1-3. a) Achiʼel nuʼij Salmo 5:4 kʼa 6, ¿achkë rubʼanik nutzʼët Jehová ri itzelal? b) ¿Achkë rma nqaʼij chë ri winäq ri yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal chöj najin nutzelaj «ri rupixaʼ ri Cristo»?

JEHOVÁ kan itzel nutzʼët ri itzelal (taskʼij ruwäch Salmo 5:4-6 *). Rma riʼ, taq jun winäq yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal (abuso sexual de menores), ryä kan itzel nutzʼët ri tzʼil bʼanobʼäl riʼ. Achiʼel ryä, röj, ri rusamajelaʼ, kan itzel chqä nqatzʼët ri bʼanobʼäl riʼ. Rma riʼ ma nqatoʼ ta kiwiʼ ri winäq ri yebʼanö ri bʼanobʼäl riʼ chkiwäch ri kʼayewal ri xkepë chkij. Y chaninäq nqachojmij ri kʼayewal riʼ (Rom. 12:9; Heb. 12:15, 16).

² Ri winäq ri yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal chöj najin nutzelaj «ri rupixaʼ ri Cristo», ri ntel chë tzij, jontir ri xeruʼij chqä ri xeruʼän Jesús pa rukʼaslemal (Gál. 6:2). ¿Achkë rma nqaʼij riʼ? Rma, achiʼel xqatzʼët qa chpan ri jun tjonïk, ri ruxeʼel ri rupixaʼ ri Cristo ya riʼ ri ajowabʼäl, y nqrtoʼ rchë nqakʼüt ri chojmilal. Rma röj nqasmajij ri pixaʼ riʼ, nqatäj qaqʼij chë ri akʼalaʼ nkinaʼ chë yechajin chqä chë kantzij yeʼajowäx. Ye kʼa ri winäq ri yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal nukʼüt chë xa xuʼ ryä nrajoʼ qa riʼ chqä chë kan itzel runaʼoj. Y ri akʼal ri achoq che rä xbʼan wä ri mak, xtnaʼ chë majun najowan ta chqä xtkanaj xbʼïn-ïl che rä.

³ Kan nqbʼison rma nqatzʼët chë ri winäq ri yekiʼän tzʼil taq bʼanobʼäl kikʼë ri akʼalaʼ najin yekʼiyïr chwäch le Ruwachʼulew. Y kʼo mul kan pa congregación nbʼanatäj wä riʼ. ¿Achkë rma? Rma ri winäq ri itzel kinaʼoj chqä kaʼiʼ kipaläj kan najin yenmatäj, y jojun chkë ryeʼ  rkʼë jbʼaʼ nkajoʼ yeʼok apü pa congregación (2 Tim. 3:13). Ye kʼo chqä winäq nkiʼij chë ye qachiʼil pa congregación, ye kʼa kiyaʼon qʼij chë ri itzel taq raynïk nchʼakon chkij y rma riʼ ye qajnäq chpan ri jun nimaläj mak riʼ. Komä xtqatzʼët achkë rma ri bʼanobʼäl riʼ chöj jun mamaʼ mak chwäch Dios. Chrij riʼ xtqatzʼët achkë nkiʼän ri ukʼwäy taq bʼey taq kʼo jun winäq nuʼän jun nimaläj mak, achiʼel ri tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal, y achkë ütz nkiʼän ri teʼej tataʼaj rchë yekichajij ri kalkʼwal chkiwäch ri winäq riʼ. *

4, 5. ¿Achkë rma ri winäq ri yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal kan jun mamaʼ mak najin nuʼän che rä?

⁴ Ri akʼalaʼ ri nbʼan ri tzʼil taq bʼanobʼäl kikʼë, kʼïy mul kan pa junaʼ nkitäj poqän rma riʼ. Y ri yeʼajowan rchë, achiʼel ri ruchʼalal pa rachoch o pa congregación, nkitäj chqä poqän rkʼë. Ri winäq ri yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal, chöj najin nuʼän jun nimaläj mak chwäch Jehová.

⁵ Jun nimaläj mak nbʼan che rä ri akʼal. Ri nayaʼ tijöj poqonal pa rwiʼ jun winäq kan jun mamaʼ mak. Y, achiʼel xtqatzʼët chpan ri jun chik tjonïk, ya riʼ nuʼän jun winäq ri yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal, rma kʼayewal xtuʼän chwäch ri akʼal xtumestaj riʼ. Tapeʼ xukʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij ri winäq riʼ, xa itzel xbʼan che rä. Y riʼ nuʼän chë ri akʼal chë kan chaq xtxiʼij chik riʼ. Rma riʼ, janina nkʼatzin yeqachajij ri akʼalaʼ chkiwäch ri itzel taq winäq riʼ. Y ri xebʼan yän ri tzʼil taq bʼanobʼäl kikʼë, janina nkʼatzin yeqatoʼ chqä nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx (1 Tes. 5:14).

6, 7. ¿Achkë rma ri winäq ri yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal najin nuʼän jun nimaläj mak che rä ri congregación chqä chkiwäch ri qʼatbʼäl taq tzij?

⁶ Jun nimaläj mak nbʼan che rä ri congregación. Xa bʼa achkë winäq pa congregación ri yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal chöj nutzʼilbʼisaj rubʼiʼ ri congregación (Mat. 5:16; 1 Ped. 2:12). Y kan itzel chë xa rma rubʼanobʼal jun winäq ntzʼilbʼisatäj kibʼiʼ pa millón qachʼalal ri najin nkitäj kiqʼij rchë nkikʼwaj jun utziläj kʼaslemal (Jud. 3). Röj ma nqayaʼ ta qʼij chë njeʼ jun winäq qkʼë ri xa yeruʼän itzel taq bʼanobʼäl y ma ntzolij ta riʼ, chqä xa nutzʼilbʼisaj rubʼiʼ ri congregación.

⁷ Jun nimaläj mak chkiwäch ri qʼatbʼäl taq tzij. Ri cristianos kʼo chë nqanmaj kitzij ri qʼatbʼäl taq tzij (Rom. 13:1). Nqakʼüt riʼ taq yeqasmajij ri pixaʼ ye kʼo pa qatinamit. We jun winäq ri kʼo pa congregación nuqʼäj jun chkë ri pixaʼ riʼ, achiʼel taq yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal, najin nmakun chkiwäch ri qʼatbʼäl taq tzij (tajnamaj rkʼë Hechos 25:8). Tapeʼ ri ukʼwäy taq bʼey pa congregación ma yaʼon ta pa kiqʼaʼ nkiyaʼ kʼayewal pa rwiʼ ri ajmak, ryeʼ ma nkitoʼ ta rwiʼ ri winäq riʼ chkiwäch ri kʼayewal xtyaʼöx pa rwiʼ kimä ri qʼatöy taq tzij (Rom. 13:4). Ri winäq ajmak kʼo chë xtqʼaxaj ri kʼayewal ri xkanuj qa chrij (Gál. 6:7).

8. ¿Achkë rubʼanik nutzʼët Dios taq jun winäq nuʼän jun itzelal che rä jun chik?

⁸ Y ri más itzel ya riʼ chë kan jun nimaläj mak nbʼan chwäch Jehová (Sal. 51:4). Taq jun winäq nuʼän jun itzelal che rä jun chik, najin nuʼän jun mamaʼ mak chwäch Jehová. Tqatzʼetaʼ jun tzʼetbʼäl chpan ri Pixaʼ xyaʼöx chkë ri israelitas ojer. Chriʼ nuʼij chë ri winäq ri neleqʼan o yeruqʼöl ri winäq najin nmakun chwäch Jehová (Lev. 6:2-4). Y ya riʼ nuʼän jun winäq ri kʼo pa congregación taq yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal, rma xa nuqʼöl ri akʼal rchë nutzelaj rukʼaslemal. Ri akʼal rukʼuqbʼan wä rukʼuʼx chrij ri winäq riʼ, ye kʼa xa itzel xbʼan che rä, y riʼ xtuʼän che rä ri akʼal chë chaq xtxiʼij chik riʼ. Kantzij na wä chë ri winäq ri ke riʼ rubʼanobʼal chöj najin nuʼän jun nimaläj  mak chwäch Jehová chqä najin nutzʼilbʼisaj rubʼiʼ. Rma riʼ, jontir röj chöj nqatzelaj ri jun itzel bʼanobʼäl riʼ.

9. ¿Achoq chrij janina kʼïy qatoʼik ryaʼon pä ri rutinamit Jehová chkipan ri junaʼ ye qʼaxnäq pä, y achkë rma?

⁹ Kantzij na wä chë taq jun winäq yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal kan janina itzel. Rma riʼ, chkipan ri junaʼ ye qʼaxnäq pä, ri rutinamit Jehová janina kʼïy qatoʼik ryaʼon pä chrij riʼ, y jontir elesan pä chpan le Biblia. Jojun tzʼetbʼäl. Chkipan ri qawuj La Atalaya chqä ¡Despertad! yaʼon pä naʼoj chrij ri achkë rubʼanik yeqʼax chwäch ri nimaläj bʼis xkanaj pa kan ri xebʼan tzʼil taq bʼanobʼäl kikʼë, achkë rubʼanik yetoʼöx chqä nkʼuqbʼäx kikʼuʼx ri winäq riʼ chqä achkë rubʼanik ri teʼej tataʼaj yekichajij ri kalkʼwal. Y chkë ri ukʼwäy taq bʼey chöj bʼin pä achkë kʼo chë nkiʼän taq kʼo jun nbʼanö ri nimaläj mak riʼ. Ri Molaj Ukʼwäy Bʼey chaq taqïl nutzʼët achkë naʼoj kʼo chë yekismajij ri ukʼwäy taq bʼey taq yebʼanatäj ri itzel taq bʼanobʼäl riʼ pa congregación. ¿Achkë rma? Rma ya riʼ xkertoʼ ri ukʼwäy taq bʼey rchë xtkisöl ri kʼayewal achiʼel wä nuʼij ri rupixaʼ ri Cristo.

10-12. a) Taq pa congregación jun winäq nuʼän jun nimaläj mak, ¿achkë kʼo chë ma nkimestaj ta ri ukʼwäy taq bʼey, chqä achkë kʼo chë nkiyaʼ más ruqʼij? b) Achiʼel nuʼij chpan Santiago 5:14 chqä 15, ¿achkë nkiʼän ri ukʼwäy taq bʼey?

¹⁰ Taq pa congregación jun winäq nuʼän jun nimaläj mak, ri ukʼwäy taq bʼey ri yesolö ri kʼayewal kʼo chë ma nkimestaj ta chë janina nkʼatzin nkismajij ri rupixaʼ ri Cristo. Rchë nkiʼän riʼ kʼo chë nkitoʼ ri congregación rkʼë ajowabʼäl chqä kʼo chë nkiʼän ronojel ri pa ruchojmil chwäch Dios. Riʼ nuʼän chë yechʼobʼon chrij ri kan kʼo kejqalen. Chkiwäch ryeʼ, ri más ruqʼij ya riʼ chë chʼajchʼöj nkanaj rubʼiʼ Dios (Lev. 22:31, 32; Mat. 6:9). Chqä janina ruqʼij chkiwäch chë ri qachʼalal pa congregación ma nkʼis ta qa ri kajowabʼäl chrij Dios y chë yekitoʼ ri xbʼan jun itzelal chkë.

¹¹ Ri ukʼwäy taq bʼey nkitzʼët chqä we ri winäq ri xbʼanö ri nimaläj mak xtzolij riʼ. We ke riʼ, nkitoʼ rchë eqal eqal junan chik xtuʼän ruwäch rkʼë Jehová (taskʼij ruwäch Santiago 5:14, 15). Ri cristiano ri nuyaʼ qʼij chë ri itzel taq raynïk nkismajij rukʼaslemal y rma riʼ nuʼän jun nimaläj mak, achiʼel ta yawaʼ. Reʼ ntel chë tzij chë xa xchaʼ chiʼ ri rachbʼilanïk rkʼë Jehová. * Ye kʼa ri ukʼwäy taq bʼey ye achiʼel doctores ri nkitäj kiqʼij rchë nkiknaj ri winäq yawaʼ, ntel chë tzij, ri winäq ri xbʼanö ri mak. Ri toʼïk xtkiyaʼ che rä rkʼë le Biblia xttoʼ rchë xtchojmij ri rachbʼilanïk rkʼë Dios. Ye kʼa riʼ xa xuʼ xtbʼanatäj we ri xbʼanö ri mak kantzij xtzolij riʼ (Hech. 3:19; 2 Cor. 2:5-10).

¹² Kantzij na wä chë ri ukʼwäy taq bʼey yaʼon qa jun nimaläj samaj pa kiwiʼ. Ryeʼ kantzij nkajoʼ ri congregación ryaʼon qa Jehová pa kiqʼaʼ (1 Ped. 5:1-3). Chqä nkajoʼ chë ri qachʼalal majun xbʼïn-ïl ta nkinaʼ chpan ri congregación. Y rma riʼ, taq nkitamaj chë pa congregación xbʼan jun nimaläj mak, achiʼel ri tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal, ryeʼ chaninäq nkisöl ri kʼayewal riʼ. ¿Achkë rubʼanik nkiʼän riʼ? Keqaqʼalajsaj ri kʼutunïk ye kʼo pä pa naʼäy chkë ri  peraj 13,  15  chqä 17.

13, 14. ¿Nkismajij komä ri ukʼwäy taq bʼey ri leyes ri nkiʼij chë kʼo chë yatetzjun chrij jun winäq ri xeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal? Taqʼalajsaj.

 ¹³ ¿Nkismajij komä ri ukʼwäy taq bʼey ri leyes ri nkiʼij chë kʼo chë yatetzjun chkiwäch ri qʼatöy taq tzij taq jun winäq yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal? Jaʼ, nkismajij. Rma chë ri leyes riʼ ma yekiqʼäj ta ri rupixaʼ Dios, ri ukʼwäy taq bʼey nkitäj kiqʼij rchë yekismajij taq pa kitinamit ye kʼo leyes chrij riʼ (Hech. 5:28, 29; Rom. 13:1). Rma riʼ, taq ri ukʼwäy taq bʼey nkikʼoxaj chë pa congregación kʼo jun winäq xqä pa jun mak achiʼel riʼ, ryeʼ chaninäq nkikʼtuj kitoʼik che rä ri sucursal. Nkiʼän riʼ rchë kan pa rubʼeyal yekismajij ri leyes  ri nuyaʼ ri qʼatbʼäl tzij chrij ri yatetzjun chrij jun winäq ri xeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal.

¹⁴ Taq ri ukʼwäy taq bʼey yetzjon rkʼë ri akʼal, kikʼë ri ruteʼ rutataʼ o rkʼë jun chik ri retaman ri xbʼanatäj, ri ukʼwäy taq bʼey nkinataj chkë chë, we nkajoʼ, ütz yebʼetzjun chkiwäch ri qʼatöy taq tzij chrij ri xbʼanatäj. Ye kʼa, ¿ütz komä nuchʼöbʼ jun cristiano chë xa xttzʼilbʼisaj ri rubʼiʼ Dios we nbʼetzjun chrij jun winäq ri kʼo pa congregación rma xuʼän ri mak riʼ chqä xetamatäx kimä jontir winäq? Manä, rma ri xtzʼilbʼisan rchë ma yë ta ri nbʼetzjun, xa yë ri xbʼanö ri mak.

15, 16. a) Achiʼel nuʼij chpan 1 Timoteo 5:19, ¿achkë rma nkʼatzin chë ye kaʼiʼ o más winäq nkiqʼalajsaj ri xbʼanatäj rchë nqʼat tzij pa rwiʼ jun winäq kimä ri ukʼwäy taq bʼey? b) ¿Achkë nkiʼän ri ukʼwäy taq bʼey taq nbʼix chë jun winäq pa congregación yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl kikʼë ri akʼalaʼ?

 ¹⁵ Chpan ri congregación, ¿achkë rma nkʼatzin chë ye kaʼiʼ o más winäq nkiqʼalajsaj ri xbʼanatäj rchë chë ri winäq ri xbʼanö ri mak nqʼat tzij pa rwiʼ kimä ri ukʼwäy taq bʼey? Rma ke riʼ nuʼij le Biblia. Reʼ jun chkë ri nimaläj pixaʼ ye kʼo chpan. Taq jun winäq ma nuʼij ta rmak, yekʼatzin kaʼiʼ winäq ri xetzʼetö achkë xbʼanatäj rchë chë ri ukʼwäy taq bʼey xtkiqʼät tzij pa rwiʼ ri winäq ajmak (Deut. 19:15; Mat. 18:16; taskʼij ruwäch 1 Timoteo 5:19). ¿Ntel chë tzij riʼ chë yekʼatzin kaʼiʼ winäq rchë ütz yebʼetzjun chkiwäch ri qʼatöy taq tzij? Manä, rma ri pixaʼ riʼ xa xuʼ pa congregación nuksäx wä. Rma riʼ, taq ri ukʼwäy taq bʼey o jun chik winäq nbʼetzjun chkiwäch ri qʼatöy taq tzij chrij jun winäq ri xqʼäj jun ley, ma nkʼatzin ta chë kan ye kaʼiʼ yeqʼalajsan ri xbʼanatäj.

¹⁶ Taq nbʼix chë jun winäq pa congregación yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl kikʼë akʼalaʼ, ri ukʼwäy taq bʼey yekismajij kaʼiʼ naʼoj. Naʼäy, nkiʼän ronojel ri nkiʼij ri leyes chrij ri jun itzel bʼanobʼäl riʼ. Chrij riʼ, nkitzʼët achkë qäs xbʼanatäj chqä nkitzʼët rkʼë le Biblia we nkʼatzin nqʼat tzij pa rwiʼ ri winäq riʼ kimä ri ukʼwäy taq bʼey o manä. We ri winäq nuʼij chë ma ajmak ta, ri ukʼwäy taq bʼey xkekikʼoxaj ri xetzʼetö ri xbʼanatäj. Xtqʼat tzij pa rwiʼ ri winäq riʼ we rkʼë ri xtkiʼij ye kaʼiʼ winäq, xtqʼalajin chë kantzij xeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal o kikʼë nkʼaj chik akʼalaʼ. * Ye kʼa we xa xuʼ jun xbʼetzjun chrij, ma ntel ta chë tzij chë ri winäq riʼ xa najin nutzʼük tzij. Tapeʼ ma xtqʼalajin ta chë ri winäq kantzij xmakun rma xa xuʼ jun xqʼalajsan ri achkë xbʼanatäj, ri ukʼwäy taq bʼey xtqʼax chkiwäch chë rkʼë jbʼaʼ xbʼanatäj jun nimaläj mak, jun mak ri xertzʼlaʼ ri nkʼaj chik. Rma riʼ, xkekitoʼ na ri qachʼalal ri xkitäj poqän chqä xtkichajij ri congregación chwäch ri winäq ri xbʼix chrij chë xeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal (Hech. 20:28).

17, 18. Taqʼalajsaj achkë nkitzʼët ri ukʼwäy taq bʼey taq nkiqʼät tzij pa rwiʼ jun winäq.

 ¹⁷ ¿Achkë nkitzʼët ri ukʼwäy taq bʼey taq nkiqʼät tzij pa rwiʼ jun winäq? Ri ukʼwäy taq bʼey ri xkeqʼatö tzij pa rwiʼ jun winäq xtkitzʼët we ri winäq riʼ kʼa ütz na ntok testigo de Jehová o kʼo chë nesäx qa pa congregación. Ye kʼa ma yë ta ryeʼ yebʼin we ri qʼatöy taq tzij kʼo chë nkiyaʼ kʼayewal pa rwiʼ rma xqʼäj jun ley. Ri ukʼwäy taq bʼey ma xtkitoʼ ta rwiʼ ri winäq ajmak, xa xtkiyaʼ qa pa kiqʼaʼ ri qʼatöy taq tzij rchë xtqʼat tzij pa rwiʼ (Rom. 13:2-4; Tito 3:1).

¹⁸ Ri kisamaj ri ukʼwäy taq bʼey ri yeqʼatö tzij pa rwiʼ jun winäq ya riʼ nkitzʼët achkë rubʼanon rachbʼilanïk ri winäq riʼ rkʼë Jehová chqä rkʼë rutinamit. Rkʼë le Biblia, nkitzʼët we ri winäq riʼ kantzij xutzolij riʼ o manä. We manä, nesäx qa pa congregación chqä pa jun moloj xtyaʼöx rutzjol chë ri winäq riʼ ma testigo de Jehová ta chik (1 Cor. 5:11-13). Ye kʼa, we xutzolij riʼ, ma xtesäx ta qa pa congregación. Tapeʼ ke riʼ, ri ukʼwäy taq bʼey xtkiʼij che rä chë rkʼë jbʼaʼ majun bʼëy chik xtyaʼöx jun rusamaj pa congregación. Chqä, rma nkajoʼ chë ri akʼalaʼ majun itzel ta nbʼan kikʼë, rkʼë jbʼaʼ pa kiyonïl nbʼix chkë ri teʼej tataʼaj ri ye kʼo kalkʼwal  kʼa ye koköj na chë kekichajij chwäch ri winäq ajmak. Ye kʼa taq nkiʼän riʼ, kʼo chë nkichajij kiʼ chë ma nkiʼij ta achkë akʼalaʼ xebʼan tzʼil taq bʼanobʼäl kikʼë.

19-22. ¿Achkë rubʼanik yekichajij kalkʼwal ri teʼej tataʼaj? (Tatzʼetaʼ ri achbʼäl ri kʼo pä chwäch re revista reʼ).

¹⁹ Ri teʼej tataʼaj kʼo chë yekichajij ri kalkʼwal chwäch xa bʼa achkë kʼayewal. * Rïx, ri yïx teʼej tataʼaj, ri iwalkʼwal jun nimaläj spanïk ryaʼon pä Jehová chiwä (Sal. 127:3). Pa iqʼaʼ rïx yaʼon wä qa rchë yeʼichajij. ¿Achkë ütz niʼän rchë ma yebʼan ta tzʼil taq bʼanobʼäl kikʼë ri iwalkʼwal?

²⁰ Naʼäy, tikanuj inaʼoj chrij ri jun itzel bʼanobʼäl riʼ. Titamaj achkë chë winäq ri yebʼanö tzʼil taq bʼanobʼäl kikʼë akʼalaʼ chqä achkë rubʼanik yekiqʼöl. Keʼichajij ri iwalkʼwal chkiwäch ri winäq riʼ chqä keʼichajij xa bʼa akuchï yïx kʼo wä (Prov. 22:3; 24:3). Ma timestaj chë kʼïy mul, ri winäq ri yebʼanö ri tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal, kan tamatäl ruwäch rma ri akʼal chqä ri akʼal kan nukʼuqbʼaʼ wä rukʼuʼx chrij.

²¹ Rukaʼn, chaq taqïl kixtzjon kikʼë ri iwalkʼwal (Deut. 6:6, 7). Riʼ chqä ntel chë tzij chë nkʼatzin niyaʼ ixkïn chkë (Sant. 1:19). Ma timestaj chë kʼïy mul ri akʼalaʼ kʼayewal nuʼän chkiwäch nkiʼij ri xbʼanatäj. Rkʼë jbʼaʼ nkixiʼij kiʼ chë ma xkenmäx ta. O rkʼë jbʼaʼ ri winäq ri xeruʼän ri tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë, xuxiʼij ri akʼal rchë majun tuʼij ta. We rïx nitzʼët chë ri akʼal achiʼel ta xujäl runaʼoj rma rkʼë jbʼaʼ kʼo jun itzel xbʼan rkʼë, rkʼë ajowabʼäl tibʼanaʼ kʼutunïk che rä chqä tiyaʼ ixkïn che rä ri xtuʼij chiwä.

²² Rox, keʼitjoj ri iwalkʼwal. Chkijujnal titzʼetaʼ jaruʼ kijunaʼ kʼo y chrij riʼ titzʼetaʼ jaruʼ ütz niʼij chkë chrij ri sexo. Tikʼutuʼ chkiwäch achkë kʼo chë nkiʼän chqä achkë kʼo chë nkiʼij taq jun winäq nrajoʼ yeruchäp. Tiksaj ri naʼoj ryaʼon pä ri Molaj Ukʼwäy Bʼey chrij ri rubʼanik yechajïx ri akʼalaʼ (tatzʼetaʼ ri recuadro « Toʼïk chkë ri teʼej tataʼaj chqä ri kalkʼwal»).

23. ¿Achkë rubʼanik nqatzʼët chë röj taq jun winäq yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal? ¿Achkë kʼutunïk xtqaqʼalajsaj chpan ri jun chik tjonïk?

²³ Röj, ri testigos de Jehová, kan jun nimaläj mak nqatzʼët taq jun winäq yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal. Rma ri congregaciones nkismajij ri rupixaʼ ri Cristo, ma nkitoʼ ta rwiʼ ri winäq riʼ chkiwäch ri kʼayewal xkepë chrij rma ri rmak. Ye kʼa, ¿achkë rubʼanik yeqatoʼ ri winäq ri xebʼan tzʼil taq bʼanobʼäl kikʼë taq kʼa ye akʼalaʼ na? Chpan ri jun chik tjonïk xtqaqʼalajsaj ri kʼutunïk riʼ.