë xnmaj riʼ? (Taskʼij ruwäch 2 Timoteo 3:14, 15). Ri ruteʼ chqä ri ratiʼt ya riʼ ri xekʼutü naʼäy mul ri «loqʼoläj ruchʼaʼäl Dios» chwäch. Ye kʼa kantzij na wä chë ryä kan xjäm chqä ruwäch rchë xnukʼuj ri ruchʼaʼäl Dios. Riʼ xuʼän chë xnmaj chë chpan ri ruchʼaʼäl Dios kʼo wä ri kantzij. Chrij riʼ, ryä, ruteʼ chqä ri ratiʼt xkitamaj ri naʼoj xeruyaʼ qa Jesús. Kantzij na wä chë kan xel rukʼuʼx taq xtzʼët ri ajowabʼäl ri kʼo wä chkikojöl ri rutzeqelbʼëy Jesús, rma riʼ kan xrajoʼ xeruchajij chqä xjeʼ kikʼë ri winäq riʼ, ri xeʼok ri ruchʼalal (Filip. 2:19, 20). Ye kʼa ryä ma xyaʼ ta ruqʼij Dios xa rma ri nunaʼ wä chkij ri nkʼaj chik; ryä kan xkʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij Dios rma kan xqʼax chwäch chë xrïl ri kantzij, riʼ xuʼän chë xkowin xok rachiʼil Dios. Röj chqä nkʼatzin nqanukʼuj ri nuʼij le Biblia chrij Jehová chqä kʼo chë nqʼax chqawäch ri nqatamaj rchë kan pa rubʼeyal nqä pa qajolon ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia.

9. ¿Achkë oxiʼ naʼoj ri kan kʼo kejqalen nkʼatzin yeqayaʼ chwäch qan?

⁹ Röj kʼo chë nqayaʼ chwäch qan chë re oxiʼ naʼoj reʼ ri kan kʼo kejqalen kan ye tzij: naʼäy, chë Jehová ya riʼ xbʼanö ronojel ri kʼo (Éx. 3:14, 15; Heb. 3:4; Apoc. 4:11). Rukaʼn, chë chpan le Biblia nqïl wä ri nrajoʼ nuʼij Dios chkë ri winäq (2 Tim. 3:16, 17). Y rox, chë Jehová kʼo jun rutinamit chwäch le Ruwachʼulew ri yaʼon qa pa ruqʼaʼ Cristo: ri testigos de Jehová (Is. 43:10-12; Juan 14:6; Hech. 15:14). Rchë nqatzʼët we ye kantzij ri naʼoj riʼ, ma nkʼatzin ta kan nqatamaj jontir chrij le Biblia. Ri kʼo chë nqaʼän ya riʼ nqaquʼ kij ri naʼoj riʼ rchë kan pa rubʼeyal nqʼax chqawäch chë ri yeqanmaj ya riʼ ri kantzij (Rom. 12:1).

10. Taq qataman chik ri kantzij, ¿achkë chik jun nkʼatzin nqaʼän?

¹⁰ Kantzij na wä chë ri naʼoj chrij Jehová, le Biblia chqä rutinamit Dios kan janina kejqalen. Taq ye qʼaxnäq chik ri naʼoj riʼ chqawäch, röj kʼo chë nqkowin nqaksaj le Biblia rchë nqakʼüt ri naʼoj riʼ chkiwäch ri nkʼaj chik. ¿Achkë rma? Rma röj, ri cristianos, yaʼon qa pa qaqʼaʼ rchë nqakʼüt ri kantzij chrij le Biblia chkë ri winäq ri nkiyaʼ kixkïn chqë (1 Tim. 4:16). * Y taq yeqatoʼ ri nkʼaj chik rchë nkinmaj chë ri nukʼüt le Biblia ya riʼ ri kantzij, más nkowïr ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx röj chqä.

11. ¿Achkë tzʼetbʼäl xyaʼ qa Pablo chqawäch chrij ri natjoj jun winäq chrij le Biblia?

¹¹ Taq ri apóstol Pablo xkʼüt ri ruchʼaʼäl Dios chkiwäch ri nkʼaj chik, ryä «xksaj ri Rupixaʼ Moisés chqä ri xkiʼij qa ri Profetas» rchë xuʼän chë ri winäq riʼ xkinmaj chrij Jesús (Hech. 28:23). ¿Achkë rubʼanik nqakʼän qanaʼoj chrij Pablo taq nqakʼüt ri kantzij chrij le Biblia chwäch jun winäq? Ma xa xuʼ ta tqakamluj che rä ri qataman chik röj. Röj kʼo chë nqatoʼ ri winäq riʼ rchë nchʼobʼon chrij ri najin nutamaj, rma ke riʼ xtkowin xtjelun rkʼë Jehová. Chqä ma nqajoʼ ta chë ri winäq riʼ ntok pä pa rutinamit Jehová xa xuʼ rma kan kʼo qaqʼij chwäch; pa rukʼexel riʼ, röj nqajoʼ chë ri najin nutamaj chrij Jehová kan napon pa ran, rchë ke riʼ xttzʼët chë ri najin nutamaj ya riʼ ri kantzij.

12, 13. ¿Achkë ütz nkiʼän ri teʼej tataʼaj rchë chë ri kalkʼwal ma nkiyaʼ ta qa ri kantzij?

¹² Teʼej tataʼaj, kantzij na wä chë rïx kan niwajoʼ chë ri iwalkʼwal ma nkiyaʼ ta qa ri kantzij. Rkʼë jbʼaʼ niquʼ chë we ryeʼ yejeʼ utziläj kichiʼil pa congregación, ri kikʼuqbʼäl kʼuʼx más xtkowïr. Ye kʼa, rchë chë ri iwalkʼwal nkinaʼ chë ri najin nkitamaj ya riʼ ri kantzij, ma xa xuʼ ta nkʼatzin yejeʼ utziläj kichiʼil. Ryeʼ nkʼatzin njeʼ jun kachbʼilanïk rkʼë Dios chqä kʼo chë kan yë ryeʼ yetzʼetö chë ri najin nkitamaj chpan le Biblia ya riʼ ri kantzij.

¹³ We rïx niwajoʼ nikʼüt chkiwäch ri iwalkʼwal ri kantzij chrij Dios, kʼo chë nqʼalajin chiwij chë kan nqä chiwäch ninukʼuj ruwäch le Biblia. Tijamaʼ iwäch rchë yixchʼobʼon chrij ri nitamaj. Ke riʼ xkixkowin xtiʼij chkë ri iwalkʼwal chë tkibʼanaʼ riʼ ryeʼ chqä. Tikʼutuʼ chkiwäch achkë rubʼanik nkiksaj ri samajbʼäl yaʼon pä chqë rchë nqatjoj qiʼ chrij le Biblia, kan achiʼel wä niʼän kikʼë ri itijoxelaʼ. Xa xuʼ ke riʼ, xkeʼitoʼ ri iwalkʼwal rchë nkajoʼ Jehová chqä rchë nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chrij ri utziläj samajel ri kan kʼo runaʼoj, ri najin nuksäx rma Jehová rchë nuyaʼ pä ri nkʼatzin chqë rchë nkʼuqeʼ qakʼuʼx pa ruchʼaʼäl (Mat. 24:45-47). Keʼitoʼ rchë nkitamaj ri naʼoj ri kan kʼayewal yeqʼax, y ma xa xuʼ ta ri naʼoj ri nkʼatzin rchë yeʼok rusamajelaʼ Dios.  Rchë niʼän riʼ titzʼetaʼ jaruʼ kijunaʼ kʼo chqä jaruʼ chik nqʼax chkiwäch, ke riʼ xkixkowin xkeʼitoʼ rchë kuw xtuʼän ri kikʼuqbʼäl kʼuʼx (1 Cor. 2:10).

14. ¿Achkë rma kʼo ta chë nqanukʼuj kiwäch ri profecías ri ye kʼo chpan le Biblia? (Tatzʼetaʼ chqä ri recuadro  «¿Nqkowin komä yeqaqʼalajsaj re profecías reʼ?»).

¹⁴ Ri profecías kan kʼo kejqalen chpan ri Ruchʼaʼäl Dios y yojkitoʼ rchë kuw nuʼän qakʼuqbʼäl kʼuʼx chrij Jehová. ¿Achkë profecías yojkitoʼon röj rchë kuw rubʼanon ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx? Rkʼë jbʼaʼ yepë pa qajolon ri yetzjon chrij «ri rukʼisbʼäl taq qʼij» (2 Tim. 3:1-5; Mat. 24:3, 7). Ye kʼa ri nkʼaj chik profecías ri xetzʼaqät yän yojkitoʼ chqä rchë nkʼuqeʼ qakʼuʼx. Jun tzʼetbʼäl. Chkë ri profecías ri ye kʼo chpan ri capítulos 2 chqä 11 rchë ri wuj Daniel, * ¿nqkowin komä nqaqʼalajsaj achkë rubʼanik xetzʼaqät ojer ri profecías riʼ chqä achkë rubʼanik kʼa najin na ye tzʼaqät pa qaqʼij komä? We qakʼuqbʼan qakʼuʼx chrij Dios rma qʼaxnäq ri naʼoj chqawäch ri ye kʼo chpan le Biblia, majun achkë xtbʼanö chë xtkʼis ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx. Tqatzʼetaʼ achkë xbʼanatäj kikʼë ri qachʼalal aj Alemania ri xeyaʼöx mamaʼ taq kʼayewal pa kiwiʼ taq najin wä ri Segunda Guerra Mundial. Tapeʼ chkipan qa ri qʼij riʼ ma kan ta jontir wä etaman chkij ri profecías chrij ri rukʼisbʼäl taq qʼij, ryeʼ kan xkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chrij ri jaruʼ kitaman wä chrij ri Ruchʼaʼäl Dios.

15-17. Rma ri qachʼalal xkinukʼuj ruwäch le Biblia, ¿achkë rubʼanik xerutoʼ riʼ rchë xkipabʼaʼ kiʼ chkiwäch ri kʼayewal xyaʼöx pa kiwiʼ kimä ri nazis?

¹⁵ Taq ri nazis najin wä nkiqʼät tzij pa Alemania, kan pa mil chkë ri qachʼalal xetaq pa campos de concentración. Hitler chqä Himmler, jun achï ri kan kʼo wä ruqʼij chpan ri ruqʼatbʼäl tzij Hitler, kan itzel wä xekitzʼët ri testigos de Jehová. Jun qachʼalal ixöq xuʼij chë Himmler xuʼij reʼ chkë jun molaj qachʼalal ixoqiʼ ri ye kʼo wä chpan jun chkë ri campos de concentración: «¡Ri i-Jehová tchʼobʼonäj chlaʼ chkaj we nrajoʼ, ye kʼa chwäch le Ruwachʼulew, röj nqqʼatö tzij! ¡Titzʼetaʼ na peʼ achkë xkeyalöj más, rïx o röj!». ¿Achkë xetoʼö ri qachʼalal rchë ma xkiyaʼ ta qa Jehová?

 ¹⁶ Ri qachʼalal riʼ kitaman wä chë ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios xchäp samaj pa junaʼ 1914. Rma riʼ, ma xsach ta kikʼuʼx taq xeyaʼöx mamaʼ taq kʼayewal pa kiwiʼ. Ri rutinamit Jehová retaman wä chë majun ta jun qʼatbʼäl tzij ri xtkowin xtqʼät Jehová rchë nuʼän ri ruraybʼal. Ri qachʼalal kitaman wä chë Hitler ma xtkowin ta wä xtchüp ruwäch ri rutinamit Jehová chqä chë ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios más wä ruchqʼaʼ chwäch ri ruqʼatbʼäl tzij Hitler. Ryeʼ chqä kitaman wä chë, xa bʼa achkë na kʼa rubʼanik xtbʼanatäj, ri ruqʼatbʼäl tzij Hitler xa xtbʼekʼis.

¹⁷ ¡Ronojel ri kinman pä ri qachʼalal kantzij xbʼanatäj! Ri qʼatbʼäl tzij nazi xchaʼ chiʼ chqä Heinrich Himmler —ri achï ri xbʼin chë chwäch le Ruwachʼulew yë wä ryeʼ yeqʼatö tzij— kʼo chë xanmäj äl jukʼan chik tinamït. Taq bʼenäq wä pa bʼey, xtamaj ruwäch jun qachʼalal achï ri Lübke ru-apellido, rma ri qachʼalal riʼ xyaʼöx wä pa jun campo de concentración. Kan rkʼë bʼis, xuʼij reʼ che rä qachʼalal: «Rït, ri Tijoxel chrij le Biblia, ¿achkë xtbʼanatäj komä?». Ri qachʼalal Lübke xuʼij che rä chë ri testigos de Jehová kan kitaman wä chik chë ri qʼatbʼäl tzij nazi xa xtchaʼ wä chiʼ chqä chë ryeʼ xkesäx wä äl pacheʼ. Ri qʼij riʼ, Himmler —ri achï ri kan kowan xyoqʼon chkij ri testigos de Jehová— majun chik xkowin ta xuʼij. Jbʼaʼ chrij riʼ, ri achï riʼ xkamsaj riʼ. ¿Achkë nqatamaj qa röj chrij reʼ? Chë ri nqanukʼuj ruwäch le Biblia, yajün ri profecías ye kʼo chpan, xtqrtoʼ chë ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx chrij Dios kan kuw xtuʼän chqä xtyaʼ qachqʼaʼ rchë kuw xtqapabʼaʼ qiʼ taq xkeyaʼöx kʼayewal pa qawiʼ (2 Ped. 1:19-21).

18. Rkʼë ri nqaskʼij chpan Juan 6:67 chqä 68, ¿achkë rma nkʼatzin njeʼ «ri tzʼaqät etamabʼäl» qkʼë chqä nqatamaj «achkë riʼ ri ütz chqä ri ma ütz ta», achiʼel xuʼij Pablo?

¹⁸ Röj nkʼatzin nqakʼüt ajowabʼäl chqawäch rchë nqʼalajin chë kantzij yoj rusamajelaʼ Jehová. Ye kʼa nkʼatzin chqä njeʼ «ri tzʼaqät etamabʼäl» qkʼë chqä kʼo chë nqatamaj «achkë riʼ ri ütz chqä ri ma ütz ta» (Filip. 1:9). We ma xtqaʼän ta riʼ, rkʼë jbʼaʼ eqal eqal xkeʼok naʼoj pa qajolon ri ma ye tzij ta, achiʼel ri nkikʼüt ri apóstatas (Efes. 4:14). Pa naʼäy siglo, taq ye kʼïy winäq ma xkitzeqelbʼej ta chik Jesús, ri apóstol Pedro kan rkʼë ronojel ran xuʼij chë xa xuʼ wä Jesús ntzjü ri kʼaslemal ri ma xtkʼis ta (taskʼij ruwäch Juan 6:67, 68). Tapeʼ Pedro ma kan ta xqʼax jontir chwäch ri xerukʼüt Jesús, ryä ma xyaʼ ta qa Jesús rma xqʼax wä chwäch chë yë wä ryä ri Cristo. We röj chqä nqayaʼ más chwäch qan chë le Biblia nukʼüt ri kantzij chqawäch, ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx kan kuw xtuʼän taq xkepë kʼayewal chqij chqä xkeqatoʼ ri nkʼaj chik rchë kuw xtuʼän ri kikʼuqbʼäl kʼuʼx (2 Juan 1, 2).