Yaqʼax chupam ri rupam

Yaqʼax rikʼin ri rucholajem

TJONÏK 22

Tqatamaj achkë rubʼanik más ütz nqatjoj qiʼ chrij le Biblia

Tqatamaj achkë rubʼanik más ütz nqatjoj qiʼ chrij le Biblia

Keqabʼanaʼ «ri achkë kʼo más kejqalen» (FILIP. 1:10).

BʼIX 35 Asegurémonos de lo más importante

RI XTQATZʼËT QA *

1. ¿Achkë rma kan kʼayewal nuʼän chkiwäch jojun qachʼalal nkitjoj kiʼ?

RI QʼIJ yoj kʼo komä, kan kʼayewal nqachʼäk qaway. Ye kʼïy qachʼalal qʼij qʼij yesamäj xa xuʼ rchë yekitzüq ri ki-familia. Jojun chik, rchë yeʼapon pa kisamaj y yetzolin chkachoch, kʼïy tiempo nukʼwaj chkiwäch. Ye kʼo chik jojun kan kikʼë kuw taq samaj nkichʼäk kiway y janina yekos. Taq nqä qa qʼij, jontir ri qachʼalal riʼ, rma janina ye kosnäq ma nkajoʼ ta chik nkitjoj kiʼ chrij le Biblia.

2. ¿Achkë peraj rchë ri qʼij ajamon awäch rït rchë natjoj awiʼ?

2 Kan janina ruqʼij ri nqajäm qawäch rchë kantzij nqatjoj qiʼ chrij ri Ruchʼaʼäl Dios chqä chkij ri qa-publicaciones. We ma xtqatjoj ta qiʼ, ma xtqkowin ta xtq-ok rachiʼil Dios y rkʼë jbʼaʼ ma xtqïl ta ri kʼaslemal ri ma nkʼïs ta (1 Tim. 4:15, 16). Jojun qachʼalal yekatäj yän rchë nkitjoj kiʼ. Nkiʼän riʼ rma xuxlan yän kijolon y majun ta achkë yeqʼajan. Nkʼaj chik, más ütz nkinaʼ nkitjoj kiʼ taq nqä qa qʼij rma majun achkë yenaqö pä. Ke riʼ yekowin nkichʼöbʼ rij ri nkiskʼij ruwäch.

3, 4. ¿Achkë rma ma kan ta kʼïy chik publicaciones yeʼelesäx pä komä?

3 Jontir qataman chë rajwaxik nqajäm qawäch rchë nqatjoj qiʼ. Ye kʼa, ¿achoq chkij nqatjoj qiʼ? Rkʼë jbʼaʼ nqaʼij chë kan kʼïy yaʼon pä chqë rchë nqaskʼij ruwäch, y nqanaʼ chë ma nqkowin ta nqaskʼij kiwäch jontir ri yeʼel pä. Jojun qachʼalal yekowin nkiskʼij ruwäch jontir publicaciones y yekitzʼët jontir videos, ye kʼa ye kʼïy ma yekowin ta nkiʼän riʼ. Ri Molaj Ukʼwäy Bʼey retaman riʼ, rma riʼ kʼa xchʼöbʼ qa chë ma kan ta kʼïy chik información xtyaʼ pä chwäch wuj chqä pa Internet.

4 Rma riʼ, komä ma nesäx ta chik ri Anuario de los testigos de Jehová, rma chpan ri qa-sitio pa Internet jw.org® y pa JW Broadcasting®, ri nyaʼöx pä ronojel ikʼ, yeqïl kʼïy experiencias. Chqä La Atalaya ri yeyaʼöx chkë ri winäq xa xuʼ chik oxiʼ ntel pä pa jun junaʼ, ke riʼ chqä ri ¡Despertad! Ronojel reʼ ma xbʼan ta rchë njameʼ más qawäch rchë yeqaʼän achkë jun ri ma rukʼwan ta riʼ rkʼë ruyaʼik ruqʼij Jehová, reʼ xa xbʼan rchë yeqaʼän «ri achkë kʼo más kejqalen» (Filip. 1:10). Tqatzʼetaʼ qa achkë ri kʼo chë nqayaʼ más rejqalen y achkë nkʼatzin nqaʼän rchë taq nqatjoj qiʼ chrij le Biblia kan kʼo nqatamaj qa chrij.

¿ACHKË RI KʼO CHË NQAYAʼ MÁS REJQALEN TAQ NQATJOJ QIʼ?

5, 6. ¿Achkë ri kʼo chë nqatjoj qiʼ chkij?

5 ¿Achkë ri kʼo chë nqayaʼ más rejqalen? Kantzij na wä chë kʼo chë nqajäm qawäch ronojel qʼij rchë nqatjoj qiʼ chrij ri Ruchʼaʼäl Dios. Komä, ri peraj rchë le Biblia ri yeskʼïx ronojel semana ri yetzʼet pa moloj, más ye koköj. Ke riʼ, más tiempo kʼo chqawäch rchë nqchʼobʼon chrij y yeqakanuj más información. Tapeʼ kan kʼo rejqalen ri nqakʼïs kiskʼixik jontir versículos ri yaʼon pä rchë jun semana, ye kʼa ri más rejqalen ya riʼ chë ri achkë yeqaskʼij ruwäch napon pa qan y nuʼän chë nqjelun más rkʼë Jehová (Sal. 19:14).

6 ¿Achkë chik más ri ütz nqatjoj qiʼ chkij? Kantzij na wä chë nkʼatzin nqatjoj qiʼ chrij ri qawuj Ri Chajinel ri nqatzʼët pa moloj, y ronojel ri yeqatzʼët chpan ri moloj Vida y Ministerio. Ye kʼa nkʼatzin chqä nqaskʼij kiwäch jontir qawuj La Atalaya y ¡Despertad! ri yeʼel pä.

7. We ma nqkowin ta yeqatzʼët jontir ri yeyaʼöx pä pa qa-sitio pa Internet y pa canal JW Broadcasting, ¿ütz komä nuʼän kaʼiʼ qakʼuʼx?

7 Ye kʼa, rkʼë jbʼaʼ nqaʼij: «Rma kan kʼïy yeyaʼöx pä pa qa-sitio pa Internet y pa canal JW Broadcasting, ¿achkë nbʼän kikʼë jontir riʼ?». Qchʼobʼon chrij re jun tzʼetbʼäl reʼ: Pa jun kʼaybʼäl kʼïy ruwäch rukïl wäy nkʼayïx ri kan jaʼäl kikiʼil. Ye kʼa ri winäq ma xkekowin ta xtkinaʼ jontir ri kʼo, rma riʼ xa xuʼ xtkichaʼ jojun chkë ri ye kʼo. Ke riʼ chqä chkij ri publicaciones ri yeyaʼöx pä pa Internet, ma tuʼän ta kaʼiʼ qakʼuʼx we ma nqkowin ta nqaskʼij kiwäch jontir. Xa xuʼ tqatzʼetaʼ y tqaskʼij kiwäch jaruʼ nqkowin. Ye kʼa, ¿achkë ntel chë tzij ri nqatjoj qiʼ, y achkë nkʼatzin nqaʼän rchë kan kʼo nqatamaj taq nqatjoj qiʼ?

RCHË NQATJOJ QIʼ NKʼATZIN NQATÄJ QAQʼIJ

8. a) ¿Achkë nkʼatzin nqaʼän rchë nqatjoj qiʼ chrij ri qawuj Ri Chajinel? b) ¿Achkë rubʼanik nqrtoʼ ri nqaʼän riʼ?

8 Ri natjoj awiʼ ma ya riʼ ta ri xa xuʼ naskʼij ruwäch jun información y najüchʼ akuchï ye kʼo kiqʼalajsaxik ri kʼutunïk. Jun kantzij tjonïk ntel chë tzij nayaʼ awan chrij ri naskʼij ruwäch rchë kʼo natamaj qa chrij. Tqatzʼetaʼ achkë rubʼanik nqaʼän riʼ rkʼë ri qawuj Ri Chajinel. Naʼäy, tqatzʼetaʼ achkë nuʼij chpan ri peraj «Ri xtqatzʼët qa». Chrij riʼ tqatzʼetaʼ rubʼiʼ ri tjonïk, ri subtítulos y ri kʼutunïk ri ye kʼo pä pa rukʼisbʼäl che rä ri tjonïk. Kʼa riʼ tqaskʼij jontir ri tjonïk y tqayaʼ qaxkïn che rä taq xtqaskʼij. Ütz ütz tqatzʼetaʼ ri naʼäy oración ri rukʼamon pä ri jojun peraj. Kʼïy mul, ri oración riʼ ya riʼ qäs nbʼin achkë xtutzjoj qa ri peraj. Taq najin nqaskʼij ruwäch ri tjonïk, tqatzʼetaʼ achkë rubʼanik kikʼwan kiʼ ri jojun peraj rkʼë ri subtítulo chqä rkʼë ri qäs nutzjoj ri tjonïk. Tqayaʼ qa ketal ri tzij ri ma yeqʼax ta chqawäch y ri naʼoj ri nqajoʼ yeqankʼuj na más.

9. a) ¿Achkë rma kʼo chë ütz ütz yeqatzʼët ri textos taq nqatjoj qiʼ chrij ri qawuj Ri Chajinel, y achkë rubʼanik nqaʼän riʼ? b) Tapeʼ nqaskʼij kiwäch ri textos, ¿achkë más kʼo chë nqaʼän achiʼel nuʼij Josué 1:8?

9 Ri nqatjoj qiʼ chrij ri qawuj Ri Chajinel ya riʼ jun tjonïk chrij le Biblia. Rma riʼ, ütz ütz keqatzʼetaʼ ri textos ri ye kʼo pä chpan, y más ri textos ri kan nuʼij pä chë kʼo chë yeskʼïx kiwäch. Tqatzʼetaʼ achkë rubʼanik kikʼwan kiʼ ri tzij o ri oraciones ri yeʼelesan pä chpan ri texto rkʼë ri nkiqʼalajsaj ri peraj. Chqä ütz nqajäm qawäch rchë nqchʼobʼon chkij ri textos y achkë rubʼanik yeqasmajij pa qakʼaslemal (taskʼij ruwäch Josué 1:8 *).

Teʼej tataʼaj, tikʼutuʼ chkiwäch ri iwalkʼwal rchë nkitamaj nkitjoj kiʼ. (Tatzʼetaʼ ri peraj 10). *

10. ¿Achkë naʼoj nuyaʼ qa Hebreos 5:14 chkë ri teʼej tataʼaj chë taq nkiyaʼ ruqʼij Dios pa kachoch yekitoʼ ri kalkʼwal rchë nkitjoj kiʼ?

10 Komä qtzjon chrij ri nqayaʼ ruqʼij Dios pa qachoch. Kantzij na wä chë ri teʼej tataʼaj nkajoʼ chë ri kalkʼwal nkinaʼ kiʼkʼuxlal taq nkiʼän ri moloj riʼ. Y, tapeʼ ri teʼej tataʼaj kʼo chë nkichʼöbʼ achkë nkitzʼët ri qʼij riʼ, ye kʼa ma nkʼatzin ta chë ronojel mul kʼo chë nkiʼän jun drama bíblico o jun chik ri junan jbʼaʼ rkʼë riʼ. Ye kʼo familias nkitzuʼ ri programa pa JW Broadcasting ri nyaʼöx pä ronojel ikʼ o rkʼë jbʼaʼ nkikanuj chik jun nkiʼän, achiʼel ri arca de Noé. Ye kʼa nkʼatzin chqä chë ri teʼej tataʼaj nkikʼüt chkiwäch ri kalkʼwal rchë nkitjoj kiʼ. Ri akʼalaʼ kʼo chë nkitamaj nkitjoj kiʼ chkij ri yeqatzʼët pa taq moloj o nkikanuj ruqʼalajsaxik jun kʼutunïk ri xbʼan chkë pa tijobʼäl (taskʼij ruwäch Hebreos 5:14). We ri akʼalaʼ nkijäm kiwäch rchë nkinukʼuj rij jun tema bíblico chkachoch, reʼ xkertoʼ rchë ma kʼayewal ta xtuʼän chkiwäch xtkiyaʼ kixkïn pa taq moloj o pa taq nimamoloj, ri ma ronojel ta mul yeyaʼöx videos. Ye kʼa ri tiempo ri nyalöj ri tjonïk rchë nkiyaʼ ruqʼij Dios pa kachoch, yë ri teʼej tataʼaj yetzʼetö rchë, rma ri akʼalaʼ ma junan ta kinaʼoj nixta kijunaʼ.

11. ¿Achkë rma nkʼatzin nqakʼüt chkiwäch ri winäq ri najin yeqatjoj chrij le Biblia rchë nkitamaj nkitjoj kiʼ?

11 Ri winäq ri najin yeqatjoj chrij le Biblia, kʼo chë nkitamaj nkitjoj kiʼ chqä. Pa naʼäy, kan kiʼ qakʼuʼx nqatzʼët chë nkijüchʼ kiqʼalajsaxik ri kʼutunïk rchë nkikʼül kitjonïk o rchë yebʼä pa moloj. Ye kʼa nkʼatzin nqakʼüt chkiwäch rchë nkitamaj nkinukʼuj chqä nkinmirsaj kitamabʼal pa kiyonïl. Ke riʼ, taq yekïl kʼayewal, ma kan ta chanin xtkikʼutuj kitoʼik chkë ri nkʼaj chik, xa xtkitamaj xtkikanuj kitoʼik chkipan ri qa-publicaciones.

TJEʼ PA QAJOLON ACHKË RMA NQATJOJ QIʼ

12. ¿Achkë ütz ma nqamestaj ta taq nqatjoj qiʼ?

12 We ma nqä ta chqawäch nqatjoj qiʼ, rkʼë jbʼaʼ nqaʼij chë ma xtqanaʼ ta rukiʼil ri tjonïk. Ye kʼa ma ke riʼ ta. Tqachapaʼ rkʼë jun koʼöl tjonïk, chrij riʼ eqal eqal tqanimirsaj ri qatjonïk. Ma tqamestaj achkë rma nqatjoj qiʼ. Ri kʼo más rejqalen rchë nqatjoj qiʼ ya riʼ chë más njunmatäj qawäch rkʼë Jehová. Y rkʼë jbʼaʼ ri jun chik rma, ya riʼ nqatamaj yeqaqʼalajsaj kʼutunïk chrij le Biblia ri yekiʼän ri winäq o nqakanuj información chrij jun kʼayewal ri qlon.

13. a) ¿Achkë ütz nkiʼän ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ rchë yekowin nkikʼüt ri kantzij pa tijobʼäl? b) Qʼopojiʼ kʼojolaʼ, ¿achkë rubʼanik nismajij ri nuʼij Colosenses 4:6?

13 Qʼopojiʼ kʼojolaʼ, rkʼë jbʼaʼ ri iwachiʼil pa tijobʼäl nkinmaj ri evolución. ¿Niwajoʼ nikʼüt chkiwäch achkë nuʼij le Biblia chrij riʼ, ye kʼa ninaʼ chë ma yixkowin ta? We ke riʼ, kʼo chë nitjoj iwiʼ. Ri tjonïk xtuʼän chë xtiwïl re utzil reʼ: Naʼäy, yixrutoʼ rchë nikowirsaj ri ikʼuqbʼäl kʼuʼx chë yë Dios bʼanayon ronojel. Rukaʼn, más xkixkowin xtikʼüt ri kantzij chrij le Biblia (Rom. 1:20; 1 Ped. 3:15). Ri naʼäy ri kʼo chë niʼän ya riʼ nikʼutuj qa chiwäch achkë rma ri iwachiʼil nkinmaj ri evolución. Chrij riʼ, tinukʼuj ri nkiʼij ri qa-publicaciones. Ri niʼän riʼ xtqʼalajin chiwäch chë ri nikʼüt ri kantzij chrij le Biblia ma kan ta kʼayewal. Ye kʼïy winäq nkinmaj ri evolución xa rma ri achkë xbʼin chkë kan kʼo ruqʼij chkiwäch y xuʼij chkë chë ri naʼoj riʼ kantzij. Ye kʼa, taq xtiwïl jojun naʼoj ri kan kʼo kejqalen, rïx xkixkowin xtikʼüt chwäch xa bʼaʼ achkë na ri nrajoʼ nretamaj ri kantzij chrij ri evolución (taskʼij ruwäch Colosenses 4:6).

TQANIMIRSAJ RI QARAYBʼAL CHRIJ RI TJONÏK

14-16. a) ¿Achkë ütz nqaʼän rchë más nqatamaj achkë qäs kʼo chpan jun wuj ri kʼo pa Biblia? b) ¿Achkë rubʼanik nqrtoʼ ri nkʼaj chik textos rchë más nqatamaj ruwäch ri wuj Amós? (Tatzʼetaʼ chqä ri recuadro « Tqatamaj kiwäch ri winäq ri yerutzjoj le Biblia»).

14 Tqabʼanaʼ che rä chë chpan ri moloj pa congregación xttzʼet jun chkë ri koköj taq wuj ri kʼo chpan le Biblia ri xekitzʼibʼaj qa ri profetas. Rkʼë jbʼaʼ ri wuj riʼ jun chkë ri ma kan ta qataman achkë nuʼij chpan. Ri naʼäy ri ütz nqaʼän ya riʼ nqanimirsaj ri qaraybʼal rchë nqatamaj achkë ri xerutzʼibʼaj qa ri profeta. ¿Achkë rubʼanik nqaʼän riʼ?

15 Naʼäy, tqakʼtuj qa reʼ chqawäch: «¿Achkë ntaman chrij ri profeta ri xtzʼibʼan ri wuj? ¿Achkë riʼ ryä? ¿Achkë tinamït xjeʼ wä? Y, ¿achkë samaj xerubʼanalaʼ?». Ri nqatamaj kiqʼalajsaxik reʼ, nqrtoʼ rchë nqʼax chqawäch achkë rma xeruksaj jojun tzij o tzʼetbʼäl ri xa xuʼ ryä xbʼin. Taq xtqaskʼij ruwäch ri wuj, keqakanuj tzij ri nkikʼüt achkë runaʼoj ri profeta ri xtzʼibʼan rchë.

16 Chrij riʼ, tqanukʼuj achkë junaʼ xtzʼibʼäx ri wuj. Rchë riʼ, tqaksaj ri peraj «Tabla de los libros de la Biblia». Riʼ nqïl pa naʼäy taq ruxaq che rä ri Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras (con referencias). Chqä ütz nqatzʼët ri sección 3-A chqä 3-B che rä ri folleto Guía para el estudio de la Palabra de Dios. Chpan riʼ nqïl kibʼiʼ chqä ri junaʼ ri xejeʼ ri qʼatöy taq tzij chqä ri profetas. Rma ri najin nqanukʼuj ruwäch jun wuj ri nuʼij achkë xkebʼanatäj chqawäch apü, ütz chqä nqanukʼuj achkë wä najin nbʼanatäj taq xtzʼibʼäx. Ütz nqanukʼuj achkë kinaʼoj o kibʼanobʼal ri winäq ri xrajoʼ wä ri profeta chë xkijäl. Chqä achkë wä winäq xejeʼ pa ru-tiempo. Rchë nqatamaj bʼaʼ jontir chrij ri najin nqanukʼuj, rkʼë jbʼaʼ nkʼatzin chqä yeqaskʼij jojun chik wuj ri kʼo chpan le Biblia. Jun tzʼetbʼäl. Rchë más nqʼax chqawäch achkë wä najin yebʼanatäj pa ruqʼij qa Amós, ütz nqaskʼij kiwäch jojun versículos ri kʼo chkipan ri 2 Reyes chqä ri 2 Crónicas ri nqïl chpan ri referencias marginales * rchë Amós 1:1. Chqä ütz nqaskʼij ruwäch ri wuj Oseas, rma ri profeta riʼ rkʼë jbʼaʼ junan ri tiempo xejeʼ rkʼë Amós. Rkʼë ri jontir naʼoj ri xkeqanukʼuj, más xtqʼax chqawäch achkë wä najin nbʼanatäj pa ruqʼij qa Amós (2 Rey. 14:25-28; 2 Crón. 26:1-15; Os. 1:1-11; Amós 1:1).

¿ACHKË MÁS KʼO CHË NQATZʼËT TAQ NQATJOJ QIʼ?

17, 18. Taqʼalajsaj achkë nqtoʼö rchë más nqʼax chqawäch taq nqaskʼij ruwäch le Biblia. Ütz naʼij pä rkʼë jun tzʼetbʼäl ri kʼo pä chpan ri peraj o naʼij pä chik jun.

17 Taq nqaskʼij ruwäch le Biblia keqabʼanaʼ qa kʼutunïk chqawäch. Jun tzʼetbʼäl. Tqaquʼ chë najin nqaskʼij ruwäch ri profecía ri kʼo chpan ri capítulo 12 che rä ri wuj Zacarías. Ri profecía riʼ ntzjon chrij ri rukamik ri Mesías (Zac. 12:10). Chpan ri versículo 12 nuʼij chë «ri rïy rumam Natán» kan xkejiqʼjöʼx chë oqʼej taq ri Mesías xtkamsäx. Ma xa xuʼ ta kʼa tqaskʼij qa ri versículo riʼ, keqabʼanaʼ qa re kʼutunïk reʼ chqawäch: «¿Achkë rubʼanik rukʼwan riʼ ri Mesías rkʼë rïy rumam Natán? ¿Akuchï nwïl wä más información?». Chrij riʼ, keqakanuj kiqʼalajsaxik ri kʼutunïk. Jun chkë ri referencia marginal nqrtäq chpan 2 Samuel 5:14, chriʼ nuʼij chë Natán jun chkë ri rukʼajol David. Ri jun chik referencia ya riʼ Lucas 3:31, ri nuʼij chë María, ri ruteʼ Jesús, jun chkë ri rïy rumam Natán (tatzʼetaʼ La Atalaya rchë agosto, 2017, ruxaq 32, peraj 4). Kan jaʼäl ri nqatamaj jontir riʼ. Kan bʼin wä pä chë Jesús xtaläx rkʼë jun rïy rumam David (Mat. 22:42). Ye kʼa, David xejeʼ más ye 20 ralkʼwal. Taq nqʼax chqawäch jontir riʼ, ma nsach ta chqawäch chë Zacarías nuʼij chë ri ye kʼo pa rachoch Natán xkeʼoqʼ chrij Jesús taq xtkamsäx.

18 Jun chik tzʼetbʼäl. Chpan ri naʼäy capítulo che rä Lucas nuʼij chë ri ángel Gabriel xapon rkʼë María y xuʼij che rä chë xtjeʼ jun ral. Chrij riʼ xuʼij che rä: «Ryä kan nüm ruqʼij xttzʼetetäj y xtbʼix Rukʼajol ri Nimaläj Ruqʼij che rä; y Jehová Dios xtyaʼ ru-trono ri David che rä, ri rutataʼ, y xtqʼatö tzij pa ruwiʼ rachoch Jacob xtbʼä qʼij xtbʼä säq» (Luc. 1:32, 33). Rkʼë jbʼaʼ xa xuʼ wä nqayaʼ qan chrij ri xuʼij ri ángel chë Jesús xtbʼix «Rukʼajol ri Nimaläj Ruqʼij che rä». Ye kʼa ryä xuʼij chqä chë Jesús xttok jun qʼatöy tzij. Rma riʼ ütz nqakʼutuj qa chqawäch: «¿Achkë komä xqʼax chwäch María taq xkʼoxaj riʼ? ¿Xchʼöbʼ komä chë Jesús xtkanaj qa pa rukʼexel Herodes o xtjeʼ qa pa kikʼexel jun chkë ri yeqʼatö tzij pa ruwiʼ Israel? ¿Xquʼ komä chë ryä xttok ruteʼ ri qʼatöy tzij y ri ru-familia xtbʼejeʼ pa jun palacio?». Majun ta nqïl chpan le Biblia chë María xukʼutuj riʼ che rä ri ángel. Chqä majun ta nqïl chë xukʼutuj ta jun nimaläj rukʼojlibʼäl chpan ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios, achiʼel wä xkiʼän ye kaʼiʼ rutzeqelbʼëy Jesús (Mat. 20:20-23). Ri nqanukʼuj jontir riʼ nqʼalajin chqawäch chë María janina xqasaj riʼ.

19, 20. Achiʼel nuʼij Santiago 1:22 kʼa 25 chqä 4:8, ¿achkë rma kʼo chë nqatjoj qiʼ?

19 Achiʼel wä qabʼin pä, ri achkë rma ri nqaskʼij ruwäch le Biblia chqä ri publicaciones ya riʼ nqakowirsaj ri qachbʼilanïk rkʼë Jehová. Ye kʼa, nqajoʼ chqä nqatamaj achkë naʼoj ye kʼo qkʼë y achkë kʼo chë nqajäl rchë nqaʼän ri nqä chwäch Jehová (taskʼij ruwäch Santiago 1:22-25; 4:8). Rma riʼ, ronojel mul ri nqatjoj qiʼ, ütz nqakʼutuj qatoʼik che rä Jehová rchë nuyaʼ ri ru-espíritu pa qawiʼ. Chqä ütz nqatäj qaqʼij rchë nqakʼutuj che rä chë taq nqatjoj qiʼ, kan kʼo tqatamaj qa chrij y tqʼalajin chqawäch achkë naʼoj kʼo chë nqayaʼ qa rubʼanik.

20 We jontir xtqatäj qaqʼij rchë xtqatjoj qiʼ, xtq-ok achiʼel ri rusamajel Dios ri ntzjöx chpan re salmo reʼ: «Ryä xa bʼenäq ran chrij rupixaʼ Jehová chqä pa qʼij chë chaqʼaʼ nuskʼij ri pixaʼ chqä nchʼobʼon chrij. [...] Y jontir ri xtuʼän ütz xttel chwäch» (Sal. 1:2, 3).

BʼIX 88 Hazme conocer tus caminos

^ pàrr. 5 Jehová, ri qa-Dios ri janina nspan, kʼïy ruyaʼon chqë rchë yeqatzʼët, nqaskʼij kiwäch chqä nqatjoj qiʼ chkij. Re tjonïk reʼ xtqrtoʼ rchë xtqatzʼët achkë xtqaksaj chqä achkë rubʼanik xtqatjoj qiʼ rchë kan kʼo xtqatamaj chrij ri qatjonïk.

^ pàrr. 9 Josué 1:8: «Re wuj rchë re Pixaʼ reʼ ma tayaʼ ta qa rutzjoxik, y paqʼij chë chaqʼaʼ kʼo chë eqal taskʼij ruwäch rchë ke riʼ xtasmajij ronojel ri tzʼbʼatäl chpan. We xtaʼän riʼ, ütz xkabʼä pa akʼaslemal chqä kan kʼo anaʼoj xtaʼän».

^ pàrr. 16 Ri referencias marginales nqïl pa runikʼajal ruxaq ri Traducción del Nuevo Mundo. Ri akuchï yeqʼalajin pä kʼïy versículos rchë le Biblia.

^ pàrr. 63 RUQʼALAJSAXIK RI ACHBʼÄL: Jun kʼlaj qachʼalal najin nkikʼüt chkiwäch ri kalkʼwal rchë nkitjoj kiʼ chrij ri wuj Ri Chajinel.

^ pàrr. 65 RUQʼALAJSAXIK RI ACHBʼÄL: Jun qachʼalal achï najin nunukʼuj rij ri xtzʼibʼan ri wuj Amós. Taq nuskʼij ruwäch ri wuj Amós chqä nchʼobʼon chrij, achiʼel ta kan najin yerutzʼët ri achbʼäl ri yeqʼalajin pä chrij.