Yaqʼax chupam ri rupam

Yaqʼax rikʼin ri rucholajem

«Tiwajowalaʼ iwiʼ chiwäch»

«Tiwajowalaʼ iwiʼ chiwäch»

«Tiwajowalaʼ iwiʼ chiwäch»

«Nyaʼ re jun kʼakʼakʼ pixaʼ reʼ chiwä: tiwajowalaʼ iwiʼ chiwäch; achiʼel wä yixinjowan pä rïn, ke riʼ chqä tibʼanaʼ rïx, tiwajowalaʼ iwiʼ chiwäch. Ke riʼ xtqʼalajin chkiwäch jontir chë rïx yïx ntzeqelbʼëy, we xtiwajowalaʼ iwiʼ chiwäch» (JUAN 13:34, 35).

¿Achkë xrajoʼ xuʼij Jesús kikʼë re tzij reʼ? Cristo xuʼij chkë rutzeqelbʼëy chë nkʼatzin wä nkajoʼ kiʼ kan achiʼel xerajoʼ ryä. Ye kaʼ, ¿achkë rubʼanik xkʼüt Jesús chë xerajoʼ? Ryä xerajoʼ jontir kiwäch winäq, yajün ri ixoqiʼ (Juan 4:7-10). Ryä chqä xksaj ru-tiempo chqä ruchqʼaʼ rchë xerutoʼ ri nkʼaj chik, tapeʼ rma riʼ, ma xuʼän ta ri nrajoʼ wä ryä (Marcos 6:30-34). Ye kʼa kan más xqʼalajin chë xerajoʼ taq xyaʼ rukʼaslemal pa kiwiʼ. Ryä xuʼij: «Rïn yïn ri utziläj ajyuqʼ, ri [...] nuyaʼ rukʼaslemal pa kiwiʼ ri rukarneʼl» (Juan 10:11).

Ri xkiʼän ri naʼäy taq cristianos. Ri naʼäy taq cristianos nkiʼij wä «wachʼalal» chkë ri nkʼaj chik cristianos (Filemón 1, 2). Ryeʼ kan kiʼ wä kikʼuʼx yekikʼül apü chpan ri congregación winäq ri jalajöj kitinamit. Chkiwäch ryeʼ, jun judío y jun griego xa junan kibʼanik, rma xa jun wä Kajaw (Romanos 10:11, 12). Chpan ri junaʼ 33, taq xkʼis ri nmaqʼij rchë ri Pentecostés, ri rutzeqelbʼëy Jesús ri ye kʼo wä Jerusalén, xkikʼayij ri kʼo kikʼë chqä ri kijuyuʼ y, ri xkimöl, xkiyaʼ chkë ri nkʼatzin chkë. ¿Achkë rma xkiʼän ya riʼ? Rchë ke riʼ, ri kʼa riʼ yeqasäx qa pa yaʼ yekowin yekanaj qa chriʼ pa tinamït chqä nkikʼoxaj ri naʼoj yekiyaʼ ri apóstoles (Hechos 2:41-45). Taq majanä tuʼän 200 junaʼ ye kamnäq ri apóstoles, Tertuliano xuʼij ri nkiʼij wä ri nkʼaj chik chkij ri cristianos, reʼ xkʼüt achkë rma ryeʼ kowan xespan. Ryä xuʼij: «Tatzʼetaʼ [...] achkë rubʼanik nkajoʼ kiʼ [...] chqä ma nkikʼewaj ta nkiyaʼ kikʼaslemal pa kiwiʼ ri nkʼaj chik».

¿Achkë riʼ ri nkajowalaʼ kiʼ komä? Chpan ri libro Historia de la decadencia y ruina del Imperio romano nuʼij chë kan kʼïy junaʼ ri winäq ri yebʼin chë ye cristianos «xa más xkitzʼlaʼ kiʼ chkiwäch chwäch ri kʼayewal xkïl ri ma nkiyaʼ ta wä ruqʼij Dios». Majanäj ta, jun estudio ri xbʼan Estados Unidos xkʼüt chë ri winäq ri yekitzelaj ri nkʼaj chik rma kijatzul xa kan ya riʼ chqä ri winäq ri kʼo ki-religión. Y kan konojel bʼaʼ chkë ryeʼ nkiʼij chë ye cristianos. Ri winäq ri jalajöj kitinamit ye kʼa junan ki-religión ma kan ta nkitamaj chë xa junan ki-religión. Rma riʼ ma yekowin ta nkitoʼ kiʼ o ma naläx ta pa kan nkiʼän riʼ taq nkʼatzin nkitoʼ kiʼ.

Chpan ri junaʼ 2004, chpan ri tinamït Florida (EE.UU.), xpë kajiʼ qʼeqäl taq jöbʼ xa xuʼ chpan kaʼiʼ ikʼ. Jbʼaʼ chrij riʼ, ri ukʼwayon bʼey chkiwäch ri winäq ri yetoʼö ri nkʼaj chik xrajoʼ xtzʼët achkë rubʼanik najin yeksäx ronojel ri najin nkiyaʼ wä äl chkë ri winäq. Taq xtzʼët chë majun ta chik jun molaj ri más ütz najin nsamäj chkiwäch ri testigos de Jehová, xuʼij chkë chë xtyaʼ jontir ri achkë xtkʼatzin chkë. Ojer qa jbʼaʼ chwäch ya riʼ, chpan ri junaʼ 1997, jun molaj Testigos xebʼä chpan ri tinamït ri rubʼiniʼan República Democrática del Congo rchë nkibʼeyaʼ aqʼon, wäy chqä tzyäq chkë ri nkʼaj chik Testigos chqä che rä xa bʼa achkë nkʼatzin rutoʼik. Ri rajäl jontir ri xspäx, ri taqon äl kimä ri Testigos aj Europa, xapon chë jun millón de dólares.