1. ¿Achkë rma Jesús xuʼij che rä Jehová chë keruchajij ri rutzeqelbʼëy?

RI RUKʼISBʼÄL aqʼaʼ xjeʼ Jesús kikʼë rutzeqelbʼëy, ryä xquʼ rij ri kʼayewal xtkiqʼaxaj na rutzeqelbʼëy. Rma janina xerajoʼ, ryä xkʼutuj che rä Rutataʼ kʼo chkaj chë keruchajij chwäch ri Itzel Winäq (Juan 17:14, 15). Ryä retaman wä chë taq xttzolin chkaj, Satanás kan xtyaʼ na kʼayewal pa kiwiʼ ri winäq ri xtkajoʼ xtkiyaʼ ruqʼij Jehová. Xqʼalajin kʼa chë rutinamit Jehová kan xtkʼatzin xtchajïx.

2. ¿Achkë rma kan qayaʼon chwäch qan chë Jehová xtyaʼ pä ri xtqakʼutuj che rä?

² Jehová xuʼän ri xkʼutuj Jesús che rä rma kowan nrajoʼ. We röj nqatäj qaqʼij rchë nqaʼän ri nqä chwäch, ryä chqä kowan xtqrajoʼ röj. Y kan xtqrkʼoxaj taq xtqaʼij che rä chë tqrtoʼ chqä tqrchajij pä. Rma ryä kan achiʼel jun tataʼaj ri kowan yerajoʼ ri ralkʼwal, ronojel mul xtqrchajij pä. We ryä ma nuʼän ta riʼ, xa xttzʼilbʼisaj rubʼiʼ chqä itzel xketzjon ri winäq chrij.

3. ¿Achkë rma nkʼatzin chë Jehová nqrchajij pä?

³ Chkipan ri qʼij yoj kʼo komä, kan más na chik nkʼatzin chë Jehová nqrchajij pä. ¿Achkë rma? Rma Satanás xkʼaq pä chlaʼ chkaj y «kan katajnäq ruyowal» (Apoc. 12:12). Ryä rubʼanon chë jojun winäq nkiquʼ chë najin nkiyaʼ ruqʼij Dios taq nkiyaʼ kʼayewal pa qawiʼ (Juan 16:2). Ye kʼo chik jojun ri ma nkinmaj ta chë kʼo Dios nkiyaʼ kʼayewal pa qawiʼ rma ma nqakʼän ta qanaʼoj chkij ri winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij Dios. Xa bʼa achkë na kʼa rma itzel yojkitzʼët, röj ma nqaxiʼij ta qiʼ, rma le Biblia nuʼij: «Ri Ajaw majun bʼëy xkixuryaʼ ta qa, xa kan xtyaʼ iwuchqʼaʼ chqä xkixurchajij chwäch ri Itzel Winäq» (2 Tes. 3:3). Tqatzʼetaʼ kaʼiʼ rubʼanik ri nqrchajij pä Jehová.

4. Rkʼë ri nuʼij chpan Efesios 6:13 kʼa 17, ¿achkë toʼïk nuyaʼ pä Jehová chqë rchë nqrchajij pä?

⁴ Chpan Efesios 6:13 kʼa 17 ri apóstol Pablo xjnamaj ri toʼïk nuyaʼ pä Jehová chqë rkʼë rutzyaq chqä rusamajbʼal jun soldado (taskʼij ruwäch). Re toʼïk reʼ kan xkojkitoʼ chkiwäch ri kʼayewal nuyaʼ pä Satanás pa qawiʼ. Ye kʼa xa xuʼ xtbʼanatäj riʼ we xtqakʼän ri toʼïk riʼ. Rma riʼ, tqatzʼetaʼ achkë yeʼel chë tzij jojun chkë ri peraj ri xtzjoj qa Pablo.

5. ¿Achkë nukʼambʼej tzij ri ximbʼäl pamaj xtzjoj Pablo, y achkë rubʼanik nqrtoʼ?

⁵ Ri ximbʼäl pamaj ri xtzjoj Pablo nukʼambʼej tzij ri kantzij taq naʼoj ri ye kʼo chpan Ruchʼaʼäl Dios. ¿Achkë rma yekʼatzin re naʼoj reʼ chqë? Rma nqrtoʼ chwäch Satanás, ri xtzʼukü rchë ri tzʼukün tzij (Juan 8:44). Ryä kan pa mil chë junaʼ rutzʼukun pä tzij, y kan yeruqʼolon winäq chwäch jontir le Ruwachʼulew (Apoc. 12:9). Ye kʼa ri kantzij taq naʼoj ri ye kʼo chpan le Biblia yojkichajij chwäch ri tzʼukün taq tzij yerubʼanon Satanás. ¿Achkë rubʼanik xkejeʼ ri kantzij taq naʼoj riʼ qkʼë? Xtqaʼän riʼ we xtqatamaj ri kantzij chrij Jehová, xtqayaʼ ruqʼij rkʼë rutoʼik ri loqʼoläj ruchqʼaʼ, xtqanmaj ri kantzij chrij ryä chqä we ma xtqatzʼük ta tzij rkʼë xa bʼa achkë xtqaʼän (Juan 4:24; Efes. 4:25; Heb. 13:18).

6. ¿Achkë nukʼambʼej tzij ri tzyäq bʼanon rkʼë chʼichʼ, y achkë rubʼanik nqrtoʼ?

⁶ Ri tzyäq ri bʼanon rkʼë chʼichʼ nukʼambʼej tzij ri utziläj taq pixaʼ yeruyaʼon pä Jehová chqë. ¿Achkë rma yekʼatzin re pixaʼ reʼ chqë? Rma achiʼel wä nuʼän ri tzyäq riʼ ri nuchajij ran jun soldado, ri utziläj taq pixaʼ yeruyaʼon pä Jehová chqë xkojkitoʼ rchë chë ri itzel taq naʼoj ye kʼo kikʼë ri winäq ma xtkitzʼlaʼ ta qan, ntel chë tzij, ri nqarayij nqaʼän, ri nqachʼöbʼ chqä ri nqanaʼ (Prov. 4:23). Jehová nrajoʼ chë röj tqayaʼ ruqʼij chqä tqajoʼ rkʼë ronojel qan (Mat. 22:36, 37). Ye kʼa Satanás nrajoʼ chë röj xa kaʼiʼ nuʼän qan. Rma riʼ nukanuj rubʼanik rchë xa chrij ri nutzüj le ruwachʼulew nbʼä wä qan, ntel chë tzij, jontir ri nutzelaj Jehová (Sant. 4:4; 1 Juan 2:15, 16). Ye kʼa taq ma nkowin ta nuʼän chë röj nqaqʼäj rutzij Jehová, ryä kan xtyaʼ kʼayewal pa qawiʼ rchë röj xtqayaʼ qa Jehová.

7. ¿Achkë rubʼanik nqakʼüt chë najin yeqasmajij ri utziläj taq pixaʼ yeruyaʼon pä Jehová chqë?

⁷ Nqakʼüt chë najin yeqasmajij ri utziläj taq pixaʼ yeruyaʼon pä Jehová chqë we nqanmaj rutzij rkʼë ri nuʼij ryä chë ütz o ma ütz ta (Sal. 97:10). Rkʼë jbʼaʼ ye kʼo jojun winäq nkiquʼ chë ri rupixaʼ Jehová yojkiqʼät rchë nqaʼän ri nqä chqawäch. Ye kʼa we ma yeqasmajij ta chik ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia, xtq-ok achiʼel jun soldado ri, tapeʼ kʼo chpan jun chʼaʼoj, nresaj rutzyaq ri bʼanon rkʼë chʼichʼ xa rma nuquʼ ryä chë kowan al. Ri soldado riʼ kan xtkʼüt chë majun ta runaʼoj. Jontir röj ri nqajoʼ Jehová, ma nqanaʼ ta chë xa jun ejqaʼn rupixaʼ, xa kan jun utzil nqatzʼët che rä (1 Juan 5:3).

8. ¿Achkë ntel chë tzij chë achiʼel ta nqaksaj qaxajabʼ rchë nqatzjoj ri utziläj taq rutzjol?

⁸ Pablo chqä xuʼij chë kʼo chë achiʼel ta nqaksaj qaxajabʼ rchë nqatzjoj ri utziläj taq rutzjol. Reʼ ntel chë tzij chë kʼo chë nqatzjoj Ruqʼatbʼäl Tzij Dios xa bʼa akuchï yoj kʼo wä. Taq nqatzjoj chkë ri nkʼaj chik chrij le Biblia, ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx nkowïr. Kan nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx nqatzʼët chë ri rusamajelaʼ Jehová ri ye kʼo chwäch ronojel le Ruwachʼulew nkitzjoj ri utziläj taq rutzjol xa bʼa akuchï ye kʼo wä. Kʼïy chkë ryeʼ nkitzjoj le Biblia chkë ri kichiʼil pa samaj o pa tijobʼäl, akuchï ye kʼo wä kʼayij, chuchiʼ taq jay, taq nkibʼebʼanaʼ kiloqʼoj, taq yekʼibʼetzʼetaʼ ri kichʼalal ri ma ye Testigos ta, taq yetzjon kikʼë winäq ri kitaman kiwäch o taq nkʼatzin yetzʼapeʼ chkachoch rma ma ütz ta yeʼel. We ma nqatzjoj ta chik le Biblia xa rma nqaxiʼij qiʼ, ya riʼ kan kʼo kʼayewal xtkʼäm pä pa qawiʼ. We  xa ya riʼ xtqaʼän, xtq-ok achiʼel jun soldado ri nresaj ruxajabʼ taq najin jun chʼaʼoj. Ri soldado riʼ rkʼë jbʼaʼ kan chanin xtsokotäj, más kʼayewal xtuʼän chwäch xttoʼ riʼ chqä ma xtkowin ta xtuʼän ri xtuʼij ri ukʼwayon bʼey chwäch.

9. ¿Achkë nukʼambʼej tzij ri mamaʼ escudo, y achkë rubʼanik nqrtoʼ?

⁹ Ri mamaʼ escudo nukʼambʼej tzij ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx chrij Jehová. Röj qakʼuqbʼan qakʼuʼx chë ryä xtuʼän jontir ri rutzjun chqë. Re kʼuqbʼäl kʼuʼx reʼ xtqrtoʼ chkiwäch jontir ri kʼayewal nuyaʼ pä ri Itzel Winäq chqij. Chqä nqrtoʼ chkiwäch ri itzel taq naʼoj nkikʼüt ri apóstatas o chkiwäch ri yoqʼonïk nkiʼän ri winäq chqij ri rkʼë jbʼaʼ nkiʼän chë nqbʼison. We majun ta qakʼuqbʼäl kʼuʼx, ma xtqkowin ta xtqanmaj rutzij Jehová taq ri nkʼaj chik xkojkichaqtiʼij rchë ma nqasmajij ta rupixaʼ. Ye kʼa nqʼalajin chë ri qa-escudo, ntel chë tzij ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx, najin nqrtoʼ taq, pa qasamaj o pa tijobʼäl, ma nqaʼän ta jun bʼanobʼäl ri ma nqä ta chwäch Jehová (1 Ped. 3:15). Chqä nqʼalajin chë ri qa-escudo najin nqrtoʼ taq ma nqakʼän ta jun samaj ri akuchï kan nüm xttoj chqë ye kʼa ma nuyaʼ ta chik qʼij chqë rchë nqayaʼ che rä Jehová ri más ütz kʼo qkʼë. Chqä nqʼalajin riʼ taq ma nqayaʼ ta qa Jehová tapeʼ nyaʼöx kʼayewal pa qawiʼ (Heb. 13:5, 6; 1 Tes. 2:2).

10. ¿Achkë nukʼambʼej tzij ri casco, y achkë rubʼanik nqrtoʼ?

 ¹⁰ Ri casco xtzjoj Pablo nukʼambʼej tzij ri utzil rutzjun Jehová ri qayoʼen apü, achiʼel chë xtresaj ri kamïk chqij chqä chë xtyaʼ kʼïy utzil pa kiwiʼ ri yebʼanö ruraybʼal (1 Tes. 5:8; 1 Tim. 4:10; Tito 1:1, 2). Achiʼel jun casco ri nutoʼ rujolon jun soldado, ri utzil qayoʼen apü xtchajij ri qachʼobʼonik. ¿Achkë rubʼanik nuʼän riʼ? Reʼ nqrtoʼ rchë nqayaʼ qan chrij ronojel ri rutzjun Jehová chqë y rchë yeqatzʼët ri kʼayewal kan achiʼel yerutzʼët Jehová. ¿Achkë rubʼanik nqaksaj re casco reʼ, ri nukʼambʼej tzij ri utzil qayoʼen apü? Nqaʼän riʼ taq nqatäj qaqʼij rchë nqchʼobʼon kan achiʼel nchʼobʼon Jehová. Jun tzʼetbʼäl. Röj kan chrij Dios nqakʼuqbʼaʼ wä qakʼuʼx y ma chrij ta ri bʼeyomäl (Sal. 26:2; 104:34; 1 Tim. 6:17).

11. ¿Achkë nukʼambʼej tzij ri espada, y achkë rubʼanik nqrtoʼ?

¹¹ Ri espada nukʼambʼej tzij le Biblia, ri Ruchʼaʼäl Dios. Le Biblia kan kʼo ruchqʼaʼ rchë nukʼüt achkë naʼoj xa tzʼukün tzij, rchë yeruköl ri winäq chkiwäch ri itzel taq naʼoj chqä yerutoʼ rchë nkiyaʼ qa itzel taq bʼanobʼäl (2 Cor. 10:4, 5; 2 Tim. 3:16, 17; Heb. 4:12). Röj kan pa rubʼeyal xtqaksaj le Biblia we xtqatjoj qiʼ chrij pa qayonïl chqä rkʼë ri toʼïk nuyaʼ pä rutinamit Dios chqë (2 Tim. 2:15). Ye kʼa Jehová ma xa xuʼ ta re toʼïk reʼ, ri achiʼel ta rutzyaq chqä rusamajbʼal jun soldado, nuyaʼ pä chqë. Rma riʼ, tqatzʼetaʼ chik jun chkë ri toʼïk riʼ.

12. ¿Achkë chik más nkʼatzin chqë, y achkë rma?

¹² Jun soldado ri kan kʼo runaʼoj retaman chë xa ruyonïl ma nkowin ta chkij ye kʼïy rukʼulel. Ryä xtkʼatzin kitoʼik rachiʼil che rä. Ke riʼ chqä nbʼanatäj qkʼë röj, qayonïl ma xtqkowin ta xtqapabʼaʼ qiʼ chwäch Satanás chqä chkiwäch ruwinaq. Röj nkʼatzin kitoʼik ri qachʼalal chqë. Jehová yeruyaʼon pä ye kʼïy qachʼalal ri ye kʼo chwäch ronojel le Ruwachʼulew ri kan yojkichajij (1 Ped. 2:17).

13. Rkʼë ri nuʼij chpan Hebreos 10:24 chqä 25, ¿achkë rubʼanik yojkitoʼ ri qamoloj?

¹³ Jun rubʼanik rchë nqïl qatoʼik kikʼë ri qachʼalal ya riʼ taq nqbʼä chkipan ri qamoloj (taskʼij ruwäch Hebreos 10:24, 25). Kan konojel bʼaʼ chqë röj kʼo qʼij xa nqbʼison. Ye kʼa, ¿achkë nqanaʼ taq nqbʼä pa qamoloj? ¡Kan más kiʼ qakʼuʼx nqanaʼ! Ri ki-comentarios qachʼalal kan nkikʼuqbʼaʼ qakʼuʼx. Y ri asignaciones chqä ri tzijonem nkiqʼaxaj yojkitoʼ rchë ma nqayaʼ ta qa ruyaʼik ruqʼij Jehová. Chqä kan nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx taq nqtzjon kikʼë taq majanä tchapatäj qamoloj o taq ya xkʼis (1 Tes. 5:14). Chqä ri qamoloj nkiyaʼ qʼij chqë rchë yeqatoʼ ri nkʼaj chik, y ya riʼ kan nuʼän chë kiʼ qakʼuʼx nqanaʼ (Hech. 20:35; Rom. 1:11, 12). Ye kʼa ma xa xuʼ ta ya riʼ utzil nqïl. Chkipan ri qamoloj nqatamaj achkë rubʼanik más ütz nqaʼän che rä rutzjoxik le Biblia chqä kitjoxik ri winäq. Tqaquʼ rij reʼ, chriʼ nkikʼüt chqawäch achkë rubʼanik kan pa rubʼeyal yeqaksaj ri publicaciones chqä ri videos ri ye kʼo chpan ri samajbʼäl rchë nyaʼöx tjonïk. Rma riʼ, kan tqatjoj äl qiʼ chkij qamoloj, tqayaʼ qaxkïn che rä ronojel ri nbʼix chpan chqä keqasmajij ri naʼoj yeqatamaj. We xtqaʼän ronojel reʼ, chqajujnal röj xtqkowin xtqapabʼaʼ qiʼ chwäch Satanás y xtq-ok jun «utziläj ru-soldado Cristo» (2 Tim. 2:3).

14. ¿Achkë chik jun qatoʼik kʼo?

¹⁴ Chqä kan pa millón chkë ri ángeles yojkitoʼ pä. We qataman chik jaruʼ nkowin nuʼän xa xuʼ jun ángel, tqaquʼ rij jaruʼ yekowin nkiʼän kan pa millón chkë ryeʼ (Is. 37:36). Majun ta jun winäq nixta jun demonio ri xtkowin ta xtpabʼaʼ riʼ chwäch ru-ejército Jehová. Ryä kan kʼo ronojel uchqʼaʼ pa ruqʼaʼ. Rma riʼ, we Jehová kʼo qkʼë, röj kan más qachqʼaʼ xtjeʼ chkiwäch ri itzel nkinaʼ chqë tapeʼ kan ye kʼïy (Juec. 6:16).  Kan tqayaʼ ya riʼ chwäch qan, más taq nqanaʼ chë ya nkʼis qachqʼaʼ rma kʼo jun ma ütz ta nbʼix chqë o nbʼan qkʼë rma jun qachiʼil pa samaj, pa tijobʼäl o jun qachʼalal ri ma Testigo ta. Tnatäj chqë chë ma qayonïl ta yoj kʼo, kan yë Jehová ukʼwayon bʼey chqawäch.

15. Achiʼel nuʼij Isaías 54:15 chqä 17, ¿achkë rma majun ta jun xtkowin xtqʼatö rutinamit Dios rchë xttzjoj ri utziläj taq rutzjol?

¹⁵ Ri winäq ri ye kʼo pa ruqʼaʼ Satanás kan kʼo kʼïy rma ri itzel nkinaʼ chqë. Röj ma nqatïtzʼ ta qiʼ pa política nixta nqbʼä chkipan chʼaʼoj, nqakʼüt rubʼiʼ Dios chkiwäch ri winäq, nqatzjoj chë xa xuʼ Ruqʼatbʼäl Tzij ryä xtuʼän chë ma xtjeʼ ta chik chʼaʼoj chqä nqanmaj ri nuʼij Rupixaʼ. Röj chqä nqatzjoj chë Satanás, ri nqʼatö tzij pa ruwiʼ re ruwachʼulew reʼ, xa jun ajtzʼuküy tzij chqä jun kamsanel (Juan 8:44). Chqä nqatzjoj chë xa jbʼaʼ chik apü Jehová xtchüp kiwäch ri itzel taq winäq. Ye kʼa Satanás chqä ruwinaq majun bʼëy xkekowin ta xtkiʼän chë ma xtqaʼän ta chik riʼ. Röj xa kan xtqaʼän jontir ri kʼo pa qaqʼaʼ rchë xtqaʼän rusamaj Jehová. Tapeʼ Satanás kʼo ruchqʼaʼ, ryä ma yeruqʼaton ta ri rusamajelaʼ Dios chë nkitzjoj ri utziläj taq rutzjol chwäch ronojel le Ruwachʼulew. Röj qataman chë xa xuʼ yoj kowinäq chrij re samaj reʼ rma Jehová yojurchajin pä (taskʼij ruwäch Isaías 54:15, 17).

16. ¿Achkë rubʼanik xkeruköl Jehová ri rusamajelaʼ chpan ri nimaläj tijöj poqonal?

¹⁶ ¿Achkë xtbʼanatäj chqawäch apü? Chpan ri nimaläj tijöj poqonal, Jehová kan kaʼiʼ nimaläj rubʼanik xtqrköl. Naʼäy, xkeruköl ri rusamajelaʼ taq xtuʼän chë ri qʼatöy taq tzij xtkichüp ruwäch Babilonia la Grande, ntel chë tzij, jontir ri religiones ri ma pa rubʼeyal ta nkiyaʼ ruqʼij Dios (Apoc. 17:16-18; 18:2, 4). Y rukaʼn, xkeruköl rusamajelaʼ taq kan jurayil xtchüp ruwäch le ruwachʼulew kʼo pa ruqʼaʼ Satanás chpan Armagedón (Apoc. 7:9, 10; 16:14, 16).

17. ¿Achkë rma kan ütz chë röj naqaj nqjeʼ wä rkʼë Jehová?

¹⁷ We röj xtqjeʼ naqaj rkʼë Jehová, Satanás majun ta jun xtkowin xtuʼän chqë ri ma ta xtkowin xtsöl Jehová, xa kan yë ryä ri kan jurayil xtchup ruwäch (Rom. 16:20). Rma riʼ, ronojel mul keqaksaj ri toʼïk ruyaʼon pä Jehová chqë, ri achiʼel ta rutzyaq chqä rusamajbʼal jun soldado. Ma qayonïl ta tqapabʼaʼ qiʼ chwäch Satanás, keqatoʼ ri qachʼalal chqä tqayaʼ qʼij chë yë Jehová nbʼin chqë achkë nqaʼän. We xtqaʼän riʼ, ütz nqayaʼ chwäch qan chë ri utziläj Qatataʼ kʼo chkaj ronojel mul xtqrtoʼ chqä xtqrchajij pä (Is. 41:10).