PA KIQʼIJ qa ri winäq ri yerutzjoj le Biblia, ri samajel ri nyaʼöx wä qa rchë npaʼeʼ pa ruwiʼ ri samaj chpan jun jay nyaʼöx wä qa ronojel pa ruqʼaʼ rchë nutzʼët.

Taq José, ri rukʼajol Jacob, xmon wä pa samaj pa Egipto, ri rajaw xuʼän chë José xpaʼeʼ pa ruwiʼ ri samaj chpan rachoch. Ri achï riʼ, «xyaʼ qa ronojel pa ruqʼaʼ José» (Gén. 39:2-6). Kayoxiʼ junaʼ chrij riʼ, taq José xok jun nimaläj qʼatöy tzij pa Egipto, ryä chqä xyaʼ qa jun rusamajel rchë xpaʼeʼ pa ruwiʼ ri samaj chpan rachoch (Gén. 44:4).

Pa ruqʼij qa Jesús, ri bʼeyomaʼ más wä yejeʼ pa tinamït chwäch pa kachoch ri ye kʼo wä pa taq juyuʼ. Rma riʼ, nkiyaʼ wä qa jun samajel rchë ntok ukʼwäy bʼey pa kiwiʼ ri samajelaʼ ri yesamäj wä chpan ri kijuyuʼ.

¿Achkë wä kinaʼoj kʼo chë nkikʼüt ri samajelaʼ ri yeyaʼöx wä qa pa ruwiʼ ri samaj chpan jun jay? Columela, jun tzʼibʼanel romano rchë ri naʼäy siglo, xuʼij chë jun samajel ri nyaʼöx wä qa rchë npaʼeʼ pa ruwiʼ ri samaj chpan jun jay kʼo wä chë ntzʼetetäj chrij chë kan ütz nsamäj. Chqä kʼo wä chë ütz runaʼoj rchë ma yerutzʼlaʼ ta ri nkʼaj chik samajelaʼ, ye kʼa kʼo wä chë kuw npaʼeʼ chkiwäch. Columela chqä xuʼij chë ri naʼoj ri más rejqalen ri kʼo ta chë njeʼ rkʼë ri achï riʼ, ya riʼ chë ma nuchʼöbʼ ta chë retaman chik jontir chqä kʼo ta chë nukanuj runaʼoj ronojel mul.

Le Biblia nujnamaj jojun samaj ri yebʼan pa congregación rkʼë ri nuʼän wä jun samajel ri yaʼon qa rchë npaʼeʼ pa ruwiʼ ri samaj chpan jun jay. Jun tzʼetbʼäl. Ri apóstol Pedro xuʼij chë ri cristianos ye achiʼel samajelaʼ ri yeyaʼon qa pa ruwiʼ ri samaj chpan jun jay rma nkiksaj ronojel kitamabʼal yaʼon pä chkë rma Dios rchë nkitolaʼ kiʼ chkiwäch (1 Ped. 4:10).

Rchë xqʼalajsaj ri kʼambʼäl tzij ri kʼo chpan Lucas 16:1 kʼa 8, Jesús chqä xksaj ri tzʼetbʼäl chrij jun samajel ri paʼäl pa ruwiʼ ri samaj chpan jun jay. Chqä chpan ri profecía chrij ri rukʼisbʼäl taq qʼij, Jesús xuʼij chkë ri rutzeqelbʼëy chë xtyaʼ qa jun «utziläj samajel ri kan kʼo runaʼoj» rchë xttzʼët ronojel ri ye kʼo pa rachoch. Ri rusamaj ri samajel riʼ, ya riʼ nuyaʼ ronojel ri nkʼatzin chkë ri cristianos chpan ri rukʼisbʼäl taq qʼij (Mat. 24:45-47; Luc. 12:42). Kantzij na wä chë janina nqatyoxij ri publicaciones ri nuyaʼ pä ri utziläj samajel riʼ rchë chë röj nqakowirsaj ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx.