Chpan ri Tratado de Versalles xbʼix chë nbʼan jun organización ri xtbʼix Sociedad de Naciones che rä. Ri rusamaj ri organización riʼ nuʼän chë ri winäq ri ye kʼo chwäch jontir Ruwachʼulew, nkitolaʼ kiʼ chqä ntel chʼaʼoj chkiwäch. Ye kʼïy chkë ri religiones ri nkiʼij chë ye cristianos kan xkitoʼ ri Sociedad de Naciones. Ri Consejo Federal de las Iglesias de Cristo en América, xuʼij chë ri Sociedad de Naciones «achiʼel ta jun peraj che rä ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios ri xpë chwäch le Ruwachʼulew». Ri consejo riʼ kan xerutäq pä ri ruwinaq pa Conferencia de la Paz de París rchë xtoʼ ri Sociedad de Naciones. Jun chkë ri winäq riʼ xuʼij chë ri conferencia «nuyaʼ retal rchë nchapatäj jun kʼakʼakʼ kʼaslemal chwäch jontir Ruwachʼulew».

Y kantzij na wä chë xchapatäj jun kʼakʼakʼ kʼaslemal. Ye kʼa ma yë ta ri winäq ri ye kʼo chpan ri Conferencia de la Paz ri xejalö rchë. Pa junaʼ 1919, xchapatäj jun nimaläj samaj chrij rutzjoxik ri Ruchʼaʼäl Dios. Rchë xbʼan riʼ, Jehová xyaʼ jun nimaläj uchqʼaʼ che rä rutinamit ri majun bʼëy ruyaʼon ta. Ye kʼa, kʼo na wä jun xbʼanatäj kikʼë ri Tijoxelaʼ chrij le Biblia.

Ri sábado 4 de enero, 1919, ya riʼ ri qʼij xbʼix rchë yechaʼöx ri yeʼukʼwan bʼey chpan ri Sociedad Watch Tower Bible and Tract. Ri qʼij riʼ, Joseph Rutherford, chqä ri ye 7 rachiʼil ri yeʼukʼwayon wä bʼey chrij ri samaj ri nkiʼän ri rusamajelaʼ Jehová, tapeʼ majun wä kimak, yetzʼapin wä pacheʼ chlaʼ Atlanta (Georgia, Estados Unidos). Ri kʼayewal ya riʼ: we yechaʼöx na ri achiʼaʼ ri ye kʼo pacheʼ rchë yeʼok na ukʼwäy taq bʼey o yekanüx chik nkʼaj.

Ri qachʼalal Rutherford kan nbʼison wä rma ma retaman ta achkë xtbʼanatäj rkʼë ri rutinamit Jehová. Retaman wä chë ye kʼo jojun qachʼalal nkiʼij chë más ütz nchaʼöx chik jun presidente. Rma riʼ, taq kʼo wä pacheʼ, xtzʼibʼaj wä jun carta chkë ri nkimöl wä kiʼ y xuʼij pä chkë chë ütz tkichaʼ qa Evander Coward rchë ntok presidente. Chqä xuʼij chë ri qachʼalal riʼ ma chanin ta npë ruyowal chqä kan kʼo runaʼoj y kan ruyaʼon ran chrij ruyaʼik ruqʼij Jehová. Ye kʼa, ye kʼïy qachʼalal xkiʼij chë más ütz tqʼax  na jun waqiʼ ikʼ rchë yechaʼöx ri ukʼwäy taq bʼey. Ri abogados ri yepaʼäl wä chkij ri qachʼalal ri ye kʼo pacheʼ, ke riʼ chqä xkiʼij. Y taq najin wä nbʼan ri chʼobʼoj, jontir xkatäj kiyowal.

Ye kʼa, kʼo jun xbʼanö chë eqal xtaneʼ qa kiyowal, achiʼel wä xuʼij Richard Barber taq xqʼax tiempo. Jun chkë ri kʼo wä chpan ri moloj xuʼij pä: «Rïn ma yïn ta abogado, ye kʼa rchë pa rubʼeyal nbʼan re jun chʼobʼoj reʼ, ntaman jbʼaʼ chrij ri pixaʼ kichë ri jïk nkiʼän che rä ronojel. Ri nrajoʼ Dios ya riʼ jïk yebʼan che rä ronojel. Nbʼij chë majun ta chik jun rubʼanik nqakʼüt chë qakʼuqbʼan qakʼuʼx we nqachaʼ qa chik ri qachʼalal Rutherford rchë ntok presidente» (Sal. 18:25).

Alexander Macmillan, ri kʼo wä pacheʼ chqä, xnataj na ri xbʼanatäj jun qʼij chrij riʼ. Ri qachʼalal Rutherford xkokaj apü ri xan ri akuchï tzʼapäl wä y xuʼij che rä: «Tawesaj pä aqʼaʼ». Chrij riʼ, xyaʼ apü jun telegrama che rä. Ri qachʼalal Macmillan xtzʼët ri telegrama y chanin xqʼax chwäch achkë nrajoʼ nuʼij. Ri mensaje nuʼij: «RUTHERFORD PRESIDENTE WISE VAN BARBER ANDERSON BULLY Y SPILL RI NAʼÄY OXIʼ EJECUTIVOS YIXQAJOʼ». Riʼ ntel chë tzij chë xechaʼöx yän ri yeʼukʼwan bʼey chpan ri Sociedad. Y ri directores ejecutivos ma xejal ta, ya riʼ ri qachʼalal Rutherford chqä William Van Amburgh. Ri qachʼalal Rutherford xok qa chik presidente.

Rchë yeʼelesäx pä ri waqxaqiʼ qachʼalal ri ye kʼo wä pacheʼ, ri Tijoxelaʼ chrij le Biblia xkitäq jun solicitud kikʼë jontir winäq, y xkimöl más 700.000 firmas. Ri miércoles 26 de marzo, 1919, taq majanä wä tbʼekijachaʼ ri solicitud, xeʼelesäx pä ri qachʼalal pacheʼ.

Ri qachʼalal Rutherford xuʼij reʼ chkë ri xekʼulü apü kichë: «Rïn nbʼij chë ri kʼayewal xqaqʼaxaj komä xa xuʼ rchë nqrkowirsaj rchë xtqkowin xtqapabʼaʼ qiʼ chwäch taq xtpë jun más nüm. [...] Ri xiʼän ma xa xuʼ ta rma xeʼiwesaj pä ri iwachʼalal pacheʼ. [...] Rïx xitäj iqʼij rchë xitzjoj ri kantzij, y ri xebʼanö riʼ xkïl jun nimaläj utzil».

Ri xbʼanatäj kikʼë ri qachʼalal ri xeyaʼöx pacheʼ, rkʼë jbʼaʼ xkʼüt chë Jehová najin nsmajin rchë jontir. Pa 14 de mayo, 1919, ri qʼatbʼäl tzij xuʼij reʼ: «Ri xeyaʼöx pacheʼ ma xqʼat ta wä tzij pa kiwiʼ achiʼel wä najowatäj. [...] Rma riʼ tchup ruwäch jontir ri xqʼabʼäx chkij». Ri qachʼalal kʼïy wä xqʼabʼäx chkij, xa ta xuʼ xkuy kimak o xbʼix ta chkë chë nqasäx pa ri junaʼ chkij rchë yejeʼ pacheʼ, xkanaj ta jun retal y xtzʼilbʼisäx ta kibiʼ. Ye kʼa majun ta chik xqʼabʼäx chkij. Riʼ xuʼän chë ri juez Rutherford xkowin xtoʼ ri rutinamit Jehová chwäch ri Tribunal Supremo rchë Estados Unidos. Y taq xel yän pä pacheʼ, kʼïy mul xuʼän riʼ.

Ri qachʼalal Macmillan xuʼij reʼ: «Ma xa xuʼ ta wä nqaqʼetej qa qaqʼaʼ rchë nqayoʼej ri Ajaw  nqrkʼwaj äl chkaj. Xqʼalajin chqawäch chë kʼo chë nqakanuj nqaʼän rchë nqatamaj achkë ri ruraybʼal ri Ajaw».

Ye kʼa ri qachʼalal ri ye kʼo wä pa sede central ma yekowin ta wä chik nkichäp ri samaj ri pa junaʼ kibʼanon pä. ¿Achkë rma? Rma taq ryeʼ ye kʼo wä pacheʼ, ri samajbʼäl rchë yebʼan ri impresión xchup kiwäch. Reʼ xuʼän chë ri qachʼalal xuʼän kaʼiʼ kikʼuʼx, y ye kʼo jojun xkikʼtuj qa chkiwäch we chriʼ xkʼis wä ri rutzjoxik le Biblia.

¿Kʼa ye kʼo na komä winäq ri nkajoʼ nkitamaj chrij ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios ri najin wä nkitzjoj ri Tijoxelaʼ chrij le Biblia? Rchë ntamäx riʼ, ri qachʼalal Rutherford xeruʼän invitar jontir winäq rchë nbʼekikʼoxaj jun rutzijonem. Ri qachʼalal Macmillan xuʼij: «We majun xkeʼapon, ntel chë tzij chë chriʼ xkʼïs wä jontir».

Ri domingo 4 de mayo, 1919, chlaʼ Los Ángeles (California), ri qachʼalal Rutherford, tapeʼ janina yawaʼ, xyaʼ ri tzijonem ri rubʼiniʼan «Jun kʼuqbʼäl kʼuʼx chkë ri winäq ri kitjon poqän» («La esperanza para la humanidad angustiada»). Ye 3.500 winäq xekʼoxan ri tzijonem, y pa ciento ma xeruqʼiʼ ta chik xeʼok apü. Chkan qʼij, xeʼapon na ye 1.500 winäq. Ri qachʼalal xqʼalajin chkiwäch chë kʼa ye kʼo na winäq ri nkajoʼ nkitamaj chrij Dios.

Ri xkiʼän ri qachʼalal chpan qa ri qʼij riʼ, ya riʼ wä kitzeqelbʼen ri testigos de Jehová komä.

Ri wuj, Ri Chajinel, ri xel pa 1 de agosto, 1919, pa inglés, xyaʼ rubʼixik chë xtbʼan jun nimamoloj chlaʼ Cedar Point (Ohio). Jun kʼajol aj Misuri ri rubʼiniʼan Clarence Beaty xuʼij: «Jontir xqaʼij chë kʼo chë nqjeʼ chpan ri nimamoloj riʼ». Ri kʼajol riʼ jun chkë ri Tijoxelaʼ chrij le Biblia. Ye seis mil qachʼalal xeʼapon, ye kʼa ma yoʼen ta wä chë kan ye kʼïy yeʼapon. Ri  xyaʼö más kiʼkʼuxlal chpan ri nimamoloj riʼ ya riʼ ri xeqasäx pa yaʼ más ye docientos winäq, riʼ xbʼan chpan ri choy Erie.

Ri 5 de septiembre, 1919, ri pa woʼoʼ qʼij che rä ri nimamoloj, ri qachʼalal Rutherford xyaʼ «Ri tzijonem chkë ri yetoʼon» («Discurso a los colaboradores»). Chpan ri tzijonem riʼ xuʼij chë xttel jun kʼakʼakʼ wuj ri rubʼiniʼan The Golden Age. * Re revista reʼ xttzjoj ri najin wä yebʼanatäj chwäch le Ruwachʼulew y xtqʼalajsaj rkʼë le Biblia achkë rma yebʼanatäj riʼ.

Jontir ri Tijoxelaʼ chrij le Biblia xbʼix chkë chë ma tkixiʼij ta kiʼ y tkitzjoj ri Ruchʼaʼäl Dios rkʼë ri kʼakʼakʼ revista. Jun carta ri nuʼij achkë rubʼanik xtbʼan che rä ri samaj chrij rutzjoxik le Biblia, nuʼij: «Jontir ri yeqasan chik pa yaʼ tnatäj chkë chë jun nimaläj spanïk ri yetoʼon chqä tkibʼanaʼ jontir ri yekowin nkiʼän rchë nkitzjoj ri Ruchʼaʼäl Dios chkë jontir winäq». ¡Ye kʼïy winäq xeʼajowan ri samaj riʼ! Rma riʼ, pa diciembre 1919, ri najin wä nkitzjoj le Biblia xekïl yän más cincuenta mil winäq ri yeʼajowan ri kʼakʼakʼ revista.

Taq ya nkʼis ri junaʼ 1919, ri rusamajelaʼ Dios ya xkichäp chik kisamaj y xkinaʼ chë ya kʼo chik kichqʼaʼ. Chqä ya xetzʼaqät kayoxiʼ profecías ri ye kʼo chpan le Biblia chrij ri rukʼisbʼäl taq qʼij. Chpan ri Malaquías 3:1 kʼa 4 nuʼij chë ri rutinamit Dios xttzʼet we kantzij kuw ri rukʼuqbʼäl kʼuʼx chqä xtjosqʼïx, y ya riʼ wä xbʼan che rä. Chqä ri rusamajelaʼ Jehová ya xeʼelesäx yän pä chpan ri «Babilonia la Grande», y Jesús ya xchaʼ yän «ri utziläj samajel ri kan kʼo runaʼoj» * (Rev. 18:2, 4; Mat. 24:45). Ri Tijoxelaʼ chrij le Biblia majun chik nqʼatö kichë rchë nkichäp ri samaj chrij rutzjoxik le Biblia.