1. ¿Achkë rkʼë jbʼaʼ npë pa qajolon taq nqaquʼ rij jun winäq ri kan nupoqonaj kiwäch ri nkʼaj chik?

TAQ nqaquʼ rij jun winäq ri kowan nupoqonaj kiwäch ri nkʼaj chik, rkʼë jbʼaʼ npë pa qajolon jun winäq ri kan jaʼäl runaʼoj chqä kowan nspan. Rkʼë jbʼaʼ nnatäj pä ri samaritano chqë ri ütz runaʼoj ri xtzjoj Jesús chpan jun kʼambʼäl tzij. Ri achï riʼ, tapeʼ ma judío ta, kan xpoqonaj ruwäch jun judío ri xchʼay kimä alqʼomaʼ. Chqä rma kowan wä najowan, kan xkanuj rubʼanik rchë xtoʼ (Luc. 10:29-37). Re kʼambʼäl tzij reʼ nukʼüt re naʼoj reʼ chqawäch: ri napoqonaj kiwäch ri nkʼaj chik, jun jaʼäl naʼoj ri kʼo rkʼë qa-Dios. Jehová kan nupoqonaj qawäch rma kowan nqrajoʼ, y ronojel qʼij kan kʼïy rubʼanik nukʼüt ri naʼoj riʼ chqawäch.

2. ¿Achkë chik jun rubʼanik nqakʼüt chë nqapoqonaj kiwäch ri nkʼaj chik?

² Jun chik rubʼanik rchë nqakʼüt chë kʼo ri naʼoj riʼ qkʼë ya riʼ chë, taq ütz nuʼän, nqaʼän chë jun winäq ri xuʼän jun rumak ma nukʼül ta ri kʼo chë nukʼül. Jehová rukʼutun chë kan ke riʼ runaʼoj qkʼë röj. Jun salmista xuʼij reʼ chrij ryä: «Ma itzel ta runaʼoj rubʼanon qkʼë tapeʼ kʼo qamak chwäch» (Sal. 103:10). Tapeʼ ke riʼ, Jehová kʼo mul nkʼatzin nuqʼïl jun winäq ri xqä chpan jun mamaʼ mak.

3. ¿Achkë kʼutunïk xkeqaqʼalajsaj chpan re tjonïk reʼ?

³ Chpan re tjonïk reʼ xtqaqʼalajsaj rkʼë le Biblia re oxiʼ kʼutunïk reʼ: ¿achkë rma Jehová nupoqonaj qawäch?, ¿achkë rma nqaʼij chë taq nqʼil jun winäq, najin chqä nkʼut chwäch chë npoqonäx ruwäch? chqä ¿achkë xtqtoʼö rchë xtqakʼüt re naʼoj reʼ?

4. ¿Achkë rma Jehová nupoqonaj qawäch?

⁴ Rma nqrajoʼ. Rkʼë rutoʼik ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Dios ri apóstol Pablo xtzʼibʼaj qa chë Jehová «kowan nupoqonaj qawäch». Taq Pablo xtzʼibʼaj qa reʼ, ryä najin wä ntzjon chrij ri utzil nuyaʼ Dios pa  kiwiʼ ri cristianos ri xeruchaʼ rchë yebʼä chkaj tapeʼ xa ye ajmakiʼ (Efes. 2:4-7). Ye kʼa Dios ma xa xuʼ ta ri cristianos riʼ nupoqonaj kiwäch. David xuʼij qa reʼ chpan jun chkë ri salmo: «Jehová kan ütz runaʼoj nuʼän qkʼë jontir, y rkʼë jontir ri rubʼanon qa, nqʼalajin chë ryä kan nupoqonaj qawäch» (Sal. 145:9). Rma Jehová kowan yerajoʼ ri winäq, nupoqonaj qawäch taq nutzʼët che kʼo rma nuʼän riʼ.

5. ¿Achkë rubʼanik xtamaj Jesús chë Jehová kan nupoqonaj qawäch?

⁵ Jesús retaman chë Jehová kan nupoqonaj qawäch. Ryä kan kʼïy wä chik junaʼ kʼo rkʼë Rutataʼ taq majanä wä tpë chwäch le Ruwachʼulew (Prov. 8:30, 31). Chqä kʼïy mul xtzʼët chë Rutataʼ kan xpoqonaj kiwäch winäq ri xa ye ajmakiʼ (Sal. 78:37-42). Rma riʼ, taq xkʼüt chkiwäch ri nkʼaj chik chrij Rutataʼ, Jesús kʼïy mul xuʼij chë Jehová kan kʼo re jaʼäl naʼoj reʼ rkʼë.

6. ¿Achkë kʼambʼäl tzij xuʼij Jesús rchë xkʼüt chqawäch chë Jehová kan nupoqonaj qawäch?

⁶ Achiʼel xqatzʼët chpan ri jun qa tjonïk, Jesús xtzjoj ri kʼambʼäl tzij chrij ri kʼajol ri ma xnman ta tzij rchë xkʼüt chë Jehová kan nupoqonaj qawäch. Ri kʼajol ri xtzjoj Jesús xyaʼ qa rachoch chqä xkʼwaj jun itzel kʼaslemal kʼa taq xkʼïs jontir ri xyaʼ qa rutataʼ che rä (Luc. 15:13). Xqʼax ri tiempo, ri kʼajol riʼ kan xtzolij riʼ chqä xtzolin chrachoch. ¿Achkë runaʼoj xuʼän rutataʼ rkʼë? Ri kʼajol ma kʼayewal ta xuʼän chwäch xtzʼët riʼ. Jesús xuʼij: «Taq kʼa näj na kʼo wä, ri rutataʼ xtzʼët apü y kan xel rukʼuʼx. Xkʼäq anin rchë xbʼerukʼuluʼ apü, xqʼetej y kan xtzʼmaj ruchiʼ». Ri tataʼaj ma xtzäq ta rukʼïx rukʼajol. Pa rukʼexel riʼ, kan xpoqonaj ruwäch, xküy chqä xkʼän chik jmul chpan ru-familia. Ri kʼajol kan kʼïy ma ütz ta xeruʼän, ye kʼa rma xtzolij riʼ, rutataʼ kan xküy rumak. Ri tataʼaj ri xpoqonaj ruwäch rukʼajol nukʼambʼej tzij Jehová. Rkʼë re kʼambʼäl tzij reʼ, Jesús xkʼüt chë Rutataʼ kan nuküy kimak ri winäq ri kan rkʼë ronojel kan nkitzolij kiʼ (Luc. 15:17-24).

7. ¿Achkë rma nqaʼij chë Jehová kan kʼo runaʼoj rma ri rubʼanik nupoqonaj kiwäch ri winäq?

⁷ Rma kowan runaʼoj kʼo. Ronojel ri nuʼän Jehová kan kʼo utzil nukʼäm pä pa ruwiʼ jontir ri rubʼanon qa. Le Biblia nuʼij chë «ri naʼoj ri petenäq chlaʼ chkaj» nuʼän chë «najyowaj kiwäch ri winäq chqä chë yeʼaʼän utziläj taq bʼanobʼäl» (Sant. 3:17). Jehová, ri junan rkʼë jun tataʼaj ri kowan najowan, retaman chë ri ralkʼwal kan kʼo utzil nkïl taq ryä nukʼüt chë nupoqonaj kiwäch (Sal. 103:13; Is. 49:15). Ya riʼ nuʼän chë ri winäq kan kʼo utzil nkiyoʼej apü tapeʼ xa ye ajmakiʼ. Rma Jehová kowan runaʼoj kʼo, nukʼüt chë nupoqonaj kiwäch ri winäq taq ryä nutzʼët chë kʼo  rma nuʼän riʼ. Tapeʼ ke riʼ, ma chaq ütz ta che rä chë ri winäq yekiʼän mamaʼ taq mak chwäch.

8. ¿Achkë nkʼatzin nbʼan jojun mul, y achkë rma?

⁸ Ye kʼa, tqabʼanaʼ che rä chë jun rusamajel Dios kan yë ryä najowan nukʼwaj jun itzel kʼaslemal. ¿Achkë kʼo chë nbʼan rkʼë ri winäq riʼ? Rkʼë rutoʼik ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Dios, ri apóstol Pablo xtzʼibʼaj reʼ: «Ma tiwachbʼilaj ta chik [...] ri winäq riʼ» (1 Cor. 5:11). Ri winäq ri yeqä chpan jun mamaʼ mak ye kʼa ma nkitzolij ta kiʼ, yeʼelesäx qa pa congregación. Nkʼatzin nbʼan riʼ rchë chʼajchʼöj njeʼ ri congregación chqä rchë nqʼalajin chë röj kan yë rupixaʼ Jehová nqanmaj. Ye kʼa ye kʼo jojun nkiquʼ chë taq jun winäq nesäx qa pa congregación ntel chë tzij chë ma xpoqonäx ta ruwäch rma Dios. Tqatzʼetaʼ we kantzij riʼ.

9, 10. a) Rkʼë ri nuʼij chpan Hebreos 12:5 chqä 6, ¿achkë rma nqaʼij chë taq jun winäq nesäx qa pa congregación, najin chqä nkʼut chwäch chë npoqonäx ruwäch? b) ¿Achkë tzʼetbʼäl nqrtoʼ rchë nqʼax ya riʼ pa qajolon?

⁹ Taq pa jun moloj nbʼix chë jun winäq ri kowan nqajoʼ «ma testigo de Jehová ta chik», kan kowan nqbʼison. Rkʼë jbʼaʼ nqaʼij qa chqawäch we kan xkʼatzin xesäx qa pa congregación. ¿Kantzij komä chë najin npoqonäx ruwäch jun winäq taq nesäx qa pa congregación? Jaʼ, kan ke riʼ. ¿Achkë rma nqaʼij riʼ? Taq jun winäq nkʼatzin nqʼil, ri más ütz nbʼan rkʼë rchë nkʼut chwäch chë najowäx chqä chë npoqonäx ruwäch ya riʼ nqʼil (Prov. 13:24). ¿Nutoʼ komä jun winäq rchë nujäl runaʼoj taq nesäx qa pa congregación? Jaʼ, nutoʼ. Ye kʼïy qachʼalal ri rubʼanon qa yekiʼän wä nmaʼq taq mak nkiʼij chë taq xeʼelesäx qa pa congregación ya riʼ xerutoʼ rchë xkitzolij kiʼ, rchë xkijäl kinaʼoj chqä rchë xetzolin rkʼë Jehová (taskʼij ruwäch Hebreos 12:5, 6).

¹⁰ Tqaquʼ rij re tzʼetbʼäl reʼ. Jun ajyuqʼ nutzʼët chë yawaʼ jun chkë ri rukarneʼl. Ryä retaman chë ri yabʼil riʼ xa nspan. Rma riʼ, rchë nuknaj (nuqʼomaj) rukarneʼl, nkʼatzin nujäch äl kikʼë ri nkʼaj chik. Ye kʼa ri karneʼl kan nqä chkiwäch junan yejeʼ. Ryeʼ kan jaʼäl nkinaʼ taq ye kʼo kikʼë ri nkʼaj chik. Y taq jun chkë ryeʼ nyonïx äl, kan nuxiʼij riʼ. Rma riʼ, we ri ajyuqʼ nuyonij äl jun karneʼl rchë nuknaj, ¿ntel chë tzij riʼ chë kan itzel runaʼoj najin nuʼän rkʼë? Manä, ma ke riʼ ta. Ryä retaman chë we ma nresaj ta äl ri karneʼl, ri nkʼaj chik rkʼë jbʼaʼ xkeyawäj chqä. Rma riʼ xkeruchajij ri nkʼaj chik rukarneʼl we xtresaj äl ri kʼo ruyabʼil (tajnamaj rkʼë Levítico 13:3, 4).

11. a) ¿Achkë rma ütz nqajnamaj jun winäq ri xesäx qa pa congregación rkʼë jun karneʼl ri kʼo ruyabʼil? b) ¿Achkë toʼïk nkïl ri winäq ri yeʼelesan qa pa congregación?

¹¹ Ütz nqajnamaj jun winäq ri xesäx qa pa congregación rkʼë ri karneʼl ri kʼo ruyabʼil. ¿Achkë rma? Rma ri winäq riʼ achiʼel ta yawaʼ rma ya xchaʼ chiʼ rachbʼilanïk rkʼë Jehová (Sant. 5:14). Achiʼel nbʼanatäj rkʼë jun yabʼil ri xa nspan, jun winäq ri ya xchaʼ chiʼ rachbʼilanïk rkʼë Jehová, rkʼë jbʼaʼ nuʼän chkë ri nkʼaj chik chë yekiʼän itzel taq bʼanobʼäl. Rma riʼ, kʼo mul kan nkʼatzin chë jun winäq nesäx qa pa congregación. Ri ke riʼ rubʼanik nqʼil jun winäq nukʼüt chë Jehová kan kowan yerajoʼ ri qachʼalal pa congregación. Ya riʼ chqä rkʼë jbʼaʼ nutoʼ ri winäq rchë nutzʼët chë ri xuʼän kan ma ütz ta chqä rchë nutzolij riʼ. Ri winäq ri nesäx qa pa congregación kʼa ütz na napon chkipan ri qamoloj rchë nukʼoxaj ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia chqä rchë nukowirsaj chik jmul rukʼuqbʼäl kʼuʼx. Ryä chqä ütz nunukʼuj kiwäch ri qa-publicaciones chqä nutzʼët ri JW Broadcasting^®. Y taq ri ukʼwäy taq bʼey nkitzʼët chë ri winäq riʼ najin nujäl runaʼoj, ütz nkibʼechʼaʼej jojun mul rchë nkitoʼ rchë junan chik jmul nuʼän ruwäch rkʼë Jehová chqä rchë ütz ntok chik jmul testigo de Jehová. *

12. Taq jun winäq ma nutzolij ta riʼ, ¿achkë ütz nkiʼän ri ukʼwäy taq bʼey rchë nkikʼüt chwäch chë nkajoʼ chqä chë nkipoqonaj ruwäch?

 ¹² Ütz ma nmestäj ta chqë chë xa xuʼ yeʼelesäx qa pa congregación ri winäq ri ma nkitzolij ta kiʼ. Ri ukʼwäy taq bʼey kitaman chë taq nkʼatzin nkitzʼët we jun winäq nesäx qa pa congregación o manä, kan kowan rejqalen. Ryeʼ chqä kitaman chë Jehová «kan pa rubʼeyal yeruqʼïl ri winäq» (Jer. 30:11). Ryeʼ kowan yekajoʼ ri qachʼalal pa congregación y ma nkajoʼ ta kʼo jun nkiʼän ri xa nuʼän chë nchaʼ chiʼ ri kachbʼilanïk rkʼë. Ye kʼa kʼo mul, nkʼatzin nkesaj qa jun winäq pa congregación ri xqä pa jun mamaʼ mak rchë nkikʼüt chwäch chë nkajoʼ chqä chë nkipoqonaj ruwäch.

13. ¿Achkë rma kʼo chë xesäx qa pa congregación jun cristiano ri kʼo wä Corinto?

¹³ Tqatzʼetaʼ achkë xuʼän ri apóstol Pablo pa naʼäy siglo rkʼë jun cristiano aj Corinto ri najin wä nuʼän jun mamaʼ mak ye kʼa ma rutzolin ta riʼ. Re achï reʼ najin wä yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë rixjayil rutataʼ. ¡Kan itzel wä ri najin nuʼän! Pablo retaman wä chë Jehová xuʼij reʼ chkë ri israelitas ojer: «Ri achï ri nwär qa rkʼë rixjayil rutataʼ kan nutzäq rukʼïx rutataʼ. Ri kaʼiʼ winäq riʼ kʼo chë yekamsäx» (Lev. 20:11). Tapeʼ Pablo ma ütz ta xuʼij che rä ri congregación ri kʼo Corinto chë tkikamsaj ri achï riʼ, ryä xuʼij chkë chë tkesaj qa chpan ri congregación. Ri najin nuʼän ri achï riʼ najin wä yerutzʼlaʼ ri nkʼaj chik cristianos. Jojun chkë ryeʼ kan xkiquʼ chë ri mak ri najin wä nuʼän ri achï riʼ ma kan ta itzel (1 Cor. 5:1, 2, 13).

14. ¿Achkë rubʼanik xkʼüt Pablo chë xjyowaj ruwäch ri achï ri xesäx qa pa congregación, y achkë rma xuʼän riʼ? (2 Corintios 2:5-8, 11).

¹⁴ Jun tiempo chrij riʼ, Pablo xtamaj chë ri achï xjäl runaʼoj chqä xtzolij riʼ rkʼë ronojel ran. Tapeʼ ri achï riʼ xuʼän chë ri winäq itzel xetzjon chrij ri congregación, Pablo xuʼij chkë ri ukʼwäy taq bʼey chë ma nrajoʼ ta «kan nqʼax ruwiʼ nuʼän» rkʼë ri achï riʼ. Rma riʼ xuʼij reʼ chkë: «Kʼo chë ma nikʼewaj ta niküy rumak chqä nikʼuqbʼaʼ rukʼuʼx». ¿Achkë rma? Ryä xuʼij: «Rchë ma nchʼakon ta ri bʼis chrij». Pablo kan xpoqonaj ruwäch ri achï riʼ ri kan rutzolin wä chik riʼ. Ryä ma xrajoʼ ta chë ri achï riʼ xchʼakon ta ri bʼis chrij, rma ya riʼ xuʼän ta chë ma ta xkanuj chik rubʼanik rchë nkuy rma Jehová (taskʼij ruwäch 2 Corintios 2:5-8, 11).

15. ¿Achkë rubʼanik nkikʼüt ri ukʼwäy taq bʼey chë kan pa rubʼeyal nkiqʼät tzij pa ruwiʼ jun winäq?

¹⁵ Achiʼel nuʼän Jehová, ri ukʼwäy taq bʼey nkipoqonaj chqä kiwäch ri nkʼaj chik. Tapeʼ ma nkixiʼij ta kiʼ nkesaj qa jun winäq pa congregación taq najowatäj, ryeʼ kan nkipoqonaj ruwäch ri winäq riʼ taq kʼo rma nkiʼän riʼ. We ryeʼ ma nkiqʼät  ta tzij pa ruwiʼ jun winäq, ma xtkikʼüt ta chë najin nkipoqonaj ruwäch, xa xtkikʼüt chë ryeʼ chaq ütz chkë ri najin nbʼanatäj. Ye kʼa, ¿xa xuʼ komä ri ukʼwäy taq bʼey kʼo chë nkikʼüt chë nkipoqonaj ruwäch jun winäq?

16. Rkʼë ri nuʼij chpan Proverbios 21:13, ¿achkë nuʼän Jehová kikʼë ri winäq ri ma nkipoqonaj ta kiwäch ri nkʼaj chik?

¹⁶ Jontir röj, ri cristianos, nqajoʼ nqakʼüt chë nqapoqonaj kiwäch ri nkʼaj chik kan achiʼel nuʼän Jehová. ¿Achkë rma? Jun rma ya riʼ chë ryä ma nuyaʼ ta ruxkïn chkë ri winäq ri ma nkipoqonaj ta kiwäch ri nkʼaj chik (taskʼij ruwäch Proverbios 21:13). Rma ma nqajoʼ ta chë Jehová ma ta nqrkʼoxaj chik taq nqchʼö rkʼë, nkʼatzin nqachajij kiʼ rchë ma itzel ta nuʼän qanaʼoj kikʼë ri nkʼaj chik. Pa rukʼexel nqatzʼapij qaxkïn taq «nuräq ruchiʼ jun ri nkʼatzin rutoʼik», röj xa kan ronojel mul nqajoʼ nqatoʼ jun qachʼalal ri najin nutäj poqän. Röj kan qayaʼon re naʼoj reʼ chwäch qan: «Ri winäq ri ma nupoqonaj ta kiwäch ri nkʼaj chik, ryä kan ma xtpoqonäx ta ruwäch taq xtqʼat tzij pa ruwiʼ» (Sant. 2:13). We ma nqanaʼ ta qiʼ chqä nqʼax chqawäch chë röj chqä nkʼatzin nkʼut chqawäch chë npoqonäx qawäch, riʼ xtuʼän chë ma xtqakʼewaj ta xtqakʼüt ri naʼoj riʼ chkiwäch ri nkʼaj chik. Y kan nqajoʼ nqakʼüt ri naʼoj riʼ taq jun winäq ri xtzolij riʼ ntzolin pä chpan ri congregación.

17. ¿Achkë rubʼanik xkʼüt David, ri qʼatöy tzij, chë kan xpoqonaj kiwäch ri nkʼaj chik?

¹⁷ Le Biblia nutzjoj achkë xkiʼän jojun winäq ojer ri yojkitoʼ rchë nqapoqonaj kiwäch ri nkʼaj chik y ma itzel ta qanaʼoj nqaʼän kikʼë. Tqaquʼ rij David, ri qʼatöy tzij. Ryä kan ronojel bʼaʼ mul xkʼüt chë xjyowaj kiwäch ri nkʼaj chik. Jun tzʼetbʼäl. Tapeʼ Saúl xrajoʼ xkamsaj, David xkʼüt chë kan xpoqonaj ruwäch re qʼatöy tzij reʼ ri chaʼon rma Jehová. Rma riʼ majun bʼëy xrajoʼ ta xtzolij rukʼexel che rä (1 Sam. 24:9-12, 18, 19).

18, 19. ¿Ajän riʼ taq David ma xpoqonaj ta kiwäch ri nkʼaj chik?

¹⁸ Ye kʼa David ma ronojel ta mul xpoqonaj kiwäch ri nkʼaj chik. Tqaquʼ rij achkë xrajoʼ xuʼän taq Nabal —jun achï ri kan rchë wä qʼaqʼ rujolon— xa xyöqʼ chqä ma xrajoʼ ta xspaj ruway ryä chqä kiway ri achiʼaʼ ri ye bʼenäq rkʼë. David kan xkatäj ruyowal. Rma riʼ xuʼij chë xtkamsaj Nabal chqä jontir ri achiʼaʼ ri ye kʼo wä rkʼë pa rachoch. Ye kʼa Abigaíl, ri rixjayil Nabal, jun ixöq ri ma qʼaqʼ ta rujolon chqä jaʼäl runaʼoj, kan chanin xkʼwaj äl ruway David. Riʼ xuʼän chë David ma xkamsaj ta Nabal nixta ri achiʼaʼ ri ye kʼo pa rachoch (1 Sam. 25:9-22, 32-35).

¹⁹ Jun chik qʼij, ri profeta Natán kʼo jun xtzjoj che rä David. Ryä xuʼij che rä chë jun achï ri kan majun ta rurajil kʼo wä jun rukarneʼl ri kowan nrajoʼ, ye kʼa xleqʼäx äl che rä rma jun bʼeyon achï. Taq xkʼoxaj riʼ, David kan xkatäj ruyowal. Rma riʼ xuʼij: «¡Rma Jehová kan kʼäs, ri achï ri xuʼän riʼ kʼo chë nkamsäx!» (2 Sam. 12:1-6). Ryä retaman wä chë Rupixaʼ Moisés nuʼij chë taq jun winäq nuleqʼaj jun karneʼl, ri winäq riʼ kʼo wä nutzolij kajiʼ rukʼexel (Éx. 22:1). Ye kʼa ryä kan xqʼax ruwiʼ ri rubʼanik xqʼät tzij pa ruwiʼ ri achï riʼ, rma xuʼij chë kʼo chë nkamsäx. Natán xuʼij ri  kʼambʼäl tzij riʼ rchë xtoʼ David rchë xqʼax chwäch chë ryä kan más nmaʼq taq mak xeruʼän. Tapeʼ ke riʼ, Jehová kan xpoqonaj ruwäch David, tapeʼ David ma xpoqonaj ta ruwäch ri achï ri xtzjoj Natán che rä (2 Sam. 12:7-13).

20. ¿Achkë nqatamaj chrij ri xbʼanatäj rkʼë David?

²⁰ Achiʼel nqatzʼët, taq David katajnäq wä ruyowal, kan ma pa rubʼeyal ta xqʼät tzij pa ruwiʼ Nabal chqä pa kiwiʼ ri achiʼaʼ ye kʼo rkʼë. Chrij riʼ, ryä xuʼij chë kʼo chë nkamsäx ri achï ri xtzjoj Natán che rä. Rkʼë jbʼaʼ nqakʼutuj qa chqawäch achkë rma jun achï ri kan ütz runaʼoj kan xqʼax ruwiʼ ri rubʼanik xqʼät tzij pa ruwiʼ ri bʼeyon achï. Ye kʼa tjeʼ pa qajolon chë chkipan qa ri qʼij riʼ, David kan tzʼil wä rubʼanon ru-conciencia. Nqʼalajin kʼa chë taq jun winäq ma pa rubʼeyal ta nuqʼät tzij pa ruwiʼ jun chik, nukʼüt chë xa najin nchaʼ chiʼ rachbʼilanïk rkʼë Jehová. Jesús xuʼij chë ri qanaʼoj xtqaʼän kikʼë ri nkʼaj chik ke riʼ chqä kinaʼoj xtkiʼän qkʼë röj (Mat. 7:1, 2). Rma riʼ tqatjaʼ qaqʼij rchë ma itzel ta qanaʼoj nqaʼän kikʼë ri nkʼaj chik chqä kan tqapoqonaj kiwäch, achiʼel nuʼän ri qa-Dios.

21, 22. ¿Achkë rubʼanik nqakʼüt chkiwäch ri nkʼaj chik chë nqapoqonaj kiwäch?

²¹ We röj nqapoqonaj kiwäch ri winäq, ma xa xuʼ ta xtqbʼison chkij rma kʼo jun kʼayewal najin nkiqʼaxaj; xa kan xtqakanuj rubʼanik rchë xkeqatoʼ. Jontir röj ütz nqaquʼ kij jojun winäq ri ütz yeqatoʼ, achiʼel ri ye kʼo pa qa-familia, pa congregación o pa qa-territorio. Kantzij na wä chë xtqïl kʼïy rubʼanik rchë xtqakʼüt chkiwäch chë nqapoqonaj kiwäch. Tqaquʼ kij re kʼutunïk reʼ: ¿Kʼo komä jun ri nkʼatzin nqakʼuqbʼaʼ rukʼuʼx? ¿Ütz nuʼän chqawäch nqakʼwaj äl ruway jun winäq ri nkʼatzin rutoʼik o nqakanuj jun chik rubʼanik nqatoʼ? ¿Kʼo komä jun qachʼalal ri kʼa xok pä chik chpan rutinamit Jehová ri nkʼatzin nkʼuqbʼäx rukʼuʼx? ¿Nqatäj qaqʼij rchë nqatzjoj ri utziläj taq rutzjol chkë ri winäq? Ri samaj riʼ ya riʼ jun utziläj rubʼanik rchë nqakʼüt chkiwäch ri nkʼaj chik chë nqapoqonaj kiwäch (Job 29:12, 13; Rom. 10:14, 15; Sant. 1:27).

²² We nqaquʼ kij ri nkʼaj chik, xtqatzʼët chë kan kʼo kʼïy rubʼanik rchë nqakʼüt chkiwäch ri winäq chë nqapoqonaj kiwäch. We xtqakʼüt re naʼoj reʼ, xtqaʼän chë Jehová, ri Qatataʼ kʼo chkaj, kan kiʼ rukʼuʼx xtuʼän qkʼë, rma ryä ya riʼ jun Dios ri «kowan nupoqonaj qawäch».