Yaqʼax chupam ri rupam

Yaqʼax rikʼin ri rucholajem

TJONÏK 18

Ma tayaʼ ta qʼij chë kʼo ta jun yaqʼatö rchë yatok rutzeqelbʼëy Jesús

Ma tayaʼ ta qʼij chë kʼo ta jun yaqʼatö rchë yatok rutzeqelbʼëy Jesús

«Kiʼ rukʼuʼx ri winäq ri ma ntzaq ta xa wumä rïn» (MAT. 11:6).

BʼIX 54 “Este es el camino”

RI XTQATZʼËT QA *

1. ¿Achkë rkʼë jbʼaʼ nbʼanö chqë chë xa nqbʼison taq nqatzjoj chkë ri nkʼaj chik ri naʼoj najin nqatamaj chpan le Biblia?

¿NNATÄJ chawä achkë xanaʼ taq xqʼax chawäch chë ri najin natamaj ya riʼ ri kantzij? Rkʼë jbʼaʼ xatzʼët chë ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia chöj ma kʼayewal ta yeqʼax pan ajolon. Chqä rkʼë jbʼaʼ xaquʼ chë kan jontir winäq xtkajoʼ xtkitamaj chkij reʼ naʼoj reʼ. Rït kan xqʼax chawäch chë ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia xtuʼän chë ri winäq kiʼ kikʼuʼx xtkiʼän pa kikʼaslemal chqä chë kʼo utzil xtkiyoʼej chqawäch apü (Sal. 119:105). Rma kan jaʼäl wä runaʼon awan, xachäp rubʼixik chkë ri awachiʼil chqä chkë ri awachʼalal ri najin wä natamaj. Ye kʼa kan xbʼison awan taq ye kʼïy chkë ryeʼ ma xkajoʼ ta xkiyaʼ kixkïn chawä.

2, 3. ¿Achkë xkiquʼ ri winäq chrij Jesús chqä chrij ri naʼoj xerukʼüt?

2 Majun ta rma nsach qakʼuʼx taq nqatzʼët chë ye kʼo winäq ma nkiyaʼ ta kixkïn chqë taq nqatzjoj le Biblia chkë. ¿Achkë rma? Rma taq Jesús xjeʼ chwäch le Ruwachʼulew, xeruʼän milagros ri xkikʼüt chë kʼo wä Jehová rkʼë. Tapeʼ ke riʼ, kan konojel bʼaʼ chkë ri winäq ma xkajoʼ ta. Tqaquʼ rij ri xbʼanatäj taq xkʼasoj Lázaro. Ri milagro riʼ yajün ri winäq ri itzel xkinaʼ che rä kitaman wä chë xbʼanatäj. Tapeʼ ke riʼ, ri ukʼwäy taq bʼey judíos ma xkajoʼ ta xkinmaj chë yë wä Jesús ri Mesías. Riʼ xuʼän chë xkajoʼ xkikamsaj ryä chqä Lázaro (Juan 11:47, 48, 53; 12:9-11).

3 Jesús retaman wä chë kan konojel bʼaʼ winäq ma xtkinmaj ta chë yë wä ryä ri Mesías (Juan 5:39-44). Rma riʼ, xuʼij reʼ chkë ye kʼïy rutzeqelbʼëy Juan el Bautista: «Kiʼ rukʼuʼx ri winäq ri ma ntzaq ta xa wumä rïn» (Mat. 11:2, 3, 6). ¿Achkë komä rma chë kan ye kʼïy winäq ma xkajoʼ ta Jesús?

4. ¿Achkë xtqatzjoj rij chpan re tjonïk reʼ?

4 Chpan re tjonïk reʼ chqä chpan ri jun chik, xtqanukʼuj jojun achkë rma chë kan ye kʼïy winäq ma xkajoʼ ta Jesús pa naʼäy siglo. Chqä xtqatzʼët achkë rma kan ye kʼïy winäq ma nkajoʼ ta nkiyaʼ kixkïn chqë taq nqatzjoj le Biblia chkë. Y, ri más rejqalen, xtqatzʼët achkë xttoʼö qchë rchë kan kuw xtuʼän ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx chrij Jesús rchë ma xtqkanaj ta qa.

1) RI RU-FAMILIA JESÚS CHQÄ RI AKUCHÏ TTEL WÄ

Ye kʼïy winäq ma xkajoʼ ta Jesús rma ru-familia chqä ri akuchï ttel wä. Achiʼel xbʼanatäj rkʼë Jesús, ¿achkë rma jojun winäq komä ma nkajoʼ ta rutinamit Jehová? (Tatzʼetaʼ ri peraj 5). *

5. ¿Achkë rma jojun winäq ma xkinmaj ta chë yë wä Jesús ri Mesías?

5 Ye kʼïy winäq ma xkajoʼ ta Jesús xa rma ru-familia o rma akuchï ttel wä. Tapeʼ xkitzʼët chë kan jun utziläj tijonel chqä xeruʼän milagros, chkiwäch ryeʼ kan majun ta wä ruqʼij rma xa rukʼajol jun carpintero chqä rma pa Nazaret ttel wä. Ri tinamït riʼ kan majun ta wä ruqʼij chkiwäch jojun winäq. Yajün Natanael, ri xok jun chkë rutzeqelbʼëy Jesús, xuʼij reʼ pa naʼäy: «¿Ye kʼo utziläj taq winäq pa Nazaret kʼa?» (Juan 1:46). ¿Achkë rma xuʼij ya riʼ? Rkʼë jbʼaʼ chwäch ryä, ri tinamït akuchï ttel wä Jesús chöj majun ruqʼij ta. O rkʼë jbʼaʼ najin wä nuquʼ rij ri profecía kʼo chpan Miqueas 5:2, ri akuchï nuʼij wä chë ri Mesías pa Belén xtaläx wä, ma pa Nazaret ta.

6. ¿Achkë kʼo ta chë xkiʼän ri winäq ri ma xkinmaj ta chë yë wä Jesús ri Mesías?

6 ¿Achkë nukʼüt le Biblia? Ri profeta Isaías xuʼij chë ri winäq ri itzel xtkitzʼët ri Mesías ma xtkiyaʼ ta rejqalen ri achkë wä kʼo chë nbʼanatäj pa rukʼaslemal (Is. 53:8; nota). Kïy chkë ri kʼo wä chë nbʼanatäj rkʼë ye kʼo chkipan ri profecías. Xa ta ri winäq riʼ xkijäm ta kiwäch rchë xkinukʼuj rij rukʼaslemal Jesús, xkitamaj ta chë Jesús xaläx pa Belén chqä chë pa rujatzul David, ri qʼatöy tzij, petenäq wä (Luc. 2:4-7). Achiʼel nqatzʼët, Jesús xaläx chpan ri tinamït ri nuʼij chpan Miqueas 5:2. Rma riʼ, ¿achkë rma ri winäq ma xkajoʼ ta Jesús? Rma ma xkinukʼuj ta rij rukʼaslemal chqä xa yë ri xkiquʼ ryeʼ xkiyaʼ más rejqalen.

7. ¿Achkë rma ye kʼïy winäq kan itzel nkitzʼët rutinamit Jehová?

7 ¿Ke riʼ chqä nbʼanatäj komä? Jaʼ. Kan qonojel bʼaʼ chqë röj, ri nqyaʼö ruqʼij Jehová, ma yoj bʼeyomaʼ ta o ma tamatäl ta qawäch. Ye kʼïy winäq chöj majun ta qaqʼij chkiwäch chqä nkiʼij chqë chë ma kan ta kʼïy qanaʼoj kʼo rma ma xqbʼä ta chkipan nmaʼq taq tijobʼäl (Hech. 4:13). Ryeʼ chqä nkiʼij chë röj kʼo ta chë ma ta nqakʼüt chrij le Biblia rma ma yoj bʼenäq ta chkipan nmaʼq taq tijobʼäl ri nkikʼüt chrij religión. Ye kʼo chik nkʼaj nkiʼij chë röj xa yoj kʼo chpan jun religión rchë Estados Unidos. Ye kʼa ryeʼ ma kitaman ta chë chkë jontir ri testigos de Jehová ri ye kʼo chwäch le Ruwachʼulew, xa xuʼ jun 14 chkë 100 ye kʼo chpan ri tinamït riʼ. Ye kʼo chik jojun bʼin chkë chë röj ma nqanmaj ta chrij Jesús. Y chkipan ri junaʼ ri ye qʼaxnäq pä, kibʼin itzel taq winäq chqë, kiqʼabʼan chqij chë yeqajäch ri familias chqä chë yeqajäl ri naʼoj ye kʼo chpan Ruchʼaʼäl Dios. Ri nkiyaʼ kixkïn chkë ri tzij riʼ y ma nkinukʼuj ta na we kantzij tajin nbʼix chkë, itzel nkitzʼët rutinamit Jehová.

8. Rkʼë ri nuʼij Hechos 17:11, ¿achkë kʼo chë naʼän we nawajoʼ natzʼët achkë riʼ ri rutinamit Jehová pa qaqʼij komä?

8 ¿Achkë xkatoʼö rchë ma xkakanaj ta qa? Nkʼatzin nanukʼuj kij ri naʼoj yebʼix chawä. Kan ya riʼ xuʼän Lucas. Taq ya nuchäp rutzʼibʼaxik ru-Evangelio, ryä kan xyaʼ chwäch ran nunukʼuj we kantzij jontir ri xbʼix che rä. ¿Achkë rma? Rma xrajoʼ chë ruwuj yerutoʼ ri winäq rchë ütz nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chë kantzij ri xbʼix chkë chrij Jesús (Luc. 1:1-4). Ya riʼ chqä xkiʼän ri judíos ri ye kʼo wä chpan ri tinamït Berea. Ri naʼäy mul ri xkikʼoxaj ri utziläj taq rutzjol chrij Jesús xkinukʼuj ruwäch ri Escrituras Hebreas rchë xkitzʼët we kantzij xbʼix chkë (taskʼij ruwäch Hechos 17:11). Ke riʼ chqä ütz naʼän rït. Rït ütz natzʼët we ri naʼoj ri najin nkikʼüt ri testigos de Jehová chawäch kan chpan le Biblia ye alenäq wä pä o manä. Chqä ütz nanukʼuj rij ri rubʼanon pä rutinamit Jehová chkipan ri qʼij yoj kʼo komä. We xtaʼän jontir riʼ, ma xkaqä ta pa kiqʼaʼ ri winäq ri xa yekitzʼük tzij.

2) JESÚS MA XRAJOʼ TA XERUʼÄN MILAGROS XA XUʼ RCHË NTZʼET KIMÄ RI WINÄQ

Ye kʼïy winäq ma xkajoʼ ta Jesús rma ma xrajoʼ ta xeruʼän milagros xa xuʼ rchë ntzʼet kimä ri winäq. Achiʼel xbʼanatäj rkʼë Jesús, ¿achkë rma jojun winäq komä ma nkajoʼ ta rutinamit Jehová? (Tatzʼetaʼ ri peraj 9 chqä 10). *

9. ¿Achkë xbʼanatäj taq Jesús ma xrajoʼ ta xkʼutuj che rä Dios chë tabʼanaʼ pä jun milagro?

9 Tapeʼ Jesús xok jun utziläj tijonel, ye kʼïy ma xa xuʼ ta riʼ xkajoʼ xkitzʼët chrij. Ryeʼ xkiʼij chë rä chë tkʼutuj che rä Dios chë tyaʼ pä jun retal ri xtkʼutü chë yë wä ryä ri Mesías (Mat. 16:1). Rkʼë jbʼaʼ re winäq reʼ xkikʼutuj riʼ che rä Jesús rma ma pa rubʼeyal ta xqʼax chkiwäch ri nuʼij chpan Daniel 7:13 chqä 14. Ye kʼa, chwäch Jehová kʼa kʼo na wä nrajoʼ rchë nbʼetzʼaqät ri profecía riʼ. Ri naʼoj xerukʼüt Jesús kʼo ta chë xuʼän chë ri winäq riʼ xkinmaj chë yë wä ryä ri Mesías. Ye kʼa rma Jesús ma xeruʼän ta ri milagros riʼ kan itzel xkinaʼ che rä (Mat. 16:4).

10. ¿Achkë rubʼanik xtzʼaqät chrij Jesús ri profecía xuʼij qa Isaías?

10 ¿Achkë nukʼüt le Biblia? Isaías xuʼij reʼ chrij ri Mesías: «Ma xträq ta ruchiʼ chqä ma kuw ta xttzjon, ma xtuʼän ta chë xtkʼoxäx ruchʼaʼäl pa bʼey» (Is. 42:1, 2). Taq Jesús xtzjoj ri Ruchʼaʼäl Dios, ma xuʼän ta riʼ rchë ntzʼet kimä ri nkʼaj chik. Ryä ma xksaj ta rukʼaslemal rchë xeruʼän mamaʼ taq jay rchë nyaʼöx ruqʼij Dios chkipan, ma xeruksaj ta jaʼäl taq tzyäq ri xa xuʼ wä ri ukʼwäy taq bʼey judíos xeʼuksan rchë chqä ma xrajoʼ ta chë xyaʼöx nimaläj taq bʼiʼaj che rä xa xuʼ rchë nyaʼöx ruqʼij. Taq najin wä nqʼat tzij pa ruwiʼ, ma xrajoʼ ta xuʼän jun milagro xa xuʼ rchë ntzʼet rma Herodes, ri qʼatöy tzij, tapeʼ kan nxiʼin wä rij rukʼaslemal (Luc. 23:8-11). Kantzij na wä chë Jesús kʼo jojun milagros xeruʼän taq xtzjoj Ruchʼaʼäl Dios. Ye kʼa ri kan más wä ruqʼij chwäch ryä ya riʼ nutzjoj ri utziläj taq rutzjol. Rma riʼ xuʼij reʼ chkë rutzeqelbʼëy: «Kan rma riʼ xipë chwäch le Ruwachʼulew» (Mar. 1:38).

11. ¿Achkë rubʼanik kʼo chë nyaʼöx ruqʼij Dios nkiquʼ jojun winäq?

11 ¿Ke riʼ chqä nbʼanatäj komä? Jaʼ. Ye kʼïy winäq kan ntel kikʼuʼx taq nkitzʼët ri mamaʼ taq jay yekiʼän ri religiones, chqä taq yekitzʼët ri ukʼwäy taq bʼey ri yaʼon nimaläj kibʼiʼ. Ri winäq riʼ kan jaʼäl chqä nkinaʼ yekiʼän nmaqʼij ri xa kikʼë winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij Dios xetzʼuktäj wä pä, tapeʼ ma kan ta kʼïy ye tamayon riʼ. Ri nkimöl kiʼ kikʼë ri religiones riʼ ma kan ta kʼïy nkitamaj chrij Dios chqä chrij ri ruraybʼal. Ye kʼa ri winäq ri yeʼapon chkipan ri qamoloj, nkitamaj achkë nrajoʼ Jehová chë nqaʼän chqä achkë rubʼanik nqaʼän ri ruraybʼal. Ri qa-Salones del Reino ma kan ta achkë kibʼanik, ye kʼa ye chʼajchʼöj chqä kan janina yekʼatzin. Ri ukʼwäy taq bʼey pa taq congregaciones ma yekiksaj ta tzyäq rchë nkikʼüt chë ryeʼ kʼo más kiqʼij chkiwäch ri nkʼaj chik, chqä ma nkajoʼ ta nyaʼöx jun nimaläj kibʼiʼ rchë nyaʼöx kiqʼij. Y ri naʼoj yeqakʼüt chqä ri yeqanmaj chpan le Biblia ye alenäq wä pä. Tapeʼ ke riʼ, kan ye kʼïy winäq ma ütz ta yojkitzʼët, rma ma yeqaʼän ta nmaʼq taq nmaqʼij rchë nqayaʼ ruqʼij Dios chqä ri naʼoj yeqakʼüt ma ya riʼ ta nkajoʼ nkikʼoxaj ryeʼ.

12. Rkʼë ri nuʼij chpan Hebreos 11:1 chqä 6, ¿achkë kʼo ta chë nbʼanö chawä rchë nakʼuqbʼaʼ akʼuʼx chrij Dios?

12 ¿Achkë xkatoʼö rchë ma xkakanaj ta qa? Ri apóstol Pablo xuʼij reʼ chkë ri cristianos aj Roma: «Jun winäq nukʼuqbʼaʼ rukʼuʼx rma ri naʼoj yerukʼoxaj, y ri naʼoj riʼ ye petenäq rkʼë ri nbʼix chrij ri Cristo» (Rom. 10:17). Ri akʼuqbʼäl kʼuʼx xtkowïr we xtanukʼuj ruwäch ri Ruchʼaʼäl Dios, y ma rma ta yeʼaʼän nmaqʼij ri xa kikʼë winäq xetzʼuktäj wä pä, tapeʼ kan ütz yetzʼetetäj. Rït kʼo ta chë yë ri tzʼaqät etamabʼäl nbʼanö chawä rchë nakʼuqbʼaʼ akʼuʼx chrij Dios, rma we majun ta akʼuqbʼäl kʼuʼx, Dios ma kiʼ ta rukʼuʼx xtuʼän awkʼë (taskʼij ruwäch Hebreos 11:1, 6). Nqʼalajin kʼa chë jun winäq ma nkʼatzin ta na yerutzʼët milagros rchë nqʼax chwäch chë xrïl rutinamit Jehová. We ütz runukʼuxik xtaʼän chkë ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia, ya riʼ xkatoʼö rchë kuw xtuʼän ri akʼuqbʼäl kʼuʼx chqä xtresaj äl naʼoj pan ajolon ri xa nkiʼän chë xa kaʼiʼ nuʼän akʼuʼx.

3) JESÚS MA XERUʼÄN TA KʼÏY COSTUMBRES RI XEKIʼÄN RI JUDÍOS

Ye kʼïy winäq ma xkajoʼ ta Jesús rma ma xrajoʼ ta xeruʼän jojun ki-costumbres ri judíos. Achiʼel xbʼanatäj rkʼë Jesús, ¿achkë rma jojun winäq komä ma nkajoʼ ta rutinamit Jehová? (Tatzʼetaʼ ri peraj 13). *

13. ¿Achkë rma ye kʼïy kan itzel xetzjon chrij Jesús?

13 Pa ruqʼij qa Jesús, ri rutzeqelbʼëy Juan el Bautista kan xsach kikʼuʼx taq xkitzʼët chë ri rutzeqelbʼëy Jesús ma nkiʼän ta wä ri ayuno. Jesús xuʼij chkë chë majun ta wä rma nkiʼän riʼ rma ryä kʼa kʼo na kikʼë (Mat. 9:14-17). Tapeʼ ke riʼ, ri fariseos chqä ri nkʼaj chik ri itzel xkinaʼ che rä Jesús itzel xetzjon chrij rma ma xeruʼän ta ki-costumbres ryeʼ. Kan xpë kiyowal taq xkitzʼët chë Jesús xeruknaj yawaʼiʼ chpan ri qʼij sábado (Mar. 3:1-6; Juan 9:16). Ri winäq riʼ, ri xa kaʼiʼ wä kipaläj, nkiʼij wä chë nkismajij ri pixaʼ chrij ri qʼij sábado, ye kʼa ma itzel ta wä chkiwäch nkiʼän kʼayij chpan ri templo. Kan itzel xnaʼ kan taq Jesús xuʼij chkipaläj chë ma ütz ta najin nkiʼän (Mat. 21:12, 13, 15). Y, taq Jesús xtzjoj Ruchʼaʼäl Dios chpan ri sinagoga ri kʼo Nazaret, ye kʼo ri xekʼoxan rchë kan xkatäj kiyowal, rma ryä xeruksaj jojun tzʼetbʼäl ri xebʼanatäj pa tinamït Israel rchë xuʼij chkë chë kan itzel kinaʼoj chqä chë majun ta kikʼuqbʼäl kʼuʼx (Luc. 4:16, 25-30). Ye kʼïy kan ma xkajoʼ ta Jesús rma ma xuʼän ta ri kiyoʼen wä ryeʼ chë nuʼän (Mat. 11:16-19).

14. ¿Achkë rma Jesús ma ütz ta xerutzʼët ri costumbres ri ma ye kʼo ta chpan ri Ruchʼaʼäl Dios?

14 ¿Achkë nukʼüt le Biblia? Jehová xksaj ri profeta Isaías rchë xuʼij reʼ: «Re tinamït reʼ xa xuʼ nuʼij chë njelun pä wkʼë chqä chë nuyaʼ nqʼij, ye kʼa ma rkʼë ta ronojel ran nuʼän riʼ, y taq nuyaʼ nqʼij, xa kinaʼoj winäq nusmajij, naʼoj ri kikʼutun ri winäq riʼ chwäch» (Is. 29:13). Jesús kan ütz xuʼän taq xuʼij chkë ri ukʼwäy taq bʼey judíos chë ma ütz ta ri najin nkiʼän, rma xa xekiʼän costumbres ri ma ye kʼo ta chpan Ruchʼaʼäl Dios. Ri winäq ri xa xkiyaʼ más rejqalen ri costumbres ri xa kikʼë winäq ye petenäq wä chwäch ri Ruchʼaʼäl Dios, xa xkiyaʼ qa kij chwäch Jehová chqä chwäch Jesús, ri Mesías.

15. ¿Achkë riʼ ma nqä ta chkiwäch ye kïy winäq chkij ri testigos de Jehová?

15 ¿Ke riʼ chqä nbʼanatäj komä? Jaʼ. Ye kïy winäq npë kiyowal rma röj, ri testigos de Jehová, ma nqaʼän ta nmaqʼij ri ma kikʼwan ta kiʼ kikʼë ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia, achiʼel taq ntel rujunaʼ jun winäq o ri Navidad. Ye kʼo chik jojun npë kiyowal rma ma yeqaʼän ta nmaqʼij ri xa nkiyaʼ ruqʼij ri tinamït ri akuchï yoj kʼo wä. Ryeʼ chqä npë kiyowal rma ma yeqaʼän ta costumbres ri ma yeqä ta chwäch Jehová, achiʼel ri nbʼan chkij ri kamnaqiʼ. Rkʼë jbʼaʼ, re winäq reʼ nkiquʼ chë Dios kan ütz nutzʼët ri najin nkiʼän. Ye kʼa we xa ki-costumbres ri winäq más nqä chkiwäch nkiʼän chwäch ri nkismajij ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia, Jehová ma kiʼ ta rukʼuʼx xtuʼän kikʼë (Mar. 7:7-9).

16. ¿Achkë kʼo chë nqaʼän y achkë kʼo chë ma nqaʼän ta? (Salmo 119:97, 113, 163-165).

16 ¿Achkë xkatoʼö rchë ma xkakanaj ta qa? Tatjaʼ aqʼij rchë kan narayij nasmajij ri naʼoj yeruyaʼ pä Dios (taskʼij ruwäch Salmo 119:97, 113, 163-165). We nawajoʼ Jehová rkʼë ronojel awan, ma xtaʼän ta ri costumbres ri ma ütz ta yerutzʼët ryä. Chqä ma xtayaʼ ta qʼij chë kʼo ta jun ri njeʼ más rejqalen chawäch chwäch Jehová.

4) JESÚS MA XTÏTZʼ TA RIʼ PA POLÍTICA

Ye kʼïy winäq ma xkajoʼ ta Jesús rma ma xrajoʼ ta xtïtzʼ riʼ pa política. Achiʼel xbʼanatäj rkʼë Jesús, ¿achkë rma jojun winäq komä ma nkajoʼ ta rutinamit Jehová? (Tatzʼetaʼ ri peraj 17). *

17. ¿Achkë wä kiyoʼen ye kʼïy winäq chë xtbʼerubʼanaʼ ri Mesías?

17 Pa ruqʼij qa Jesús, jojun winäq kan nkajoʼ wä chë njal ri qʼatbʼäl tzij. Ryeʼ kiyoʼen wä chë ri Mesías nuköl ri tinamït pa ruqʼaʼ ri qʼatbʼäl tzij kʼo Roma. Ye kʼa taq xkajoʼ xkiʼän qʼatöy tzij che rä Jesús, ryä ma xrajoʼ ta (Juan 6:14, 15). Ye kʼo chik jojun, yajün ri sacerdotes, xkixiʼij kiʼ rma xkiquʼ chë Jesús xkeruyäk ri winäq rchë nkipabʼaʼ kiʼ chwäch ri qʼatbʼäl tzij kʼo Roma. Ya riʼ xuʼän ta chë ri aj Roma xpë ta kiyowal chkë ri sacerdotes chqä xkesaj ta ri uchqʼaʼ ri kiyaʼon wä qa ryeʼ pa kiqʼaʼ. Rma ronojel riʼ, kan ye kʼïy judíos ma xkajoʼ ta Jesús.

18. ¿Achkë profecías chrij ri Mesías ma xkinukʼuj ta kij ye kïy judíos?

18 ¿Achkë nukʼüt le Biblia? Kantzij na wä chë chpan ri Ruchʼaʼäl Dios bʼin qa chë ri Mesías xtbʼä wä chpan jun chʼaʼoj chqä xtchʼakon. Ye kʼa bʼin qa chqä chë naʼäy kʼo chë nkäm rchë nutöj qamak (Is. 53:9, 12). Rma riʼ, ¿achkë rma ye kʼïy xa jun wä chik kiyoʼen? Rma xa xuʼ chkij ri profecías ri chanin wä nkiyaʼ rusolik kikʼayewal xbʼä wä kan, y ma xekinukʼuj ta kij ri nkʼaj chik profecías (Juan 6:26, 27).

19. ¿Achkë rma ye kʼïy winäq ma yojkajoʼ ta?

19 ¿Ke riʼ chqä nbʼanatäj komä? Jaʼ. Ye kʼïy winäq ma yojkajoʼ ta rma ma nqatïtzʼ ta qiʼ chpan ri política. Ryeʼ nkiʼij chë röj kʼo ta chë nqabʼebʼanaʼ votar. Ye kʼa röj qataman chë, we xa nqachaʼ jun qʼatöy tzij, Jehová xtnaʼ chë ma nqajoʼ ta chë yë ryä nqʼatö tzij pa qawiʼ (1 Sam. 8:4-7). Rkʼë jbʼaʼ nkiquʼ chë röj kʼo ta chë yeqayäk tijobʼäl chqä hospitales, o chë kʼo ta chë yeqaʼän samaj ri yekitoʼ ri winäq. Ye kʼa ma yojkajoʼ ta rma röj nqayaʼ qan chrij rutzjoxik le Biblia, ma chrij ta kisolik ri kʼayewal ye kʼo komä.

20. Rkʼë ri xuʼij Jesús chpan Mateo 7:21 kʼa 23, ¿achkë riʼ ri kʼo más rejqalen?

20 ¿Achkë xkatoʼö rchë ma xkakanaj ta qa? (Taskʼij ruwäch Mateo 7:21-23). Tnatäj chawä chë ri samaj ri kʼo más rejqalen ya riʼ ri xuʼij qa Jesús chë kʼo chë nqaʼän (Mat. 28:19, 20). Ma tayaʼ ta qʼij chë nbʼä awan chrij kisolik ri kʼayewal ye kʼo chwäch le Ruwachʼulew. Röj, ri testigos de Jehová, kan yeqajoʼ ri winäq chqä nqchʼpü chkij taq kʼo kʼayewal nkiqʼaxaj. Ye kʼa qataman chë ri toʼïk ri más ütz nqayaʼ chkë ya riʼ nqakʼüt chkiwäch chrij ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios chqä yeqatoʼ rchë yeʼok rachiʼil Jehová.

21. ¿Achkë kʼo chë nqayaʼ chwäch qan?

21 Chpan re tjonïk reʼ xqatzʼët kajiʼ rma ri xuʼän chë ri winäq pa naʼäy siglo ma xkajoʼ ta Jesús chqä ri nbʼanö chë ye kʼïy winäq komä ma yojkajoʼ ta röj, ri rutzeqelbʼëy Cristo. Ye kʼa, kʼa kʼo na chik nkʼaj rma. Chpan ri jun chik tjonïk xkeqatzʼët chik kajiʼ. Rma riʼ, jontir tqayaʼ chwäch qan chë nqakowirsaj ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx rchë ke riʼ majun achkë xtbʼanö chë nqkanaj qa.

BʼIX 56 Vive la verdad

^ pàrr. 5 Tapeʼ yë Jesús ri más ütz Tijonel xjeʼ chwäch le Ruwachʼulew, kan ye kʼïy winäq ma xkajoʼ ta. ¿Achkë rma? Chpan re tjonïk reʼ xtqatzʼët kajiʼ rma. Chqä xtqatzʼët achkë rma ye kʼïy winäq pa qaqʼij komä ma nqä ta chkiwäch ri nkiʼij chqä ri nkiʼän ri kantzij ye rutzeqelbʼëy Jesús. Y, ri más rejqalen, xtqatzʼët achkë xttoʼö qchë rchë kuw nuʼän ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx chrij Jesús rchë ma nqkanaj ta qa.

^ pàrr. 60 RUQʼALAJSAXIK RI ACHBʼÄL: Felipe nuʼij che rä Natanael chë ttamaj ruwäch Jesús.

^ pàrr. 62 RUQʼALAJSAXIK RI ACHBʼÄL: Jesús nutzjoj ri utziläj taq rutzjol.

^ pàrr. 64 RUQʼALAJSAXIK RI ACHBʼÄL: Jesús nuknaj jun achï ri rubʼanon itzel ruqʼaʼ. Ryä nuʼän riʼ chkiwäch ri winäq ri itzel nkinaʼ che rä.

^ pàrr. 66 RUQʼALAJSAXIK RI ACHBʼÄL: Jesús ruyonïl nbʼä pa ruwiʼ jun juyuʼ.